ἐπεί: Difference between revisions

|btext=<i>conj.</i><br /><b>A.</b> <i>avec idée de temps</i>;<br /><b>I.</b> après que, lorsque : [[ἐπεί]] ῥ’ εὔξαντο IL après qu’ils eurent prié ; ἐπεὶ [[Κῦρος]] κατεπέμφθη [[σατράπης]] Λυδίας καὶ Φρυγίας XÉN lorsque Cyrus eut été envoyé comme satrape de Lydie et de Phrygie ; ἐπεὶ ἠσθένει [[Δαρεῖος]] καὶ ὑπώπτευε τὴν τελευτὴν τοῦ βίου XÉN comme Darius s'affaiblissait et avait le sentiment qu’il touchait au terme de sa vie ; [[οὐ]] γὰρ ἔτ’ ἄλλη [[ἔσται]] [[θαλπωρή]], ἐπεὶ ἂν [[σύγε]] πότμον ἐπίσπῃς IL car il n’y aura plus autrement de joie (pour moi), lorsque tu auras, toi, subi le destin ; ἐμὲ δ’ ἄξει, [[ἐπεί]] [[κε]] πυρὸς [[θερέω]] OD (ton serviteur) me conduira aussitôt que je me serai chauffé ; ἀλλ’ ὅγ’ ἐπεὶ [[ζεύξειεν]] ὑφ’ ἅρμασιν ὠκέας ἵππους IL mais lui, chaque fois qu’il attelait à son char ses coursiers agiles ; • <i>avec l'inf. par attract. d'un autre inf.</i> : ἐπεὶ δὲ [[σφέας]] παραλαμβάνειν τοὺς Ἕλληνας HDT lorsqu’ensuite les Grecs voulurent les faire entrer (dans la ligue). <i>En ces divers sens</i>, [[ἐπεί]] <i>est souv. renforcé par un adv., une locut. adv. ou une particule</i> : αὐτίκ’ [[ἐπεί]] IL, ἐπεὶ [[τάχιστα]] ESCHL, ἐπεὶ [[εὐθέως]] XÉN, ἐπεὶ τὰ [[πρῶτα]] IL, ἐπεὶ τὸ πρῶτον ESCHL aussitôt que, dès que ; ἐπεὶ [[ἄρ]] IL, [[ἐπεί]] ῥ’ IL, ἐπεὶ [[οὖν]] IL, <i>ion.</i> ἐπεὶ [[ὦν]] HDT lors donc que ; ἐπεὶ γὰρ [[δή]] HDT lorsqu’en effet;<br /><b>II.</b> depuis que, • <i>avec l'ao</i>. : ὃς [[μάλα]] πολλὰ πλάγχθη ἐπεὶ Τροίης [[πτολίεθρον]] ἔπερσε OD (Ulysse) qui a beaucoup erré sur mer, depuis qu’il a détruit la ville de Troie ; • <i>avec l'impf.</i> : ἐπεὶ ᾤχεο νηῒ Πύλονδε OD (et je ne pensais pas te revoir), depuis que tu étais parti sur un vaisseau pour Pylos ; • <i>avec un prés</i>. : ἐπεὶ δὲ φροῦδός ἐστιν Ἀργείων [[στρατός]], οὐδὲν οἶδ’ ὑπέρτερον SOPH et depuis que l'armée des Argiens a disparu, je ne sais rien qui doive ajouter (à notre bonheur <i>ou</i> à nos maux);<br /><b>B.</b> <i>pour marquer une suite dans le raisonnement</i> :<br /><b>1</b> <i>avec idée de cause</i> puisque, car : ἐπεὶ [[ὑμεῖς]] [[οὐ]] βούλεσθε συμπορεύεσθαι, [[ἀνάγκη]] μοι μεθ’ [[ὑμῶν]] [[ἰέναι]] XÉN puisque vous ne voulez pas marcher avec moi, il me faut bien aller avec vous ; ἐπεὶ οὐδὲ ἔοικε IL car <i>litt.</i> puisque cela ne serait pas convenable ; <i>lorsque</i> [[ἐπεί]] <i>est en relation avec une prop. nég., il peut se traduire par</i> « puisque autrement », « car autrement » : [[οὐ]] φιλόπονός ἐστιν, ἐπεὶ ἤρκει ἂν [[αὐτῷ]] [[τοῦτο]] ἀντὶ πάντων γυμνασίων XÉN il n'aime pas les besognes difficiles, car autrement cela lui vaudrait une dispense des autres exercices ; ἐπεὶ [[ὑμεῖς]] [[γε]], [[εἰ]] μὴ ἐγὼ προφυλάττομαι [[ὑμᾶς]], οὐδ’ ἂν νέμεσθαι δύναισθε XÉN car autrement, si je ne faisais bonne garde devant vous, vous ne pourriez même pas paître ; • <i>ellipt. sans verbe</i> : ἐπεὶ κέρδιστόν (<i>s.e.</i> ἐστι) ESCHL puisqu’(il est) très avantageux de ; [[οὐ]] γὰρ ἂν σθένοντά [[γε]] εἷλέν μ΄, ἐπεὶ οὐδ’ ἂν ὧδ’ ἔχοντ’, [[εἰ]] μὴ δόλῳ SOPH car vigoureux il ne m'aurait pas pris, puisque même dans l'état où je suis, il ne l'aurait pas pu et n’y a réussi que par ruse;<br /><b>2</b> <i>avec idée de conséquence</i> par suite, c'est pourquoi, donc ; • <i>dev. un impér.</i> : ἐπεὶ δίδαξον SOPH apprends-moi donc ! ἐπεὶ φέρ’ [[εἰπέ]] SOPH eh bien donc, voyons, dis-moi;<br /><i>En ces divers sens</i>, [[ἐπεί]] <i>se joint souv. à une particule</i> : ἐπεὶ [[γάρ]] car puisque, puisque en effet ; [[ἐπεί]] [[γε]], [[ἐπεί]] [[γε]] [[δή]], [[ἐπεί]] [[γε]] μὲν [[δή]] puisque sûrement ; ἐπεὶ ἦ puisque en vérité ; [[ἐπεί]] [[νυ]], [[ἐπεί]] [[τοι]], [[ἐπεί]] νύ [[τοι]] puisque en vérité ; <i>qqf précédé d'une conj. ou d'une particule</i> : ἀλλ’ [[ἐπεί]], δ’ [[ἐπεί]] mais puisque ; [[οὖν]] [[ἐπεί]] puis donc que.<br />'''Étymologie:''' forme adverbiale de [[ἐπί]].

|sltr=[[ἐπεί]] conj. <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[temporal]], c. aor. ind., [[after]], [[when]] τοῦ [[ἐράσσατο]] Ποσειδάν, [[ἐπεί]] νιν καθαροῦ λέβητος ἔξελε [[Κλωθώ]] (O. 1.26) Ἀχιλλέα τ' ἔνεικ, [[ἐπεὶ]] Ζηνὸς [[ἦτορ]] λιταῖς ἔπεισε, [[μάτηρ]] (O. 2.79) φθέγξατ' [[ἐπεὶ]] κατὰ γαἶ αὐτόν τέ νιν καὶ φαιδίμας ἵππους ἔμαρψεν (O. 6.14) βασιλεὺς δ, [[ἐπεὶ]] πετράεσσας ἐλαύνων ἵκετ' ἐκ Πυθῶνος, ἅπαντας ἐν οἴκῳ [[εἴρετο]] παῖδα (O. 6.47) τερπνᾶς δ' [[ἐπεὶ]] λάβεν καρπὸν Ἥβας, ἐκάλεσσε [[Ποσειδᾶν]] (O. 6.57) δράκοντες, [[ἐπεὶ]] κτίσθη [[νέον]], οἱ [[δύο]] μὲν [[κάπετον]] (O. 8.37) ἐκτίσσατο, [[ἐπεὶ]] Ποσειδάνιον [[πέφνε]] Κτέατον (O. 10.26) ἀλλ' [[ἐπεὶ]] τείχει θέσαν ἐν ξυλίνῳ σύγγονοι κούραν, [[σέλας]] δ' ἀμφέδραμεν λάβρον Ἁφαίστου, τότ ἔειπεν (P. 3.38) “[[τοί]] μ' [[ἐπεὶ]] πάμπρωτον [[εἶδον]] [[φέγγος]], [[κρύβδα]] πέμπον” i. e. as [[soon]] as (P. 4.111) [[ἐπεὶ]] κατέβα ναυτᾶν [[ἄωτος]], λέξατο (P. 4.188) [[ἐπεὶ]] δ' ἐμβόλου κρέμασαν ἀγκύρας [[ὕπερθεν]], ἐκάλει (P. 4.191) κεῖνόν γε καὶ [[βαρύκομποι]] λεόντες περὶ δείματι φύγον, γλῶσσαν [[ἐπεί]] [[σφιν]] ἀπένεικεν ὑπερποντίαν (P. 5.59) μόλον, καπνωθεῖσαν πάτραν [[ἐπεὶ]] [[ἴδον]] (P. 5.84) [[τόν]], Εὐρυσθῆος [[ἐπεὶ]] κεφαλὰν ἔπραθε φασγάνου ἀκμᾷ, κρύψαν (P. 9.80) ἔνθ' Ἀλεξίδαμος, [[ἐπεὶ]] φύγε λαιψηρὸν δρόμον, παρθένον κεδνὰν χερὶ χειρὸς ἑλὼν ἆγεν (P. 9.121) μάντιν τ' ὄλεσσε κόραν, [[ἐπεὶ]] ἔλυσε δόμους ἁβρότατος (P. 11.33) ἀλλ' [[ἐπεὶ]] ἐκ τούτων φίλον ἄνδρα πόνων ἐρρύσατο, [[παρθένος]] αὐλῶν τεῦχε πάμφωνον [[μέλος]] (P. 12.18) [[ἀρχαῖον]] ὀτρύνων λόγον, ὡς, ἑπεὶ μόλεν, ὡς κροκωτὸν [[σπάργανον]] ἐγκατέβα (N. 1.35) Πριάμου πόλιν [[Νεοπτόλεμος]] [[ἐπεὶ]] πράθεν (N. 7.35) ὁ δ' ὄλβῳ [[φέρτατος]] ἵκετ ἐς κείνου γενεάν, [[ἐπεὶ]] ἐν χαλκέοις ὅπλοις Τηλεβόας ἔναρεν (N. 10.14) [[ἐπεὶ]] δ' ἄλκιμον νέκυν ἐν τάφῳ πολυστόνῳ θέντο Πηλείδαν, [[ἦλθον]] ἄγγελοι (Pae. 6.98) ἀνδροδάμαντα δ [[ἐπεὶ]] Φῆρες δάεν ῥιπὰν μελιαδέος οἴνου, [[ἐσσυμένως]] ἀπὸ μὲν λευκὸν [[γάλα]] χερσὶ τραπεζᾶν ὤθεον fr. 166. 1.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> causal, = [[γάρ]]. [[Μοῖσα]] δ' [[οὕτω]] ποι παρέστα μοι . [[ἐπεὶ]] στέφανοι πράσσοντί με [[τοῦτο]] θεόδματον [[χρέος]] (O. 3.6) ὁδὸν ἁγεμονεῦσαι ταύταν ἐπίστανται, στεφάνους ἐν Ὀλυμπίᾳ [[ἐπεὶ]] δέξαντο (O. 6.27) [[ἀλλά]] νιν [[οὐκ]] εἴασεν. [[ἐπεὶ]] [[εἶπε]] (O. 7.61) [[ποτὶ]] καὶ τὸν ἵκοντ. [[ἐπεὶ]] νεφέλᾳ παρελέξατο (P. 2.36) πέμψεν κασιγνήταν ἐς Λακέρειαν, [[ἐπεὶ]] παρὰ Βοιβιάδος κρημνοῖσιν ᾤκει [[παρθένος]] (P. 3.34) ἐκ δ' ἄῤ [[αὐτοῦ]] πομφόλυξαν δάκρυα γηραλέων γλεφάρων, ἃν περὶ ψυχὰν [[ἐπεὶ]] γάθησεν (P. 4.122) τὰν [[μάλα]] πολλοὶ [[ἀριστῆες]] [[ἀνδρῶν]] αἴτεον . [[ἐπεὶ]] θαητὸν [[εἶδος]] [[ἔπλετο]] (P. 9.108) [[ἐπεὶ]] ῥέζοντά τι καὶ [[παθεῖν]] ἔοικεν (N. 4.31) [[ὑπέρτατος]] Ἁγησιμάχοἰ ὑέων γένετο. [[ἐπεί]] οἱ [[τρεῖς]] ἀεθλοφόροι πρὸς [[ἄκρον]] ἀρετᾶς [[ἦλθον]] (N. 6.23) ἐντὶ πρόσοδοι νᾶσον εὐκλέα τάνδε κοσμεῖν. [[ἐπεί]] [[σφιν]] Αἰακίδαι [[ἔπορον]] ἔξοχον αἶσαν (N. 6.46) διὰ τὸν ἁδυεπῆ Ὅμηρον. [[ἐπεὶ]] ψεύδεσί οἱ ποτανᾷ τε μαχανᾷ σεμνὸν ἔπεστί τι (N. 7.22) (by [[entertaining]] the Dioskouroi [[they]] [[have]] [[become]] [[great]] athletes) [[ἐπεὶ]] εὐρυχόρου ταμίαι Σπάρτας ἀγώνων μοῖραν διέποντι (N. 10.51) πότμον ἀμπιπλάντες ὁμοῖον. [[ἐπεὶ]] τοῦτον εἵλετ' αἰῶνα (N. 10.57) χορεύων τὰν ἁλιερκέα Ἰσθμοῦ δειράδ. [[ἐπεὶ]] στεφάνους ἓξ ὤπασεν Καδμοῦ στρατῷ ἐξ ἀέθλων (I. 1.10) μὴ φθονεραῖσι φέρειν γνώμαις. [[ἐπεὶ]] κούφα [[δόσις]] ἀνδρὶ σοφῷ ἀντὶ μόχθων ξυνὸν ὀρθῶσαι [[καλόν]] (I. 1.45) ἀλλ' οὔ [[σφιν]] ἄμβροτοι τέλεσαν εὐνὰν [[θεῶν]] [[πραπίδες]], [[ἐπεὶ]] θεσφάτων ἐπάκουσαν (I. 8.31) Δωρίων ἔλαχεν σελίνων. [[ἐπεὶ]] περικτίονας ἐνίκασε (I. 8.64) [[ἔσχον]] Δᾶλον, [[ἐπεί]] [[σφιν]] [[Ἀπόλλων]] δῶκεν Ἀστερίας [[δέμας]] οἰκεῖν (Pae. 5.40) [[ἐπεὶ]] αυ[ Πα. 7B. 13. πατρῶἰ [[ἐπεί]][ Θρ. 4. 12. [[following]] impv.: “[[κράτει]] δὲ πέλασον. [[ἐπεὶ]] [[τρεῖς]] τε καὶ δέκ' ἄνδρας ὀλέσαις” (O. 1.79) δίδοι τέ οἱ αἰδοίαν [[χάριν]] . [[ἐπεὶ]] ὕβριος ἐχθρὰν ὁδὸν εὐθυπορεῖ (O. 7.90) [[ἀπό]] μοι λόγον τοῦτον, [[στόμα]], ῥῖψον. [[ἐπεὶ]] τό γε λοιδορῆσαι θεοὺς ἐχθρὰ [[σοφία]] (O. 9.37) κλῦτ, [[ἐπεὶ]] [[εὔχομαι]] (O. 14.5) μήτ' ἀρετάν ποτε σιγάτω πατρῴαν [[μηδὲ]] τούσδ ὕμνους. [[ἐπεί]] [[τοι]] [[οὐκ]] ἐλινύσοντας αὐτοὺς ἐργασάμαν (I. 2.45) Κλεάνδρῳ πλεκέτω μυρσίνας στέφανον, [[ἐπεί]] νιν Ἀλκαθόου τ' ἀγὼν σὺν τύχᾳ ἐν Ἐπιδαύρῳ τε νεότας δέκετο [[πρίν]] (I. 8.67) [[following]] a [[wish]]: θεὸς [[εὔφρων]] εἴη λοιπαῖς εὐχαῖς. [[ἐπεί]] νιν [[αἰνέω]] (O. 4.14) ἐν τίν κ' ἐθέλοι [[εὐτυχῶς]] ναίειν . [[ἐπεὶ]] τετραόροισιν ὥθ ἁρμάτων ζυγοῖς ἐν τεμένεσσι δόμον [[ἔχει]] τεοῖς (N. 7.93) introducing [[parenthesis]]: [[ἐπεὶ]] [[πλοῦτος]] ὁ λαχὼν ποιμένα ἔπακτον στυγερώτατος (O. 10.88) introducing [[example]]: [[τεκμαίρομαι]] ἔργοισιν Ἡρακλέος. [[ἐπεὶ]] Γηρυόνα βόας ἔλασεν fr. 169. 6. introducing [[question]]: [[ἐπεὶ]] [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν, καὶ [[κεῖνος]] ὅσα χάρματ' ἄλλοις ἔθηκεν, [[τίς]] ἂν φράσαι δύναιτο; (O. 2.98) [[ἐπεὶ]] [[ἀντίον]] [[πῶς]] ἂν τριόδοντος [[Ἡρακλέης]] [[σκύταλον]] τίναξε χερσίν; (O. 9.29) [[ἐπεὶ]] [[τίνα]] πάτραν, [[τίνα]] οἶκον ναίων ὀνυμάξεαι ἐπιφανέστερον; (P. 7.5) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> fragg. ]διὰ θυρᾶν ἐπειδ[ (Pae. 20.7) ][[ἐπεὶ]] πάντα[ ?fr. 334a. 11.