κόσμος: Difference between revisions

|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[order]], [[κατὰ κόσμον]] = [[in order]], [[duly]], εὖ κατὰ κόσμον Il.10.472, al.; <b class="b3">οὐ κατὰ κόσμον</b> [[shamefully]], Od.8.179; μὰψ ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον Il. 2.214: freq. in dat., [[κόσμῳ καθίζειν]] = to [[sit in order]], Od.13.77, cf. [[Herodotus|Hdt.]]8.67; οὐ κ.… ἐλευσόμεθα Il.12.225; κόσμῳ [[θεῖναι]] τὰ πάντα [[Herodotus|Hdt.]]2.52, cf. 7.36, etc.; διάθες τάδε κ. [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''1331; <b class="b3">κόσμῳ φέρειν</b> [[bear]] [[becomingly]], Pi.''P.''3.82; δέξασθαί τινα κόσμον A.''Ag.''521; σὺν κόσμῳ [[Herodotus|Hdt.]]8.86, Arist.''Mu.'' 398b23; ἐν κόσμῳ Hp.''Mul.''1.3, [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 223b; <b class="b3">κόσμῳ οὐδενὶ κοσμηθέντες</b> in no [[sort]] of [[order]], [[Herodotus|Hdt.]]9.59; <b class="b3">φεύγειν οὐδενὶ κόσμῳ, ἀπιέναι οὐδενὶ κόσμῳ</b>, Id.3.13, 8.60.γ, etc.; ἀτάκτως καὶ οὐδενὶ κόσμῳ Th.3.108, cf. [[Aeschylus|A.]]''[[The Persians|Pers.]]''400; <b class="b3">οὐκέτι τὸν αὐτὸν κόσμον</b> = no [[longer]] in the [[same]] [[order]], [[Herodotus|Hdt.]]9.66; <b class="b3">οὐδένα κόσμον</b> ib.65, 69; ἦν δ' οὐδεὶς κόσμος τῶν ποιουμένων Th.3.77: generally, of things, [[natural order]], γίνεται τῶν τεταρταίων ἡ κατάστασις ἐκ τούτου τοῦ κ. Hp. ''Prog.''20.<br><span class="bld">2</span> [[good]] [[order]], [[good]] [[behaviour]], = [[κοσμιότης]] Phld.''Mus.'' p.43 K.; [[discipline]], D.18.216; οὐ κόσμος, ἀλλ' [[ἀκοσμία]] S.''Fr.''846.<br><span class="bld">3</span> [[form]], [[fashion]], ιππου κόσμον ἄεισον δουρατέου Od.8.492; κ. ἐπέων ἀπατηλός Parm.8.52; <b class="b3">ἐξηγεομένων… τὸν κόσμον αὐτοῦ</b> the [[fashion]] of it, [[Herodotus|Hdt.]]3.22; <b class="b3">κ. τόνδε… ὁ καταστησάμενος</b> who [[establish]]ed this [[order]] or [[from]], Id.1.99.<br><span class="bld">4</span> of states, [[order]], [[government]], μεταστῆσαι τὸν κόσμον Th. 4.76, cf. 8.48, 67; μένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κ. 8.72, etc.; especially of the Spartan [[constitution]], [[Herodotus|Hdt.]]1.65, Clearch.3: pl., πόλεων κόσμοι [[Plato|Pl.]]''[[Protagoras|Prt.]]'' 322c.<br><span class="bld">II</span> [[ornament]], [[decoration]], especially of women, Il.14.187, Hes.''Op.'' 76, [[Herodotus|Hdt.]]5.92.ή; [[γυναικεῖος]] κόσμος [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 373c, etc.; of a [[horse]], Il.4.145; of men, [[Herodotus|Hdt.]]3.123, A.''Th.''397, etc.; <b class="b3">γλαυκόχροα κόσμον ἐλαίας</b>, of an [[olive]]-[[wreath]], Pi.''O.''3.13, cf. 8.83, ''P.''2.10, etc.; κόσμος κυνῶν X.''Cyn.''6.1; κόσμος καὶ [[ἔπιπλα]] Lys.12.19; <b class="b3">κόσμος ἀργυροῦς</b> a [[service]] of [[plate]], Ath.6.231b; ἱερὸς κόσμος ''OGI''90.40 (Rosetta, ii B. C.): pl., [[ornaments]], A.''Ag.''1271; οἱ περὶ τὸ σῶμα κόσμοι Isoc.2.32: metaph., of [[ornament]]s of [[speech]], such as [[epithet]]s, Id.9.9 (pl.), Arist.''Rh.''1408a14, ''Po.''1457b2, 1458a33; <b class="b3">ἁδυμελῆ κόσμον κελαδεῖν</b> to [[sing]] [[sweet]] [[song]]s of [[praise]], Pi.''O.''11 (10).13 ([[si vera lectio|s.v.l.]]).<br><span class="bld">2</span> metaph., [[honour]], [[credit]], Id.''N.''2.8, ''I.''6(5).69; <b class="b3">κόσμον φέρει τινί</b> it does one [[credit]], [[Herodotus|Hdt.]]8.60, 142; γύναι, γυναιξὶ κόσμον ἡ σιγὴ φέρει [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''293; κόσμος τοῦτ' ἐστὶν ἐμοί Ar.''Nu.''914; οἷς κόσμος [ἐστὶ] καλῶς τοῦτο δρᾶν Th.1.5; ἐν κόσμῳ καὶ τιμῇ εἶναί τινι D.60.36; of persons, σὺ ἔμοιγε μέγιστος κόσμος ἔσει [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''6.4.3; ἡ [[μεγαλοψυχία]] οἷον κόσμος τις τῶν ἀρετῶν [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]'' 1124a1.<br><span class="bld">III</span> [[ruler]], [[regulator]], title of chief magistrate in Crete, ''SIG''712.57, etc.; collectively, [[body]] of κόσμοι, ib.524.1; <b class="b3">τοῦ κόσμου τοῖς πλίασι</b> ib.527.74: also freq. in plural, ib.528.1, al., Arist.''Pol.''1272a6, Str.10.4.18, 22; cf. [[κόρμος]].<br><span class="bld">IV</span> Philos., [[world-order]], [[universe]], first in Pythag., acc.to ''[[Placita Philosophorum|Placit.]]''2.1.1, D.L.8.48 (cf. [Philol.]21), or Parm., acc. to [[Theophrastus]] ap. D.L.l.c.; κόσμον τόνδε οὔτε τις θεῶν οὔτε ἀνθρώπων ἐποίησεν, ἀλλ' ἦν ἀεὶ καὶ ἔστιν καὶ ἔσται πῦρ Heraclit.30; ὁ καλούμενος ὑπὸ τῶν σοφιστῶν κόσμος [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.1.11: freq. in Pl., ''Grg.''508a, ''Ti.''27a, al.; ἡ τοῦ ὅλου σύστασίς ἐστι κόσμος καὶ οὐρανός Arist.''Cael.''280a21, cf. Epicur.''Ep.'' 2p.37U., Chrysipp.Stoic.2.168, etc.; ὁ κόσμος ζῷον ἔμψυχον καὶ λογικόν Posidon. ap. D.L.7.139, cf. Pl.''Ti.''30b: sometimes of the [[firmament]], γῆς ἁπάσης τῆς ὑπὸ τῷ κόσμῳ κειμένης Isoc.4.179; ὁ περὶ τὴν γῆν ὅλος κόσμος [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''339a20; [[μετελθεῖν εἰς τὸν ἀέναον κόσμον]] = [[join]] the [[eternal]] [[world]], of [[death]], ''OGI''56.48 (Canopus, iii B. C.); but also, of [[earth]], as opp. [[heaven]], ὁ [[ἐπιχθόνιος]] κόσμος Herm. ap. Stob.1.49.44; or as opp. [[the underworld]], ὁ ἄνω κόσμος Iamb.''VP''27.123; of any [[region]] of the [[universe]], ὁ [[μετάρσιος]] κόσμος Herm. ap. Stob.1.49.44; of the [[sphere]] whose [[centre]] is the [[earth]]'s centre and [[radius]] the [[straight]] [[line]] [[join]]ing [[earth]] and [[sun]], Archim.''Aren.''4; of the sphere containing the fixed stars, Pl.''Epin.''987b: in plural, [[world]]s, [[coexistent]] or [[successive]], Anaximand. et alii ap.''[[Placita Philosophorum|Placit.]]''2.1.3, cf. Epicur.l.c.; also, of [[star]]s, Νὺξ μεγάλων κ. [[κτεάτειρα]] A.''Ag.''356 (anap.), cf. Heraclid. et Pythagorei ap.''[[Placita Philosophorum|Placit.]]''2.13.15 (= Orph.''Fr.''22); <b class="b3">οἱ ἑπτὰ κόσμοι</b> the Seven [[planet]]s, Corp.Herm.11.7.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[microcosm]], [[ἄνθρωπος]] μικρὸς κόσμος Democr. 34; [[ἄνθρωπος]] βραχὺς κόσμος Ph.2.155; of living beings in general, τὸ ζῷον οἷον μικρόν τινα κόσμον εἶναί φασιν ἄνδρες παλαιοί Gal.''UP''3.10.<br><span class="bld">3</span> in later Gr., = [[οἰκουμένη]], the [[known]] or [[inhabited]] [[world]], ''OGI''458.40 (9 B.C.), ''Ep.Rom.''1.8, etc.; <b class="b3">ὁ τοῦ παντὸς κόσμου κύριος</b> = the [[lord]] of the [[whole]] [[world]], of [[Nero]], ''SIG''814.31, cf. ''IGRom.''4.982 (Samos); ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδήσῃ ''Ev.Matt.''16.26.<br><span class="bld">4</span> [[men]] in general, φανέρωσον σεαυτὸν τῷ κόσμῳ ''Ev.Jo.''7.4, cf. 12.19; especially of the [[world]] as [[estranged]] from [[God]] by [[sin]], ib.16.20, 17.9, al., ''1 Ep.Cor.'' 1.21, etc.<br><span class="bld">5</span> <b class="b3">οὗτος ὁ κόσμος</b> this [[present]] [[world]], i.e. [[earth]], opp. [[heaven]], ''Ev.Jo.''13.1; regarded as the [[kingdom]] of [[evil]], <b class="b3">ὁ ἄρχων τοῦ κόσμου τούτου</b> = the [[leader]] of this [[world]] ib.12.31.<br><span class="bld">V</span> Pythagorean name for [[six]], Theol.Ar.37; for [[ten]], ib.59.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1492.png Seite 1492]] ὁ (nach den Alten von [[κομέω]], vgl. aber [[κάδμος]], κέκασμαι, καίνυμαι), 1) [[Schmuck]], Zierde; ἐπειδὴ πάντα περὶ χροῒ θήκατο κόσμον Il. 14, 187, von Frauenputz, wie Hes. O. 76; von Pferdeschmuck, Il. 4, 145; γλαυκόχροα κόσμον ἐλαίας Pind. Ol. 3, 13; αἰγλᾶντα κόσμον P. 2, 10, öfter; Tragg.; κόσμῳ τε χαίρων καὶ στολῇ Soph. Trach. 764; auch im plur., Aesch. Ag. 1244; οὐ στέφανοι οὐδ' ἐπίχρυσοι κόσμοι Plat. Legg. VII, 800 e; [[γυναικεῖος]] [[κόσμος]], Frauenputz, Rep. II, 373 c; übertr., γυναιξὶν κόσμον ἡ σιγὴ φέρει Soph. Ai. 286; so sagt die Panthea zu ihrem Manne σὺ γὰρ ἔμοιγε [[μέγιστος]] [[κόσμος]] ἔσει, Xen. Cyr. 6, 4, 2; οἷς [[κόσμος]] [[καλῶς]] τοῦτο δρᾶν, es gereicht ihnen zur Zierde, ist ihnen Ehre, Thuc. 1, 5, wie Her. οὐκ ἔφερέ οἱ κόσμον 8, 60, vgl. 142. Auch vom Schmuck der Rede, Arist. rhet. 3, 7 poet. 36. – 2) die [[Ordnung]]; οὐ κόσμῳ παρὰ ναῦφιν ἐλευσόμεθα, in Ordnung, Il. 12, 225; τοὶ δὲ κάθιζον ἐπὶ κληϊσιν ἕκαστοι κόσμῳ, sie saßen in geordneter Reihe, Od. 13, 77; διάθες [[τόδε]] κόσμῳ Ar. Av. 1331; in Prosa, ὡς δὲ κόσμῳ [[ἐπεξῆς]] ἵζοντο Her. 8, 67, κόσμῳ θέντες τὰ πάντα πρήγματα, von den Göttern, Alles anordnend, 2, 52, vgl. 7, 36; οἱ Αἰγύπτιοι ἔφευγον οὐδενὶ κόσμῳ, ohne alle Ordnung, 3, 13; auch οἱ Πέρσαι ἔφευγον οὐδένα κόσμον, 9, 65, öfter; auch τῶν Ἑλλήνων σὺν κόσμῳ ναυμαχεόντων κατὰ τάξιν, 8, 86; κόσμου καὶ τάξεως τυχοῦσα [[οἰκία]] Plat. Gorg. 504 a; Sp., wie Pol. 4, 71, 11; D. Hsl. 1, 24; ᾄδειν κατ' οὐδένα κόσμον Plut. Nicia. 3; ἀτάκτως καὶ οὐδενὶ κόσμῳ προσπίπτοντες verbindet Thuc. 3, 108, wie Aesch. τὸ δεξιὸν μὲν πρῶτον εὐτάκτως [[κέρας]] ἡγεῖτο κόσμῳ, Pers. 393; ἐν κόσμῳ πίνειν Plat. Conv. 223 b; οὐδένα κόσμον ἐμπιπλάμενοι, unmäßig, Her. 8, 117. – Bei Hom. oft κατὰ κόσμον der Ordnung, dem Anstand u. den guten Sitten gemäß, mit Anstand, nach Gebühr; εἰπὼν οὐ κατὰ κόσμον Od. 8, 179; μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον Il. 2, 214; auch verstärkt, εὖ κατὰ κόσμον, 10, 472 u. öfter; so auch εἴρηκας ἀμφὶ κόσμον ἀψευδῆ λόγον Aesch. Suppl. 243. – Daher = ordentliche Einrichtung, Anordnung; ἵππου κόσμον ἄεισον, des hölzernen Pferdes, Od. 8, 492; gesetzliche Ordnung, Staatseinrichtung, βουλομένων μεταστῆσαι τὸν κόσμον καὶ ἐς δημοκρατίαν τρέψαι Thuc. 4, 46; μένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσμῳ 9, 72, vgl. 64. 72; κόσμον τόνδε καταστησάμενος Her. 1, 99; τῆς πολιτείας Isocr. 12, 116. – 3) bei den Kretern eine Obrigkeit, den spartanischen Ephoren entsprechend, Arist. polit. 2, 8; Inscr. – 4) die [[Weltordnung]], das Weltall, die [[Welt]], weil sich in der wunderbaren Anordnung aller ihrer Theile die höchste Ordnung kund giebt; zuerst von Pythagoras so bezeichnet (Bentley opusc. philol. p. 347. 445); nach ihm von Empedocles, vgl. Sturz p. 526; als Kunstausdruck bei den Philosophen, bes. von Aristoteles an geläufig; ποταγορεύεται ὁ [[κόσμος]] ἀπὸ τᾶς τῶν πάντων διακοσμάσιος Callicrat. bei Stob. fl. 85, 17.; über den Begriff des Wortes bei den Stoikern vgl. D. L. 7, 137; – bes. der Himmel u. die Himmelskörper, vgl. Plat. Tim. 28 b Gorg. 508 a Epin. 977 b; ἅπασα γῆ ὑπὸ τῷ κόσμῳ κειμένη Isocr. 4, 179; vgl. Pol. 12, 25, 7; ὁ περὶ τὴν γῆν [[ὅλος]] [[κόσμος]] Arist. Meteorl. 1, 2; τὸν ὅλον κόσμον καὶ τὰ θεῖα καὶ τὰς καλουμένας ὥρας [[νόμος]] καὶ [[τάξις]] διοικεῖν φαίνεται Dem. 26, 27; auch Anth. oft, wie Nonn.; später bei den K. S., wo es wie im [[NT|N.T.]] auch das Irdische im Gegensatz zum Göttlichen bezeichnet.

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[order]], [[good behaviour]], [[ornament]] (Il.), [[world-ordening]], [[world]] (Pythag. or Parm.; Kranz Phil. 93, 430ff.), [[order of the state]], [[government]] (IA.); name of the highest officials in Crete (backformation from [[κοσμέω]]?, Leumann Hom. Wörter 285f.; against this Ruijgh L'élément achéen 109).<br />Compounds: Several compp., e. g. <b class="b3">κοσμο-ποιία</b> [[creation of the world]] (Arist.), <b class="b3">κοσμό-πολις</b> m. name of an official of the town (hell.), prop. governing comp. = <b class="b3">ὁ κοσμῶν πόλιν</b>; independent is <b class="b3">κοσμο-πολίτης</b> [[citizen of the world]] (hell.; formed by the Cynics?, v. Wilamowitz Glaube 2, 275); <b class="b3">εὔ-κοσμος</b> [[in good order]] (Sol.).<br />Derivatives: 1. Diminut. <b class="b3">κοσμ-άριον</b>, <b class="b3">-ίδιον</b>, <b class="b3">-αρίδιον</b> [[small ornament]] (late); 2. [[κόσμιος]] [[well-ordered]], [[behaving well]], [[moral]], [[quiet]] (IA.), [[regarding the world]] (Plu., Arr.) with [[κοσμιότης]] [[civilization]] (Att.); 3. [[κοσμικός]] [[worldly]], [[earthly]], [[of the world]] (hell.); 4. [[κοσμωτός]] [[changed in a world]] (hell.); 5. [[Κοσμώ]] f. name of a priestess (Lycurg.); [[Κοσμίας]], [[Κοσμᾶς]] a. o. PN. - 6. Denomin. verb [[κοσμέω]] [[order]], [[govern]], [[adorn]] (Il.); with several derivv: [[κοσμητός]] [[well ordered]] (η 127; Ammann <b class="b3">Μνήμης χάριν</b> 1, 17); [[κόσμησις]] [[order]], [[ornamentation]] and [[κόσμημα]] <b class="b2">id.</b> (Att.); [[κοσμήτωρ]] [[who orders]], [[commander]] (Il.) and [[κοσμητήρ]] <b class="b2">id.</b> Epigr. ap. Aeschin. 3, 185; s. Fraenkel Nom. ag. 1, 120f.), f. [[κοσμήτειρα]] (Ephesos, Orph.; <b class="b3">-ήτρια</b> H.); [[κοσμητής]] [[orderer]], [[commander]], [[who orders]], [[adorns]], also name of an official (Att.) with [[κοσμητεύω]] (<b class="b3">-τέω</b>) [[be κοσμητής]] (inscr., pap.), <b class="b3">-τεία</b> (pap.); [[κοσμητήριον]] [[place with toilets]] (Paus.), [[κόσμητρον]] [[broom]] (sch. ); [[κοσμητικός]] [[belonging to adorning]] (Pl., Arist.; Chantraine Ét. sur le vocab. grec 135).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Formation in <b class="b3">-μος</b> (Schwyzer 492, Chantraine Formation 132); in spite of several attempts not convincingly explained. Many hypotheses of diff. value: to [[κεδνός]], [[Κόδρος]] (Schulze GGA 1896, 235 = Kl. Schr. 698, Pisani AnFilCl 5, 93f., Kranz Phil. 93, 430ff.); to Lat. [[censeō]] etc. (Froehde KZ 23, 311, Zupitza Die germ. Gutt. 109, Brugmann Distr. 19, Dumézil BSL 42 p. XVI); to Lat. [[corpus]], Slt. <b class="b2">kálpate</b> [[be in order]] (Brugmann IF 28, 358ff.); to Lat. [[cinnus]] [[mixed drink]] (Walde LEW1 s. v.); to [[κομψός]] (WP. 1, 403); from <b class="b3">*χόθμος</b> to IE. <b class="b2">*ghodh-</b> [[unite]], [[be strongly connected]] (Carnoy REGr. 69, 279f.).