περί: Difference between revisions

|elnltext=περί, Lesb. πέρ, zelden elis. περ’, niet in Il. en Od.; met anastr. πέρι. adv. ep. van plaats (ruimtelijk) rondom, in het rond:. περὶ Τρωαὶ ἅλις ἦσαν rondom waren de Trojaanse vrouwen verzameld Il. 3.384; γέλασσε δὲ πᾶσα περὶ χθών en heel de aarde lachte rondom Il. 19.362. overdr. bij uitstek, meer dan anderen, bovenmatig, zeer, soms geschreven πέρι:. πέρι καρτερός ἐσσι u bent meer dan de anderen krachtig Il. 9.53; σε χρὴ πέρι μὲν φάσθαι ἔπος het is aangewezen dat u bij uitstek het woord neemt Il. 9.100; ἅ οἱ πέρι δῶκεν Ἀθήνη wat Athena haar meer dan anderen geschonken had Od. 2.116; τὸν πέρι ἐφίλησε die zij bij uitstek liefhad Od. 8.63; περὶ κῆρι ἐχολώθη hij werd bovenmatig boos (in zijn hart) Il. 13.206; περὶ κῆρι φίλησε hij had haar lief met heel zijn hart Il. 13.430. prep. met gen. van plaats (ruimtelijk) rondom, omheen ( vgl. adv. 1. A.):. τετάνυστο περὶ σπείους ἡμερίς rondom de grot strekte zich een wijnrank uit Od. 5.68. overdr. om allerlei relaties uit te drukken bij werkw., subst., adj. en adv. om, over, aangaande, in verband met, vanwege:; οὕτως ἔσχε περὶ τοῦ πρήγματος τούτου zo zat het met die zaak Hdt. 1.117.5; τὰ περὶ τῶν Πλαταιῶν γεγενημένα de gebeurtenissen aangaande de Plateërs Thuc. 2.6.2; voor de inzet van een gevecht of twist:; ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης vechten voor het vaderland Il. 12.243; περὶ νίκης om de overwinning Il. 23.496; περὶ τοῦ παντὸς... δρόμον θέοντες een wedloop om hun leven lopend Hdt. 8.74.1; περί τινος κινδυνεύειν voor iets gevaren trotseren Hdt. 8.74.2; met subst.:; περὶ γῆς ὅρων διαφοραί geschillen over de landsgrenzen Thuc. 1.122.2; ἁγών... περὶ πάντων... ἀγαθῶν de strijd gaat om alle goede dingen Xen. Cyr. 3.3.44; voor het onderwerp van een vraag, gesprek of boek:; περὶ πατρὸς ἐρέσθαι vragen stellen over zijn vader Od. 1.135; λέγοντες καὶ ἀκούοντες περὶ ἑκάστου sprekend en luisterend aangaande ieder punt apart Thuc. 4.22.1; περί... θηρίων διεξελθεῖν een uiteenzetting geven over wilde dieren Plat. Plt. 274b; περὶ τούτων παίζειν schertsen daarover Xen. Mem. 1.3.8; Περὶ ποιητικῆς (verhandeling) over de dichtkunst Aristot. Poët. titel; voor de aanleiding voor emoties:. ἄχος περί τ ' αὐτοῦ καὶ περὶ πάντων verdriet om hem en om allen Od. 21.249; σφέων αὐτῶν πέρι ἐφρόντιζον zij waren bezorgd voor hun eigen situatie Hdt. 8.36.2. ep., uitdr. van superioriteit meer dan, over, boven ( vgl. adv. 1. B.):; περὶ πάντων ἔμμεναι ἄλλων superieur zijn aan alle anderen Il. 1.287; τετιμῆσθαι περὶ πάντων geëerd zijn boven allen Il. 9.38; ἐπιστάμενος περὶ πάντων ἀνθρώπων kundiger dan alle mensen Od. 4.231; in proza voor een waardebepaling met uitdr. van hoeveelheid. περὶ πολλοῦ εἶναι boven veel gaan, veel waard zijn Hdt. 1.120.5; περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι hoogschatten Hdt. 1.73.3; περὶ πλείονος ποιεῖσθαι van meer belang achten Xen. An. 7.7.44; περὶ πλείστου ἡγεῖσθαι van het hoogste belang achten Thuc. 2.89.9; περὶ οὐδενὸς ἡγήσασθαι van geen enkel belang achten Lys. 31.31. met dat. (zelden in proza) van plaats (ruimtelijk) om, om... heen:. ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα hij trok een chiton rond zijn borst aan Il. 10.21; περὶ δουρὶ πεπαρμένη rond de speer gespietst Il. 21.577; περὶ Πατρόκλῳ βαῖνε hij zette zijn voeten ter weerszijden van Patroclus (ter bescherming) Il. 17.6; σίζ’ ὀφθαλμὸς περὶ μοχλῷ het oog (van de Cycloop) siste rond de staak Od. 9.394; περὶ τῇσι κεφαλῇσι εἶχον τιάρας zij droegen tulbanden om hun hoofd Hdt. 7.61.1; ἔχοντες... στρεπτοὺς περὶ τοῖς τραχήλοις met kettingen om hun nek Xen. An. 1.5.8. overdr. om:; μάχεσθαι περὶ δαιτί strijden om een feestmaal Od. 2.245; οὐ περὶ τῇ Σικελίᾳ ἔσται ὁ ἀγών de strijd zal niet gaan om Sicilië Thuc. 6.34.4; om (ter bescherming van):; περὶ παιδὶ om zijn kind Il. 16.568; bij werkw. van vrezen om, vanwege:; ἔδεισεν δὲ περὶ ξανθῷ Μενελάῳ hij was bezorgd om de blonde Menelaos Il. 10.240; δείσαντες περὶ τῇ χώρᾳ uit angst voor het verlies van ons land Thuc. 1.74.4; ten gevolge van:. περὶ τάρβει uit angst Aeschl. Pers. 696; μὴ περὶ Μαρδονίῳ πταίσῃ ἡ Ἑλλάς dat Griekenland zou stuklopen op Mardonios Hdt. 9.101.3; περὶ αὑτῷ σφαλῆναι door eigen schuld struikelen Thuc. 1.69.5. met acc. van plaats (ruimtelijk) om... heen, rondom:; περὶ νεκρὸν ἤλασαν ἵππους zij reden hun paarden om het lijk heen Il. 23.13; μάρνασθαι περὶ ἄστυ rondom de burcht strijden Il. 6.256; φυλακὰς δεῖ περὶ τὸ στρατόπεδον εἶναι er moeten wachtposten om het legerkamp heen zijn Xen. An. 5.1.9; in de omgeving van:; περὶ τὴν κρήνην εὕδειν rond het bronhuis slapen Plat. Phaedr. 259a; ἡ περὶ Λέσβον ναυμαχία de zeeslag rond Lesbos Xen. Hell. 2.3.32; rondom in, rondom op:; περὶ νῆσον ἀλώμενοι over het eiland rondzwervend Od. 4.368; περὶ Πιερίην διέτριβε hij bracht tijd door in Pieria Hdt. 7.131; bij pers. om... heen, bij:; ἔχειν περὶ αὑτόν in zijn buurt hebben Xen. Hell. 5.3.22; οἱ περὶ αὐτόν zijn volgelingen NT Marc. 4.10; ook als perifrase van een hele groep:; οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις Pisandros en de overige gezanten Thuc. 8.63.3; οἱ περὶ Ἡράκλειτον Heraclitus en zijn school Plat. Crat. 440c; later mogelijk ook als perifrase voor één enkele pers.: οἱ περὶ Δροῦσον Drusus Plut. TG et CG 2.4. van tijd rond, omstreeks:; περὶ λύχνων ἁφάς rond de tijd dat men de lampen aansteekt Hdt. 7.215; περὶ τούτους τοὺς χρόνους rond die tijd Thuc. 3.89.2; περὶ μέσας νύκτας omstreeks middernacht Xen. An. 1.7.1; met een getal ongeveer:. περὶ ἑπτκοσίους ongeveer 700 Xen. Hell. 2.4.5. overdr. omtrent, met betrekking tot:; τὰ περὶ Μίλητον γενόμενα de gebeurtenissen met betrekking tot Milete Hdt. 6.26.1; εὐσεβεῖν περὶ θεούς vroom zijn tegenover de goden Plat. Smp. 193a; οἱ νόμοι οἱ περὶ τοὺς γάμους de wetten omtrent het huwelijk Plat. Crit. 50d; τοιαύτην γνώμην ἔχειν περὶ τὸν πατέρα een dergelijke mening hebben omtrent mijn vader Lys. 10.21; οἱ περὶ Λυσίαν λόγοι de redevoeringen op naam van Lysias Plat. Phaedr. 279a; subst..; τὰ περὶ Κῦρον alles wat met Cyrus te maken heeft Hdt. 1.95.1; τὰ περὶ τὰς ναῦς de scheepvaart Thuc. 1.13.2; τὰ περὶ τὸν πόλεμον de oorlogsvoering Plat. Resp. 468a; bij werkw. die bezigheid uitdrukken bezig met:. περὶ δόρπα πονεῖσθαι druk in de weer zijn met de maaltijd Il. 24.444; εἶναι περὶ ταῦτα daarmee bezig zijn Thuc. 7.31.3; οἱ περὶ τὴν φιλοσοφίαν ὄντες degenen die zich op filosofie toeleggen Isocr. 9.8.