χρηστός: Difference between revisions

|Definition=χρηστή, χρηστόν, ([[χράομαι]]) of things,<br><span class="bld">A</span> like [[χρήσιμος]], [[useful]], [[good of its kind]], [[serviceable]], [τόξα] χρηστὰ οὐδέν [[Herodotus|Hdt.]]3.78; [[ἀτραπός|ἀτραπὸς]] οὐδὲν χ. τισι Id.7.215; χρηστὰ [[ἐπίπλοος|ἐπίπλοα]] Id.1.94; ([[γῆ]]) [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''594; [[οἰκία]], opp. [[μοχθηρός|μοχθηρά]], Pl.''Grg.''504a; ἡ χρηστὴ [[μέλιττα]], opp. οἱ [[κηφήν|κηφῆνες]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]'' 624b23: freq. of [[wholesome]] [[food]], [[μελίτωμα]] Batr.39; [[ποτόν]], [[σῖτος]], Pl.''R.''438a; περὶ τὸ [[σῶμα]] Pl.''Prt.''313d: c. gen., for a thing, [[νεῦρον|νεύρων]] for the [[sinew]]s, Ael.''NA''14.21; [[ῥάφανος]] Alex.15.8; ὄψον Antiph.242, etc. (but [[pleasant]] to taste, [[nice]], [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''2.10): generally, [[πολιτεία]] Isoc.12.135; [[βίος]] Aeschin.1.179; of victims and omens, [[auspicious]], [[ἱρά]], [[σφάγιον|σφάγια]], [[Herodotus|Hdt.]]5.44, 9.61,62; [[τελευτή|τελευτὴ]] χρηστή = a [[happy]] [[end]] or [[issue]], Id.7.157; εἰ . . τοῦτό γε δοκέει ὑμῖν εἶναι χρηστόν Id.5.92.ά: pl., [[τὰ χρηστά]], as [[substantive]], [[benefit]]s, [[kindness]]es, Id.1.41, 42; χρηστὰ φέρειν Id.4.139; χρηστόν τι [[συμβουλεύειν]], χρηστὰ [[ἐπιτηδεύειν]], Ar.''Nu.''793, Antipho 3.3.9; χρηστὰ [[λέγειν]], χρηστὰ [[πράττειν]], etc., Men. 725,787, etc.: but [[τὰ χρηστά]] also, [[happy event]], ἐκτελοῖτο δὴ [[τὰ χρηστά]] [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]'' 228 (troch.); [[prosperity]], [[success]], [[τὰ χρηστά]] δ' αὔθ' ἕκαστ' ἔχει φίλους [[Euripides|E.]]''[[Hecuba|Hec.]]''1227.<br><span class="bld">2</span> in moral sense, opp. [[κακός]], Eup. in ''PSI''11.1213.2; opp. [[πονηρός]], Pl.''Prt.''313d; [[τὸ χρηστόν]], opp. [[τὸ αἰσχρόν]], S.''Ph.'' 476; [[χρηστός]], opp. [[λυπρός]], E.''Med.''601: but [[λῦπαι χρησταί]] = [[pain]]s with a [[beneficial]] [[result]], Pl.''Grg.''499e.<br><span class="bld">3</span> [[good for its purpose]], [[effective]] (even for [[evil]]), [[τραῦμα]], [[δῆγμα]], Luc.''Symp.''44, ''Alex.''55.<br><span class="bld">4</span> Gramm., [[in use]], [[current]], ποιηταῖς χρηστά Eust.215.8.<br><span class="bld">II</span> of persons, [[good]], especially in war, [[valiant]], [[true]], [[Herodotus|Hdt.]]5.109, 6.13, S.''Ph.''437, etc.: generally, [[good]], [[honest]], [[worthy]], Id.''OT''610; οἰκέται X.''Oec.''9.5; of women, ἐρεῖ τις ὡς [[Κλυταιμνήστρα]] κακή· [[Ἄλκηστις|Ἄλκηστιν]] ἀντέθηκα χρηστήν Eub. 117.11, cf. Men.''Mon.''634; of [[good]] [[citizen]]s, [[useful]], [[deserving]], D.20.7: c. acc. cogn., ἃ χρηστοὶ ἐγένεσθε Th.3.64; χ. περὶ τὴν πόλιν γεγενημένος Lys.14.31; χρηστὸς καὶ [[φιλόπολις]] Ar.''Pl.''900; collectively, ὀλίγον τὸ χ. Id.''Ra.''783; but also ironically, ὁ χρηστὸς οὑτοσί Id.''Nu.'' 8; οἱ χρηστοὶ πρέσβεις οὗτοι D.18.30, cf. 89; ἐκλελάκτικεν ὁ χρηστὸς ἡμῖν [[μοιχός]] Men.16.<br><span class="bld">b</span> freq. on Epitaphs, ''IG''3.3149,3155, al.<br><span class="bld">c</span> c. inf., ὅσοι [[προβατεύω|προβατεύειν]] χ. Him.''Or.''14.32.<br><span class="bld">2</span> [[οἱ χρηστοί]], like [[οἱ ἀγαθοί]], those of [[good]] [[family]], X.''Ath.''1.4,6.<br><span class="bld">3</span> of the gods, [[propitious]], [[merciful]], [[bestowing health]] or [[bestowing wealth]], θεῶν χρηστῶν ἥκειν εὖ [[Herodotus|Hdt.]]8.111, cf. M.Ant.9.11.<br><span class="bld">4</span> of men, [[good]], [[kindly]], δούλῳ . . χ. γενόμενός ἐστι [[δεσπότης]] [[πατρίς]] Antiph.265; ὡς ἡδὺ δούλῳ δεσπότου χρηστοῦ τυχεῖν Men.''Mon.''556, cf. Philem.227; ὁ χρηστός, ὡς ἔοικε, καὶ χρηστοὺς ποιεῖ Men.203b, cf. Plu.''Phoc.''10; χ. περί τινα D.59.2; ἐπί τινας ''Ev.Luc.''6.35; εἰς ἀλλήλους ''Ep.Eph.''4.32.<br><span class="bld">b</span> sometimes [[simple]], [[silly]], like [[εὐήθης]], χρηστὸς εἶ ὅτι ἡγῇ... you're a [[nice]] [[fellow]], to [[think]] that... [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''264b, cf. ''Tht.''161a; ὦ χρηστέ D.18.318.<br><span class="bld">5</span> of a man, [[strong]], [[able]] in body for [[sexual]] [[intercourse]], = γυναικὶ χρῆσθαι [[δυνάμενος]], Hp.''Genit.''2.<br><span class="bld">6</span> of the [[dead]], whence χρηστὸν [[ποιεῖν]] = [[ἀποκτείνυμι|ἀποκτιννύναι]], in a [[treaty]] between the [[Spartans]] and [[Tegea]], Arist.''Fr.'' 592.<br><span class="bld">III</span> Adv. [[χρηστῶς]] = [[well]], [[properly]], [[suitably]], [[Herodotus|Hdt.]]4.117, Hp.''Art.''32; χ. ἔχειν Ar.''Ec.''219; σκευάσαι [[χρηστῶς]] τοὖψον Alex.149.6.: ironically, [[χρηστῶς]] τὴν πατρίδα ἐπετρόπευσας [[Herodotus|Hdt.]]3.36.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1376.png Seite 1376]] adj. verb. von [[χράομαι]], 1) [[brauchbar]], [[nützlich]], [[tauglich]], Her., übh. gut in seiner Art, seiner Bestimmung entsprechend, τινί, bequem wozu zu gebrauchen, 7, 215; [[τὰ χρηστά]], nützliche Dienste, Wohlthaten, ἔς τινα, 1, 41. 42; übh. gut, ἐκτελοῖτο δὴ τὰ χρηστά Aesch. Pers. 224; Soph. öfter, z. B. φρένες χρησταί, γνώμας ἔχων χρηστάς, Ant. 299. 632; oft bei Eur.; χρηστόν τι πράττων Ar. Plut. 341; <span class="ggns">Gegensatz</span> von [[μοχθηρός]], z. B. [[οἰκία]] Plat. Gorg. 504 b; ὅ τι χρηστὸν ἢ πονηρὸν περὶ τὸ [[σῶμα]] Prot. 313 d, u. sonst; – heil- oder glückbringend, θεοί Her. 8, 111; dah. auch τελευτὴ χρηστή, ein glückliches Ende, 8, 157; von Opfern u. Vorbedeutungen, Glück verheißend, ἱρά, σφάγια χρηστά, 5, 44. 9, 61. 62; – heilsam für Etwas, τινός, z. B. χρηστὰ τῶν νεύρων, heilsam für die Sehnen, Ael. – Bei den Gramm. = gebräuchlich, üblich, Schäf. zu D. Hal. de C. V. p. 360. – 2) vom Menschen [[gut]], [[brav]], [[bieder]]; <span class="ggns">Gegensatz</span> von [[πονηρός]] Soph. Phil. 435, wo der Nebenbegriff »tapfer« ist; von [[κακός]] O. R. 610 Ant. 516; ὁ ἐσθλὸς [[χρηστός]] ἐστ' ἀεί Eur. Hec. 598; treu-, gutherzig, einfach, Plat. öfter; einfältig, im guten u. im schlimmen Sinne, dumm, gemein, wie [[εὐήθης]], Plat. Theaet. 161 a, öfter, u. Folgde. – Wie [[χρήσιμος]] von Staatsbürgern = um den Staat verdient, [[verdienstvoll]], Dem. Lpt. 7; – [[οἱ χρηστοί]], die ersten, vornehmsten Familien im Staate, optimates. – Vom Manne = tüchtig zum Beischlaf, od. der eine Frau gebrauchen kann, Hippocr. – Adv., [[χρηστῶς ἔχειν]] Ar. Eccl. 219.

|elrutext='''χρηστός:''' [adj. verb. к [[χράομαι]] I]<br /><b class="num">1</b> [[хороший]], [[отличный]] (γῆ Eur.; [[ποτόν]], [[σῖτος]] Plat.);<br /><b class="num">2</b> [[добрый]], [[благожелательный]], [[благосклонный]] (θεοί Her.; [[δεσπότης]] Men.): χρηστὰ χρηστοῖσι ἔς τινα ἀμείβεσθαι Her. отплатить кому-л. добром за добро; χρηστόν τι συμβουλεύειν Arph. дать добрый совет;<br /><b class="num">3</b> [[счастливый]], [[благоприятный]], [[успешный]] (ἱρά, [[τελευτή]] Her.): ἐκτελοῖτο δὴ τὰ χρηστά! Aesch. да будет же счастлив исход!; τὰ χρηστὰ [[ἔχει]] φίλους Eur. где счастье, там друзья;<br /><b class="num">4</b> [[порядочный]], [[честный]] ([[βίος]] Aeschin.): χ. καὶ [[φιλόπολις]] Arph. честный патриот; [[ὀλίγον]] τὸ χρηστόν ἐστιν собир. Arph. порядочных людей (в Афинах) мало;<br /><b class="num">5</b> [[кроткий]], [[покорный]]: ἀρνεῖσθαι χρηστὸν εἶναι Her. отказывать в повиновении;<br /><b class="num">6</b> [[благоустроенный]], [[упорядоченный]] ([[πολιτεία]] Isocr.; [[οἰκία]] Plat.);<br /><b class="num">7</b> [[полезный]], [[благотворный]] πρὸς τὴν ψυχήν Plat.; αἱ μὲν χρησταί εἰσιν λῦπαι, αἱ δὲ πονηραί Plat.: χ. περὶ τὴν πόλιν γεγενημένος Lys. оказавший услуги государству; χρηστὰ [[μέλιττα]] Arst. пчела-работница;<br /><b class="num">8</b> [[знатный]], [[именитый]]: οἱ χρηστοί Xen. родовитые люди, аристократия;<br /><b class="num">9</b> ирон. [[простоватый]], [[недалекий]] Arph., Dem., Men.: φιλόλογός γ᾽ εἶ [[ἀτεχνῶς]] καὶ χ. Plat. охотник до споров ты большой, но и простак тоже;<br /><b class="num">10</b> [[изрядный]], [[сильный]] ([[δῆγμα]] Luc.; χρηστὸν καὶ βαθὺ [[τραῦμα]] Luc.).

|woodrun=[[beneficent]], [[excellent]], [[good]], [[high-principled]], [[honest]], [[ironically]], [[noble]], [[respectable]], [[useful]], [[of value]], [[virtuous man]]

Afrikaans: nuttig; Albanian: dobishëm; Arabic: مُفِيد‎, نَافِع‎; Egyptian Arabic: مفيد‎; Asturian: útil; Azerbaijani: lazımlı, faydalı, xeyirli; Belarusian: карысны; Bengali: ব্যবহারযোগ্য; Bulgarian: полезен; Catalan: útil; Chinese Cantonese: 有用; Mandarin: 有用, 實用, 实用; Czech: užitečný; Danish: nyttig, tjenlig; Dutch: [[nuttig]], [[bruikbaar]], [[dienstig]]; Esperanto: utila; Estonian: kasulik; Faroese: nýttigur; Finnish: hyödyllinen, käytännöllinen; French: [[utile]]; Galician: útil; Georgian: სასარგებლო, მარგებელი, გამოსადეგი, ვარგისი; German: [[nützlich]]; Gothic: 𐌱𐍂𐌿𐌺𐍃, 𐍅𐌰𐌿𐍂𐍃𐍄𐍅𐌴𐌹𐌲𐍃; Greek: [[χρήσιμος]]; Ancient Greek: [[ἄρκιος]], [[ἐπιτάδειος]], [[ἐπιτήδειος]], [[ἐπιτήδεος]], [[κράγυος]], [[κρήγυος]], [[λυσιτελής]], [[ξύμφορος]], [[ὄνειος]], [[ὀνήσιμος]], [[ποτίφορος]], [[πρὸ ἔργου]], [[πρόσφορος]], [[προὔργου]], [[σύμφορος]], [[χρεῖος]], [[χρήσιμος]], [[χρηστήριος]], [[χρηστικός]], [[χρηστός]], [[ὠφελήσιμος]], [[ὠφέλιμος]]; Haitian Creole: itil; Hebrew: שִׁמּוּשִׁי‎, מוֹעִיל‎; Hindi: उपयोगी, उपकारी; Hungarian: hasznos; Icelandic: gagnlegur; Ido: utila; Indonesian: berguna; Irish: úsáideach, acrach; Italian: [[utile]]; Japanese: 有用, 便利, 役に立つ; Kabuverdianu: jeitozu; Korean: 유용하다, 도움이 되다; Kurdish Central Kurdish: بەسوود‎, بەکەڵک‎, بە دەسد‎; Lao: ທົ່ວໄປ; Latin: [[utilis]]; Latvian: derīgs; Lithuanian: naudingas; Luxembourgish: sënnvoll; Malay: berguna; Maori: whaihua; Mongolian: хэрэгтэй; Norwegian: nyttig; Bokmål: tjenlig; Nynorsk: tenleg; Occitan: util; Old English: nytt; Papiamentu: útil; Persian: سودمند‎, مفید‎; Plautdietsch: deenstboa, nutzboa; Polish: pożyteczny, przydatny, użyteczny; Portuguese: [[útil]]; Romanian: util, folositor, trebuincios; Russian: [[полезный]], [[пригодный]], [[практичный]], [[нелишний]]; Scottish Gaelic: goireasach; Serbo-Croatian: koristan; Cyrillic: употрѐбљив; Roman: upotrèbljiv; Slovak: užitočný; Slovene: uporaben; Southern Altai: тузалу; Spanish: [[útil]]; Swahili: faida; Swedish: nyttig, användbar, tjänlig; Tagalog: makabuluhan, may bisa; Telugu: ఉపయోగకరము; Thai: ประโยชน์; Turkish: faydalı, yararlı; Tuvaluan: aogaa; Ukrainian: корисний; Uyghur: bolmaq; Vietnamese: có ích; Welsh: buddiol; West Frisian: nuttich; Westrobothnian: tjenli; Yiddish: נוציק‎, נוצלעך‎, ניצלעך‎