δεξιός: Difference between revisions

|Definition=[[δεξιά]], [[δεξιόν]], <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[on the right hand]] or [[on the right side]], opp. [[ἀριστερός]], δεξιὸς [[μαζός]], [[γλουτός]], [[ὦμος]], <span class="bibl">Il.4.481</span>, <span class="bibl">5.66</span>, <span class="bibl">Od.17.462</span>; [[τὸ δεξιόν]] (''[[sc.]]'' [[κέρας]]) the [[right]] of an [[army]], <span class="bibl">X.<span class="title">Ages.</span>2.9</span>, etc.: freq. in adverb. usages, [[ἐπὶ δεξιά]] = [[on the right]] or [[to the right]], νωμῆσαι βῶν <span class="bibl">Il.7.238</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.1.51</span>; ἐν τῷ ἐπὶ δεξιὰ τοῦ ὀπισθοδόμου <span class="title">IG</span>12.92.55; [[ἐπὶ δεξιόφιν]] (Ep. gen.) [[towards the right]], <span class="bibl">Il.13.308</span>; χειρὸς εἰς τὰ δεξιά <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>598</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>943b29</span>; ἀπὸ τῶν δεξιών <span class="bibl">Id.<span class="title">Cael.</span>284b28</span>; ἐν τοῖς δεξιοίς <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>16.5</span>; [[ἐκ δεξιῶν]] <span class="bibl">Hero <span class="title">Aut.</span>26.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>20.21</span>, al.; ἐπὶ δεξιὰς χειρός <span class="bibl">Theoc.25.18</span>; κατὰ δεξιὰ χειρός <span class="bibl">Arat. 707</span>; πρὸς δεξιά <span class="bibl">Hdt.7.69</span>; εἰς δεξιά <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>43b</span>; [[δεξιά]] as adverb, <span class="bibl">Plb.3.82.9</span> ([[si vera lectio|s. v.l.]]). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[fortunate]], especially of the [[flight]] of birds and other omens, δ. [[ὄρνις]] <span class="bibl">Il.13.821</span>, cf. <span class="bibl">Od.2.154</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>489</span>, <span class="title">Michel</span>727 (Ephesus); ἀοιδὰν… δεξιωτάταν ὀπαδόν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>3.8</span>; [[βροντή]] <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.1.3</span>. Adv. -ῶς <span class="bibl">Hdn.3.9.12</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> Astron., [[northerly]], <span class="bibl">Cleom.1.1</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> metaph., [[dexterous]], [[ready]], [[skilful]], [[clever]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>5(4).61</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>428</span>, <span class="bibl">834</span>, al., <span class="bibl">Th.3.82</span>, etc.; [[δεξιὸν ποιεῖν]] = [[doing a clever thing]], <span class="bibl">Antipho 1.19</span>; Εὐριπίδου δρᾶμα δεξιώτατον <span class="bibl">Stratt.1</span>; δ. περὶ τὰς δίκας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Hipparch.</span> 225c</span>. Adv. [[δεξιῶς]] <span class="bibl">Antiph.229.2</span>; δ. ἔχειν πρός τι Plu.2.660a; δ. [[φέρειν]] [[in the right spirit]], <span class="bibl">Phld.<span class="title">Lib.</span>pp.18,41</span> O.: Sup. δεξιώτατα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 148</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> [[courteous]], [[kindly]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nec.</span>13</span>, <span class="bibl"><span class="title">Alex.</span>57</span>; τὸ δ. καὶ ἐπιεικές Gal.14.296. Adv. [[δεξιῶς]] ib.211. (Cf. Skt. dákṣiṇas, Lat. [[dexter]], etc.)</span>

|dgtxt=[[δεξιά]], [[δεξιόν]]<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. fem. [[δεξιή]] <i>Il</i>.10.542, Hdt.2.106<br /><b class="num">• Morfología:</b> [tes. sg. gen. fem. δεξᾶς <i>Ann.Br.Sch.Ath</i>.88.1993.189.B.5 (Tesalia II a.C.); du. nom.-ac. masc. δεξιώ <i>Od</i>.2.154; ép. dat.-gen. [[δεξιόφιν]] <i>Il</i>.13.308, <i>IMEG</i> 114 III.13 (imper.)]<br /><b class="num">A</b> <b class="num">I</b> [[derecho]], [[diestro]], [[en el lado derecho]]<br /><b class="num">1</b> <b class="num">a)</b> de partes del cuerpo dobles o de simetría bilateral [[μαζός]] <i>Il</i>.4.481, Hp.<i>Aër</i>.17, Q.S.10.124, [[γλουτός]] <i>Il</i>.5.66, [[ὦμος]] <i>Il</i>.5.46, <i>Od</i>.17.462, Hdt.4.62, Theoc.14.65, [[πούς]] E.<i>Ba</i>.943, Nonn.<i>D</i>.1.359, παρηΐδες Hdt.2.121δ, cf. Artem.4.83, [[σκέλος]] <i>IG</i> 2².1360.4 (IV a.C.), [[κωλῆ]] <i>IG</i> 2².1361.5 (IV a.C.), [[βραχίων]] de una estatua <i>ID</i> 1441A.2.51 (II a.C.), [[κνήμη]] I.<i>AI</i> 3.229, [[ὀφρῦς]] <i>PWash.Univ</i>.13.5 (II d.C.), [[κῶλον]] E.<i>Ph</i>.1412, [[ὀφθαλμός]] Hp.<i>Epid</i>.4.12, Theoc.3.37, Vett.Val.1.10, ἡ δ. [[χηλή]] = <i>la pinza derecha</i> de los cangrejos, Arist.<i>PA</i> 684^a28, [[χείρ]] Hp.<i>Fract</i>.2, Hdt.4.64, prob. en B.<i>Fr</i>.64.25, Pi.146.2, A.<i>A</i>.1405, S.<i>Ph</i>.1254, E.<i>Med</i>.496, <i>HF</i> 254, <i>IG</i> 1³.470.7 (V a.C.), τὴν χεῖρα δὸς τὴν δεξιάν Ar.<i>Nu</i>.81 (cf. II), cf. [[LXX]] <i>Ex</i>.15.6, Wilcken <i>Chr</i>.6.4 (V d.C.), τὸ δ. [[μέρος]] τῆς κεφαλῆς Artem.1.21, τὰ δεξιὰ τοῦ θώρακος Mnesith.Ath.17.10;<br /><b class="num">b)</b> [[situado al lado derecho]], [[derecho]] δ. [[ἵππος]] (τοῦ ἅρματος) = <i>el caballo derecho del carro</i>, <i>Il</i>.23.336, cf. S.<i>El</i>.721, Nonn.<i>D</i>.37.219, τὸ δ. [[κέρας]] = <i>el ala derecha</i> de un ejército, A.<i>Pers</i>.399, Hdt.6.111, E.<i>Supp</i>.705, Th.1.48, cf. X.<i>Ages</i>.2.9, [[LXX]] 1<i>Ma</i>.9.15, I.<i>BI</i> 1.191, Nonn.<i>D</i>.22.162, ἡ δεξιὰ [[θύρα]] <i>IG</i> 2².1457.15 (IV a.C.), δεξιὸν τοῦ θεάτρου = <i>el ala derecha de un teatro</i> I.<i>AI</i> 19.91, σορὸς δ. en un enterramiento doble <i>IEphesos</i> 2559.3 (III d.C.), cf. 2551 (rom.), εἰς τὸν δεξιὸν καθίζων τόπον = <i>sentándole a su lado derecho</i> Eun.<i>VS</i> 462;<br /><b class="num">c)</b> frec. op. [[ἀριστερός]]: δεξιὸν καὶ ἀριστερόν = <i>derecha e izquierda</i> como ἀρχαί Pythag.B 5, τινές εἰσιν οἵ φασιν εἶναί τι δεξιὸν καὶ ἀριστερὸν τοῦ οὐρανοῦ = <i>hay quienes dicen que existe una derecha y una izquierda del cielo</i> Arist.<i>Cael</i>.284^b6, τῇ μὲν δεξιῇ χειρὶ ἔχων αἰχμήν, τῇ δὲ ἀριστερῇ τόξα Hdt.2.106, cf. Hp.<i>Prog</i>.3, Aen.Tact.40.6, Artem.1.2, Ach.Tat.1.5.1, Vett.Val.6.22<br /><b class="num">•</b> op. [[εὐώνυμος]]: δεξιὲ μὲν [[γενέτωρ]] ἠοῦς, εὐώνυμε νυκτός ref. a Helio, Orph.<i>H</i>.8.4;<br /><b class="num">d)</b> esp. de pers. y dioses, en posición pred. [[ἐγγύθεν]] αὐλητῆρος ἀείσομαι [[ὧδε]] καταστὰς [[δεξιός]] = <i>cantaré cerca del flautista situándome a su derecha</i> Thgn.944<br /><b class="num">•</b> c. rég. en dat. Διί δ. [[ἧσται]] = <i>está sentado a la derecha de Zeus</i> ref. a Apolo, Call.<i>Ap</i>.29, δ. Ἴσιδι βαίνων <i>IMEG</i> 167.11 (imper.), ὅ τε [[κῆρυξ]] δ. τῷ πολεμάρχῳ [[παραστάς]] I.<i>BI</i> 3.92;<br /><b class="num">e)</b> neutr. plu. subst. [[el lado derecho]] en astr. equiv. al norte [[ὅθεν]] δεξιὰ μὲν αὐτοῦ (τοῦ κόσμου) τὰ πρὸς ἄρκτῳ Cleom.1.1.157.<br /><b class="num">2</b> náut. [[de estribor]] ἄλλοι ... τοίχους δεξιοὺς λαιούς τ' ἴσοι ... ἕζονθ' E.<i>Hel</i>.1573, ὁ δ. [[τοῖχος]] τοῦ πλοίου <i>PHib</i>.38.8 (III a.C.), pred. [[ἔδει]] τὴν Κρήτην δεξιὰν λαβόντας ... [[εἶναι]] ἐν Ἰταλίᾳ Luc.<i>Nau</i>.9.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b> mánt. [[procedente de la derecha]], [[diestro]] interpretado como [[de buen augurio]], [[favorable]] ref. al vuelo de las aves τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρωδιόν <i>Il</i>.10.274, cf. Hippon.23.1, [[σίττη]] Hippon.192, [[ὄρνις]] <i>Il</i>.13.821, <i>Od</i>.15.160, Archil.203.30, A.<i>Pr</i>.489, Q.S.12.58, (οἰωνῶν) ξύμβολα A.<i>A</i>.145, οἰωνίσματα Ach.Tat.5.16.6, cf. <i>IEphesos</i> 1678.2 (VI a.C.)<br /><b class="num">•</b> frec. como pred. ὁ δὲ ... δ. ἤϊξε <i>Od</i>.15.164, cf. 2.154, Call.<i>Ap</i>.67<br /><b class="num">•</b> tb. de otros presagios δεξιὸν Διὸς [[τέρας]] ἰδόντες = <i>viendo el prodigio favorable de Zeus</i> E.<i>Ph</i>.1189, [[βροντή]] X.<i>Cyr</i>.7.1.3, δεξιὰ σημαίνειν Arat.6, δεξιὰ [[Φοῖβος]] ἔχρη A.R.1.301, cf. <i>AP</i> 9.291 (Crin.), Nonn.<i>D</i>.13.413<br /><b class="num">•</b> de dioses [[favorable]], [[benévolo]] [[θεός]] Luc.<i>Philopatr</i>.17, [[δαίμων]] Call.<i>Cer</i>.31, [[βούλημα]] δαίμονος Hld.7.13.1<br /><b class="num">•</b> pero interpretado como mal augurio [[ὅτι]] καὶ οἱ μάντιες τὸν αὐτὸν ὄρνιθα, εἰ μὲν ἀριστερὸς εἴη, ἀγαθὸν νομίζουσι [[εἶναι]], εἰ δὲ [[δεξιός]], [[κακόν]] Hp.<i>Acut</i>.8.<br /><b class="num">2</b> gener. [[favorable]], [[conveniente]], [[bueno]] ἀοιδὰν ... στεφάνων ἀρετᾶν τε δεξιωτάταν ὀπαδόν = <i>el canto, el mejor compañero de coronas y hazañas</i> Pi.<i>N</i>.3.8, [[πλοῦς]] I.<i>AI</i> 18.248, [[ἄνεμος]] Luc.<i>Asin</i>.56, cf. Tz.<i>Ex</i>.35.19, [[τύχη]] Hld.7.17.2, I.<i>BI</i> 1.45, τὰ δεξιώτερα χρὴ προσδοκᾶν Hld.7.22.1, δεξιαὶ ὧραι ... φυτὰ γυρῶσαι = <i>estaciones apropiadas para remover la tierra en torno a las plantas</i> Arat.8, cf. Arist.<i>Fr</i>.200, Poll.1.162.<br /><b class="num">III</b> fig., ref. a pers. y sus obras<br /><b class="num">1</b> [[diestro]], [[hábil]], [[capacitado]] [[ἡνίοχος]] Simon.<i>FGE</i> 805, [[ἀμπελουργός]] Ar.<i>Pax</i> 190, [[σύμβουλος]] I.<i>AI</i> 15.191, [[ἐπεμβάτης]] Anacr.78.6, οἱ δεξιώτατοι para hablar, X.<i>Ath</i>.1.6, cf. 9, c. rég. χερσὶ δ. Pi.<i>I</i>.5.61, πᾶσι τοῖς ἑκηβόλοις δεξιοί = <i>expertos en toda clase de armas de largo alcance</i> I.<i>AI</i> 4.91, δ. περὶ τὰς δίκας Pl.<i>Hipparch</i>.225c, δ. ὢν καὶ κατά τ' ἆλλα καὶ πλήθεσιν ὁμιλεῖν [[εὐφυής]] = <i>siendo diestro y entre otras cosas dotado en mover a la multitud</i> I.<i>AI</i> 4.25<br /><b class="num">•</b> [[astuto]], [[ingenioso]], [[inteligente]] τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν ... δεξιώτερον Hdt.1.60, [[διδάσκαλος]] Ar.<i>Ach</i>.629, [[ἀνδρῶν]] δεξιώτατος Ar.<i>Eq</i>.753, cf. <i>V</i>.1266, <i>Eq</i>.228, <i>Nu</i>.428, 527, Anaxarch.B 1<br /><b class="num">•</b> en sent. neg. [[mañero]], [[manipulador]] Th.3.82<br /><b class="num">•</b> [[fino]], [[de buen gusto]] Ar.<i>V</i>.1315.<br /><b class="num">2</b> [[dispuesto]], [[servicial]], [[amable]] οἰκέται Longus 4.24.4, δ. πρὸς [[ἀργύριον]] Luc.<i>Nec</i>.13, δ. ... περὶ [[ξένων]] ὑπόδοχήν Hld.7.11.7, βασιλεῖ δ. [[ἀνήρ]] = <i>un hombre útil para el rey</i> Eus.<i>VC</i> 4.44.<br /><b class="num">3</b> ref. a obras o acciones humanas [[hábil]], [[ingenioso]] Εὐριπίδου [[δρᾶμα]] δεξιώτατον Stratt.1, ἰδέαι δεξιαί = <i>ficciones ingeniosas</i> Ar.<i>Nu</i>.548, [[ἵνα]] ... [[λέγω]] τι δεξιόν = <i>para decir algo ingenioso</i> Ar.<i>Eq</i>.114, δεξιὸν ποιεῖν = <i>hacer algo hábilmente</i>, obrar hábilmente</i> Antipho 1.19, cf. Gal.14.296.<br /><b class="num">B</b> subst.<br /><b class="num">1</b> ἡ [[δεξιά]] (<i>[[sc.]]</i> [[χείρ]]) [[la mano derecha]], [[la diestra]] Corinn.1.3.49, E.<i>Med</i>.1365, <i>Ba</i>.943, <i>Cyc</i>.682, Pratin.3.15, Luc.<i>Nau</i>.45, ἐκ δεξιᾶς [[ξίφη]] καθαρπάζουσιν E.<i>Andr</i>.812, ἔχου μου τῆς δεξιᾶς Luc.<i>Cont</i>.5, φρουραῖς κέκασται (τὰ τείχη) δεξιαῖς τε δορυφόρων; = <i>¿están provistos (los muros) de centinelas y de las diestras de unos lanceros?</i> E.<i>El</i>.616, impuesta en el bautismo <i>Const.App</i>.2.33.1, δ. κυρίου [[LXX]] <i>Ps</i>.117.16, cf. <i>Act.Ap</i>.2.33<br /><b class="num">•</b> op. [[ἡ]] [[ἀριστερά]]: τῇ δεξιᾷ λαμβάνειν τοῦ ὄψου τῇ δ' ἀριστερᾷ κρατεῖν τὸν ἄρτον Plu.2.99d, cf. <i>PMasp</i>.2.1.12 (VI d.C.)<br /><b class="num">•</b> frec. utilizada como signo de bienvenida, saludo, amistad o ayuda δεξιῇ ἠσπάζοντο = <i>se saludaron con la diestra</i>, <i>Il</i>.10.542, δεξιὰν μὴ παντὶ [[ῥᾳδίως]] ἔμβαλλε Pythag.C 6, προτείνειν δεξιάν = <i>tender la mano</i> en señal de despedida, E.<i>Alc</i>.193, τὰς δεξιὰς ἀνατείναντας X.<i>Cyr</i>.4.2.17, ἐκτείνειν τὴν δεξιάν [[LXX]] <i>Ex</i>.15.12, δεξιὰν διδόναι = <i>tender una mano</i>, e.e. ayudar</i> [[LXX]] 1<i>Ma</i>.13.45, δεξιὰν λαμβάνειν = <i>aceptar la diestra tendida</i>, e.d. hacer las paces</i> [[LXX]] 2<i>Ma</i>.12.12, κεραυνοῦ μὲν γὰρ ἢ τῆς σῆς δεξιᾶς [[οὐδαμῶς]] ... ἄξιοι = <i>no son en [[absoluto]] [[digno]]s del [[rayo]] o de [[recibir]] tu [[diestra]]</i> [[dirigido]] a [[Zeus]], Luc.<i>Fug</i>.22, εἰς εὐμενεῖς δεξιάς <i>IGLS</i> 52.26 (Comagene I a.C.) en <i>Bull.Epigr</i>.1946-47.192<br /><b class="num">•</b> esp. como [[señal]] de [[juramento]], [[garantía]], [[pacto sellado estrechándose la mano derecha]] o [[compromiso sellado estrechándose la mano derecha]] σπονδαὶ ... καὶ δεξιαὶ ᾗς [[ἐπέπιθμεν]] <i>Il</i>.2.341, cf. [[LXX]] <i>Ge</i>.48.18, ὅρκους συνάψαι δεξιάς τε συμβαλεῖν = <i>concertar juramentos y estrecharse las diestras</i> E.<i>IA</i> 58, cf. [[LXX]] 2<i>Ma</i>.14.33, ἀνακαλεῖ δὲ δεξιᾶς πίστιν μεγίστην = <i>invoca la fe insigne de la diestra</i> E.<i>Med</i>.21, δεξιὰς δόντες καὶ λαβόντες = <i>habiendo [[intercambiado]] las diestras, e.e. un [[compromiso]]</i> X.<i>An</i>.7.3.1, cf. [[LXX]] 2<i>Ma</i>.14.19<br /><b class="num">•</b> tb. τὸ δεξιόν [[la mano derecha]], [[la derecha]] de Dios, Basil.<i>Spir</i>.91.16.<br /><b class="num">2</b> p. ext. fig. [[pacto]], [[garantía]], [[compromiso]] sellado mediante un apretón de manos [[compromiso verbal]], [[palabra de honor]] δεξιὰς παρὰ βασιλέως ἔφερον μὴ μνησικακήσειν [[βασιλέα]] X.<i>An</i>.2.4.1, δεξιὰς ... [[ἔχω]] = <i>tengo garantías</i>, e.e. tengo su palabra</i>, <i>SB</i> 12182.11 (III d.C.), cf. <i>POxy</i>.1590.3 (IV d.C.), Hsch.s.u. δεξιαί, φυλάσσειν τὴν δεξιάν = <i>respetar el compromiso</i>, <i>PFay</i>.124.13 (II d.C.), τηρεῖν τὴν δεξιάν <i>POxy</i>.533.18 (II/III d.C.), ἐπέγνων μένουσαν αὐτοῦ τὴν πρὸς σὲ δεξιάν <i>PPrinc</i>.inv.13395.5 (II d.C.) en <i>ZPE</i> 103.1994.47, δεξιὰς παραβαίνειν = <i>quebrantar los pactos</i> Arr.<i>Parth</i>.49, παρὰ δεξιὰν ἐχρήσω = <i>violaste el compromiso</i>, <i>PDub</i>.15.11 (II/III d.C.)<br /><b class="num">•</b> con Dios [[pacto]], [[voto]] Θεῷ δεξιὰς [[ἔδωκα]] Pall.<i>H.Laus</i>.21.6.<br /><b class="num">C</b> [[usos adv]].<br /><b class="num">1</b> indicando [[procedencia]]:<br /><b class="num">a)</b> c. [[ἀπό]] y gen. γράφουσι ... ἀπὸ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τὰ [[ἀριστερά]] = <i>escriben de derecha a izquierda</i> Hdt.2.36, cf. Arist.<i>Cael</i>.284^b28, Arr.<i>Tact</i>.40.3, ἀπὸ [[δεξιόφιν]] <i>IMEG</i> 114.3.13 (imper.)<br /><b class="num">•</b> c. ἐκ y gen. ἐκ δεξιᾶς = <i>desde la derecha</i> Ar.<i>Eq</i>.639, ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τἀριστερὰ τοῦ σώματος = <i>de derecha a izquierda del cuerpo</i> Pl.<i>Ti</i>.77e, cf. <i>ID</i> 1442B.38 (II a.C.);<br /><b class="num">b)</b> gen. sin prep. [[δεξιᾶς]] = [[desde la derecha]] δεξιᾶς εἰσιόντι = <i>según se entra desde la derecha</i>, <i>IG</i> 2².1487.47 (IV a.C.), <i>Ath.Askl</i>.4.72 (III a.C.), <i>ID</i> 442B.36 (II a.C.), cf. Ath.143f.<br /><b class="num">2</b> indicando dirección hacia dónde, c. prep. y ac. [[ἐπὶ δεξιά]] = [[hacia la derecha]], [[por la derecha]], [[a la derecha]], [[a estribor]] Hp.<i>Art</i>.34, Ach.Tat.1.1.1, Orph.<i>A</i>.1206<br /><b class="num">•</b> op. [[ἐπ' ἀριστερά]] = [[hacia la izquierda]], [[por la izquierda]], [[a la izquierda]] <i>Il</i>.12.239, Hp.<i>Prog</i>.7, ἐπὶ δεξιὰ ἢ ἀριστερὰ πεπόρευται = <i>se ha marchado por la derecha o por la izquierda</i> Hld.5.5.1, γράφουσι ... ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν ἐπὶ τὰ [[δεξιά]] = <i>escriben de izquierda a derecha</i> Hdt.2.36, cf. Pl.<i>Ti</i>.77e, Arist.<i>Pr</i>.943^b29, ἐπὶ δεξιὸν αἰγιαλοῖο Orph.<i>A</i>.1085, tb. ἐπὶ [[δεξιόφιν]] ... στρατοῦ ... ἢ ἐπ' [[ἀριστερόφιν]]; <i>Il</i>.13.308<br /><b class="num">•</b> εἰς [[δεξιά]] [[a la derecha]], [[hacia la derecha]] εἰς δεξιὰ καὶ [[ἀριστερά]] Pl.<i>Ti</i>.43b, cf. Hdt.7.31, [[LXX]] <i>Ge</i>.13.9, ἐς τὰ [[δεξιά]] Hdt.4.42, Hp.<i>Morb</i>.1.26, [[LXX]] 2<i>Re</i>.14.19, χειρὸς εἰς τὰ [[δεξιά]] S.<i>Fr</i>.598.1, ἐς δεξιήν Hdt.4.55, Pl.<i>R</i>.614c, δίοδον ἐς τὰν δεξιάν <i>ICr</i>.4.182.6 (II a.C.).<br /><b class="num">3</b> indicando lugar en dónde:<br /><b class="num">a)</b> c. prep. y ac. ἐπὶ [[δεξιά]] [[a mano derecha]], [[hacia el lado derecho]], [[por la derecha]], náut. [[a estribor]] ὁ μὲν [[χρύσεος]] ἔκειτο ἐπὶ δεξιὰ ἐσιόντι ἐς τὸν νηόν, ὁ δὲ [[ἀργύρεος]] [[ἐπ' ἀριστερά]] Hdt.1.51, cf. 3.90, <i>IG</i> 2².1657.5 (IV a.C.), ἐν τōι ἐπὶ δεχσιὰ τō Ὀπισθοδόμο = <i>hacia la parte derecha del opistódomo</i>, <i>IG</i> 1³.52B.24 (V a.C.), τάφο δ' ἐπὶ [[δεξιά]] <i>CEG</i> 512 (Atenas IV a.C.), cf. <i>ICr</i>.2.12.31a.2 (Eleuterna II a.C.), Plu.2.192f, Hp.<i>VC</i> 19, τὰ ἐπὶ [[δεξιά]] τε [[ἀκρατής]] = <i>inválido del lado derecho</i> Hp.<i>Epid</i>.4.12, ἐπὶ δεξιὰ γαῖαν ἔχοντες A.R.1.930, 2.347, cf. Orph.<i>A</i>.486, ἐπὶ δεξιὰ χειρός = <i>a mano derecha</i> Pi.<i>P</i>.6.19, Theoc.25.18<br /><b class="num">•</b> κατὰ τὰ [[δεξιά]] = <i>a la derecha</i>, hacia la derecha</i> Hp.<i>Mul</i>.2.139, Orph.<i>A</i>.978, κατὰ δεξιὰ χειρός = <i>a mano derecha</i> Arat.707, τὸ (<i>[[sc.]]</i> [[ξίφος]]) κατὰ τὸ δεξιόν = <i>la espada de la derecha</i> I.<i>BI</i> 3.94<br /><b class="num">•</b> πρὸς [[δεξιά]] [[a la derecha]] τόξα ... [[εἶχον]] πρὸς [[δεξιά]] = <i>llevaban el arco a su derecha</i> Hdt.7.69, [[ὀδύνη]] ... πρὸς τὰ [[δεξιά]] = <i>un dolor por el lado derecho</i> Hp.<i>Aff</i>.10, περὶ τὰ [[δεξιά]] = <i>por el lado derecho</i>, en la zona derecha</i> Hp.<i>Epid</i>.5.22;<br /><b class="num">b)</b> c. prep. y gen. ἐκ δεξιᾶς, ἐκ δεξιῶν [[a la derecha]] ἐκ δεξιῆς ῥέειν (τὸν ποταμόν) Hdt.1.75, ἐκ δεξιᾶς δ' αὐτῶν Th.2.81, cf. <i>T.Abr.A</i> 12.8, ἐκ δεξιῆς χειρὸς τὸ [[Πάγγαιον]] [[ὄρος]] ἀπέργων Hdt.7.112, νεανίαν ἐκ δεξιᾶς ἀναστρέφοντα Philostr.<i>VS</i> 578, [[διάβολος]] στήτω ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ [[LXX]] <i>Ps</i>.108.6, ο(ὐλὴ) κεφ(αλῇ) ἐκ δεξ(ιῶν) = <i>cicatriz en la parte derecha de la cabeza</i>, <i>PBerl.Leihg</i>.29.34 (II d.C.), cf. Hero <i>Aut</i>.26.4, <i>PLugd.Bat</i>.19.4.2.9 (II a.C.), [[LXX]] <i>Ex</i>.14.22, <i>Eu.Matt</i>.20.21, Alex.Sal.<i>Barn</i>.842, οἱ ἐκ δεξιοῦ = <i>los de la derecha</i> I.<i>BI</i> 1.413;<br /><b class="num">c)</b> c. prep. y dat. ἐν δεξιᾷ [[en la parte derecha]], [[a la derecha]], náut. [[a estribor]] ἐν δεξιῇ ἔχειν μὲν ἔχοντες ὄρεα τὰ Οἰταίων Hdt.7.217, cf. 1.72, τοῦ ὀμφαλοῦ ἐν δεξιᾷ Hp.<i>Epid</i>.2.1.9, cf. Th.1.24, 2.19, [[LXX]] <i>Ge</i>.48.13, Aristid.Quint.114.1, ὁ [[τάφος]] ἐν δεξιᾷ τῆς ὁδοῦ <i>Didyma</i> 492.67 (III a.C.), cf. 40.13 (II a.C.), ἐν δεξιᾷ τῆς [[Μέγαράδε]] ὁδοῦ Philostr.<i>VS</i> 545, tb. en plu. ἐν τοῖσι δεξιοῖσιν Hp.<i>Cord</i>.4.4, cf. <i>Eu.Marc</i>.16.5, <i>IEphesos</i> 2535.2;<br /><b class="num">d)</b> abs. plu. neutr. [[δεξιά]] [[a la derecha]] c. dat. [[τίς]] ἐφέστηκεν δεξιὰ πλευροῖς; = <i>¿quién se ha detenido a mi lado derecho?</i> E.<i>Hipp</i>.1360<br /><b class="num">•</b> en dat. δεξιᾷ [[a la derecha]], <i>Stadias</i>.298.<br /><b class="num">D</b> adv. [[δεξιῶς]]<br /><b class="num">1</b> [[favorablemente]], [[adecuadamente]] E.<i>Ep</i>.4.28, Hdn.3.9.12, δ. ἔχειν [[πρός]] c. ac. convenir</i>, ser adecuado</i> para algo, Plu.2.660a, δ. φέρειν = <i>soportar adecuadamente</i> Phld.<i>Lib</i>.fr.36.8.<br /><b class="num">2</b> [[con destreza]], [[de un modo hábil]], [[astuto]] πέτονται δ. ἐπὶ ταῦτ' (<i>[[sc.]]</i> δεῖπνα) ἄκλητοι = <i>vuelan astutamente al banquete sin haber sido invitados</i> Antiph.227.2, δ. ἀείδειν Luc.<i>Ind</i>.10, δ. ἔχειν φύσεως = <i>ser diestro por naturaleza</i> Luc.<i>Somn</i>.2, τὰ μὲν αἰνιττομένου τοῦ νομοθέτου [[δεξιῶς]] = <i>encubriendo hábilmente el legislador unas cosas entre enigmas</i> I.<i>AI</i> 1.24, cf. Ar.<i>Ec</i>.241, I.<i>AI</i> 7.211.<br /><b class="num">3</b> [[de forma servicial]] ἐπηρώτα ... εἰ δ. αὐτῇ κέχρηνται = <i>preguntó si la habían atendido servicialmente</i> Ach.Tat.5.22.1, cf. Gal.14.211, πόλεσι μὲν γὰρ ὡμίλει δ. καὶ [[φιλανθρώπως]] I.<i>AI</i> 15.327, σπούδασον ... δ. [[αὐτῷ]] προσ&lt;σ&gt;χεῖν = <i>esfuérzate por tratarlo con consideración</i>, <i>POxy</i>.1424.11 (IV d.C.).<br /><b class="num">• Diccionario Micénico:</b> <i>de-ki-si-wo</i>.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De *<i>deksiu̯o</i>-, cf. mic. <i>de-ki-si-wo</i>, panf. Δεξιϝυς, gal. <i>Dexiva dea</i> y, sin -<i>i</i>-, air. <i>dess</i>, gót. <i>taíhswa</i>. C. otro alarg. [[δεξιτερός]]. Quizá deriv. de [[δέχομαι]] q.u.