Anonymous

Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

δεξιός: Difference between revisions

From LSJ
5,487 bytes added ,  2 August 2017
13_7_3b
(4)
 
(13_7_3b)
Line 9: Line 9:
|Beta Code=decio/s
|Beta Code=decio/s
|Definition=ά, όν, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">on the right hand</b> or <b class="b2">side</b>, opp. <b class="b3">ἀριστερός, δ. μαζός, γλουτός, ὦμος</b>, <span class="bibl">Il.4.481</span>, <span class="bibl">5.66</span>, <span class="bibl">Od.17.462</span>; <b class="b3">τὸ δ</b>. (sc. <b class="b3">κέρας</b>) <b class="b2">the right</b> of an army, <span class="bibl">X.<span class="title">Ages.</span>2.9</span>, etc.: freq. in adverb. usages, <b class="b3">ἐπὶ δεξιά</b> on or to <b class="b2">the right</b>, νωμῆσαι βῶν <span class="bibl">Il.7.238</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.1.51</span>; ἐν τῷ ἐπὶ δ. τοῦ ὀπισθοδόμου <span class="title">IG</span>12.92.55; <b class="b3">ἐπὶ δεξιόφιν</b> (Ep. gen.) towards <b class="b2">the right</b>, <span class="bibl">Il.13.308</span>; χειρὸς εἰς τὰ δ. <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>598</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>943b29</span>; ἀπὸ τῶν δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Cael.</span>284b28</span>; ἐν τοῖς δ. <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>16.5</span>; ἐκ δεξιῶν <span class="bibl">Hero <span class="title">Aut.</span>26.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>20.21</span>, al.; ἐπὶ δ. χειρός <span class="bibl">Theoc.25.18</span>; κατὰ δ. χειρός <span class="bibl">Arat. 707</span>; πρὸς δ. <span class="bibl">Hdt.7.69</span>; εἰς δεξιά <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>43b</span>; <b class="b3">δεξιά</b> as Adv., <span class="bibl">Plb.3.82.9</span> (s. v.l.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">fortunate</b>, esp. of the flight of birds and other omens, δ. ὄρνις <span class="bibl">Il.13.821</span>, cf. <span class="bibl">Od.2.154</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>489</span>, <span class="title">Michel</span>727 (Ephesus); ἀοιδὰν . . δεξιωτάταν ὀπαδόν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>3.8</span>; βροντή <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.1.3</span>. Adv. -ῶς <span class="bibl">Hdn.3.9.12</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> Astron., <b class="b2">northerly</b>, <span class="bibl">Cleom.1.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> metaph., <b class="b2">dexterous, ready, skilful, clever</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>5(4).61</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>428</span>, <span class="bibl">834</span>, al., <span class="bibl">Th.3.82</span>, etc.; δεξιὸν ποιεῖν <b class="b2">a clever thing</b>, <span class="bibl">Antipho 1.19</span>; Εὐριπίδου δρᾶμα δεξιώτατον <span class="bibl">Stratt.1</span>; δ. περὶ τὰς δίκας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Hipparch.</span> 225c</span>. Adv. -ιῶς <span class="bibl">Antiph.229.2</span>; δ. ἔχειν πρός τι Plu.2.660a; δ. φέρειν <b class="b2">in the right spirit</b>, <span class="bibl">Phld.<span class="title">Lib.</span>pp.18,41</span> O.: Sup. δεξιώτατα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 148</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b2">courteous, kindly</b>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nec.</span>13</span>, <span class="bibl"><span class="title">Alex.</span>57</span>; τὸ δ. καὶ ἐπιεικές Gal.14.296. Adv. <b class="b3">-ιῶς</b> ib.211. (Cf. Skt. <b class="b2">dák[snull ]iṇas</b>, Lat. <b class="b2">dexter</b>, etc.)</span>
|Definition=ά, όν, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">on the right hand</b> or <b class="b2">side</b>, opp. <b class="b3">ἀριστερός, δ. μαζός, γλουτός, ὦμος</b>, <span class="bibl">Il.4.481</span>, <span class="bibl">5.66</span>, <span class="bibl">Od.17.462</span>; <b class="b3">τὸ δ</b>. (sc. <b class="b3">κέρας</b>) <b class="b2">the right</b> of an army, <span class="bibl">X.<span class="title">Ages.</span>2.9</span>, etc.: freq. in adverb. usages, <b class="b3">ἐπὶ δεξιά</b> on or to <b class="b2">the right</b>, νωμῆσαι βῶν <span class="bibl">Il.7.238</span>, cf. <span class="bibl">Hdt.1.51</span>; ἐν τῷ ἐπὶ δ. τοῦ ὀπισθοδόμου <span class="title">IG</span>12.92.55; <b class="b3">ἐπὶ δεξιόφιν</b> (Ep. gen.) towards <b class="b2">the right</b>, <span class="bibl">Il.13.308</span>; χειρὸς εἰς τὰ δ. <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>598</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>943b29</span>; ἀπὸ τῶν δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Cael.</span>284b28</span>; ἐν τοῖς δ. <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>16.5</span>; ἐκ δεξιῶν <span class="bibl">Hero <span class="title">Aut.</span>26.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>20.21</span>, al.; ἐπὶ δ. χειρός <span class="bibl">Theoc.25.18</span>; κατὰ δ. χειρός <span class="bibl">Arat. 707</span>; πρὸς δ. <span class="bibl">Hdt.7.69</span>; εἰς δεξιά <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>43b</span>; <b class="b3">δεξιά</b> as Adv., <span class="bibl">Plb.3.82.9</span> (s. v.l.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">fortunate</b>, esp. of the flight of birds and other omens, δ. ὄρνις <span class="bibl">Il.13.821</span>, cf. <span class="bibl">Od.2.154</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>489</span>, <span class="title">Michel</span>727 (Ephesus); ἀοιδὰν . . δεξιωτάταν ὀπαδόν <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>3.8</span>; βροντή <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.1.3</span>. Adv. -ῶς <span class="bibl">Hdn.3.9.12</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> Astron., <b class="b2">northerly</b>, <span class="bibl">Cleom.1.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> metaph., <b class="b2">dexterous, ready, skilful, clever</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>5(4).61</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>428</span>, <span class="bibl">834</span>, al., <span class="bibl">Th.3.82</span>, etc.; δεξιὸν ποιεῖν <b class="b2">a clever thing</b>, <span class="bibl">Antipho 1.19</span>; Εὐριπίδου δρᾶμα δεξιώτατον <span class="bibl">Stratt.1</span>; δ. περὶ τὰς δίκας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Hipparch.</span> 225c</span>. Adv. -ιῶς <span class="bibl">Antiph.229.2</span>; δ. ἔχειν πρός τι Plu.2.660a; δ. φέρειν <b class="b2">in the right spirit</b>, <span class="bibl">Phld.<span class="title">Lib.</span>pp.18,41</span> O.: Sup. δεξιώτατα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 148</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b2">courteous, kindly</b>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nec.</span>13</span>, <span class="bibl"><span class="title">Alex.</span>57</span>; τὸ δ. καὶ ἐπιεικές Gal.14.296. Adv. <b class="b3">-ιῶς</b> ib.211. (Cf. Skt. <b class="b2">dák[snull ]iṇas</b>, Lat. <b class="b2">dexter</b>, etc.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0546.png Seite 546]] <b class="b2">rechts</b>; Wurzel Δεκ-, verwandt [[δέκομαι]], δἐχομαι; Nebenform [[δεξιτερός]], Latein. dexter; Sanskrit dahshas »tüchtig«, »tauglich«, dakshinas »rechts«. Zunächst war [[δεξιός]] Bezeichnung der rechten Hand, welche zum Empfangen, Fassen, δέχεσθαι, tauglicher ist als die linke Hand, δεξιὰ [[χείρ]] wörtlich »die zum Fassen geeignete, bestimmte Hand«; von der Hand wurde diese Bezeichnung sodann auf alles dieser Seite Angehörige ausgedehnt; vgl. s. v. [[δέκα]] und Curtius Grundzüge der Griech. Etymol. 1, 55. 104. 200. 2, 315. Mit [[χείρ]] scheint [[δεξιός]], δεξιὰ [[χείρ]], bei Homer nicht vorzukommen; start dessen sagt er δεξιτερὴ [[χείρ]], s. [[δεξιτερός]]. Aber substantwirt [[δεξιά]] »die Rechte« start »die rechte Hand« Iliad. 10, 542, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισιν; übertragen auf den durch Handschlag der Rechten bekräftigten Vertrag, Iliad. 2, 341. 4, 159 σπονδαί τ' ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς [[ἐπέπιθμεν]]. Von anderen Körpertheilen: δεξιὸν ὦμον Odyss. 17, 462, μαζὸν δεξιόν Iliad. 4, 481, γλουτὸν δεξιόν Iliad. 13, 651. Von der rechten Seite im Allgemeinen: Iliad. 7, 238 οἶδ' ἐπὶ [[δεξιά]], οἶδ' ἐπ' ἀριστερὰ νωμῆσαι βῶν ἀζαλέην; Iliad. 13, 308 πῇ τ' ἂρ μέμονας καταδῦναι ὅμιλον; ἦ ἐπὶ [[δεξιόφιν]] παντὸς στρατοῦ, ἦ ἀνὰ μέσσους, ἦ ἐπ' [[ἀριστερόφιν]]; von einem auf der rechten Seite des Gespanns gehenden Pferde, Iliad. 23. 336 αὐτὸς δὲ κλινθῆναι ἐυπλέκτῳ ἐνὶ δίφρῳ ἦκ' ἐπ' ἀριστερὰ [[τοῖιν]]· ἀτὰρ τὸν δεξιὸν ἵππον [[κένσαι]] ὁμοκλήσας, εἶξαί τέ οἱ [[ἡνία]] χερσίν. ἐν νύσσῃ δέ τοι ἱππος ἀριστερὸς ἐγχριμφθήτω. Die rechte Seite war bei den Griechischen Wahrsagern die glückliche; der Wahrsager stand mit dem Gesichte nach Norden, rechts war Osten: Iliad. 12, 239 [[τύνη]] δ' οἰωνοῖσι κελεύεις πείθεσθαι, τῶν οὔ τι μετατρέπομ' οὐδ· [[ἀλεγίζω]], εἴτ' ἐπὶ δεξί' ἴωσι πρὸς ἠῶ τ' ἠέλιόν τε, εἴτ' ἐπ' ἀριστερὰ τοίγε ποτὶ ζόφον ἠερόεντα, vgl. Lehrs Aristarch. p. 177. Daher Iliad. 13, 821 δεξιὸς [[ὄρνις]] = ein Glück verkündender, ἃς ἄρα οἱ εἰπόντι [[ἐπέπτατο]] δεξιὸς [[ὄρνις]], αίετὸς [[ὑψιπέτης]]; Odyss. 24, 312 ἦ τέ οἱ ἐσθλοὶ ἔσαν ὄρνιθες ἰόντι, δεξιοί; Iliad. 24, 294 οἰωνὸν δεξιόν; 10, 274 τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρωδιὸν [[Παλλάς]]; Odyss. 2, 154 Iliad. 24, 320. Vgl. [[ἐνδέξιος]] und [[ἐπιδέξιος]]. – Folgende: 1) <b class="b2">rechter Hand</b>, auf der rechten Seite, Ggstz von links, überall; zur Rechten, τοῦ Ἑλλησπόντου Her. 6, 37; ἐπὶ τὰ [[δεξιά]] 2, 36; τὰ ἐπὶ [[δεξιά]] Plat. Conv. 177 d u. öfter; ἐκ τῶν δεξιῶν ἐπὶ τὰ ἀριστερά Tim. 77 e; εἰς [[δεξιά]] 43 b; vgl. Rep. IV, 436 c; εἰς τὰ δεξιὰ χειρός Soph. frg. 527 d; ἐπὶ δεξιὰ χειρός Theocr. 25, 18; κατὰ δεξιὰ χειρός Arat. Phaen. 706; [[δεξιά]], rechts, Pol. 3, 82. Das fem. gew. ohne [[χείρ]], die Rechte; ἐκ δεξιᾶς Ar. Equ. 631; Plat. Euthyd. 271 a; ἐν δεξιᾷ Her. 7, 217; Thuc. 3, 24; Plat. Phaed. 89 a; τὰ ἐν δεξιᾷ Phaedr. 266 e u. öfter; bes. als Ortsbestimmung, ἐν δεξιᾷ ἔχειν, oft Thuc., auch [[λαβεῖν]], 7, 1; πορεύεσθαι τὴν εἰς δεξιάν Plat. Rep. X, 614 c; ἐπὶ δεξιᾷ Arist. – Zeichen der Zusage, Handschlag, Zusicherung, δεξιὰν διδόναι καὶ λαμβάνειν, Versprechungen leisten u. empfangen, d. i. Verträge mit einander schließen, Xen. An. 1, 6, 6 u. öfter; φέρειν 2, 4, 1, Versprechungen überbringen; πέμπειν Ages. 3, 4. – 2) = [[αἴσιος]], <b class="b2">Glück verkündend</b>, günstig; Aesch. Prom. 489; Eur. Phoen. 1189; [[ἀετός]] Xen. Cyr. 2, 1, 1; An. 9, 23; [[βροντή]] Cyr. 7, 1, 3. – 3) geschickt, <b class="b2">gewandt</b>, im Ggstz des Linkischen, auch = gescheidt, klug; δεξιὸς νόῳ [[ἀντίπαλος]] Pind. I. 4, 61; δεξιώτατος ἀρετᾶν [[ὀπαδός]] N. 3, 8; [[ἔθνος]] δεξιώτερον Her. 1, 60; οἱ πολλοὶ κακουργοὶ ὄντες δεξιοὶ κέκληνται Thuc. 3, 82; öfter bei Ar., der δεξιοὶ καὶ χρηστοί vrbdt, Plut. 387; δεξιὸς [[ποιητής]], [[θεατής]], Ran. 71 Nubb. 513; λέγειν δεξιόν τι, etwas gescheidtes sagen, Equ. 96; δεξιώτατα εἰπεῖν Eccl. 159; vgl. Nubb. 149; Plat. δεξιὰ καὶ κομψά Legg . I, 634 a; περὶ τὰς δίκας Hipp. 225 c; τινὶ [[πρός]] τι, behülflich zu etwas, Luc. Necyom. 13.
}}
}}