ὠδίς: Difference between revisions

|mltxt=η / [[ὠδίς]], -ῑνος, ΝΜΑ, και [[ὠδίν]], -ῑνος, Α<br />(συν στον πληθ.) οι [[ωδίνες]] και <i>αἱ ὠδῑνες</i><br />οι πόνοι του τοκετού<br /><b>μσν.</b><br />[[επινόηση]], [[εφεύρεση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[τέκνο]] που γεννιέται με πόνους («παῑδα, φιλτάτην ἐμοὶ ὠδῑνα», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[σφοδρός]] [[πόνος]], [[οδύνη]]<br /><b>3.</b> επίπονο [[έργο]] του πνεύματος («λόγων ὠδῑνες», Iμέρ.)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἄπτερος]] [[ὠδίς]]» — [[νεοσσός]] (<b>Ευρ.</b>)<br />β) «ὠδὶς ὄρνιθος» — το [[αβγό]] <b>(Νικ.)</b><br />γ) «ὠδὶς θαλάσσης» — η [[Αφροδίτη]] (<b>Ανθ. Παλ.</b>)<br />δ) «ὠδῑνες θανάτου» — τα [[δεσμά]] του θανάτου (ΚΔ)<br />ε) «λύω τὰς ὠδῑνας»<br />(για ετοιμόγεννη) [[ξεγεννώ]], ελευθερώνομαι (Ιωάνν. Χρυσ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Λ. σχηματισμένη με [[επίθημα]] -<i>ιν</i>-, <i>ὠδ</i>-<i>ίς</i>, -<i>ῖν</i>-<i>ος</i> ([[πρβλ]]. <i>ἀκτ</i>-<i>ῖν</i>-<i>ος</i>, <i>δελφ</i>-<i>ῖν</i>-<i>ος</i>), αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], η λ. ανάγεται στην εκτεταμένη [[βαθμίδα]] με φωνηεντισμό -<i>ω</i>- της ρίζας <i>ed</i>- «[[τρώω]]» ([[πρβλ]]. <i>ἔδω</i>, <i>ἐδ</i>-<i>ωδ</i>-<i>ή</i>). Σύμφωνα με την [[άποψη]] αυτή, η σημασιολ. [[εξέλιξη]] της ρίζας «[[τρώω]]» στη σημ. «[[πόνος]] τοκετού» φαίνεται [[προϊόν]] μεταφορικής χρήσης, [[δηλαδή]] της αντίληψης ότι οι πόνοι κατατρώνε, βασανίζουν [[ψυχή]] και [[σώμα]] (<b>βλ.</b> και λ. [[οδύνη]])].