πυραμίς: Difference between revisions

|mltxt=η / [[πυραμίς]], -[[ίδος]], ΝΜΑ<br /><b>1.</b> <b>συν. στον πληθ.</b> <i>οι πυραμίδες</i><br />λίθινα οικοδομήματα μεγάλου μεγέθους με [[βάση]] πολυγωνική και πλευρές ισοσκελή τρίγωνα που καταλήγουν σε [[κοινή]] [[κορυφή]], τα οποία χρησίμευαν στην αρχαία Αίγυπτο ως βασιλικοί τάφοι («πολλαὶ μὲν εἰσι πυραμίδες», <b>Στράβ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> στερεό [[σώμα]] που περιορίζεται από ένα επίπεδο [[πολύγωνο]] και από τρίγωνα που έχουν βάσεις τις πλευρές του πολυγώνου και [[κοινή]] [[κορυφή]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) [[κάθε]] [[κατασκεύασμα]] με τέτοιο [[σχήμα]]<br /><b>2.</b> <b>(γεωμορφ.)</b> γεωμορφή βέλονοειδούς σχήματος που απαντά [[κυρίως]] στη νότια [[Λιβύη]] και σε άλλα τμήματα της νότιας Σαχάρας<br /><b>3.</b> <b>ανατ.</b> [[σχηματισμός]] που θυμίζει [[πυραμίδα]], όπως [[είναι]] οι πυραμίδες του προμήκους μυελού στον εγκέφαλο, οι πυραμίδες του σκώληκα της παρεγκεφαλίδας, οι νεφρικές πυραμίδες της μυελώδους ουσίας του νεφρού, η [[πυραμίδα]] του κροταφικού οστού<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «κόλουρη [[πυραμίδα]]»<br /><b>μαθημ.</b> το στερεό που περιορίζεται [[μεταξύ]] της βάσης της πυραμίδας και της [[τιμής]] της από ένα επίπεδο που τέμνει όλες τις παράπλευρες έδρες της<br />β) «[[πυραμίδα]] αριθμών»<br /><b>βιολ.</b> γραφική [[παράσταση]] σε [[σχήμα]] πυραμίδας τών αριθμητικών σχέσεων μιας βιοκοινότητας, η οποία παρουσιάζει τον αριθμό τών ζωντανών οργανισμών που υπάρχουν σε [[κάθε]] τροφικό επίπεδο μιας τροφικής αλυσίδας<br />γ) «[[πυραμίδα]] βιομάζας»<br /><b>βιολ.</b> γραφική [[παράσταση]] σε [[σχήμα]] πυραμίδας τών σχέσεων της βιομάζας μιας κοινότητας που παρουσιάζει την [[ποσότητα]] της ζωντανής ουσίας, υπολογισμένης ως συνολικό ξηρό [[βάρος]], σε [[κάθε]] τροφικό [[στάδιο]] μιας τροφικής αλυσίδας<br />δ) «[[πυραμίδα]] ενέργειας»<br /><b>βιολ.</b> γραφική [[παράσταση]], σε [[σχήμα]] πυραμίδας, τών ενεργειακών σχέσεων μιας βιοκοινότητας, στην οποία η συνολική διαθέσιμη [[ενέργεια]] στη [[μονάδα]] του χρόνου σε [[κάθε]] διαδοχικό τροφικό [[στάδιο]] [[είναι]] ανάλογη με το [[πλάτος]] της πυραμίδας στο κατάλληλο ύψος<br />ε) «[[πυραμίδα]] του πληθυσμού»<br /><b>(κοινων.)</b> γραφική [[παράσταση]] που απεικονίζει τη [[δομή]] του πληθυσμού, [[δηλαδή]] την [[κατανομή]] του [[κατά]] κατηγορίες βάσει του φύλου και της ηλικίας, σε μια συγκεκριμένη [[στιγμή]]<br />στ) «τροφική [[πυραμίδα]]»<br /><b>βιολ.</b> γραφική [[παράσταση]] που εκφράζει τις σχέσεις μιας τροφικής αλυσίδας από [[άποψη]] αριθμού ατόμων («[[πυραμίδα]] αριθμών»), μάζας («[[πυραμίδα]] μάζας») ή ενεργειακής απόδοσης («[[πυραμίδα]] ενέργειας»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πυραμιδοειδής]] [[αριθμός]]<br /><b>2.</b> όνομα αγροικίας ή και πηγής<br /><b>3.</b> [[είδος]] πίτας από [[σιτάρι]] και [[μέλι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πυραμίς]] με τη σημ. «[[είδος]] πίτας από [[σιτάρι]] και [[μέλι]]» (<b>πρβλ.</b> και [[πυραμοῦς]]) έχει σχηματιστεί από τη λ. [[πυρός]] «[[σίτος]]» αναλογικά [[προς]] το <i>σησ</i>-[[αμίς]]. Η [[προέλευση]], όμως, της λ. με τη σημ. του γεωμετρικού σχήματος παραμένει άγνωστη. Η [[άποψη]] ότι το γεωμετρικό [[σχήμα]] ονομάστηκε [[έτσι]] λόγω της ομοιότητάς του [[προς]] το [[σχήμα]] του γλυκίσματος, [[καθώς]] και η [[θεώρηση]] της λ. ως δανείου από το αιγυπτιακό <i>pr</i>-<i>m</i>-<i>us</i> «ύψος» δεν θεωρούνται πιθανές].

|lsmtext='''πῡρᾰμίς:''' -[[ίδος]], ἡ, [[πυραμίδα]], γνωστό Αιγυπτιακό [[οικοδόμημα]], σε Ηρόδ. (πιθ. αιγυπτ. [[λέξη]]).