ἰθύς: Difference between revisions

|Definition=(A) [ῑ], [[ἰθεῖα]], [[ἰθύ]], Ion. fem.<br><span class="bld">A</span> ἰθέα Hdt.2.17, Eus.Mynd.63 (but ἰθείης, ἰθείῃ, ἰθείαν are prob. in oblique cases)† Comp. [[ἰθύντερος]] Hdn.Gr.2.927: Sup. [[ἰθύντατος]] or [[ἰθύτατος]] (v. infr.):—Ion. and Ep. form of Att. [[εὐθύς]]:<br><span class="bld">1</span> [[straight]], used by Hom. in this sense only in Adv. [[ἰθύς]] (infr. ''ΙΙ''); <b class="b3">ἰθείῃ τέχνῃ</b> [[straightway]], [[forthwith]], Hdt.9.57; ἰθέα ὁδός Id.2.17; [[ἰθεῖαν]] (''[[sc.]]'' [[ὁδόν]]) [[straight on]], Id.7.193; <b class="b3">ἐκ τῆς ἰθείης</b> [[outright]], [[openly]], Id.2.161, al.; ἰ. [[ἀτραπός]] Nic.''Th.''265, cf. ''AP''10.3; ἰθύντατον ἴχνος D.P.651; γραφίδες ἰθύταται ''AP''6.63 (Damoch.); <b class="b3">ἰθύτατον ὄρος</b> [[steep]]est, App.''Hisp.''1.<br><span class="bld">2</span> in moral sense, [[straight-forward]], [[just]], <b class="b3">εἰ δ' ἄγ' ἐγὼν αὐτὸς δικάσω, . . ἰθεῖα γὰρ ἔσται [ἡ δίκη</b>] Il.23.580; ἰθείῃσι δίκῃσιν ''h.Cer.''152, Hes.''Th.''86, cf.''Op.''36; opp. <b class="b3">σκολιαὶ δίκαι</b>, ib.224: in Sup. Adv., <b class="b3">δίκην ἰθύντατα εἰπεῖν</b> to [[give]] [[judgement]] the [[most]] [[fairly]], Il. 18.508; later οὔποτε δουλείη κεφαλὴ ἰθεῖα πέφυκεν Thgn.535; πρήξιες ἰθύτεραι Id.1026; Δίκα ἰθεῖα B.14.54; ἰθύς τε καὶ [[δίκαιος]] Hdt.1.96; [[λόγος]] ἰθύς ib.118.<br><span class="bld">II</span> [[ἰθύς]], or less freq. [[ἰθύ]], as adverb, [[straight at]], mostly c. gen. objecti, βῆ ῥ' ἰθὺς Διομήδεος Il.5.849, cf. 16.584; <b class="b3">ἰθὺς κίεν οἴκου</b> went [[straight towards]] the [[dwelling]], 24.471, cf. Od.15.511; ἰθὺ βέλος πέτετ' οὐδ' ἀπολήγει Il.20.99; ἔπλεε ἰθὺ τοῦ Ἴστρου Hdt.4.89; ἰθὺ τῆς ἀρχῆς τῆς Τομύριος 1.207, cf. 6.95, al.; ἰθὺ [[βαδίζειν]] Semus 20; ἰθὺς πρὸς τεῖχος ἔκιον Il.12.137; ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης Hdt.5.64.<br><span class="bld">2</span> abs., <b class="b3">ἰθὺς φρονέων</b> resolving to go [[straight on]], Il.12.124, cf. 13.135; ἰθὺς μεμαώς 11.95, etc.; of a bird's flight, ''SIG''1167.7 (Ephesus, vi B.C.); <b class="b3">ἰθὺς μαχέσασθαι</b> to fight [[face to face]], Il.17.168; μένος χειρῶν ἰθὺς φέρον 5.506; also <b class="b3">τέτραπτο πρὸς ἰθύ οἱ</b> ([[varia lectio|v.l.]] [[πρὸς ἰθύν]], cf. sq.) he fronted him [[face to face]], 14.403; <b class="b3">κατ' ἰθὺ γούνασιν</b> [[opposite]], i.e. [[vertically below]], the knees, Hp.''Off.''3; of [[time]], [[straightway]], Hdt.3.58.<br><span class="bld">3</span> regul. Adv. ἰθέως Id.2.121.β, al.; πλέειν ἰθέως ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον Id.8.108.<br /><br />(B) [<b class="b3">ῑθῡ], ἡ</b>, used by Hom. only in acc. [[ἰθύν]]:<br><span class="bld">1</span> <b class="b3">ἀν' ἰθύν</b>,= [[against]], <b class="b3">πρὸς ῥόον ἀΐσσοντος ἀν' ἰθύν</b> [[against]] the [[stream]], Il.21.303; <b class="b3">ἐπεὶ δὴ σφαίρῃ ἀν' ἰθὺν πειρήσαντο</b> in [[throw]]ing [[straight upwards]], Od. 8.377; <b class="b3">πρὸς ἰθύν</b> [[varia lectio|v.l.]] in Il.14.403.<br><span class="bld">2</span> [[enterprise]], οἷσι [[μάλιστα]] πεποίθεα πᾶσαν ἐπ' ἰθύν Od.4.434; ἄριστοι πᾶσαν ἐπ' ἰθύν ἐστε μάχεσθαί τε [[φρονέειν]] τε Il.6.79; <b class="b3">γυναικῶν γνώομεν ἰθύν</b> their [[mood]], [[design]]s, Od.16.304; <b class="b3">ἐμὴν ἰ</b>. dub. in ''h.Ap.''539.

|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἰθύς]], ἰθεῖα, ἰθύ, θηλ. και ιθέα (ΑΜ)<br /><b>1.</b> [[ευθύς]], [[ίσιος]]<br /><b>2.</b> [[δίκαιος]], [[σωστός]], [[ειλικρινής]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «ἐς τὸ ἰθύ» — επί του θέματος<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (το αρσ. και το ουδ. ως επίρρ.) [[ἰθύς]] και ἰθύ<br />α) <b>τοπ.</b> [[κατευθείαν]] [[εναντίον]] κάποιου<br />β) <b>χρον.</b> [[αμέσως]], [[ευθύς]], [[παρευθύς]]<br /><b>2.</b> (το θηλ. στην αιτ. ως επίρρ.) ἰθεῖαν<br />[[κατευθείαν]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «ἰθέῃ τέχνῃ» — [[αμέσως]], [[ευθύς]]<br />β) «ἐκ τῆς ἰθείης» — απευθείας, [[φανερά]], στα ίσα. <br /><b>επίρρ.</b>..<br />[[ἰθέως]] (Α)<br /><b>1.</b> (για [[τόπο]]) [[κατευθείαν]]<br /><b>2.</b> (για χρόνο) [[αμέσως]], [[χωρίς]] [[χρονοτριβή]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἰθύς]] συνδέεται ετυμολογικά και σημασιολογικά με αρχ. ινδ. sādhu- «[[ευθύς]], [[δίκαιος]]», sādhati, sādhnoti «[[πετυχαίνω]] τον στόχο μου» και ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] se[[i]]dh-, sīdh- «[[πετυχαίνω]] [[κατευθείαν]] τον στόχο μου». Ο τ. [[ἰθύς]], όπως και το [[εὐθύς]] με το οποίο συνδέεται, χρησιμοποιήθηκε και ως επίρρ. [[αντί]] τών σπανιότερων τ. ἰθύ, [[ἰθέως]]. Ο τ., [[τέλος]], του υπερθ. του επιρρ. [[ἰθύντατα]] πιθ. να σχηματίστηκε [[κατά]] το ρ. [[ιθύνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιθύνω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύς]] (η), [[ιθύτης]], [[ιθύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ιθύφαλλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύβιος]], [[ιθυβόλος]], [[ιθύγραμμος]], [[ιθυδίκης]], [[ιθύδικος]], [[ιθυδρόμος]], [[ιθύθριξ]], [[ιθυκέλευθος]], [[ιθυκρήδεμνος]], [[ιθυκτέανος]], [[ιθυκυφής]], [[ιθύκυφος]], [[ιθύλορδος]], [[ιθυμάχος]], [[ιθύνους]], [[ιθυπόρος]], [[ιθυπτίων]], [[ιθύρροπος]], [[ιθυσκόλιος]], [[ιθυτενής]], [[ιθυτμής]], [[ιθύτομος]], [[ιθύτονος]], ιθυτρεχής, [[ιθυφανής]], [[ιθύφρων]], [[ιθυωρίη]]].<br /><b>(II)</b><br />[[ἰθύς]], -ύος, ἡ (Α)<br /><b>1.</b> [[πορεία]] σε [[ευθεία]] [[γραμμή]]<br /><b>2.</b> (γενικώς) [[πορεία]]<br /><b>3.</b> [[πράξη]] που απαιτεί [[ταχεία]] [[εκτέλεση]]<br /><b>4.</b> [[κλίση]], [[διάθεση]], [[επιθυμία]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἀν' ἰθύν» — [[κατευθείαν]] [[προς]] τα [[πάνω]], [[ψηλά]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> επίθ. [[ἰθύς]], από το οποίο διαφοροποιείται (το [[ἰθύς]], η δεν αποτελεί δηλ. ουσιαστικοποιημένο θηλ. του επιθ. [[ἰθύς]]) λόγω του μακρού -υ- της λ. [[έναντι]] του βραχέος του επιθ.].