δή: Difference between revisions

|lstext='''δή''': [[μόριον]] ἐν χρήσει συνήθως, [[ὅπως]] δώσῃ πλειοτέραν ἀκρίβειαν, σαφήνειαν ἢ βεβαιότητα εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις μεθ᾽ ὧν [[εἶναι]] ἐσχετισμένον. Πιθανῶς [[εἶναι]] συντετμημένος τύπου τοῦ ἤδη, Λατ. jam. Συνήθως ἑρμηνεύεται διὰ τοῦ: τώρα, βεβαίως, τῇ ἀληθείᾳ, τῷ ὄντι, πράγματι· ἀλλ᾽ οὐδεμία [[λέξις]] δύναται μόνη νὰ ἐκφράσῃ τὸ δὴ εἰς πάσας τὰς περιστάσεις καὶ χρήσεις· ἡ [[δύναμις]] αὐτοῦ πρέπει [[πολλάκις]] νὰ ἀποδίδηται διὰ τῆς μετ᾽ ἐμφάσεως προφορᾶς ἢ διὰ περιφράσεων διαφόρων. Ὡς καὶ ἄλλα μορια τοῦ αὐτοῦ εἴδους, το δὴ ἀκολουθεῖ εἰς τὴν λέξιν ἢ τὰς λέξεις εἰς ἃς ἀναφέρεται. Ἀλλὰ παρ' Ἐπ. καὶ λυρικοῖς ποιηταῖς τὰ δή γάρ, δή τοτε, δή [[πάμπαν]] (Ἰλ. Τ. 342) κεῖνται ἐν ἀρχῇ τῶν προτάσεων. Ι. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ μεθ᾽ ἁπλῶν λέξεων: 1) κατὰ τὸ πλεῖστον μετὰ τῶν ἐπιθέτων, [[οἶος]] δή, [[μόνος]] δή, [[ὅλως]] [[διόλου]] [[μόνος]], Ὀδ. Μ. 69, Ἡρόδ. 1. 25, καὶ Ἀττ.· ἰδίως μετὰ τὰ σημαίνοντα [[μέγεθος]], ποσόν, κτλ., [[μέγας]] δή, πολὺς δή, μικρὸς δή, κτλ.· [[συχνάκις]] [[ὡσαύτως]] καὶ μετὰ τῶν ὑπερθ. μέγιστος δή, [[κράτιστος]] δή, ἐντελῶς μέγιστος, [[ὁμολογουμένως]] ἄριστος, Θουκ. 1. 50, κτλ.· ἀπάντων δὴ… ἄλγιστον Σοφ. Αἴ. 992, κτλ.·- οὕτω μετ᾽ ἀριθμητικῶν, ὀκτὼ δή προέηκα… ὀϊστούς, έχω ῥίψει ἀκριβῶς οὐχὶ ὀλιγώτερα τῶν [[δέκα]] βελῶν, Ἰλ. Θ. 297· [[ἐννέα]] δὴ βεβάασι… ἐνιαυτοί, οὐχὶ ὀλιγώτεροι τῶν [[ἐννέα]], [[ἐννέα]] σωστοί, Β. 134· ἕκτον δὲ δή τόδ᾽ [[ἦμαρ]]. αὕτη [[εἶναι]] ἀκριβῶς ἡ [[ἕκτη]] [[ἡμέρα]], Εὐρ. Ὀρ. 39, πρβλ. Ἰλ. Ω. 107, κτλ.· εἷς δή, ἕνας [[μόνος]], Εὐρ. Μηδ. 1282, κτλ. 2) οὕτω καὶ μετ᾽ ἐπιρρ., [[πολλάκις]] δή, [[πολλάκις]], [[συχνάκις]] ἕως τώρα, Λατ. jam saepe, Ἰλ. Τ. 85· ὀψὲ δὲ δή, ἐντελῶς ἀργά, Η. 94· τρὶς δή, οὐχὶ ὀλιγώτερον ἢ [[τρεῖς]] [[φοράς]], Πίνδ. ΙΙ. 9. 162· [[πάλαι]] δή, Λατ. jamdudum, Σοφ. Φ. 806·- νῦν δή, τώρα πλέον· πολὺ ὅμοιον τῷ ἄρτι, Ἀριστοφ. Ὄρν. 923, Πλάτ. Θεαιτ. 145Β, κτλ.· νῦν τε καὶ [[ἄλλοτε]] δὴ [[αὐτόθι]] 187D· ἢ, τώρα κατὰ πρῶτον, τώρα ἐπὶ τέλους, ὁ αὐτ. Πολ. 353Α, Ξεν., κτλ.·- [[τότε]] δὴ (δή ῥα [[τότε]] Ἰλ. Ν. 719, κτλ.) κατ᾽ ἐκεῖνον ἀκριβῶς τὸν καιρόν, Θουκ., κτλ.· [[ὡσαύτως]], δή [[τότε]] Πλάτ. Θεαιτ. 156Ε· [[αὐτίκα]] δὴ [[μάλα]], ἐν τῷ ἅμα, κατ᾽ αὐτὴν δὰ τὴν στιγμήν, ὁ αὐτ. Πολ. 338Β, κτλ.· - [[ὕστερον]] δή, ἀκόμη ἀργότερον, Θουκ. 2. 17·- [[συχνάκις]] μετὰ βεβαιωτικῶν μορίων, [[ὁπότε]] [[ἁπλῶς]] προσθέτει δύναμιν, ναὶ δή, ναί, τῷ ὄντι, Ἰλ. Α. 286, κτλ.· ἦ δή, ἦ μὲν δὴ [[αὐτόθι]] 518, 573, κτλ.· οὐ δή, βεβαίως ὄχι, Σοφ. Φ. 246, πρβλ. Εὐρ. Ὀρ. 1069, κτλ.·- ἴδε ἐν λ. [[δηλαδή]], [[δήπου]], [[δήπουθεν]], [[δήποτε]]. 3) μετὰ ῥημάτων, δὴ γὰρ ἴδον ὀφθαλμοῖσι, [[διότι]] ἀληθῶς τὸν εἶδον. Ἰλ. Ο. 488· νῦν δ᾽ ὁρᾶτε δή, τώρα βεβαίως βλέπετε, Ξεν. Κύρ. 3. 2, 12, κτλ.·- ἀλλὰ τὸ δὴ ἐσχετισμένον μετὰ ῥημάτων ἐπιδρᾷ συνήθως ἐπὶ τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 3. 4) μετὰ οὐσιαστικῶν οὐχὶ [[συχνάκις]], ἐς δὴ τὸ Ἄργος τοῦτο…, εἰς τὸ Ἄργος λοιπὸν αὐτὸ ἔφθασαν, Ἡρόδ. 1. 1· [[τέλος]] δή, τὸ πλῆρες [[τέλος]], Αἰσχύλ. Πρ. 13· σοφιστὴν δή τοι ὀνομάζουσι τὸν ἄνδρα [[εἶναι]], σοφιστήν, ὡς γνωστόν, Πλάτ. Πρωτ. 311Ε·- παρ᾽ Ἀττ. [[ἐνίοτε]] ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Λατ. scilicet, εἰσήγαγε τὰς ἑταιρίδας δή, τὰς προσ. ποιουμένας τὴν ἑταίραν, Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 6, πρβλ. Εὐρ. Ἴων. 1181, Θουκ. 4. 67., 6. 80·- [[ἐνταῦθα]] [[ὡσαύτως]] τὸ δὴ ἀνήκει εἰς τὴν ὅλην πρότασιν· ἴδε κατωτ. ΙΙ. 5. 5) μετ᾽ ἀντωνυμιῶν πρὸς ἐμφαντικὴν δήλωσιν τοῦ προσώπου ἢ πράγματος, ἐμὲ δή, ἄνθρωπον ὡς ἐγώ, Ἡρόδ. 3. 155· σὺ δή, σὺ πρὸ πάντων, ὁ αὐτ. 1. 115, Σοφ. Αἴ. 1226· [[οὗτος]] δή, [[οὗτος]] καὶ οὐδεὶς [[ἕτερος]], Ἡρόδ. 1. 43· [[ἐκεῖνος]] δή Σοφ. Τρ. 1091· [[οὗτος]] δή ὁ [[Σωκράτης]], εἰρωνικῶς, Πλάτ. Θεαιτ. 166Α· τὸ λεγόμενον δή τοῦτο, ὡς τὸ γνωστὸν [[λόγιον]] λέγει, ὁ αὐτ. Γοργ. 514Ε, πρβλ. Εὐρ. Ἱππ. 962·- οὕτω μετὰ κτητικῶν ἀντωνυμιῶν, τὸ σὸν δὴ τοῦτο Πλάτ. Συμπ. 221Β, πρβλ. Γοργ. 508D, κτλ.·- μετ᾽ ἀναφορικῶν, ὃς δὴ νῦν κρατέει, [[ὅστις]] φανερῶς τώρα κυβερνᾷ. Ἰλ. Φ. 315· τὰ δὴ καὶ ἐγένετο Ἡρόδ. 1. 22· οἷος δὴ σύ, ἀκριβῶς [[ὁποῖος]] σύ. Ἰλ. Ω. 376, πρβλ. Ὀδ. Α. 32, Σοφ. Αἴ. 995. κτλ· οὕτω μετ᾽ ἀναφορ. ἐπιρρ., ὡς δὴ Αἰσχύλ. Ἀγ. 1633· ὅσα δὴ Ἀριστοφ. Ἀχ. 1, κτλ.·- μετ᾽ ἐρωτηματικῶν, τοῦ δὴ [[ἕνεκα]]; Πλάτ. Γοργ. 457Ε· τί δή; ὁ αὐτ. Φαίδωνι 58C· πότερα δή; Σοφ. Φ. 1235· (καὶ μετ᾽ ἐπιρρ. ποῖ δὴ καὶ [[πόθεν]]; Πλάτ. Φαίδρ. ἐν ἀρχ.· ποῦ δή; πῇ δή; [[αὐτόθι]] 228Ε, κτλ.)·- μετ᾽ ἀορίστων ἢ ἐπιμεριστικῶν ἀντωνυμιῶν τὸ δὴ ἰσχυροποιεῖ τὴν ἀοριστίαν τῶν ἀντωνυμιῶν, ἄλλοι δὴ, ἄλλοι θὰ [[εἶναι]] ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δύνανται, Ἰλ. Α. 295· μηδεὶς δή, ἀπολύτως κανείς, Πλάτ. Θεαιτ. 170Ε· δή τις, κἄποιος, Λατ. nescio quis, ὁ αὐτ. Φαίδωνι 108C, 115D, κτλ.· (σπανίως, τις δή Σοφ. Ἀντ. 158. Εὐρ. Ι. Τ. 946)· τὸ οὐδέτερ. δή τι, [[εἶναι]] κοινόν, ἦ ἄρα δή τι ἐίσκομεν ἄξιον [[εἶναι]], κατά τινα τρόπον, ὅ,τι [[δήποτε]] καὶ ἂν [[εἶναι]], Ἰλ. Ν. 446· τὸ ἱππικόν τῷ δή τι καὶ ἐπεῖχε ἐλλάμψεσθαι Ἡρόδ. 1. 80· οὕτω δή τι ὁ αὐτ. 3. 108, κτλ.· [[ὡσαύτως]], [[ὅστις]] δή, ὁστιςδήποτε καὶ ἂν [[εἶναι]], ὁ αὐτ. 1. 86· ἐπὶ μισθῷ ὅσῳ δή, Λατ. quantocumque, [[αὐτόθι]] 160, κτλ. 6) μετὰ συνδέσμων, ἵνα δή, ἵνα κατὰ ἀλήθειαν, Ἰλ. Ψ. 207. κτλ.· ἐν χρήσει εἰρωνικῶς, Πλάτ. Πολ. 420Ε, Μένωνι 86D· (καὶ [[οὕτως]], ὅτι δή ὁ αὐτ. Φαίδρ. 268D)·- ὡς δὴ Ἰλ. Ε. 24, κτλ.· εἰρωνικῶς, Ἀριστοφ. Σφηξ. 1315, Πλάτ.·- γάρ δή, [[διότι]] φανερῶς, Αἰσχύλ. Χο. 874, 891, Πλάτ. Θεαιτ. 156C· οὐ γὰρ δὴ Σοφ. Ο. Κ. 265·- [[ὅπως]] δὴ Θουκ., κτλ.·- ἀλλ᾽ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μετὰ χρονικῶν συνδέσμων, [[ἐπεὶ]] δή, ἐπιτεταμέον ἀντὶ [[ἐπεὶ]] (ἴδε ἐν λ. ἐπειδή), ὅτε δή, [[ὅταν]] δή, ἔς τε δή, εἰ δή, κτλ.·- [[ἐντεῦθεν]] τὸ δή [[συχνάκις]] εἶνε ἐν χρήσει μετὰ μετοχῆς, [[ὁπότε]] ἡ μετοχὴ δύναται νὰ ἀναλυθῇ εἰς σύνδεσμον καὶ [[ῥῆμα]], ἅτε δὴ ἐόντες, [[ἐπειδὴ]] φανερῶς [[εἶναι]], Ἡρόδ. 8. 90· ὡς φόνον νίζουσα δή, ἀκριβῶς ἐὰν…, Εὐρ. Ι. Τ. 1338, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 66, Ξεν. Κύρ. 5. 4, 4, κτλ.· ἴδε ἀλλὰ ΙΙΙ: 6, γὰρ IV. 3. ΙΙ. [[χρῆσις]] τοῦ δὴ [[ὁσάκις]] ἀναφέρεται εἰς ὁλοκλήρους προτάσεις. 1) [[ὅπως]] συνεχίσῃ τις διήγησιν, ὁπὸτε [[συχνάκις]] ἀκολουθεὶ τῷ μέν, οὕτω λοιπόν, λοιπόν, [[τότε]] μὲν δὴ… ἡσυχίην εἶχε Ἡρόδ. 1. 11· Σόλων μὲν δή ἔνεμε [[αὐτόθι]] 32· τὸν μὲν δὴ πέμπει [[αὐτόθι]] 116· [[ὡσαύτως]] καθ᾽ ἑαυτὸ [[ἄνευ]] τοῦ μέν, εἷς δή τούτων…, λοιπόν, ὁ εἷς ἐξ αὐτῶν…, [[αὐτόθι]] 114, κτλ.·- [[πολλάκις]] ἐπὶ ἀνακεφαλαιώσεων, τοιαῦτα μὲν δὴ [[ταῦτα]], Λατ. haec hactenus, Αἰσχύλ. Πρ. 500, κτλ.· τοῦτο δὴ τὸ [[ἄγος]]… Θουκ. 1. 127· τούτων δὴ [[ἕνεκα]] Ξεν. Κύρ. 3. 2, 28, κτλ.· [[οὕτως]] ἐν τῇ συγκεφαλαιώσει ἢ προσθέσει ἀριθμῶν, γίγνοται δὴ οὗτοι [[χίλιοι]], λοιπὸν οὗτοι ἀναβαίνουσιν εἰς 1000, [[αὐτόθι]] 1. 5, 5·- οὕτω καὶ ἐν τῇ ἐπαναλήψει τοῦ λόγου μετά τινα διακοπήν. Ἀνδρομάχη, [[θυγάτηρ]] μεγαλήτορος Ἠετίωνος…,τοῦπερ δὴ [[θυγάτηρ]] Ἰλ. Ζ. 395· [[οὗτος]] δή... ὁ μὲν δή Ἡρόδ. 1. 43· ξένους μὲν [[λέγω]],… [[λέγω]] δὴ