3,274,313
edits
ὀλισθαίνω: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "S.''Fr.''" to "S.''Fr.''"
(13_7_1) |
|||
| (16 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | |||
|Full diacritics=ὀλισθαίνω | |||
|Medium diacritics=ὀλισθαίνω | |||
|Low diacritics=ολισθαίνω | |||
|Capitals=ΟΛΙΣΘΑΙΝΩ | |||
|Transliteration A=olisthaínō | |||
|Transliteration B=olisthainō | |||
|Transliteration C=olistheno | |||
|Beta Code=o)lisqai/nw | |||
|Definition=(also [[ὀλισθάνω]] Arist.''Pr.''936a15, 939a26, A.R.1.377, etc., but never in good Att.): <span class="bld">A</span> fut. ὀλισθήσω [[LXX]] ''Pr.'' 14.19, [[Nonnus Epicus|Nonn.]] ''[[Dionysiaca|D.]]'' 36.458: pf. ὠλίσθηκα Hp.''Art.''57, 65: plpf. [[ὠλισθήκειν]] (v. infr. 11.1): aor. ὠλίσθησα ''AP''9.125, Str.''Chr.''4.8 (p.476 Kr.), etc.; 3pl. ὠλίσθησαν Nic.''Fr.''74.51 (codd. Ath., [[ὠλίσθηναν]] cj. Schn.); part. fem. ὀλισθήνασα Id.''Al.''89: but in classical Att. always aor. 2 [[ὤλισθον]], part. [[ὀλισθών]], inf. [[ὀλισθεῖν]] (Hom. only in Il., in Ep. 3sg. [[ὄλισθε]], v. infr.):—[[slip]], [[fall upon a slippery path]], ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων Il.23.774; [[ἐκ δέ οἱ ἧπαρ ὄλισθεν]] = [[his liver fell from him]], 20.470; ἐξ ἀντύγων ὤλισθε = he slipped from... S.''El.''746; ὀ. τῆς χειρὸς ὁ [[σίδηρος]] Arist.''Mech.'' 854a19; νηὸς ὀλισθών ''AP''9.267 (Phil.); ὐ. [[εἴσω]], [[ἔξω]], of a [[bone]], [[slip out of the socket]] on one side or the other, Hp.''Fract.''14,37; θαυμαστὰ γὰρ τὸ τόξον ὡς ὀλισθάνει [[slip]]s, [[lose]]s its [[force]], [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''960: metaph., ὀ. εἰς νοῦσον ''AP''7.233 (Apollonid.); ἐς Ἅιδου ''IG''14.1642; in moral sense, [[make a slip]], Ar.''Ra.''690; in literary sense, εἰς τερατώδεις ὀ. ἀναπλασμούς Metrod.''Herc.''831.5.<br><span class="bld">2</span> [[slip along]] or [[glide along]], ὀ. ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''427b; βέλος διὰ σαρκὸς ὄλισθεν Theoc.25.230.<br><span class="bld">II</span> causal, [[sprain by slipping]], ὠλισθήκει τὸν γλουτόν Philostr.V A3.39, cf. ''Gym.''14.<br><span class="bld">2</span> [[make to slip]], τὰς διανοίας [[LXX]] ''Si.''3.24. | |||
}} | |||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0323.png Seite 323]] od. [[ὀλισθάνω]], welche Form die ältere u. bessere ist, obwohl Ar. Equ. 494 die Form auf -αίνω steht; fut. ὀλισθήσω, aor. ὤλισθον, selten u. erst bei Sp. [[ὠλίσθησα]], vgl. Lob. Phryn. 742; perf. ὠλίσθηκα; – | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0323.png Seite 323]] od. [[ὀλισθάνω]], welche Form die ältere u. bessere ist, obwohl Ar. Equ. 494 die Form auf -αίνω steht; fut. ὀλισθήσω, aor. ὤλισθον, selten u. erst bei Sp. [[ὠλίσθησα]], vgl. Lob. Phryn. 742; perf. ὠλίσθηκα; – [[ausgleiten]], auf einem schlüpfrigen Wege fallen; ἔνθ' [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων, Il. 23, 774; κἀξ ἀντύγων ὤλισθε, er glitt aus u. fiel herab, Soph. El. 736; so [[νηός]], Philp. 77 (IX, 267); τοῖς ὀλισθοῦσιν, dem voranstehenden σφαλείς entsprechend, Ar. Ran. 689; ὥςτε μὴ ὀλισθάνειν ἡ ὕλη καὶ ἡ γῆ σχήσει, Xen. An. 3, 5, 11, herabgleiten; ὅτι ὀλισθάνει [[μάλιστα]] ἐν τῷ [[λάβδα]] ἡ [[γλῶττα]], Plat. Crat. 427 b; ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς ποσί, Pol. 3, 55, 2; Sp., ὀλισθεῖν ἐπ' [[ἰσχίον]], Lucill. 20 (XI, 316); εἰς νοῦσον, in eine Krankheit verfallen, Apollds. 12 (VII, 233). – Darüber hingleiten, schlüpfen, Sp. – Bei Ael. u. Philostr. auch trans., ausfallen, durch Ausgleiten u. Fallen ausrenken. – Ὀλισθεύω und ὀλισθέω, als praes., = [[ὀλισθαίνω]], sind wohl schwerlich jemals im Gebrauch gewesen. – Das erst später gebildete [[ὄλισθος]] führt wahrscheinlich auf den Stamm [[λεῖος]], [[λίσπος]] zurück. | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=(ΑΜ [[ὀλισθάνω]] και [[ὀλισθαίνω]])<br /><b>1.</b> μετακινούμαι ακούσια σε [[κατωφέρεια]] ή σε [[λεία]] [[επιφάνεια]], κυλίομαι, [[γλιστρώ]] («ἔνθ' [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[πέφτω]] σε ηθικό [[παράπτωμα]] ή σε [[σφάλμα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> παρασύρομαι σε χαμηλότερο [[σημείο]] ή [[καταπίπτω]] («ὀλισθάνει τῆς χειρὸς ὁ [[σίδηρος]]», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> (για [[οστό]]) εξαρθρώνομαι<br /><b>3.</b> <b>(μτβ.)</b> [[εξαρθρώνω]], [[στραμπουλώ]] («ὠλισθήκει τὸν γλουτόν», Φιλόστρ.)<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> [[περιπίπτω]] σε μία [[κατάσταση]] («νοῦσον ὅτ' εἰς ὑπάτην ὠλίσθανε», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>5.</b> έχω την [[ικανότητα]] να ρέω με [[ευκολία]] («ὅτι δὲ ὀλισθάνει [[μάλιστα]] ἐν τῷ [[λάβδα]] ἡ [[γλῶττα]] κατιδών», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>6.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] να γλιστρήσει.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο ενεστ. [[ὀλισθάνω]] έχει σχηματιστεί υποχωρητικά από τον αόρ. <i>ὤλισθον</i>, που θεωρείται ο αρχαιότερος τ. του συστήματος (<b>πρβλ.</b> <i>ἥμαρτον</i>> [[ἁμαρτάνω]]), με [[παρέκταση]] -<i>σθ</i>- (<span style="color: red;"><</span> -<i>d</i><sup>h</sup><i>d</i><sup>h</sup>-) και με ενεστ. [[επίθημα]] -<i>αν</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>αΐω</i> (Ι)— [[αίσθομαι]] —[[αισθάνομαι]]). Ο ενεστ. τ. [[ὀλισθαίνω]] [[είναι]] [[μεταγενέστερος]]. Το ρ. [[ὀλισθάνω]], το αρκτικό <i>ὀ</i>- του οποίου [[είναι]] πιθ. προθεματικό, μπορεί να συνδεθεί με τ. της Γερμανικής και της Βαλτικής που ανάγονται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>slei</i>-<i>dh</i>- «[[ολισθηρός]], [[γλιστρώ]]»: αγγλοσαξ. <i>sl</i><i>ī</i><i>dan</i>, αγγλ. <i>slide</i>, μσν. άνω γερμ. <i>sl</i><i>ī</i><i>ten</i>, <i>λιθουαν</i>. <i>slysti</i>, αρχ. σλαβ. <i>sl</i><i>ě</i><i>dŭ</i> «[[ίχνος]]». Πιθανή [[επίσης]] θεωρείται και η [[σύνδεση]] του ρήματος με αρχ. ινδ. <i>sredhati</i> «[[σκοντάφτω]], [[παραπατώ]]». Το θ., [[τέλος]], του [[ὀλισθάνω]], συνδέεται με το θ. <i>ὀλι</i>-<i>β</i>- του [[ὀλιβρός]]]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω:''' αόρ. βʹ [[ὤλισθον]], Επικ. [[ὄλισθον]]· μέλ. <i>ὀλισθήσω</i>, αόρ. αʹ [[ὠλίσθησα]], παρακ. <i>-ηκα</i> είναι μεταγεν.·<br /><b class="num">1.</b> [[γλιστρώ]], [[γλιστρώ]] και [[πέφτω]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐξ ἀντύγων ὤλισθε</i>, γλίστρησε και έπεσε από το [[άρμα]], σε Σοφ.· μεταφ., [[διαπράττω]] [[σφάλμα]], αμαρτάνω, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[γλιστρώ]], [[τρέχω]] εύκολα, ρέω, σε Θεόκρ. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ὀλισθαίνω:''' Plut. (только praes. и impf.) = [[ὀλισθάνω]]. | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[γλιστρῶ]]). Ἀπό τό ο προθεματικό + [[λισσός]] (=[[λεῖος]]). Ἔχει σχέση μέ τά λίς (=[[λεῖος]], [[φαλακρός]]), [[γλίσχρος]]. Θέμα λισθμέ προθεματικό ο καί τό [[πρόσφυμα]] αν → [[ὀλισθάνω]] καί ὀλισθάν-j-ω→ [[ὀλισθαίνω]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[ὀλίσθημα]] (=[[γλίστρημα]]), [[ὀλισθηρός]] (=[[γλιστερός]]), [[ὀλίσθησις]], [[ὀλισθητικός]], [[ὄλισθος]], [[εὐολίσθητος]]. | |||
}} | }} | ||
