χαλεπός: Difference between revisions

|Definition=χαλεπή, χαλεπόν,<br><span class="bld">A</span> [[difficult]] (ὃ ἂν μὴ ῥᾴδιον ᾖ ἀλλὰ διὰ πολλῶν πραγμάτων γίγνηται Pl.''Prt.''341d: opp. [[ῥᾴδιος]], Arist.''Rh.''1363a24, in various relations):<br><span class="bld">I</span> in reference to the feelings, [[hard to bear]], [[painful]], [[grievous]] (so freq. in Hom.), κεραυνός Il.14.417; θύελλα 21.335; ἄνεμοι Od.12.286; πόνος 23.250; [[ἄλγος]], [[πένθος]], 2.193, 6.169; γῆρας Il.8.103; ἄλη Od.10.464; [[χαλεπώτερος]] [[ἄεθλος]] Hes.''Th.''800; ἄλλα τῶν κατεχόντων πρηγμάτων χαλεπώτερα [[Herodotus|Hdt.]]6.40; χ. πνεῦμα A.''Supp.''166 (lyr.); δύα Id.''Th.''228 (lyr.); [[χαλεπώτατα]] [πράγματα] S.''Tr.''1273 (anap.); συμφορά E.''Hipp.''768 (lyr.); [[νόσος]], [[πλάνη]], etc., X.''Smp.''4.37, Pl.''Sph.''245e (Comp.), etc.; ἡ ἐσβολὴ αὕτη χαλεπωτάτη τοῖς Ἀθηναίοις ἐγένετο Th.3.26; [θώρακες] δύσφοροι καὶ χαλεποί, of [[ill-fitting]] [[cuirass]]es, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''3.10.13: [[τὸ χαλεπὸν τοῦ πνεύματος]] the [[severity]] of the [[wind]], Id.''An.''4.5.4; [[τὰ χαλεπά]] [[hardships]], opp. [[τὰ τερπνά]], Id.''Mem.''2.1.23, etc.; τερπνῶν χαλεπῶν τε κρίσις Pi.''Fr.'' 131, cf. Plot.5.9.14: Comp., [[more unpleasant]], Jul.''Or.''6.202c.<br><span class="bld">2</span> [[hard to do]] or [[hard to deal with]], [[difficult]], [[irksome]], χαλεπώτατον ἔργον ἁπάντων [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''516 (anap.); cf. Th.3.59 (Sup.), etc.; [[proverb|prov.]] [[χαλεπὰ τὰ καλά]] = [[the good things are difficult to attain]], [[the beautiful things are difficult to attain]] ap.Pl.''Hp.Ma.''304e, al., attributed to Solon by Sch. ad loc.; χαλεπὸν ὁ βίος [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''2.9.1, cf. Pl.''Plt.''299e: c. inf. Act. or Med., χαλεπή τοι ἐγὼ μένος ἀντιφέρεσθαι = χαλεπόν ἐστί μοι ἀντιφέρεσθαί σοι, Il.21.482; χαλεποὶ δὲ θεοὶ φαίνεσθαι ἐναργεῖς 20.131; χαλεπὸν δέ τ' ὀρύσσειν [τὸ μῶλυ] Od.10.305; χ. προϊδέσθαι καπρός Hes.''Sc.''386; χ. ἔρις ἀνθρώποις ὁμιλεῖν κρεσσόνων Pi.''N.''10.72; χ. προσπολεμεῖν Isoc.4.138, cf. Th.7.51 (Comp.); χ. [[συγγενέσθαι]], [[εὑρεῖν]], [[γενέσθαι]], Pl.''R.''330c, 412b, 502c; χ. πάσχειν Id.''Cri.''49b (Comp.): also c. inf. Pass., χαλεπὸς διαγνωσθῆναι καὶ δειχθῆναι Antipho 2.1.1, cf. Th. 3.94, etc.; χαλεπὸν ληφθῆναι ὁ τόπος Arist.''Ph.''212a8; [[χαλεπόν]] [ἐστι] c. inf., 'tis [[hard]], [[difficult]] to [[do]], Od.4.651; c. acc. et inf., 'tis [[difficult]] for one to do... Il.16.620, Od.20.313: c. dat. et inf., Il.21.184, Od.11.156.<br><span class="bld">3</span> [[dangerous]], λιμένες 19.189; θάλασσα Th. 4.24; χ. τὰ παρόντα X.''An.''3.2.2.<br><span class="bld">4</span> of ground, [[difficult]], [[rugged]], χωρία χ. καὶ πετρώδη Th.4.9; ὁδός Id.5.58, Pl.''R.''328e; χ. . . καὶ προσάντης . . ὁδός ἐστιν Anaxandr.56; πρόσοδοι X.''An.''5.2.3; [[πορεία]] ib.5.6.10; [[σταθμός]] ib.4.5.3; [[χωρίον χαλεπώτατον]] = [[a place most difficult to take]], ib.4.8.2.<br><span class="bld">II</span> of persons, [[hard to deal with]], [[cruel]], [[harsh]], [[stern]] (opp. [[πρᾷος]], Pl.''R.''493b (Sup.), [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1126a26), [[βασιλεύς]], [[δαίμων]], Od.2.232, 19.201; χαλεποί τε καὶ ἄγριοι 8.575; [[χαλεπώτερος]] [[a more bitter enemy]], Th.3.40; [[χαλεπώτατοι]] = [[most difficult to deal with]], [[most dangerous]] or [[troublesome]], ib.42, cf. 7.21; χαλεπώτεροι πάροικοι Id.3.113; χαλεπόν γε θυγάτηρ κτῆμα Men.18: c. dat. pers., [[cruel]] or [[harsh]] towards one, Od.17.388; τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι τὸν ἔκπλουν Th.8.1, etc.; [[πρὸς τοὺς πολεμίους]], [[τοὺς ἀγνῶτας]], Pl.''R.''375c, Arist.''Pol.''1328a8 (also πρὸς τοὺς δρόμους X.''Cyn.''5.17); ἐπὶ νύμφαις ἀλλοτρίαις Theoc. 22.145.<br><span class="bld">b</span> of words, χαλεπῷ ἠνίπαπε μύθῳ Il.2.245, etc.; ἐρεθιζέμεν αἰεὶ μύθοισιν χ. Od.17.395; χ. ὀνείδεα, ὁμοκλαί, Il.3.438, Od.17.189; φῆμις 14.239; μῆνις Il.5.178.<br><span class="bld">c</span> especially of judges, ἦν τὸ δίκαιον φυλάσσων χ. [[Herodotus|Hdt.]] 1.100, cf. Pl.''Criti.''107d, And.4.36; also χ. ἀρχή Th.1.77; τιμωρία Pl.''Ap.''39c (Comp.); νόμοι Id.''Hp.Mi.''372a (Comp.), D.21.44, 35.50.<br><span class="bld">d</span> [[savage]], [[fierce]], κύνες X.''An.''5.8.24, ''Cyn.''10.23; of bees, [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''624b30 (Comp.); [θηρία] χ. τὰς φύσεις Pl.''Plt.'' 274b.<br><span class="bld">2</span> [[ill-tempered]], [[testy]], χ. ὢν καὶ δύσκολος Ar.''V.''942, cf. Isoc.19.26; ὀργὴν χ. [[Herodotus|Hdt.]]3.131; [[χαλεπῇ τῇ χειρί]] with a [[rough]] hand, Ar.''Lys.''1116.<br><span class="bld">3</span> of plants, [[hurtful to the soil]], Thphr.''HP''8.9.3 (Sup.).<br><span class="bld">B</span> Adv. [[χαλεπῶς]] = [[hardly]], [[with difficulty]], [[διαγνῶναι]] [[χαλεπῶς]] ἦν ἄνδρα ἕκαστον Il.7.424; [[χαλεπῶς]] δέ σ' ἔολπα τὸ ῥέξειν 20.186; [[χαλεπῶς]] κε φύγοις κακόν Hes.''Op.''684; [[χαλεπῶς]] ὀργὰς μεταβάλλουσιν E.''Med.''121 (anap.); [[χαλεπῶς]] γνῶναι Antipho 3.2.1; τὰ τοῖς ἄλλοις χ. εὑρημένα ῥᾳδίως μανθάνειν Isoc.1.18, cf. 44; [[οὐ χαλεπῶς]] or [[μὴ χαλεπῶς]] = [[without much ado]], Th.1.2, 7.81, etc.<br><span class="bld">2</span> [[hardly]], [[scarcely]], δοκέω . . χ. ἂν Ἕλληνας Πέρσῃσι μάχεσθαι [[Herodotus|Hdt.]]7.103; χ. παρὰ τοῖς ἐχθροῖς εὑρεθήσεται Lys.29.2; χ. ἂν πείσαιμι [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 84d.<br><span class="bld">3</span> [[χαλεπῶς ἔχει]] = [[χαλεπόν ἐστι]], Th.3.53: c. acc. et inf., X.''HG'' 7.4.6.<br><span class="bld">4</span> [[painfully]], [[miserably]], χαλεπώτερον ζῆν Pl.''R.''579d; ἐν τοῖς χαλεπώτατα διῆγον Th.7.71.<br><span class="bld">II</span> of persons, [[angrily]], [[cruelly]], [[harshly]], [[χαλεπῶς]] [[τιμωρεῖσθαι]] Id.3.46; [[ἀποκρίνασθαι]] Id.5.42, cf. E.''Hipp.''203 (anap.), Ar.''Pl.''60, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''269b; [[χαλεπῶς φέρειν τι]] take it [[ill]], Th.2.16, Pl.''R.''330a, etc.; also [[χαλεπῶς]] ἔφερον τῷ πολέμῳ, τοῖς πράγμασιν, X.''HG''5.1.29, ''An.'' 1.3.3; ἐπὶ τῇ πολιορκίᾳ Id.''HG''7.4.21, cf. D.H.3.50; also [[χαλεπῶς]] [[φέρειν]] τινός Th.2.62; also [[χαλεπῶς]] λαμβάνεσθαι τοῦ παιδός [[Herodotus|Hdt.]]2.121.δ; [[χαλεπῶς]] λαμβάνειν περί τινος Th.6.61; of the laws (cf. supr. II.1c), [[χαλεπῶς]] προστάττειν [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''925d.<br><span class="bld">2</span> freq. in the phrase [[χαλεπῶς ἔχειν]] to [[be angry]], X.''An.''6.4.16, etc.; τινι [[with]] one, Id.''HG''1.5.16; πρὸς τοὺς λόγους Isoc.3.3, cf. 51; [[χαλεπῶς]] ἔχειν τισὶν ἐπί τινι [[with]] persons for a thing, D.20.135, cf. Plu.''Cic.''43; [[χαλεπῶς]] [[διακεῖσθαι]] πρὸς ἅπαντας Isoc.''Ep.'' 7.5; [[χαλεπῶς]] πρὸς φιλοσοφίαν [[διακεῖσθαι]] Pl.''R.''500b; [[χαλεπῶς]] πρὸς ἡμᾶς διετέθησαν Isoc.8.79; ἐπί τινι [[χαλεπῶς]] διατεθείς Plu.''Per.''36.<br><span class="bld">b</span> [[χαλεπῶς ἔχειν]], also, to [[be in a bad way]], [[χαλεπῶς]] ἔχω ὑπὸ τοῦ πότου Pl.''Smp.''176a, cf. ''Tht.''142b.—Beside the regul. Comp. [[χαλεπώτερον]] (Th.1.77, 7.50, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]''94d, etc.) we have [[χαλεπωτέρως]] Th.2.50, 8.40, Thphr.''HP''6.7.1: Sup. [[χαλεπώτατα]] Th.7.71, 8.95, Pl.''R.''579d, etc.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1327.png Seite 1327]] [[schwer]], a) lästig, drückend, auch unangenehm, widrig, schädlich, übel; Hom. [[κεραυνός]] Il. 14, 417, ἄνεμοι Od. 12, 286, [[θύελλα]] Il. 21, 335, [[δεσμός]] 5, 391, [[πόνος]] Od. 23, 250, [[γῆρας]] Il. 8, 103, [[πένθος]] Od. 6, 169, [[ἄλγος]] 2, 193, ἄεθλοι 11, 622, χαλεπώτερον ἄλλον [[ἄεθλον]] 11, 624, ἄλη 10, 464; τὰ χαλεπά, Drangsal, Mühsal, Noth, Gefahr, Unglück; δύη Aesch. Spt. 210; χαλεποῦ γὰρ ἐκπνεύματος εἶσι [[χειμών]] Suppl. 171; Soph. Trach. 1263; μόχθοι Eur. El. 1252; [[συμφορά]] Hipp. 767, u. öfter; καὶ [[ἐπίπονος]] Plat. Rep. II, 364 a; καὶ δεινὸν [[πάθος]] Polit. 308 a; [[τιμωρία]] πολὺ χαλεπωτέρα Apol. 39 c; τὸ χαλεπὸν τοῦ πνεύματος, die Heftigkeit des Windes, Xen. An. 4, 5,4; χαλεπὰ ἦν πάντα Cyr. 4, 1,8; ἡ ἐςβολὴ αὕτη χαλεπωτάτη ἐγένετο τοῖς Αθηναίοις Thuc. 3, 26; auch μῦθοι, Od. 17, 395, u. oft ἔπεα; auch χαλεπῷ [[ἠνίπαπε]] μύθῳ, mit hartem Schelt- oder Schmähwort, Il. 2, 245. 17, 141; so ὀνείδεα 3, 438; ὁμοκλαί Od. 17, 189; χαλεπὴ [[φῆμις]] ist üble Nachrede, böser Leumund, Od. 14, 239. 24, 201; einzeln auch bei Sp.; vom Menschen, mit dem schwer umzugehen ist, verdrießlich, unwillig, auch hart, feindlich, böse, im <span class="ggns">Gegensatz</span> von ἀγανὸς καὶ [[ἤπιος]], Od. 2, 232. 5, 10; χαλεποὶ δέ μιν ἄνδρες ἔχουσιν, ἄγριοι 1, 198; 8, 575 χαλεποί τε καὶ ἄγριοι, οὐδὲ δίκαιοι; τινί, gegen Einen, ἀλλ' αἰεὶ χαλεπὸς εἶς δμωσὶν Ὀδυσσῆος 17, 338; vgl. noch χαλεπὸς δέ τις [[ὤρορε]] [[δαίμων]] 19, 201; θεοῦ [[μῆνις]] Il. 5, 178, vgl. 12, 624; καὶ [[δύσκολος]] Ar. Vesp. 942; Andoc. 4, 36 sagt vom Alcibiades οὕτω [[χαλεπός]] ἐστιν, ὥςτε οὐ περὶ τῶν παρεληλυθότων ἀδικημάτων αὐτὸν τιμωροῦνται, ἀλλ' [[ὑπέρ]] τῶν μελλόντων φοβοῦνται; so auch Plat. κριταί Critia. 107 d; <span class="ggns">Gegensatz</span> von πρᾷος, Rep. II, 375 c; [[ἐχθρός]] Xen. An. 1, 3,12; auch von Hunden, 5, 8,24. – b) schwer, schwierig auszuführen, was mit Mühe, Anstrengung od. Gefahr für den, der es unternimmt, verbunden ist, χαλεπόν σε πάντων ἀνθρώπων σβέσσαι [[μένος]] Il. 16, 620, vgl. Od. 20, 313. 23, 81; χαλεπὸν γάρ Il. 19, 80; χαλεπόν τοι Κρονίωνος παισὶν ἐριζέμεναι 21, 184; u. so mit dem inf. auch Od. 4, 651. 11, 156 u. sonst; χαλεπὰ [[ἔρις]] ἀντιάσαι Pind. N. 10, 72; χαλεπὸν [[ἔργον]] Ar. Lys. 1112; τραχεῖα καὶ χαλεπὴ [[ὁδός]] Plat. Rep. I, 328 e; χαλεπὸς προσπολεμεῖν ὁ [[βασιλεύς]] Isocr. 4, 138; ἀλλ' οὐ χαλεπόν, das ist ja nicht schwer, Plat. Parm. 126 c; χαλεπὸν ἤρου καὶ παντάπασιν ἄπορον Soph. 237 c; χαλεποὶ ξυγγενέσθαι εἰσίν Rep. I, 330 c, vgl. Phaedr. 275 b; ο ὐκέτι χαλεπὰ [[εὑρεῖν]] Rep. III, 412 b; ἡ ἐςβολὴ χαλεπωτάτη ἐγένετο τοῖς Ἀθηναίοις Thuc. 3, 26; χαλεπὸς τρέφειν Xen. Cyr. 1, 3,3, u. oft. – Adv. χαλεπῶς, schwer, schwierig; [[ἔνθα]] διαγνῶναι χαλεπῶς ἦν ἄνδρα ἕκαστον Il. 7, 424; χαλεπῶς δέ σ' [[ἔολπα]] τὸ ῥέξειν 20, 186; Hes. O. 686; – χαλεπῶς ἔχειν, sich übel befinden, ὑπὸ τραυμάτων, ὑπὸ πότου, Plat. Theaet. 142 b Conv. 176 a; schwer sein, Thuc. 3, 53 u. A.; – χαλεπῶς ἔχειν τινί, auf Einen aufgebracht, zornig sein, Xen. An. 6, 2,16. 7, 5,16, wie Plut. T. Graech. 21; ἐπί τινι, über Etwas, Dem. 20, 135 u. A.; auch ἔν τινι, Plut. Timol. 11; – χαλεπῶς φέρειν τι, Etwas übel aufnehmen, graviter ferre, Plat. Conv. 706 d Rep. I, 330 a; Thuc. 2, 16; auch χαλεπωτέρως, 2, 50. 8, 40.

Bulgarian: раздразнителен, сприхав; Catalan: colèric; Dutch: [[cholerisch]], [[kwaad]]; Finnish: koleerinen, raivoisa; Galician: colérico; Greek: [[χολερικός]], [[ευέξαπτος]], [[ευερέθιστος]], [[θερμοκέφαλος]]; Ancient Greek: [[ἀκράχολος]], [[ἀκρόχολος]], [[δύσοργος]], [[ἐγκρασίχολος]], [[ὀξυθυμίας]], [[ὀξύθυμος]], [[ὀξυκάρδιος]], [[ὀξύρροπος]], [[ὀξύς]], [[ὀξύχολος]], [[ὀργὴν ἄκρος]], [[πλήκτης]], [[ταχύμηνις]], [[φιλόδηρις]], [[χαλεπός]], [[χολοδεκτικός]]; Hungarian: kolerikus, lobbanékony, hirtelen haragú, ingerlékeny; Italian: [[collerico]]; Latin [[irascibilis]]; Maori: whanewhane; Portuguese: [[colérico]]; Spanish: [[colérico]]; Swedish: kolerisk; Ukrainian: холерик