Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

cursus: Difference between revisions

From LSJ
CSV import
m (Text replacement - ":: ([\w\s'-]+)\<br \/\>" to ":: $1<br />")
(CSV import)
Line 10: Line 10:
{{Georges
{{Georges
|georg=cursus, ūs, m. ([[curro]]), der [[Lauf]], zu [[Wagen]] = die Fahrt, zu Pferde = der [[Ritt]], u. die Fahrt [[durch]] die [[Luft]] = [[Flug]] usw., im engern Sinne [[bes]]. der rasche, volle [[Lauf]], der Eilschritt ([[Sturmschritt]]), der [[Eilmarsch]], der Eilritt, I) eig.: [[ingressus]], [[cursus]], [[accubitio]], [[inclinatio]], [[sessio]] etc., Cic.: c. cervorum, Verg. u. Ambros.: c. equorum, Verg.: vulpeculae, Ambros.: c. longarum [[navium]], Caes.: [[omnis]] omnium [[cursus]] est ad [[vos]], alle [[kommen]] zu [[euch]] gelaufen (= alle [[nehmen]] ihre [[Zuflucht]] zu [[euch]]), Cic. – c. aërius, [[Flug]] [[durch]] die [[Luft]], Ov.: c. [[celer]], Ov.: c. [[effusus]], Liv.: c. [[nimius]], Cels.: [[praeceps]] ([[sich]] überstürzender), [[Sturmlauf]], [[Sturm]] (bildl.), Vell.: vagi per omnes vias [[cursus]], Liv.: c. [[vehemens]], Cels.: c. [[volucer]] (v. der personif. [[Zeit]]), Phaedr. – [[Volsci]] cursu et clamore fessi, Liv.: fessum cursu trahens [[corpus]], Liv. – [[raptim]] [[agmen]] [[cursus]] [[magis]] [[quam]] itineris [[modo]] ducere, Curt. – adaequare cursum equorum od. longarum [[navium]], Caes.: concitare boves in cursum, Col.: flectere cursum ad puerilem vagitum (v. [[einer]] [[Wölfin]]), Liv.: deflectere cursum ad Gallos, Liv.: descendere (ex [[lectica]]) et capere cursum, zu [[laufen]] [[anfangen]], den [[Weg]] [[eilig]] zu [[Fuß]] [[fortsetzen]], Suet.: duplicare cursum, [[noch]] [[einmal]] so [[weit]] [[laufen]], eine [[noch]] [[einmal]] so weite [[Strecke]] [[durchlaufen]], Caes.: iungere cursum equis, [[mit]] den Pferden [[gleichen]] [[Lauf]] [[halten]] (v. Fußsoldaten), Liv.: inhibere [[paulisper]] cursum (v. [[Reiter]]), Curt.: cursu et lassitudine exanimari, Caes.: fatigare [[iaculo]] cursuque [[cervos]], Verg.: cursu fatigari, Petron.: cursu et [[spatio]] pugnae defatigari, Caes.: cursu superare canem, Hor.: vincere cervum cursu, Plaut.: emetiri cursu [[uno]] die [[ingens]] [[spatium]] (v. einem [[Läufer]]), Liv.: [[incerto]] cursu ferri (v. Pferden), Liv. – cursu [[ire]] od. ferri in hostem (im [[Sturmschritt]], griech. δρόμῳ), Curt. u. Liv.: cursu tendere ad alqm od. ad locum, Liv. u. Sall.: lustrare terras disiunctissimas [[non]] cursibus (eiligen Durchzügen), [[sed]] victoriis (Siegesbahnen), Cic.: ingenti cursu refugere (v. [[Reiterei]]), Curt. – [[vix]] ab impetu et cursu teneri, [[sich]] [[kaum]] vom [[Angriff]] im [[Sturmschritt]] [[abhalten]] [[lassen]], Liv. – eo cursu, in solchem Laufe, in [[solcher]] [[Eile]], so [[eilig]], zB. [[vix]] [[spatium]] instruendi (aciem) fuit; eo cursu hostes in [[proelium]] venerunt, Liv.: u. m. folg. ut u. Konj., ad [[fretum]] eo cursu contendit, ut [[prope]] [[repentino]] adventu incautos oppresserit, Liv. – in cursu [[esse]], im vollen Laufe [[sein]], v. Pers. = in voller [[Eile]] [[reisen]], Cic. ad Att. 5, 16, 1; poet. übtr. [[von]] lebl. Ggstdn. = im vollen Gange, im vollen od. im besten Zuge [[sein]], dah. [[auch]] = [[noch]] fortdauern (s. Heinse u. [[Bach]] Ov. [[met]]. 10, 401), [[vox]] erat in cursu, Ov.: [[dum]] [[furor]] in cursu est, currenti cede furori, Ov.: [[sex]] [[ubi]], [[quae]] restant, luces [[Aprilis]] habebit, in [[medio]] cursu [[tempora]] [[veris]] erunt, Ov. – im Bilde, v. raschen Gange der [[Rede]], v. Redeflusse, [[interdum]] [[cursus]] in oratione est incitatior, [[interdum]] moderata [[ingressio]], Cic.: [[tantus]] [[cursus]] verborum fuit et [[sic]] evolavit [[oratio]], ut etc., Cic.: dicebat citato et [[effuso]] cursu, [[sed]] [[praeparato]], Sen. rhet.<br />So [[nun]] [[bes]].: a) der [[Lauf]] [[nach]] einem bestimmten Ziele zur [[Übung]] und um die [[Wette]], der [[Wettlauf]], zu [[Wagen]] od. zu Pferde = das [[Wettrennen]], im [[Gymnasium]], im griech. [[Stadium]], im röm. [[Zirkus]], [[cursus]] [[certamen]], Ov.: c. bigarum quadrigarumque, Suet.: c. Olympiacus, Cornif. rhet.: c. [[equester]], [[Pferderennen]], Verg. – cursu [[invictus]] [[Echion]], Ov.: nobiles equos [[cursus]] et spatia probant, Tac. dial.: cursu cum aequalibus certare, Sall.: cursu certare in stadio, Suet.: [[ibi]] (in gymnasio) cursu, luctando, hastā, [[disco]] se exercere (v. Jünglingen), Plaut.: cursu vincere alqm, Ov.: studere optatam cursu contingere metam, Hor. – im Bilde, der [[Lauf]], das [[Rennen]], [[Ringen]] [[nach]] dem Ziele, [[bes]]. [[nach]] dem Ziele der [[Ehre]], [[Laufbahn]], [[Karriere]],[[illa]] [[iactatio]] cursusque [[popularis]], jenes unruhige [[Treiben]] (Drängen) u. [[Rennen]] [[nach]] der [[Volksgunst]], Cic.: [[non]] habet [[satis]] magnum campum [[ille]] [[tibi]] [[non]] [[ignotus]] [[cursus]] animi (meine dir wohlbekannte entschiedene [[Geistesrichtung]]), Cic.: honorum tuorum [[cursus]] [[cui]] [[suspectus]] [[umquam]] fuit? Cic.: cum [[numquam]] sit [[aut]] illius a me [[cursus]] [[impeditus]] [[aut]] ab [[illo]] [[meus]], Cic.: [[iam]] [[pridem]] [[esse]] in cursu (Ggstz. [[stadium]] ingredi), Cic.: in [[eodem]] cursu fuisse a [[Sulla]] dictatore ad eosdem [[fere]] consules, dieselbe [[Laufbahn]] gemacht [[haben]] vom D. S. anbis zu usw., Cic.: vides in [[quo]] cursu [[simus]], in welchem [[Rennen]] ([[nach]] den höchsten Würden) [[ich]] begriffen bin, Cic.: transcurrere cursum suum, [[rasch]], [[ohne]] [[Aufenthalt]] zu [[machen]], [[wie]] [[mit]] einem Sprunge seine L. [[durcheilen]] ([[durchmachen]]), Cic.<br />'''b)''' der [[Lauf]] [[als]] in bestimmter [[Richtung]] unternommener [[Weg]], die [[Route]], der [[Kurs]], der [[Marsch]], die [[Reise]], die Fahrt, [[bes]]. zur [[See]], [[cursus]] navigationum tuarum, die Routen deiner Fahrten, Cic.: c. diei [[totius]], [[Mela]]: [[insidiosus]] [[rector]] [[cursus]] (v. einem [[Steuermann]]), Val. Max. – c. [[brevis]], Curt.: c. [[maritimus]], Cic.: c. [[prosper]], Plin.: c. [[rectus]], Plin. ep.: [[secundus]], Caes.: longi [[non]] falsa pericula [[cursus]] (Fahrt [[durch]] die [[Luft]], [[Flug]]), Ov.: [[unde]] (ab [[ora]] Italiae) in Epirum [[brevis]] [[cursus]] est, Curt.: in [[hoc]] [[medio]] cursu est [[insula]], [[quae]] appellatur [[Mona]], Caes.: in [[medio]] Achaico cursu ([[mitten]] [[auf]] [[meiner]] Fahrt [[nach]] A.) te vidi Veliae, Cic.: [[mihi]] [[cursus]] in Graeciam per tuam provinciam est, Cic.: [[huc]] [[rectus]] ex [[Africa]] c. est, direkte Fahrt, Liv.: [[quo]] [[cursus]] navibus [[tutus]] ex [[Africa]] esset, Liv. – commutare cursum (Ggstz. [[tenere]] cursum, s. [[unten]]), Cic.: imprudentiā [[aut]] tempestate [[paulum]] [[suo]] cursu decedere ([[abweichen]]), Caes.: im Bilde, quem [[neque]] periculi [[tempestas]] [[neque]] honoris [[aura]] potuit [[umquam]] de [[suo]] cursu [[aut]] spe [[aut]] metu demovere, kein [[Sturm]] der [[Gefahr]], kein lockender [[Hauch]] der [[Ehre]] [[von]] seiner [[Bahn]] [[abbringen]], Cic.: c. dirigere, m. Ang. [[wohin]]? [[durch]] Advv. od. [[durch]] Praepp. od. [[durch]] bl. Acc. loc., zB. [[alio]] (anderswohin), Val. Max.: eo ([[dahin]]), Liv.: [[quo]] [[tendo]], Nep.: in Africam, Vell.: ad litora Apolloniatium, Caes.: ad Antiochum, Iustin.: [[Gades]] ([[nach]] G.), Iustin.: [[cuius]] [[classis]] cursum [[esse]] directum columbae antecendentis volatu, Vell.: ad nocturnos ignes cursum dirigere, Suet.: cursum dirigere per auras in lucos (v. Fluge der Tauben), Verg. – cursum exspectare, günstige Fahrt ([[auch]] im Bilde), Cic.: cursum [[secundum]] habere (v. [[Schiffen]]), Caes.: repentina [[tranquillitas]] intermittit cursum, Petron.: impedire alcis cursum (v. Winden), [[Mela]]: petere [[alium]] cursum, eine [[andere]] [[Route]], [[einen]] andern [[Kurs]] [[nehmen]] (v. Reisenden zur [[See]]), Cic.: [[unde]] et [[quo]] tenderent cursum, Liv. – cursum [[tenere]], [[Kurs]] [[halten]] (= den [[rechten]], geraden [[Weg]] [[verfolgen]]), u. cursum [[non]] [[tenere]] od. [[tenere]] [[non]] posse, den [[Kurs]] [[nicht]] [[halten]] od. [[nicht]] [[halten]] [[können]], v. Seefahrern u. [[Schiffen]], Caes. u.a. (vgl. [[Schneider]] Caes. b. G. 4, 26, 4): u. so secundis ventis od. secundissimo [[vento]] cursum [[tenere]], Cic.: cursum [[non]] [[tenere]] et longius deferri, Caes.: [[rectum]] cursum, [[recta]] gubernacula in [[periculum]] [[tenere]], Plin. ep.: im Bilde, e quibus [[quoniam]] [[tamquam]] e scopulosis cotibus enavigavit [[oratio]], reliquae disputationis cursum teneamus, in der übrigen Erörterung den geraden [[Lauf]] [[halten]] ([[unser]] vulg. »[[bei]] der [[Stange]] [[bleiben]]«), Cic.: ut te ad istum cursum tenendum, quem a [[prima]] aetate suscepisti, cohortentur, die [[Lebensbahn]], Cic.: Polycratis [[felicitas]] [[semper]] plenis velis prosperum cursum tenuit, Val. Max. – im Bilde, der [[Weg]], der [[Verlauf]], die [[Bahn]] [[des]] Lebens, [[totus]] vitae [[cursus]], [[Hieron]].: [[reliquus]] vitae [[cursus]], Cic.: vitae [[brevis]] est [[cursus]], gloriae [[sempiternus]], Cic.: aliquod certum [[genus]] cursusque vivendi, Cic. (vgl. [[auch]] [[oben]] demovere de cursu u. [[tenere]] cursum): omnem vitae suae cursum in labore corporis [[atque]] in animi contentione conficere, Cic.: [[medium]] [[agens]] cursum aetatis (im mittleren [[Lebensalter]]) placidā morte decessit, Amm. 23, 6, 4. – u. der [[Verlauf]], [[Gang]] der Begebenheiten u. Zeiten, perspicis [[qui]] [[cursus]] rerum, [[qui]] [[exitus]] [[futurus]] sit, Cic.: di [[eodem]] cursu, [[quo]] fluxere [[adhuc]] [[res]], [[ire]] patiantur, denselben [[Fortgang]] [[nehmen]], Curt.: ea [[natura]] rerum est et is temporum [[cursus]], ut [[non]] possit ista [[aut]] [[tibi]] [[aut]] ceteris [[fortuna]] [[esse]] diuturna, Cic.: cursum irrevocabilem ingressa ex [[destinato]] fluunt, [[was]] [[einmal]] seinen unveränderlichen [[Gang]] genommen hat, verläuft [[nach]] Vorherbestimmung, Sen.: inveniendum [[tandem]] Britanniae terminum [[continuo]] proeliorum cursu, [[durch]] eine fortlaufende [[Reihe]] [[von]] Schlachten, Tac.: temporum [[vices]], volumina saeculorum, [[cursus]] annorum, Augustin. serm. 29, 1.<br />'''c)''' der [[Lauf]] der Flüssigkeiten, α) [[des]] Wassers, der [[Gewässer]], c. aquae, Plin. ep.: in [[hac]] ([[terra]]) [[cursus]] amnium [[non]] torrentes rapidique, [[sed]] lenes et vineis campisque irrigui, Iustin.: ex Oceano amnium fontiumuue [[cursus]] [[initium]] capiunt, Quint.: [[spatio]] alvei [[segnis]] [[cursus]] (fluminis) est, Curt.: vehementior fluminum [[cursus]] est [[prono]] alveo, Quint.: quosdam exaruisse amnes [[aut]] in [[alium]] cursum contortos et deflexos videmus, Cic.: si [[lacus]] [[emissus]] lapsu et cursu [[suo]] ad [[mare]] profluxisset, Cic.: [[nec]] adire poterat ad iusti cursum [[amnis]], Liv.: [[licet]] prospicere [[maris]] novos [[cursus]], Sen.: Ggstz., [[maris]] [[cursus]] alterni et [[recursus]], wechselnde [[Ebbe]] u. [[Flut]], Sen. ad Helv. 20, 2. – β) ([[als]] mediz. t. t.) die Flüssigkeiten [[des]] Körpers, c. materiae, Cels.: c. pituitae (Schleimfluß) [[acer]], acerrimus, c. pituitae [[tenuis]], Cels.: leves pituitae [[cursus]], [[sed]] assidui, Cels. – c. menstrui, Plin.: c. sanguinis ex naribus, Cels.: ne in inferiores partes [[factus]] [[cursus]] [[pedes]] repleret, Cels.<br />'''d)''' der [[Lauf]], [[Umlauf]] der [[Himmelskörper]], [[Weltkörper]], c. solis, lunae, siderum, stellarum, Cic. u.a.: c. [[Veneris]], Mercurii, Cic.: siderum [[modus]] cursusque stellarum (Plur.), Val. Max. – solis [[cursus]] [[annalis]], [[Varro]]: annui [[cursus]] solis, Cic.: stellarum perennes [[cursus]], Cic.: perpetui [[cursus]] conversionesque caelestes, Cic.: stellarum [[cursus]] sempiterni, Cic.: [[summus]] [[ille]] caeli [[stellifer]] [[cursus]], Cic.: [[hic]] [[lunaris]] [[atque]] [[infimus]] c., Cic.: [[novem]] lunae [[cursus]], Cic.: [[illi]] [[octo]] [[cursus]], Cic.: properantis mundi [[volubilis]] c., Sen.: solis [[exortus]], [[cursus]], [[occasus]] [[nemo]] admiratur, Cornif. rhet.: [[cursus]] annuos conficere (v. der [[Sonne]]), Cic.: cursum suum [[anno]] od. XXX [[fere]] annis conficere (v. einem Planeten), Cic.: nullum [[umquam]] [[cursus]] [[sui]] [[vestigium]] inflectere (v. den Fixsternen), Cic. – annum ad cursum solis accommodare, Suet.: ad [[cursus]] lunae in [[duodecim]] menses describere annum, Liv.: ad siderum cursum [[iter]] dirigere, Curt. – siderum [[cursus]] numerosque cognoscere, Quint.: siderum certos constitutosque [[cursus]] numeris docere, Quint.: lunae cursu notare [[tempora]], Curt.<br />'''e)''' der [[Lauf]] anderer lebl. Ggstde. [[nach]] [[einer]] bestimmten [[Richtung]], sowohl in der [[Bewegung]] [[als]] in der [[Lage]], [[hic]] per omnes sonos [[vocis]] [[cursus]], das Auf-u. Absteigen [[durch]] alle Töne, Cic. de or. 3, 227. – [[cursus]] [[hic]] et [[sonus]] rotundae volubilisque sententiae, Gell. 11, 13, 4. – [[communia]] his (larici et abieti) pinoque, ut quadripertitos venarum [[cursus]] (Aderngänge) bifidosve habeant [[vel]] [[omnino]] simplices, Plin. 16, 195.<br />'''II)''' meton., [[cursus]] [[publicus]], der öffentliche, vom Staate eingerichtete [[Postenlauf]], die stationsweise verteilten [[Posten]], Fahrposten, zur [[Beförderung]] [[von]] Staatsangelegenheiten u. Staatspersonen, [[praepositus]] [[cursus]] publici, Oberpostmeister, Inscr.: animalia [[cursus]] publici, Inscr. u. Cod. Theod.: publici [[cursus]] usu permisso, Amm.: [[vectus]] mutatione celeri [[cursus]] publici, Amm. – dass. c. [[vehicularius]], Capitol. Antonin. [[Pius]] 12, 3, od. c. [[vehicularis]], Arcad. dig. 50, 4, 18. § 4. – c. [[fiscalis]] (dem Fiskus obliegender), Spart. Hadr. 7, 5. – Vgl. E. Hudemann [[Geschichte]] [[des]] röm. Postwesens [[während]] der [[Kaiserzeit]]. Berlin. 1875.
|georg=cursus, ūs, m. ([[curro]]), der [[Lauf]], zu [[Wagen]] = die Fahrt, zu Pferde = der [[Ritt]], u. die Fahrt [[durch]] die [[Luft]] = [[Flug]] usw., im engern Sinne [[bes]]. der rasche, volle [[Lauf]], der Eilschritt ([[Sturmschritt]]), der [[Eilmarsch]], der Eilritt, I) eig.: [[ingressus]], [[cursus]], [[accubitio]], [[inclinatio]], [[sessio]] etc., Cic.: c. cervorum, Verg. u. Ambros.: c. equorum, Verg.: vulpeculae, Ambros.: c. longarum [[navium]], Caes.: [[omnis]] omnium [[cursus]] est ad [[vos]], alle [[kommen]] zu [[euch]] gelaufen (= alle [[nehmen]] ihre [[Zuflucht]] zu [[euch]]), Cic. – c. aërius, [[Flug]] [[durch]] die [[Luft]], Ov.: c. [[celer]], Ov.: c. [[effusus]], Liv.: c. [[nimius]], Cels.: [[praeceps]] ([[sich]] überstürzender), [[Sturmlauf]], [[Sturm]] (bildl.), Vell.: vagi per omnes vias [[cursus]], Liv.: c. [[vehemens]], Cels.: c. [[volucer]] (v. der personif. [[Zeit]]), Phaedr. – [[Volsci]] cursu et clamore fessi, Liv.: fessum cursu trahens [[corpus]], Liv. – [[raptim]] [[agmen]] [[cursus]] [[magis]] [[quam]] itineris [[modo]] ducere, Curt. – adaequare cursum equorum od. longarum [[navium]], Caes.: concitare boves in cursum, Col.: flectere cursum ad puerilem vagitum (v. [[einer]] [[Wölfin]]), Liv.: deflectere cursum ad Gallos, Liv.: descendere (ex [[lectica]]) et capere cursum, zu [[laufen]] [[anfangen]], den [[Weg]] [[eilig]] zu [[Fuß]] [[fortsetzen]], Suet.: duplicare cursum, [[noch]] [[einmal]] so [[weit]] [[laufen]], eine [[noch]] [[einmal]] so weite [[Strecke]] [[durchlaufen]], Caes.: iungere cursum equis, [[mit]] den Pferden [[gleichen]] [[Lauf]] [[halten]] (v. Fußsoldaten), Liv.: inhibere [[paulisper]] cursum (v. [[Reiter]]), Curt.: cursu et lassitudine exanimari, Caes.: fatigare [[iaculo]] cursuque [[cervos]], Verg.: cursu fatigari, Petron.: cursu et [[spatio]] pugnae defatigari, Caes.: cursu superare canem, Hor.: vincere cervum cursu, Plaut.: emetiri cursu [[uno]] die [[ingens]] [[spatium]] (v. einem [[Läufer]]), Liv.: [[incerto]] cursu ferri (v. Pferden), Liv. – cursu [[ire]] od. ferri in hostem (im [[Sturmschritt]], griech. δρόμῳ), Curt. u. Liv.: cursu tendere ad alqm od. ad locum, Liv. u. Sall.: lustrare terras disiunctissimas [[non]] cursibus (eiligen Durchzügen), [[sed]] victoriis (Siegesbahnen), Cic.: ingenti cursu refugere (v. [[Reiterei]]), Curt. – [[vix]] ab impetu et cursu teneri, [[sich]] [[kaum]] vom [[Angriff]] im [[Sturmschritt]] [[abhalten]] [[lassen]], Liv. – eo cursu, in solchem Laufe, in [[solcher]] [[Eile]], so [[eilig]], zB. [[vix]] [[spatium]] instruendi (aciem) fuit; eo cursu hostes in [[proelium]] venerunt, Liv.: u. m. folg. ut u. Konj., ad [[fretum]] eo cursu contendit, ut [[prope]] [[repentino]] adventu incautos oppresserit, Liv. – in cursu [[esse]], im vollen Laufe [[sein]], v. Pers. = in voller [[Eile]] [[reisen]], Cic. ad Att. 5, 16, 1; poet. übtr. [[von]] lebl. Ggstdn. = im vollen Gange, im vollen od. im besten Zuge [[sein]], dah. [[auch]] = [[noch]] fortdauern (s. Heinse u. [[Bach]] Ov. [[met]]. 10, 401), [[vox]] erat in cursu, Ov.: [[dum]] [[furor]] in cursu est, currenti cede furori, Ov.: [[sex]] [[ubi]], [[quae]] restant, luces [[Aprilis]] habebit, in [[medio]] cursu [[tempora]] [[veris]] erunt, Ov. – im Bilde, v. raschen Gange der [[Rede]], v. Redeflusse, [[interdum]] [[cursus]] in oratione est incitatior, [[interdum]] moderata [[ingressio]], Cic.: [[tantus]] [[cursus]] verborum fuit et [[sic]] evolavit [[oratio]], ut etc., Cic.: dicebat citato et [[effuso]] cursu, [[sed]] [[praeparato]], Sen. rhet.<br />So [[nun]] [[bes]].: a) der [[Lauf]] [[nach]] einem bestimmten Ziele zur [[Übung]] und um die [[Wette]], der [[Wettlauf]], zu [[Wagen]] od. zu Pferde = das [[Wettrennen]], im [[Gymnasium]], im griech. [[Stadium]], im röm. [[Zirkus]], [[cursus]] [[certamen]], Ov.: c. bigarum quadrigarumque, Suet.: c. Olympiacus, Cornif. rhet.: c. [[equester]], [[Pferderennen]], Verg. – cursu [[invictus]] [[Echion]], Ov.: nobiles equos [[cursus]] et spatia probant, Tac. dial.: cursu cum aequalibus certare, Sall.: cursu certare in stadio, Suet.: [[ibi]] (in gymnasio) cursu, luctando, hastā, [[disco]] se exercere (v. Jünglingen), Plaut.: cursu vincere alqm, Ov.: studere optatam cursu contingere metam, Hor. – im Bilde, der [[Lauf]], das [[Rennen]], [[Ringen]] [[nach]] dem Ziele, [[bes]]. [[nach]] dem Ziele der [[Ehre]], [[Laufbahn]], [[Karriere]],[[illa]] [[iactatio]] cursusque [[popularis]], jenes unruhige [[Treiben]] (Drängen) u. [[Rennen]] [[nach]] der [[Volksgunst]], Cic.: [[non]] habet [[satis]] magnum campum [[ille]] [[tibi]] [[non]] [[ignotus]] [[cursus]] animi (meine dir wohlbekannte entschiedene [[Geistesrichtung]]), Cic.: honorum tuorum [[cursus]] [[cui]] [[suspectus]] [[umquam]] fuit? Cic.: cum [[numquam]] sit [[aut]] illius a me [[cursus]] [[impeditus]] [[aut]] ab [[illo]] [[meus]], Cic.: [[iam]] [[pridem]] [[esse]] in cursu (Ggstz. [[stadium]] ingredi), Cic.: in [[eodem]] cursu fuisse a [[Sulla]] dictatore ad eosdem [[fere]] consules, dieselbe [[Laufbahn]] gemacht [[haben]] vom D. S. anbis zu usw., Cic.: vides in [[quo]] cursu [[simus]], in welchem [[Rennen]] ([[nach]] den höchsten Würden) [[ich]] begriffen bin, Cic.: transcurrere cursum suum, [[rasch]], [[ohne]] [[Aufenthalt]] zu [[machen]], [[wie]] [[mit]] einem Sprunge seine L. [[durcheilen]] ([[durchmachen]]), Cic.<br />'''b)''' der [[Lauf]] [[als]] in bestimmter [[Richtung]] unternommener [[Weg]], die [[Route]], der [[Kurs]], der [[Marsch]], die [[Reise]], die Fahrt, [[bes]]. zur [[See]], [[cursus]] navigationum tuarum, die Routen deiner Fahrten, Cic.: c. diei [[totius]], [[Mela]]: [[insidiosus]] [[rector]] [[cursus]] (v. einem [[Steuermann]]), Val. Max. – c. [[brevis]], Curt.: c. [[maritimus]], Cic.: c. [[prosper]], Plin.: c. [[rectus]], Plin. ep.: [[secundus]], Caes.: longi [[non]] falsa pericula [[cursus]] (Fahrt [[durch]] die [[Luft]], [[Flug]]), Ov.: [[unde]] (ab [[ora]] Italiae) in Epirum [[brevis]] [[cursus]] est, Curt.: in [[hoc]] [[medio]] cursu est [[insula]], [[quae]] appellatur [[Mona]], Caes.: in [[medio]] Achaico cursu ([[mitten]] [[auf]] [[meiner]] Fahrt [[nach]] A.) te vidi Veliae, Cic.: [[mihi]] [[cursus]] in Graeciam per tuam provinciam est, Cic.: [[huc]] [[rectus]] ex [[Africa]] c. est, direkte Fahrt, Liv.: [[quo]] [[cursus]] navibus [[tutus]] ex [[Africa]] esset, Liv. – commutare cursum (Ggstz. [[tenere]] cursum, s. [[unten]]), Cic.: imprudentiā [[aut]] tempestate [[paulum]] [[suo]] cursu decedere ([[abweichen]]), Caes.: im Bilde, quem [[neque]] periculi [[tempestas]] [[neque]] honoris [[aura]] potuit [[umquam]] de [[suo]] cursu [[aut]] spe [[aut]] metu demovere, kein [[Sturm]] der [[Gefahr]], kein lockender [[Hauch]] der [[Ehre]] [[von]] seiner [[Bahn]] [[abbringen]], Cic.: c. dirigere, m. Ang. [[wohin]]? [[durch]] Advv. od. [[durch]] Praepp. od. [[durch]] bl. Acc. loc., zB. [[alio]] (anderswohin), Val. Max.: eo ([[dahin]]), Liv.: [[quo]] [[tendo]], Nep.: in Africam, Vell.: ad litora Apolloniatium, Caes.: ad Antiochum, Iustin.: [[Gades]] ([[nach]] G.), Iustin.: [[cuius]] [[classis]] cursum [[esse]] directum columbae antecendentis volatu, Vell.: ad nocturnos ignes cursum dirigere, Suet.: cursum dirigere per auras in lucos (v. Fluge der Tauben), Verg. – cursum exspectare, günstige Fahrt ([[auch]] im Bilde), Cic.: cursum [[secundum]] habere (v. [[Schiffen]]), Caes.: repentina [[tranquillitas]] intermittit cursum, Petron.: impedire alcis cursum (v. Winden), [[Mela]]: petere [[alium]] cursum, eine [[andere]] [[Route]], [[einen]] andern [[Kurs]] [[nehmen]] (v. Reisenden zur [[See]]), Cic.: [[unde]] et [[quo]] tenderent cursum, Liv. – cursum [[tenere]], [[Kurs]] [[halten]] (= den [[rechten]], geraden [[Weg]] [[verfolgen]]), u. cursum [[non]] [[tenere]] od. [[tenere]] [[non]] posse, den [[Kurs]] [[nicht]] [[halten]] od. [[nicht]] [[halten]] [[können]], v. Seefahrern u. [[Schiffen]], Caes. u.a. (vgl. [[Schneider]] Caes. b. G. 4, 26, 4): u. so secundis ventis od. secundissimo [[vento]] cursum [[tenere]], Cic.: cursum [[non]] [[tenere]] et longius deferri, Caes.: [[rectum]] cursum, [[recta]] gubernacula in [[periculum]] [[tenere]], Plin. ep.: im Bilde, e quibus [[quoniam]] [[tamquam]] e scopulosis cotibus enavigavit [[oratio]], reliquae disputationis cursum teneamus, in der übrigen Erörterung den geraden [[Lauf]] [[halten]] ([[unser]] vulg. »[[bei]] der [[Stange]] [[bleiben]]«), Cic.: ut te ad istum cursum tenendum, quem a [[prima]] aetate suscepisti, cohortentur, die [[Lebensbahn]], Cic.: Polycratis [[felicitas]] [[semper]] plenis velis prosperum cursum tenuit, Val. Max. – im Bilde, der [[Weg]], der [[Verlauf]], die [[Bahn]] [[des]] Lebens, [[totus]] vitae [[cursus]], [[Hieron]].: [[reliquus]] vitae [[cursus]], Cic.: vitae [[brevis]] est [[cursus]], gloriae [[sempiternus]], Cic.: aliquod certum [[genus]] cursusque vivendi, Cic. (vgl. [[auch]] [[oben]] demovere de cursu u. [[tenere]] cursum): omnem vitae suae cursum in labore corporis [[atque]] in animi contentione conficere, Cic.: [[medium]] [[agens]] cursum aetatis (im mittleren [[Lebensalter]]) placidā morte decessit, Amm. 23, 6, 4. – u. der [[Verlauf]], [[Gang]] der Begebenheiten u. Zeiten, perspicis [[qui]] [[cursus]] rerum, [[qui]] [[exitus]] [[futurus]] sit, Cic.: di [[eodem]] cursu, [[quo]] fluxere [[adhuc]] [[res]], [[ire]] patiantur, denselben [[Fortgang]] [[nehmen]], Curt.: ea [[natura]] rerum est et is temporum [[cursus]], ut [[non]] possit ista [[aut]] [[tibi]] [[aut]] ceteris [[fortuna]] [[esse]] diuturna, Cic.: cursum irrevocabilem ingressa ex [[destinato]] fluunt, [[was]] [[einmal]] seinen unveränderlichen [[Gang]] genommen hat, verläuft [[nach]] Vorherbestimmung, Sen.: inveniendum [[tandem]] Britanniae terminum [[continuo]] proeliorum cursu, [[durch]] eine fortlaufende [[Reihe]] [[von]] Schlachten, Tac.: temporum [[vices]], volumina saeculorum, [[cursus]] annorum, Augustin. serm. 29, 1.<br />'''c)''' der [[Lauf]] der Flüssigkeiten, α) [[des]] Wassers, der [[Gewässer]], c. aquae, Plin. ep.: in [[hac]] ([[terra]]) [[cursus]] amnium [[non]] torrentes rapidique, [[sed]] lenes et vineis campisque irrigui, Iustin.: ex Oceano amnium fontiumuue [[cursus]] [[initium]] capiunt, Quint.: [[spatio]] alvei [[segnis]] [[cursus]] (fluminis) est, Curt.: vehementior fluminum [[cursus]] est [[prono]] alveo, Quint.: quosdam exaruisse amnes [[aut]] in [[alium]] cursum contortos et deflexos videmus, Cic.: si [[lacus]] [[emissus]] lapsu et cursu [[suo]] ad [[mare]] profluxisset, Cic.: [[nec]] adire poterat ad iusti cursum [[amnis]], Liv.: [[licet]] prospicere [[maris]] novos [[cursus]], Sen.: Ggstz., [[maris]] [[cursus]] alterni et [[recursus]], wechselnde [[Ebbe]] u. [[Flut]], Sen. ad Helv. 20, 2. – β) ([[als]] mediz. t. t.) die Flüssigkeiten [[des]] Körpers, c. materiae, Cels.: c. pituitae (Schleimfluß) [[acer]], acerrimus, c. pituitae [[tenuis]], Cels.: leves pituitae [[cursus]], [[sed]] assidui, Cels. – c. menstrui, Plin.: c. sanguinis ex naribus, Cels.: ne in inferiores partes [[factus]] [[cursus]] [[pedes]] repleret, Cels.<br />'''d)''' der [[Lauf]], [[Umlauf]] der [[Himmelskörper]], [[Weltkörper]], c. solis, lunae, siderum, stellarum, Cic. u.a.: c. [[Veneris]], Mercurii, Cic.: siderum [[modus]] cursusque stellarum (Plur.), Val. Max. – solis [[cursus]] [[annalis]], [[Varro]]: annui [[cursus]] solis, Cic.: stellarum perennes [[cursus]], Cic.: perpetui [[cursus]] conversionesque caelestes, Cic.: stellarum [[cursus]] sempiterni, Cic.: [[summus]] [[ille]] caeli [[stellifer]] [[cursus]], Cic.: [[hic]] [[lunaris]] [[atque]] [[infimus]] c., Cic.: [[novem]] lunae [[cursus]], Cic.: [[illi]] [[octo]] [[cursus]], Cic.: properantis mundi [[volubilis]] c., Sen.: solis [[exortus]], [[cursus]], [[occasus]] [[nemo]] admiratur, Cornif. rhet.: [[cursus]] annuos conficere (v. der [[Sonne]]), Cic.: cursum suum [[anno]] od. XXX [[fere]] annis conficere (v. einem Planeten), Cic.: nullum [[umquam]] [[cursus]] [[sui]] [[vestigium]] inflectere (v. den Fixsternen), Cic. – annum ad cursum solis accommodare, Suet.: ad [[cursus]] lunae in [[duodecim]] menses describere annum, Liv.: ad siderum cursum [[iter]] dirigere, Curt. – siderum [[cursus]] numerosque cognoscere, Quint.: siderum certos constitutosque [[cursus]] numeris docere, Quint.: lunae cursu notare [[tempora]], Curt.<br />'''e)''' der [[Lauf]] anderer lebl. Ggstde. [[nach]] [[einer]] bestimmten [[Richtung]], sowohl in der [[Bewegung]] [[als]] in der [[Lage]], [[hic]] per omnes sonos [[vocis]] [[cursus]], das Auf-u. Absteigen [[durch]] alle Töne, Cic. de or. 3, 227. – [[cursus]] [[hic]] et [[sonus]] rotundae volubilisque sententiae, Gell. 11, 13, 4. – [[communia]] his (larici et abieti) pinoque, ut quadripertitos venarum [[cursus]] (Aderngänge) bifidosve habeant [[vel]] [[omnino]] simplices, Plin. 16, 195.<br />'''II)''' meton., [[cursus]] [[publicus]], der öffentliche, vom Staate eingerichtete [[Postenlauf]], die stationsweise verteilten [[Posten]], Fahrposten, zur [[Beförderung]] [[von]] Staatsangelegenheiten u. Staatspersonen, [[praepositus]] [[cursus]] publici, Oberpostmeister, Inscr.: animalia [[cursus]] publici, Inscr. u. Cod. Theod.: publici [[cursus]] usu permisso, Amm.: [[vectus]] mutatione celeri [[cursus]] publici, Amm. – dass. c. [[vehicularius]], Capitol. Antonin. [[Pius]] 12, 3, od. c. [[vehicularis]], Arcad. dig. 50, 4, 18. § 4. – c. [[fiscalis]] (dem Fiskus obliegender), Spart. Hadr. 7, 5. – Vgl. E. Hudemann [[Geschichte]] [[des]] röm. Postwesens [[während]] der [[Kaiserzeit]]. Berlin. 1875.
}}
{{LaZh
|lnztxt=cursus, us. m. :: 跑。走遠路。渡海。Aeris cursus 飛。Excutimur cursu 别向渡。差水道。Cursum tenere 直渡。 Vitae brevis cursus 短生命。
}}
}}