φράζω: Difference between revisions

|Definition=S.''Ph.''25, etc.: poet. impf.<br><span class="bld">A</span> φράζον Pi.''N.''1.61: fut. <b class="b3">φράσω [ᾰ]</b> A.''Pr.''781, etc.: aor. 1 ἔφρᾰσα ''h.Ven.''128, ''h.Merc.''442, Hdt.2.150, etc.; poet. <b class="b3">φράσα [ᾰ]</b> Od.11.22, A.''Ag.''231 (lyr.); imper. φράσσατε Pi. ''P.''4.117: pf. πέφρᾰκα Isoc.5.93, Phld.''Po.''5.23: Ep. aor. [[πέφρᾰδον]], [[ἐπέφραδον]] used by Hom. mostly in 3sg., Il.14.500, al. (in Od.1.273, 8.142, [[πέφραδε]] is imper.); opt. πεφράδοι Il.14.335; inf. [[πεφραδέειν]], [[πεφραδέμεν]], Od.19.477, 7.49; 1sg. [[ἐπέφραδον]] only Il.10.127: also aor. 1 part. gen. [[φράδαντος]] dub. in ''IG''5(2).261.15 (Mantinea, vi B. C.):— Med. and Pass., [[φράζομαι]], Ep. imper. [[φράζεο]], [[φράζευ]], Il.5.440, 9.251; inf. φράζεσθαι Od.1.294: Ep.3sg. impf. [[φράζετο]], [[φραζέσκετο]], 11.624, ''h.Ap.''346: fut. <b class="b3">φράσομαι [ᾰ]</b> Il.15.234, Ep. φράσσομαι Od.16.238: aor.1 ἐφρᾰσάμην 17.161, Ep. φρᾰσάμην 23.75; 3sg. and pl. [[ἐφράσσατο]], [[φράσσαντο]], 4.529, Il.15.671; imper. φράσαι Od.24.331, A.''Ch.''113; Ep. 3sg. subj. φράσσεται Od.24.217; Ep. inf. [[φράσσασθαι]] Orac. ap. Hdt.3.57: aor. Pass. ἐφράσθην Od.19.485, Hdt.1.84, E.''Hec.''546: pf. [[πέφρασμαι]] (in med. sense) A.''Supp.''438, (in pass. sense) Isoc.15.195; part., προ-πεφραδμένος Hes.''Op.''655.—The aor. Med. is chiefly Ep., also Archil.94, Sol.5.4, 34.1, A.''Ch.''113, E.''Med.''653 (lyr.):—[[point out]], [[show]] (never [[say]], [[tell]], in Hom. acc. to Aristarch.), ἐς χῶρον ὃν φράσε Κίρκη Od.11.22, cf. Il.23.138, Od.15.424; also, [[show the way to]], [[show where to find]], ᾗ οἱ Ἀθήνη πέφραδε δῖον ὑφορβόν 14.3, cf. 8.68; σήματ'... τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ' Ὀδυσσεύς [[showed]], 19.250; <b class="b3">μῦθον πέφραδε πᾶσιν</b> [[show]], [[make known]] the word to all, 1.273, cf. 8.142; δεῖξε καὶ ἔφρασε ''h.Ven.''128; <b class="b3">φράσσατέ μοι δόμους</b> [[show]] me them, Pi.''P.''4.117; ἔφρασε τὴν ἀτραπόν Hdt.7.213; κόποι αὐτόματοι φράζουσι νούσους Hp.''Aph.'' 2.5; δμώων δή τινα . . μοι φράσον Theoc.25.47; τὸ παράδειγμα ὃ ἂν φράζῃ ὁ ἀρχιτέκτων ''IG''22.1668.96: abs., φωνῆσαι μὲν οὐκ εἶχε, τῇ δὲ χειρὶ ἔφραζε Hdt.4.113; ἀντὶ φωνῆς φράζε . . χερί A.''Ag.''1061.<br><span class="bld">2</span> [[show forth]], [[tell]], [[declare]], [[λόγος|λόγον]], [[ἔπος]], [[ὄνομα]], Pi.''O.''2.60, A.''Pers.''173 (troch.), ''Supp.''320; φ. τοῖσι ἥκουσι τὰ πρήγματα Hdt.6.100; ἑλοῦ γάρ, ἢ πόνωντὰ λοιπά σοι φράσω σαφηνῶς, ἢ τὸν ἐκλύσοντ' ἐμέ A.''Pr.''781; τιπρός τινα Hdt.1.68, Ar.''Nu.''359 (anap.), etc.: c. dupl. acc., φ. τινά τι Isoc. 15.100; τι Pl.''Phdr.''267b; περί τινος Isoc.15.117 (v. infr.); ἐπί τινος Id.''Ep.''6.8: rarely c. gen., [[tell of]], τῆς μητρὸς ἥκω τῆς ἐμῆς φράσων, ἐν οἷς νῦν ἐστι S.''Tr.''1122: followed by a relat. clause, <b class="b3">φ. ὅτι</b> . . Lys.1.23, Pl.''Phdr.''278b, etc.; φ. ὡς δεῖ γεωργεῖν X.''Oec.''16.8; φ. οἷ' ἐπορσύνθη κακά A.''Pers.''267, cf. ''Pr.''995, etc.; with double constr., φ. τό τε ὄνομα καὶ ἐν ᾗ κώμῃ οἰκοῦσιν ''PRev.Laws'' 29.5 (iii B. C.): rarely c. part., πεφραδέειν πόσιν ἔνδον ἐόντα Od.19.477; οὐκ ἔφραζες σῆς προκείμενον νέκυν γυναικός E.''Alc.''1012: later c. acc. et inf., Phld. [[l.c.]]; [[explain]] (opp. [[λέγω]], which means simply [[speak]], [[say]]), <b class="b3">φράσον ἅπερ γ' ἔλεξας</b> [[declare]], [[explain]] what thou didst say, S.''Ph.''559; φράζε δὴ τί φῄς Id.''OT''655; φράζουσιν ἃ λέγει X.''An.''2.4.18; φράζε λόγῳ S.''Ph.''49, Pl.''Lg.''814c; οὐχ ἁπλῶς εἰπεῖν ἀλλὰ σαφῶς φράσαι περὶ αὐτῶν Isoc.15.117, cf. ''Ep.''1.2; σαφῶς φ. τοῖς βουλομένοις συνιέναι Aeschin.1.129; of teachers, Antipho 6.13, Pl.''Tht.''180b; of oracles, Ar.''Eq.''1048, ''Pl.''46, Pl.''Lg.''923a, etc.; of letters, Plu.''Cic.''15: abs., <b class="b3">τοῦτο φράζει ὅτι</b> this [[signifies]] that... X.''Smp.''8.30.<br><span class="bld">b</span> [[cultivate style]] or [[phrasing]], opp. <b class="b3">αὐτὸ τὸ γράφειν</b>, Duris 1 J.<br><span class="bld">3</span> c. dat. pers. et inf., [[tell]] one to do so and so, ἵνα γάρ σφιν ἐπέφραδον ἠγερέθεσθαι Il. 10.127; <b class="b3">δὴ γάρ μοι ἐπέφραδε . . Κίρκη</b> (''[[sc.]]'' [[ἰέναι]]) Od.10.549; τοῖς ἀνθρώποισι φ. σιγᾶν Ar.''Pax''98 (anap.); τὰ ὅπλα [[ὑπολαβεῖν]] Th.6.58, cf. 3.15.<br><span class="bld">4</span> abs., [[give counsel]], [[advise]], [[suggest]], [[δόλος]] ἦν ὁ φράσας S.''El.''197 (lyr.).<br><span class="bld">II</span> Med. and Pass., [[indicate to oneself]], i.e. [[think]] or [[muse upon]], [[consider]], [[ponder]], Ep., Ion., Trag., but not in Att. Prose; εὔκηλος τὰ φράζεαι ἅσσ' ἐθέλῃσθα Il.1.554; <b class="b3">φράζεσθαι βουλήν, βουλάς</b>, 18.313, Od.11.510; ἐνὶ φρεσὶ μῆτιν ἀμείνω Il.9.423; πάντα μετὰ φρεσίν Hes.''Op.''688; θυμῷ Il.16.646; ἐφράσθη καὶ ἐς θυμὸν ἐβάλετο Hdt.1.84; πρὸς ταῦτα φράζου [[bethink thee]], S.''El.''383; [[ἀμφὶς φράζω]] = to [[think]] [[differently]], Il.2.14: followed by [[εἰ]] c. fut. indic., [[consider]] whether... 1.83, Od.10.192.<br><span class="bld">2</span> [[purpose]], [[plan]], [[contrive]], <b class="b3">φ. τινὶ κακά, θάνατον, ὄλεθρον</b>, 2.367, 3.242, 13.373; μέγ' ὄνειαρ 4.444; ἐσθλά Il.12.212; φράσσατο Πατρόκλῳ μέγα ἠρίον 23.126; <b class="b3">φράσσεται ὥς κε νέηται</b> [[will contrive]] how... Od.1.205; φ. ὅπως ὄχ' ἄριστα γένοιτο 3.129, cf. S.''Aj.''1041.<br><span class="bld">3</span> c. acc. et inf., [[think]], [[suppose]], [[believe]], [[imagine]] that... Od.11.624; οὐκ ἐφράζετο δυνατὸς εἶναι Hdt.3.154.<br><span class="bld">4</span> [[perceive]], [[observe]], οἷον ἐγὼν οἰωνὸν . . ἐφρασάμην Od.17.161; [[τὴν]] (''[[sc.]]'' <b class="b3">τὴν οὐλὴν</b>) ἀπονίζουσα φρασάμην 23.75; with a part., τὸν δὲ φράσατο προσιόντα Il.10.339, cf. 23.453: later c. gen., χειμῶνος Arat.745; πομπᾶς Theoc.2.84: rarely c. part., <b class="b3">ψυχὰν Ἀΐδᾳ τελέων οὐ φράζεται</b> [[mark]]s not that he will [[die]], Pi.''I.''1.68.<br><span class="bld">5</span> [[watch]], [[guard]], ([[ὀρσοθύρην]]) Od.22.129.<br><span class="bld">6</span> [[beware of]], <b class="b3">ξύλινον λόχον</b> Orac. ap. Hdt. 3.57: freq. in imper., [[φράζευ κύνα]] = [[cave canem]], Ar.''Eq.''1030 (hex.); <b class="b3">φράσσαι κυναλώπεκα μή σε δολώσῃ</b> ib.1067 (hex.); φράζεο δή, μὴ . . μάρψῃ Id.''Pax'' 1099 (hex.), cf. Call.''Lav.Pall.''52: c. inf., [[φράζου]] μὴ πόρσω [[φωνεῖν]] S.''El.''213 (lyr.): abs., [[φράζου]] [[take care]]! A.''Eu.''130. (Perh. cf. Lith girdziù 'I [[hear]]', inf. girdēti.)  

|mltxt=<b>(I)</b><br />και δωρ. τ. [[φράσδω]] και κρητ. τ. [[φράδδω]] και στους Ταραντίνους [[φράσσω]] Α<br /><b>1.</b> [[δείχνω]], [[υποδεικνύω]] («ἐς χῶρον ὅν φράσε Κίρκη», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[φανερώνω]], εκφράζομαι («ἐχθρᾷ λόγον φράσαις ἀνάγκᾳ», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[εξηγώ]], [[διευκρινίζω]] («φράσον, [[ἅπερ]] γ' ἔλεξας», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> [[σημαίνω]], [[υποδηλώνω]] («τοῦτο δὲ φράζει ὅτι ἥδεται δὲ τ' ἀκούων», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>5.</b> [[συμβουλεύω]] («[[δόλος]] ἦν ὁ φράσας, [[ἔρος]] ὁ κτείνας», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> (μέσ. και παθ.) <i>φράζομαι</i><br />α) [[συλλογίζομαι]] («[[εὔκηλος]] τὰ φράζεαι ἅσσ' ἐθέλησθα», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) [[επινοώ]], [[μηχανεύομαι]] («[[φράσσεται]] ὥς κε νέηται», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />γ) [[φαντάζομαι]], [[υποθέτω]] («οὐ γὰρ ἔτ' ἄλλον φράζετο τοῦδε γέ μοι κρατερώτερον [[εἶναι]] [[ἄεθλον]]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />δ) [[παρατηρώ]], [[αντιλαμβάνομαι]] («τὸν δὲ φράσσατο προσιόντα», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />ε) [[παρατηρώ]], παραφυλάγω<br />στ) πληροφορούμαι<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «ἀμφὶς φράζομαι» — [[διχογνωμώ]] (<b>Ομ. Ιλ.</b>)<br />β) «[[φράζω]] τινι τι» και «[[φράζω]] τινα τι» και «[[φράζω]] τι [[πρός]] τινα» — λέω, [[αναφέρω]] σε κάποιον [[κάτι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], που θεωρείται μορφολογικά και σημασιολογικά ικανοποιητική, το ρ. [[φράζω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>φρᾰδjω</i>) έχει σχηματιστεί από τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>φρν</i>- της ρίζας της λ. [[φρήν]] με οδοντική [[παρέκταση]] -<i>δ</i>- και ενεστ. [[επίθημα]] -<i>jω</i> (<b>βλ. λ.</b> [[φρην]])].<br /><b>(II)</b><br />[[φράσσω]], ΝΜΑ, και [[λόγιος]] τ. [[φράσσω]] Ν, και [[φράττω]] και ποιητ. τ. [[φράγνυμι]] και [[φάργνυμι]] και τ. μέσ. φαρκτοῦμαι, -όομαι, Α<br /><b>1.</b> [[κατασκευάζω]] φράχτη, [[περικλείω]], [[προστατεύω]] με φράχτη (α. «[[φράζω]] το [[περιβόλι]]» β. «ῥινοῖσι βοῶν φράξαντες ἐπάλξεις», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[βάζω]] φραγμό, [[αποφράσσω]], [[εμποδίζω]] τη [[διέλευση]] (α. «έφραξαν τον δρόμο με τα [[μπάζα]]» β. «φράξαντες αὐτῶν τὴν [[ὀπίσω]] φέρουσαν ὁδόν», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[κλείνω]] το [[στόμιο]], [[βουλλώνω]] (α. «έφραξε με [[στουπί]] την [[τρύπα]] του βαρελιού» β. «ἔφραξε τὴν [[διώρυγα]] ἡμῶν», πάπ.)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[φράζω]] το [[στόμα]]» και «[[φράττω]] τὸ [[στόμα]]» — [[κάνω]] κάποιον να σιωπήσει<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>(αμτβ.)</b> αποφράσσομαι, [[βουλλώνω]] («έφραξε ο [[νεροχύτης]]»)<br /><b>2.</b> (το ουδ. πληθ. μτχ. παρακμ. ως ουσ.) <i>τα φραγμένα</i><br />τα χωράφια που έχουν [[περίφραξη]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[φράζω]] το [[στόμα]] κάποιου»<br /><b>μτφ.</b> [[αποστομώνω]]<br /><b>μσν.</b><br />[[περιορίζω]] κάποιον σε έναν χώρο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[συνάπτω]], [[συναρμολογώ]] («φράξαντες [[δόρυ]] δουρί, [[σάκος]] σάκεϊ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> <i>φράττομαι</i><br />[[ενισχύω]] τα οχυρά μου<br /><b>3.</b> (το αρσ. πληθ. μτχ. παρακμ. ως ουσ.) <i>οἱ πεφραγμένοι</i><br />οι οχυρωμένοι, οι έτοιμοι για [[άμυνα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για ρ. αβέβαιης ετυμολ., το οποίο δεν φαίνεται να μπορεί να συνδεθεί με τ. άλλων γλωσσών. Από μορφολογική [[άποψη]], το ρ. [[φράσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>φρᾰκjω</i>) έχει σχηματιστεί από ένα θ. <i>φρᾰκ</i>-, που ανάγεται πιθ. στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] <i>bhrk</i>^w- μιας ΙΕ ρίζας, και εμφανίζει ενεστ. [[επίθημα]] -<i>jω</i>. Λόγω της διπλής αντιπροσώπευσης -<i>ᾰρ</i>- / -<i>ρᾰ</i> του φωνηεντικού <i>ř</i> απαντούν [[συχνά]] παρλλ. τ., όπως οι [[φράγμα]] / [[φάργμα]], [[φρακτός]] / [[φαρκτός]], <i>φράξαι</i> / <i>φάρξαι</i>, [[φράξις]] / [[φάρξις]]. Για την [[απόδοση]] του φωνηεντικού ř της ίδιας ρίζας και ως -<i>υρ</i>- / -<i>ρυ</i>- στους τ. [[φύρκος]] και <i>φρύκες</i> (<b>βλ. λ.</b> [[φύρκος]]) <b>πρβλ.</b> και [[σφαῖρα]]: [[σφῦρα]]. Ως [[προς]] το ουρανικό [[σύμφωνο]] του θ., το κλειστό άηχο -<i>κ</i>- τρέπεται στο αντίστοιχο ηχηρό διαρκές -<i>γ</i>- [[μπροστά]] από το έρρινο -<i>μ</i>- στα παρ. [[φράγμα]], [[φραγμός]]. Λόγω της σπουδαιότητας τών παρ. αυτών και του αριθμού τών σύνθ. με β' συνθετικό -<i>φραγμα</i>, <i>το φραγ</i>- εξελίχθηκε σε ανεξάρτητο θ., από το οποίο σχηματίστηκαν το ρ. [[φράγνυμι]], ο αόρ. β' <i>ἐ</i>-<i>φράγ</i>-<i>ην</i> και το μτγν. ουσ. <i>φραγ</i>-<i>ή</i>. Αντίθετα, η παλαιότερη [[σύνδεση]] του ρ. με το λατ. <i>farcio</i> «[[γεμίζω]], [[παραγεμίζω]], [[μπουκώνω]]» προσκρούει σε σημασιολογικές δυσχέρειες, ενώ [[ούτε]] και [[εκείνη]] με τη λ. [[φρήν]] με σημ. «[[διάφραγμα]]» θεωρείται πιθανή. Τέλος, ο νεοελλ. τ. [[φράζω]] έχει σχηματιστεί από τον αόρ. <i>ἔφραξα</i>, [[κατά]] το [[σχήμα]] [[κράζω]]: <i>έκραξα</i>].