διασπάω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [fut. -σπάσω Hdt.7.236, en v. med. -σπάσομαι E.<i>Fr</i>.383.8, Ar.<i>Ec</i>.1076; aor. -έσπασα E.<i>Fr</i>.16.31P., Democr.B 159, inf. en tm. διὰ ... σπάσαι E.<i>Supp</i>.830, en v. med. -εσπασάμην E.<i>Ba</i>.339; perf. -έσπακα Sch.Th.2.1 en <i>POxy</i>.853.1.15, D.H.<i>Comp</i>.22.28]<br /><b class="num">A</b> ref. a diversos procesos de separación<br /><b class="num">I</b> tr., gener. c. violencia<br /><b class="num">1</b> c. ac. de pers. o anim. [[despedazar]], [[partir en dos o en pedazos]], [[desgarrar]] τοὺς ἄνδρας κρεοργηδόν Hdt.3.13, διὰ δὲ θύελλα σπάσαι (με) ¡ojalá un vendaval desgarre mi cuerpo!</i> E.<i>Supp</i>.830, διασπάσεσθέ μ' vais a partirme en dos</i> Ar.<i>Ec</i>.1076, τοὺς χειρωθέντας [[Diodorus Siculus|D.S.]]3.24, leones a caballos, [[Diodorus Siculus|D.S.]]15.10, ἔθυον ... τῷ Ὠμαδίῳ Διονύσῳ ἄνθρωπον διασπῶντες Porph.<i>Abst</i>.2.55, en v. pas. τὸ Ἀττικὸν ([[ἔθνος]]) ... διεσπασμένον ἐπυνθάνετο averiguó que el pueblo ático estaba desgarrado por disensiones internas</i> Hdt.1.59, μόνον οὐ διεσπάσθην ὑπὸ τῶν ... πολλὰ καὶ μεγάλ' ὑμᾶς ἁμαρτάνειν πεισάντων D.5.5, διασπασθεὶς ὑπὸ τῶν Τιτάνων Phld.<i>Piet</i>.p.81S., διασπώμενος ὑπὸ τῶν λόγων desgarrado por los argumentos</i> contradictorios de los filósofos, Luc.<i>Icar</i>.23, cf. <i>Act.Ap</i>.23.10<br /><b class="num">•</b>fig., en voz pas. [[ser separado]] διεσπάσθη τῆς πρὸς τοὺς ἀγγέλους συναφείας ὁ [[ἄνθρωπος]] Gr.Nyss.<i>Pss</i>.86.22<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. ὃν σκύλακες ... διεσπάσαντο de Acteón, E.<i>Ba</i>.339, ἵνα μὴ διασπάσηται κροκόδιλος (a los cerdos) <i>PCair.Zen</i>.443.4 (III a.C.).<br /><b class="num">2</b> c. ac. de cosas y abstr. [[romper en pedazos]], [[destrozar]] τὰ δὲ (τοῦ σώματος) διέσπασε ταῖς φιληδονίαις otras cosas (del cuerpo) las destrozó (el alma) con los placeres</i> Democr.B 159, τὸ σταύρωμα X.<i>HG</i> 4.4.10, τὰς πολιτείας D.4.48, τὴν γέφυραν Plb.6.55.1, λύκοι τὰ θεμέλια ἀθρόα διέσπασαν App.<i>Pun</i>.136, τὴν ἕνωσιν τοῦ παντὸς καὶ τὴν σύμπνοιαν Iambl.<i>Protr</i>.21, en v. pas. διεσπάσθαι ὑπ' αὐτοῦ τὰς ἁλύσεις <i>Eu.Marc</i>.5.4<br /><b class="num">•</b>[[violar]] νόμους X.<i>Cyr</i>.8.5.25<br /><b class="num">•</b>[[rescindir]], [[cancelar]] πᾶσαν συγγραφήν Gr.Naz.M.36.404B.<br /><b class="num">3</b> c. ac. de partes del cuerpo [[arrancar]] τὼ νεφρὼ δὲ σοῦ ... διασπάσονται Γοργόνες E.<i>Fr</i>.383.8, μέλη Gr.Naz.M.36.177B<br /><b class="num">•</b>fig. c. ac. de pers. [[separar]], [[arrancar]] ἐπεχείρησέ ποτε ἐμὲ καὶ τὸν ἄνδρα διασπάσαι ἀπ' ἀλλήλων X.<i>Cyr</i>.6.1.45, en v. pas. [[ἐκεῖσε]] [[διαπλέω]] ὅθεν διασπάσθημεν navego hacia el lugar de donde fuimos arrancados</i> Antiph.88.2, τὸ διασπᾶσθαι ἀπὸ φίλων Arist.<i>Rh</i>.1386^a10.<br /><b class="num">4</b> sin violencia [[dividir, separar en dos o en partes]] un conjunto (τὸν ναυτικόν) Hdt.7.236, τὸ μὲν γὰρ κοινὸν συνδεῖ, τὸ δὲ ἴδιον διασπᾷ τὰς πόλεις Pl.<i>Lg</i>.875a, δόμον E.<i>Fr</i>.16.31P., καὶ μόνον οὐ μίαν λέξιν διὰ τὸν θυμὸν εἰς [[δύω]] διασπάσας πρόσωπα casi divide, llevado por la ira, una frase entre dos personas</i> Longin.27.3, εἰς μέρη ... τὴν πόλιν D.Chr.45.8, πόλεις διασπᾷ, δῆμον εἰς στάσεις φέρει (la afición a las carreras del circo), Amph.<i>Seleuc</i>.153, en v. pas. εἰ μὲν διασπασθέντα ἀπ' ἀλλήλων τὰ μέρη (τοῦ νοητοῦ κόσμου) Plot.2.4.4<br /><b class="num">•</b>[[parcelar]], [[dividir en parcelas]] τὰ μέρη <i>IEphesos</i> 4A.10 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. αὐτῶν ... διασπωμένων δὲ τὴν τοῦ παιδὸς ἀρχήν y repartiéndose el reino del niño</i> Plb.15.20.6<br /><b class="num">•</b>[[separar]], [[escindir]] una o más partes de un conjunto μήποτε διασπᾶν ἀπὸ τοῦ ὅλου δύναμιν ἀσθενεστέραν τῆς τῶν πολεμίων δυνάμεως no separar nunca del grueso del ejército un contingente más débil que el del enemigo</i> X.<i>Cyr</i>.5.4.19, en v. pas. τὰ συνεχῆ (ἔχει τινὰ ἰσχύν) πρὸς τὸ μὴ διασπᾶσθαι los cuerpos continuos (tienen una cierta fuerza) para resistir a la fisión</i> Arist.<i>Cael</i>.313^b17.<br /><b class="num">II</b> intr. en v. med.-pas., sin violencia<br /><b class="num">1</b> [[dividirse]], [[separarse]] διέσπασται μελέων φύσις en dos está dividida la hechura de los miembros (en el embrión humano)</i>, Emp.B 63.<br /><b class="num">2</b> [[dispersarse]] τῷ διεσπάσθαι τὰς δυνάμεις por la dispersión de sus contingentes militares</i> X.<i>An</i>.1.5.9, οὔρησε τροφιώδεα, νεφελώδεα, διεσπασμένα hizo una orina espesa y con manchas blanquecinas y dispersas</i> Hp.<i>Epid</i>.7.120, cf. <i>Coac</i>.581<br /><b class="num">•</b>fig. πρὸς τοσαύτας ὑπηρεσίας διασπώμενος de Hermes desperdigándome en tantos servicios</i> Luc.<i>DDeor</i>.4.1.<br /><b class="num">3</b> [[disiparse]], [[desvanecerse]] de los rayos del sol, Arist.<i>Mete</i>.378^a8, [[ἐκεῖ]] πνεῦμά ἐστιν, ὑφ' οὗ τὸ νέφος καὶ ἡ τοιαύτη σύστασις διασπᾶται Alex.Aphr.<i>in Mete</i>.143.23.<br /><b class="num">4</b> c. violencia [[romperse]] αἱ σύριγγες αἱ διὰ τῶν πλευμόνων τεταμέναι ... διασπῶνται Hp.<i>Int</i>.1.<br /><b class="num">B</b> ref. a la ruptura de una continuidad<br /><b class="num">1</b> gener. [[interrumpir]] τὰς τετράδας δ. interrumpir los ciclos de cuatro días</i> de entrenamiento, Philostr.<i>Gym</i>.54, en v. pas. (ὕπνος) διασπώμενος ὑπὸ τῶν ἐντρεχόντων Philostr.<i>VA</i> 2.36.<br /><b class="num">2</b> esp. en ret. [[interrumpir]], [[dislocar]] τὴν διήγησιν D.H.<i>Pomp</i>.3.14, τὴν ἱστορίαν Sch.Th.l.c., δ. τὸν ἦχον interrumpir la emisión vocal (un hiato)</i>, D.H.<i>Comp</i>.22.28, φεύγει ... τὰς τῶν φωνηέντων συμβολὰς ὡς τὴν λειότητα καὶ τὴν εὐέπειαν διασπώσας evita los encuentros de vocales en la idea de que dislocan la lisura y la buena dicción</i> D.H.<i>Dem</i>.40.3.<br /><b class="num">3</b> en cont. milit. [[abrir brecha(s) en]] una formación militar αἱ διαβάσεις τῶν ὀχετῶν ... διασπῶσι τὰς φάλαγγας Arist.<i>Pol</i>.1303^b13, διέσπα συνεχῶς τὴν ἵππον Polyaen.4.3.17, en v. pas. οἱ τῶν Συρακοσίων στρατηγοὶ ὡς ἑώρων σφίσι τὸ στράτευμα διεσπασμένον los generales siracusanos, viendo que su ejército no presentaba una línea continua</i> Th.6.98, cf. 7.44, διεσπασμένης τῆς τῶν Μακεδόνων φάλαγγος al cruzar un río, [[Diodorus Siculus|D.S.]]17.19<br /><b class="num">•</b>[[atravesar]], [[horadar]] τὸ [[ἔδαφος]] Plu.<i>Cam</i>.5.