δρόμος: Difference between revisions

|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Morfología:</b> [gen. δρόμω Alc.117(b)6, δρόμοιο Opp.<i>C</i>.2.17, Q.S.4.181, <i>AP</i> 14.129 (Metrod.)]<br /><b class="num">A</b> como n. de acción<br /><b class="num">I</b> de pers. y anim.<br /><b class="num">1</b> [[carrera]]<br /><b class="num">a)</b> ref. caballos esp. de la carrera a galope [[ἄφαρ]] δ' ἵπποισι τάθη δ. <i>Il</i>.23.375, ἐπεί κ' ... ἵππους παντοίου δρόμου ἄσῃ cuando a los caballos harte de todo tipo de carreras</i>, <i>Il</i>.18.281, cf. E.<i>Hipp</i>.1227, ἅπαντι ... χρῆται τῷ δρόμῳ Luc.<i>Dom</i>.10, δρόμους [[ἀπελαύνω]] τὸν ἵππον llevo el caballo a galope</i> Aristid.<i>Or</i>.49.5, [[ἄπτερος]] ... [[δρόμος]] carrera sin alas</i>, e.e. inmóvil la del caballo de Troya</i>, Triph.85, cf. 337, de un asno τρέχειν δρόμον ir al trote</i> Luc.<i>Asin</i>.48;<br /><b class="num">b)</b> ref. otros anim. παλιμπλάγκτοισι ... δρόμοις de Ío, A.<i>Pr</i>.838, esp. de piezas de caza λοίσθιοι δρόμοι dicho de las distintas fases de la huida de una presa, A.<i>A</i>.120, δευτέρῳ καὶ τρίτῳ δρόμῳ ταχὺ ἁλίσκονται de conejos, X.<i>Cyn</i>.9.10, cf. 5.14, Arist.<i>HA</i> 579^a8, (στρουθός) φεύγουσα, τοῖς μὲν ποσὶ δρόμῳ ... χρωμένη X.<i>An</i>.1.5.3, cf. [[LXX]] <i>Sap</i>.17.18, Arr.<i>Cyn</i>.17.3, δρόμοι ... ἄτακτοι de anim. asustados en desbandada</i> Longus 1.31.4, cf. Hld.10.28.2, del vuelo de aves κίρκον εἰσορῶ δρόμῳ A.<i>Pers</i>.207, cf. Ar.<i>Au</i>.1200, (σκέπτεο) καὶ δ' ἄν που ... γέρανοι ... τανύσαιεν ἕνα δρόμον ... πᾶσαι (observa) también si las grullas volaran todas juntas en la misma dirección</i> Arat.1011;<br /><b class="num">c)</b> ref. pers. δρόμοι παρὰ τὸ [[ἔθος]] en la dieta cotidiana, Hp.<i>Epid</i>.3.1.8, δρόμους ... πολλοὺς ἐξέπλησα E.<i>IT</i> 81, cf. 971, χρήσιμον σῶμα ... πρὸς δρόμον καὶ πρὸς βίαν Arist.<i>Rh</i>.1361^b9, cf. D.61.24, θόρυβον οἰμωγὴν δρόμον Men.<i>Asp</i>.56, cf. Ach.Tat.3.1.6, [[LXX]] <i>Ec</i>.9.11, ὁρῶ τὸν δρόμον τοῦ πρώτου ὡς δρόμον Αχιμαας [[LXX]] 2<i>Re</i>.18.27, cf. Iambl.<i>Fr</i>.61, Hld.7.6.3;<br /><b class="num">d)</b> frases hechas [[ἅτε]] <τὸν> περὶ τοῦ παντὸς ἤδη δρόμον θέοντες jugándose el todo por el todo</i> Hdt.8.74, τὸν περὶ ψυχῆς δρόμον [[δραμεῖν]] correr por salvar el pellejo</i> Ar.<i>V</i>.376, cf. Pl.<i>Tht</i>.172e, χωλῶν δρόμος ὠκύτατος καὶ κωφὸς ἀκούσει como imposibles resueltos milagrosamente <i>Orac.Sib</i>.8.206, cf. Amph.<i>Seleuc</i>.145<br /><b class="num">•</b>frec. dat. [[δρόμῳ]], [[δρόμοισι]] = [[a la carrera]] μετά με δρόμοισι διόμενοι A.<i>Supp</i>.819<br /><b class="num">•</b>esp. milit. o en sentido hostil [[a paso ligero o de carga]] ἤισαν δρόμῳ ἐς τὸν ἀνδρεῶνα Hdt.3.77, δρόμῳ ἵεντο εἰς τοὺς βαρβάρους Hdt.6.112, cf. 9.59, ἐχώρουν δρόμῳ Th.4.31, δρόμῳ ξυνῆψαν E.<i>Ph</i>.1101, cf. X.<i>Cyr</i>.3.3.62, Aen.Tact.15.4, D.S.14.23, βοηθῆσαι δρόμῳ Ar.<i>Fr</i>.564, cf. <i>Au</i>.205, δρόμῳ op. [[βάδην]] X.<i>Cyr</i>.3.3.61, cf. <i>An</i>.1.2.17, Plb.10.20.3<br /><b class="num">•</b>fig. [[correría]], [[andanzas]] en la caza οὐκ αὐτὸν ὅ τε δ. αἵ τ' ἐν ὄρεσσι ῥυσεῦνται ξυναὶ τᾶμος ἑκαβολίαι recogiendo el sign. de [[σύνδρομος]] Call.<i>Lau.Pall</i>.111, cf. Opp.<i>C</i>.2.17.<br /><b class="num">2</b> agon. [[carrera]], [[competición de carros]], [[competición de caballos]], o [[competición pedestre]] ὅτε δὴ πύματον τέλεον δρόμον pero cuando realizaban la última parte de la carrera</i>, <i>Il</i>.23.373, cf. 300, de la carrera mítica de Pélope, Pi.<i>O</i>.1.94, cf. Pi.<i>O</i>.1.13, B.5.183, pedestre τοῖσι δ' ἀπὸ νύσσης τέτατο δ. <i>Il</i>.23.758, <i>Od</i>.8.121, cf. Pi.<i>O</i>.13.30, δρόμος καὶ [[παλαίστρη]] Hdt.6.126, cf. Pl.<i>Plt</i>.294e, X.<i>Lac</i>.1.4, <i>ICr</i>.3.4.4.13 (Itano III a.C.), <i>IG</i> 2².1227.11 (II a.C.), D.S.14.11, c. [[armadura]] pesada y sin ella ἔν τε γυμνοῖσι σταδίοις σφίσιν ἔν τ' ἀσπιδούποισιν ὁπλίταις δρόμοις Pi.<i>I</i>.1.23, cf. E.<i>IA</i> 211, οἱ ... γυμνοὶ δρόμοι carreras con armadura ligera</i> Thphr.<i>Sud</i>.39, αἷς δ. ... παρ' Εὐρώταο λοετροῖς de jóvenes espartanas, Theoc.18.22, cf. Plu.<i>Lyc</i>.14<br /><b class="num">•</b>en esp. [[vuelta de carrera]] que se da al estadio [[δώδεκα]] ... δρόμων τέμενος Pi.<i>P</i>.5.33, cf. S.<i>El</i>.726, Ar.<i>Nu</i>.28.<br /><b class="num">3</b> [[recorrido]] ἡμέρης δρόμον ἀπέχων ἀπὸ γῆς a una distancia de la tierra de un día</i> Hdt.8.98, ἵππου ... δρόμον ἡμέρας distancia de una jornada a caballo</i> D.19.273, ἐξενεχθῆναι τοῦ συνήθους δρόμου se apartaron del recorrido habitual</i> los caballos de Helios, D.S.5.23 (pero cf. II 4)<br /><b class="num">•</b>[[vuelta]] en un paseo δύ' ἢ τρεῖς δρόμους περιεληλυθότε Pl.<i>Euthd</i>.273a.<br /><b class="num">4</b> [[etapa del correo de posta]] persa οὐ νὺξ ἔργει ... τὸν προκείμενον ... δρόμον τὴν ταχίστην Hdt.8.8.98<br /><b class="num">•</b>tard. [[δημόσιος δρόμος]] lat. [[cursus publicus]], [[servicio público de postas]], [[servicio público de correos]] οἷς μὲν ἐξουσίαν δημοσίου παρέχον δρόμου Eus.<i>VC</i> 3.6.1, cf. Ath.Al.<i>H.Ar</i>.20.1, <i>PBeatty Panop</i>.2.275 (III d.C.), Marc.Diac.<i>V.Porph</i>.54.18, Socr.Sch.<i>HE</i> 3.1.52, ὁ τοῦ δημοσίου δρόμου ἐπιμελούμενος Procop.<i>Vand</i>.1.16.12, cf. <i>Arc</i>.30.1, Lyd.<i>Mag</i>.2.10, simpl. [[δρόμος]] Gr.Naz.<i>Ep</i>.126.3<br /><b class="num">•</b> [[δρόμος ὀξύς]] lat. [[cursus velox]], [[servicio postal urgente]], [[servicio expreso de correos]] εἰς κονδουκτορίαν τοῦ ὀξέος δρόμου <i>POxy</i>.900.7, cf. 2115.7 (ambos IV d.C.), [[ἁλιαδίτης]] ἤτοι [[γραμματηφόρος]] τοῦ ὀξέως δρόμου <i>PFlor</i>.39.6 (IV d.C.) en <i>BL</i> 1.138, cf. <i>POxy</i>.3623.9, <i>PSI</i> 1108.8 (ambos IV d.C.).<br /><b class="num">II</b> ref. otro tipo de [[desplazamiento]], gener. no de pers.<br /><b class="num">1</b> en el aire [[marcha veloz]], [[curso rápido]] νεφέλας E.<i>Ph</i>.163, τὸν εἰς οὐρανὸν δρόμον [[ascensión]] al cielo</i> Ph.2.179.<br /><b class="num">2</b> en el agua [[navegación]], [[travesía]] οὐρίῳ ... δρόμῳ S.<i>Ai</i>.889, cf. Hdt.2.5, Men.<i>Sam</i>.206, Plb.1.56.7, 4.44.10, Str.3.2.5, 8.3.26, <i>AP</i> 10.2.1 (Antip.Sid.), 14.129.5 (Metrod.)<br /><b class="num">•</b>[[nadadura]] πλαγκτὸν δρόμον Opp.<i>H</i>.5.146.<br /><b class="num">3</b> medic. [[flujo]], [[torrente]] [[ἀνάγκη]] ῥεύσεσθαι δρόμους αἵματος ἀπὸ πάσης τῆς ἀφαιρέσιος Hp.<i>Haem</i>.4.<br /><b class="num">4</b> astr. [[curso]], [[revolución]] ἡλιακὸς ... δρόμος Pythag.B 37c, δρόμους ἡλίου τε καὶ σελήνης Pl.<i>Ax</i>.370b, cf. <i>Cra</i>.397d, Arist.<i>Fr</i>.11, Plb.34.2.6, <i>AP</i> 5.172.3 (Mel.), Gem.1.34, I.<i>AI</i> 1.31, Ocell.19, Diog.Oen.13.1.7, Vett.Val.37.13, Ach.Tat.<i>Intr.Arat</i>.10, Orph.<i>H</i>.7.13, <i>Orac.Sib</i>.3.221, Procl.<i>Hyp</i>.6.24, del curso diurno ἑπτὰ ἠελίοιο δρόμοις en siete días</i>, <i>SEG</i> 44.1500, ἑξήκοντα δρόμοισι <i>SEG</i> 44.580.7 (Bizancio V d.C.)<br /><b class="num">•</b> [[movimiento]], [[rotación]] del universo κόσμου τὸν ἐναρμόνιον δρόμον ἕλκων Orph.<i>H</i>.8.9.<br /><b class="num">III</b> fig.<br /><b class="num">1</b> [[curso]], [[decurso]], [[desarrollo]] de la vida κούφω δ' ὐπίης δρόμω cedes en tu ligera carrera</i> quizá en sent. erót., Alc.l.c., ὡς ... ἐπλήρου Ἰωάννης τὸν δρόμον <i>Act.Ap</i>.13.25, cf. 2<i>Ep.Ti</i>.4.7, Luc.<i>Tim</i>.50, D.Chr.3.126, Q.S.4.181, Nonn.<i>D</i>.19.230, δ. [[εἷς]] ἐστι τοῦ βίου <i>Cod.Iust</i>.1.3.55.3<br /><b class="num">•</b>de otras cosas πλαγᾶν δρόμον sucesión de golpes</i> Pi.<i>I</i>.5.60, δρόμον ἐπὶ φόνιον ἀνόσιον a una impía carrera de muertes</i> E.<i>HF</i> 1212, ἥ τοι πάρεδρον θεῶν δρόμον κεκτημένη Δίκη δέδορκεν ὀξύ <i>Trag.Adesp</i>.655.19, φεῦγε καὶ Ἀονίη τὸν ἕνα δρόμον siguiendo la misma corriente, también la rehuyó Aonia</i> Call.<i>Del</i>.75, οὐ γὰρ ὁ καιρὸς ... παρέβα τὸν ἑὸν δρόμον Theoc.21.27, ὁ τῶν χρόνων ... δρόμος Iust.<i>Nou</i>.47 proem.<br /><b class="num">2</b> en la esfera del lenguaje [[expresión rápida]], [[fluidez]] del discurso τὸν αὐθάδη μετὰ ἀφηνιασμοῦ δρόμον γλώττης ἐπέσχεν Ph.1.196, δ. ... οὐ πρέπων ἐν τῷ τοιούτῳ μέρει Longin.<i>Rh</i>.197, cf. Eun.<i>VS</i> 473.<br /><b class="num">3</b> [[apresuramiento]], [[prisa]] δρόμος τῶν λαῶν πρὸς τὴν ... αὐτοῦ θέαν ἐπειγομένων Ath.Al.<i>Apol.Sec</i>.7.4, fig. τόσσος δρόμος εἰς Ἀφροδίτην tanto le urge el celo</i> ref. una osa, Opp.<i>C</i>.3.158.<br /><b class="num">B</b> concr.<br /><b class="num">I</b> sent. local<br /><b class="num">1</b> agon. [[explanada para carreras]], [[pista]] ἵπποι ... πλανόωνται ἀνὰ δρόμον <i>Il</i>.23.321, ἐν ... Ἰθάκῃ οὔτ' ἂρ δρόμοι εὐρέες <i>Od</i>.4.605, para la realización de ejercicios militares ἐπειδὰν ... καταστῶμεν ἐπὶ τὸν δρόμον [[ἔνθα]] περιπατοῦμεν X.<i>Cyr</i>.2.3.22<br /><b class="num">•</b>[[estadio para carreras pedestres, a caballo o en carro]] καὶ δρόμον καὶ παλαίστρην ποιησάμενος Hdt.6.126, cf. E.<i>Andr</i>.599, ἀμφὶ τέρματα δρόμου Anacr.78.4, cf. <i>ISic.MG</i> 4.81 (Metaponto VI a.C.), Hp.<i>Epid</i>.5.38, S.<i>El</i>.713, <i>CID</i> 1.10.36 (IV a.C.), δρόμους καλλισταδίους E.<i>IT</i> 437, ἐν τῷ ἔξω δρόμῳ ἠλείφοντο Pl.<i>Tht</i>.144c, cf. <i>IG</i> 1³.991 (Eleusis VI a.C.), <i>CID</i> 3.1 (V/IV a.C.), X.<i>HG</i> 7.4.29, Call.<i>SHell</i>.289.2, Str.10.4.21, δρόμος ξυστός Aristias 5, ἐν τούτῳ ... οἱ ... δρόμοι τῷ γυμνασίῳ ... εἰσιν Paus.5.15.8, δρόμοι καὶ ἀγοραὶ καὶ κρῆναι Hld.2.26.4, fig. ἀμειβόμενοι δολιχὸν δρόμον Ἀμφιτρίτης Opp.<i>H</i>.1.619<br /><b class="num">•</b>en Esparta [[la Pista]] lugar donde se realizaban competiciones de carreras, Theoc.18.39, Liu.34.27.4, Paus.3.14.6, en Atenas, ref. una parte del camino que iba del ágora a la acrópolis, el llamado de las Panateneas, usada para diferentes juegos deportivos <i>IG</i> 1³.507, 508 (ambas VI a.C.), cf. Him.47.12<br /><b class="num">•</b>en Creta [[gimnasio]] Sud.<br /><b class="num">•</b>fig. en frases hechas [[ἔξω δρόμου]], [[ἐκ δρόμου]], [[ἐκτὸς δρόμου]] = [[fuera de lugar]], [[descolocado]] πυθέσθαι ... οὐδέν ἐστ' ἔξω δρόμου πόθεν ... A.<i>Ch</i>.514, ἔξω δρόμου φέρομαι λύσσης πνεύματι un soplo de rabia me saca de la pista, e.d. me hace perder el hilo de mis palabras</i> A.<i>Pr</i>.883, cf. Pl.<i>Cra</i>.414b, ἐκ δρόμου πεσὼν τρέχω he caído y corro fuera de la pista</i>, e.d., he perdido el hilo</i>, no comprendo</i> A.<i>A</i>.1245.<br /><b class="num">2</b> como elemento urbano [[paseo público]], [[camino]] ἐν εὐσκίοις δρόμοισιν Ἑκαδήμου θεοῦ Eup.36, cf. Pl.<i>Euthd</i>.273a, X.<i>HG</i> 2.4.27, δρόμοι ... παρὰ τῷ ποταμῷ πεποίηνται Paus.8.26.1, [[ἄλσος]], ἠσκημένον ὑπ' αὐτοῦ δρόμοις καθαροῖς Plu.<i>Cim</i>.13, cf. <i>Demetr</i>.50, [[λιθόστρωτος δρόμος]] = [[avenida pavimentada]]</i>, <i>POxy</i>.2138.15 (III d.C.), δρόμοις ... ἰσογωνίοις κυκλούμενον Gr.Naz.M.35.1037B, [[πλατὺς δρόμος]] = [[carretera ancha para la circulación de carros]]</i>, op. [[ὀξὺς δρόμος]] ‘[[vía rápida]]’, reservada a caballos, Lyd.<i>Mag</i>.3.61<br /><b class="num">•</b>fig. [[camino]], [[ruta]] [[δίειμι]] τὸν ἀίδιον καὶ θεῖον δρόμον Pl.<i>Ax</i>.370e, ἐπὶ τὸν τῆς πίστεως βέβαιον δρόμον en el camino seguro de la fe</i> 1<i>Ep.Clem</i>.6.2, πρόκειται δ. τῇ ἱερωτάτῃ ἡμῶν θρησκείᾳ Const.<i>Ep</i>. en Eus.<i>VC</i> 3.18.3, τὸν τῆς εὐσεβείας εὐλαβῶς δράμετε δρόμον Cyr.H.<i>Catech</i>.1.1, cf. Ign.<i>Pol</i>.1.2, Gr.Nyss.<i>Eun</i>.3.5.61.<br /><b class="num">3</b> arq., en el templo egipcio [[dromo]], [[avenida de entrada]], Call.<i>Fr</i>.715, <i>OGI</i> 56.52 (Tanis III a.C.), <i>ID</i> 1416A.1.33, 1417B.1.33 (ambas II a.C.), Str.17.1.28, <i>BGU</i> 1130.10 (I d.C.), δρόμος Ἴσιδος καὶ Τεφερῶτος θεῶν μεγίστων <i>PPher</i>.94 (II d.C.), cf. <i>IFayoum</i> 92 (III d.C.)<br /><b class="num">•</b>tb. en otros templos, D.S.5.44.<br /><b class="num">4</b> en Tarento [[orquestra del teatro]], Hsch.<br /><b class="num">II</b> metrol. [[dromo]] en Egipto medida para áridos que toma su n. de la avenida de los templos donde estaba situado el patrón oficial, equiv. a 42 quénices μέτρῳ ἑξαχοινίκῳ δρόμου τοῦ ... Σουχιείου <i>PTeb</i>.105.40, cf. 61b.386 (II a.C.), a 40 quénices ἀρτάβας [[δεκαπέντε]] μέτρῳ δρόμῳ τετραχοινίκῳ <i>PLond</i>.308.13 (II d.C.), cf. <i>PSoterichos</i> 17.9 (I d.C.), <i>PMil.Vogl</i>.303.46 (II d.C.).<br /><b class="num">• Etimología:</b> Subst. en grado <i>o</i> de la r. que da lugar a [[διδράσκω]] q.u.