3,277,286
edits
πρό: Difference between revisions
From LSJ
6_4
(13_6b) |
(6_4) |
||
| Line 12: | Line 12: | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0703.png Seite 703]] <b class="b2">vor</b>. – I. Als <b class="b2">adv</b>. – a) des Orts, <b class="b2">vorn</b>, als Ggstz von ἐπί, Il. 13, 799. 800; Hes. sc. 303;<b class="b2"> voran</b>, οἵ γε προχέοντο [[φαλαγγηδόν]], πρὸ δ' [[Ἀπόλλων]], Il. 15, 360; auch bei Verbis der Bewegung,<b class="b2"> hervor</b>, ἐκ δ' ἄγαγε πρὸ [[φόωσδε]], 19, 118. – b) der Zeit, <b class="b2">vorher</b>, voraus, <b class="b2">zuvor</b>, πρό οἱ εἴπομεν, Od. 1, 37, was auch als Tmesis erklärt werden kann, wir sagten es ihm vorher; früher, Hes. Th. 32. 38. – Die Zusammensetzungen mit Präpositionen, [[ἀποπρό]], [[διαπρό]], [[ἐπιπρό]], [[περιπρό]], [[προπρό]], sind einzeln aufgeführt; πρό behält in allen dendenselben seine ursprüngliche Bdtg, <b class="b2">vorwärts, fort</b>. – Die Vrbdgn mit den Ortsadverbien auf -θι sind unter II. aufgeführt. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0703.png Seite 703]] <b class="b2">vor</b>. – I. Als <b class="b2">adv</b>. – a) des Orts, <b class="b2">vorn</b>, als Ggstz von ἐπί, Il. 13, 799. 800; Hes. sc. 303;<b class="b2"> voran</b>, οἵ γε προχέοντο [[φαλαγγηδόν]], πρὸ δ' [[Ἀπόλλων]], Il. 15, 360; auch bei Verbis der Bewegung,<b class="b2"> hervor</b>, ἐκ δ' ἄγαγε πρὸ [[φόωσδε]], 19, 118. – b) der Zeit, <b class="b2">vorher</b>, voraus, <b class="b2">zuvor</b>, πρό οἱ εἴπομεν, Od. 1, 37, was auch als Tmesis erklärt werden kann, wir sagten es ihm vorher; früher, Hes. Th. 32. 38. – Die Zusammensetzungen mit Präpositionen, [[ἀποπρό]], [[διαπρό]], [[ἐπιπρό]], [[περιπρό]], [[προπρό]], sind einzeln aufgeführt; πρό behält in allen dendenselben seine ursprüngliche Bdtg, <b class="b2">vorwärts, fort</b>. – Die Vrbdgn mit den Ortsadverbien auf -θι sind unter II. aufgeführt. | ||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''πρό''': Α. Πρόθεσις μετά γενικής. Ι. ἐπὶ τόπου, [[ἔμπροσθεν]], ἐμπρός, ἐνώπιον, [[ἀντίθετος]] τῇ [[μετὰ]] μετ’ αἰτ. (= [[ὄπισθεν]], [[ὀπίσω]]), ἠγερέθοντο πρὸ ἄστεος Ὀδ. Ο. 468, πρβλ. Ἰλ. Ο. 351, κτλ.· πρὸ πόλιος δεδαῑγμένον Ἰλ. Τ. 292· κείνους κιχησόμεθα πρὸ πυλάων Κ. 126, κτλ.· [[φύλοπις]] αἰνὴ ἕστηκε πρὸ νεῶν Σ. 172· πυρὰ φαίνετο Ἰλιόθι πρὸ Θ. 561, πρβλ. Κ. 12, Ὀδ. Θ. 581, κτλ.· κλαγγὴ γεράνων πέλετ’ [[οὐρανόθι]] πρὸ Ἰλ. Γ. 3· οὕτω παρὰ πᾶσι τοῖς [[μετέπειτα]], πρὸ τειχέων Πινδ. Ο. Ν. 78· ἔμπροσθε πρὸ τῆς ἀκροπόλιος, ὄπισθε δὲ τῶν πυλέων Ἡρόδ. 8. 53, πρβλ. Ι. 52· [[ὡσαύτως]] κατά τινα βαθμὸν ἀντίθ. τῇ προθ. ἐν [[μάλιστα]] ἐν ταῖς φράσεσι πρὸ δόμων, πρὸ δωμάτων, [[ἔμπροσθεν]], δηλ. ἢ ἔξω τῶν δωμάτων, Πινδ. Π. 2. 35., 5. 129, κτλ. πρὸ θυρῶν Σοφ. Ἀποσπ. 109, κτλ.· τὴν πρὸ τοῦ Ἡραίου νῆσον Θουκ. 3. 75, πρβλ. 7. 22· πρὸ ποδός, ἴδε ἐν λ. ποὺς Ι. 4. α· οὕτω, πρὸ χειρῶν, ἴδε χεὶρ ΙΙ. 6. λ· πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν προφαίνεσθαι Αἰσχίν. 47. 42. 2) [[μετὰ]] ῥημάτων κινήσεως, πρὸ δ’ ἄρ’ αὐτῶν κύνες [[ἤισαν]] Ὀδ. Τ. 435, πρβλ. Ἰλ. Ψ. 115. πρὸ Ἀχαιῶν [[ἄγγελος]] ᾔει Ἰλ. Κ. 286, πρβλ. Ν. 693· πρὸ [[ἕθεν]] κλονέοντα φάλαγγας Ε. 96· οὕτω, χωρεῖν πρὸ δόμων Σοφ. Τρ. 960· ἄγειν τινὰ πρὸ δόμων Εὐρ. Ἑκ. 59· ― [[ἐντεῦθεν]] ἐν τῇ φράσει, γῆν πρὸ γῆς ἐλαύνεσθαι, ἀπὸ τόπου εἰς τόπον, Αἰσχύλ. Πρ. 682· διώκειν τινὰ γῆν πρὸ γῆς Ἀριστοφ. Ἀχ. 235. 3) ἔμπροσθέν τινος πρὸς ὑπεράσπισιν καὶ φυλακήν, στῆναι πρὸ Τρώων Ἰλ. Ω. 215· ― [[ἐντεῦθεν]] ὡς τὸ ὑπέρ, μάχεσθαι… πρὸ τε παίδων καὶ πρὸ γυναικῶν Ἰλ. Θ. 57, πρβλ. Δ. 156, 373, Ἡρόδ. 8. 74, κτλ.· ὀλέσθαι πρὸ πόληος, Λατ. pro partria mori, Ἰλ. Χ. 110· πρὸ τῆς Σπάρτης ἀποθνήσκειν Ἡρόδ. 7. 134, πρβλ. 172., 9. 72, Εὐρ. Ἄλκ. 18, 645, κτλ. ἐπιστροφὴν θέσθαι πρό τινος Σοφ. Ο. Τ. 134· διακινδυνεύειν πρό τινος Ξεν. Κύρ. 8. 8, 4· βουλεύεσθαι, πράττειν πρό τινος [[αὐτόθι]] 1. 6, 42., 4. 5, 44, πρβλ. Ἀπομν. 2. 4, 7 ― τὰ ὅπλα ἔχειν πρὸ τῶν τοξευμάτων, δηλ. ὡς ἀμυντήρια, ὁ αὐτ. ἐν Ἀν. 7. 8, 18· ― [[ἐντεῦθεν]], ἀγρυπνεῖν πρό τινος, ὑπέρ τινος, [[αὐτόθι]] 7. 6, 36· ― ἐπὶ συνηγόρου, πρὸ τῶνδε φωνεῖν Σοφ. Ο. Τ. 10. πρβλ. Ο. Κ. 811. 4) πρὸ ὁδοῦ ἐγένοντο, προεχώρησαν ἐμπρός, Ἰλ. Δ. 382· πρὸ ὁδοῦ γίγνεσθαι, [[εἶναι]] Αἰλ. π. Ζ. 3. 16., 7. 29· ([[ἐντεῦθεν]] τὸ Ἀττ. ἐπίθετ. [[φροῦδος]])· ― οὕτω καὶ πρὸς δήλωσιν ἀποστάσεως, πρὸ πολλοῦ τῆς πόλεως Διον. Ἁλ. 9. 35· πρὸ λ΄ σταδίων, εἰς ἀπόστασιν [[τριάκοντα]] σταδίων, Στράβ. 382. ΙΙ. ἐπὶ χρόνου, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὴν πρόθεσιν [[μετὰ]] μετ’ αἰτ., πρὸ γάμοιο Ὀδ. Ο. 524· [[ἠῶθι]] πρὸ Ε. 469· πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν, «ὁ [[ἕτερος]] πρὸ τοῦ ἑτέρου ἐπενόησε» (Σχολ.), Ἰλ. Κ. 224· συνηθέστερον παρὰ τοῖς μεθ’ Ὅμηρον, πρὸ τῶν Τρωικῶν Θουκ. 1. 3, πρβλ. 1. 1· πρὸ τοῦ θανεῖν Σοφ. Ἀντ. 882· πρὸ τοῦ θανάτου Πλάτ. Φαίδων 57Α· πρὸ τοῦ λοιμοῦ ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 201D πρὸ δείπνου Ξεν. Κύρ. 5. 5, 39· πρὸ ἡμέρας [[αὐτόθι]] 4. 5, 14· πῶς οὖν ἂν [[ταῦτα]] δοκιμάσαιμεν, ὦ Σώκρατες, πρὸ τοῦ χρῆσθαι, πρὶν κάμωμεν χρῆσιν αὐτῶν, ὁ αὐτ. ἐν Ἀπομν. 2. 6, 6· πρὸ μοίρας τῆς ἐμῆς, πρὸ τῆς ἰδικῆς μου τύχης, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1266· οὕτω, πρὸ τῆς εἰμαρμένης Ἀντιφῶν 113. 38· πρὸ τοῦ καθήκοντος χρόνου Αἰσχίν. 71. 29, πρβλ. 12· [[ὡσαύτως]], πρὸ πολλοῦ, δηλ. χρόνου, Ἡρόδ. 7. 130, κτλ.· πρὸ μικροῦ, πρὸ ὀλίγου Πλουτ. Πομπ. 73, Ἀππ. Ἐμφυλ. 2. 116· ― τὸ πρὸ τούτου, πρὸ τούτου, πρότερον, Θουκ. 2. 15· ὀλίγον πρὸ τούτων [[αὐτόθι]] 8· οὕτω, πρὸ τοῦ, [[ὅπερ]] [[ἐνίοτε]] φέρεται ὑφ’ ἓν [[προτοῦ]], Ἡρόδ. 1. 122., 5. 83, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1203, Ἀριστοφ. Θεσμ. 418, Πλάτ. Συμπ. 172C, κτλ.· [[οὕτως]], ὁ πρὸ τοῦ [[χρόνος]], ὡς τὸ ὁ πρὶν [[χρόνος]], Αἰσχύλ. Εὐμ. 462, κτλ.· [[ὡσαύτως]], οἱ πρὸ ἡμῶν γενόμενοι Ἰσοκρ. 295Α· οἱ πρὸ ἐμοῦ Θουκ. 1. 97. 2) παρὰ μεταγενεστ. [[ὡσαύτως]] μετ’ ἀριθμητικῶν, πρὸ [[τριάκοντα]] ἡμερῶν, ante triginta dies, Αἰλ. π. Ζ. 5. 52· πρὸ μιᾶς ἡμέρας Πλουτ. Καῖσ. 63· πρὸ ἐνιαυτοῦ ὁ αὐτ. 2. 147F· ― [[ὡσαύτως]] ὡς συγκρ., πρὸ δυοῖν ἡμερῶν ἢ ἐτελεύτα ὁ αὐτ. ἐν Σύλλ. 37· τῇ πρὸ μιᾶς Νωνῶν Ὀκτωβρίων, ante diem Nonas Oct., ὁ αὐτ. 2. 203Α, πρβλ. 319Β· πρὸ πολλοῦ τῆς ἑορτῆς Λουκ. Κρον. 14. ― Αἱ φράσεις αὗται ἐσχηματίσθησαν κατὰ μίμησιν τῶν Λατινικῶν, ἂν καὶ τὸ πρὸ πολλοῦ (ἀπολ.) ἀπαντᾷ παρ’ Ἡροδότ., ἴδε ἀνωτ. ΙΙΙ. ἐπὶ ἄλλων σχέσεων: 1) ἐπὶ προτιμήσεως, [[μᾶλλον]] ἤ..., [[κέρδος]] πρὸ δίκας αἰνῆσαι, ἐπαινέσαι τὴν πανουργίαν [[μᾶλλον]] τῆς δικαιοσύνης, Πινδ. Π. 4. 248, πρβλ. Πλάτ. Πολ. 361Ε· πᾶν δὴ βουλόμενοί σφι [[εἶναι]] πρὸ τῆς παρεούσης λύπης, καὶ προέκρινον πᾶν [[ἄλλο]] κακὸν ἢ τὴν παροῦσαν δυστυχίαν των, Ἡρόδ. 7. 152· πᾶν πρὸ τοῦ δουλεῦσαι ἐπεξελθεῖν Θουκ. 5. 100, πρβλ. 4. 59· αἱρεῖσθαι ἢ κρίνειν τι πρό τινος ὁ αὐτ. 5. 36, Πλάτ. Πολ. 366Β, Φίληβ. 57Ε· πρὸ πολλοῦ ποιεῖσθαι, περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι, Ἰσοκρ. 110Β, πρβλ. Θουκ. 6. 10· πρὸ πολλῶν χρημάτων τιμᾶσθαί τι Θουκ. 1. 33· πρὸ ἄλλων, πλέον τῶν ἄλλων, Πλάτ. Μενέξ. 249Ε, πρβλ. Αἰσχύλ. Θήβ. 996· [[δυσδαίμων]]... πρὸ πασῶν γυναικῶν [[αὐτόθι]] 928· πρὸ πάντων θεῶν τῇ Ἑστίᾳ πρώτῃ [[προθύειν]] Πλάτ. Κρατ. 401D· [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] συγκριτικόν, ὅτε καὶ πλεονάζει, [[οἷον]] ἡ τυραννὶς πρὸ ἐλευθερίης ἀσπαστότερον Ἡρόδ. 1. 62, πρβλ. 6. 12, Stallb. εἰς Πλάτ. Ἀπολ. 28D, Κρίτωνα 54Β, Φαίδωνα 99Α· [[οὕτως]] ἀντὶ τοῦ ἢ [[μετὰ]] τὸ [[ἄλλος]]· οὐδεὶς [[ἄλλος]] πρὸ σοῦ Ἡρόδ. 3. 85, πρβλ. 7. 3. 2) ἐπὶ αἰτίας ἢ ἐλατηρίου, Λατ. prae, διά, [[ἕνεκα]], ἐκ..., πρὸ φόβοιο, ἐκ φόβου, Ἰλ. Ρ. 667· [[ἐνταῦθα]] [[ὡσαύτως]] ὑπάγονται τά: ἀθλεύων πρὸ ἄνακτος, μοχθῶν ἐν τῇ ὑπηρεσίᾳ τοῦ ἄνακτος, Ω. 734· πρὸ τῶνδε, [[ἕνεκα]] τούτων, διὰ [[ταῦτα]], Σοφ. Ἠλ. 495· πρβλ. κατωτ. Ε. Ι. Β. ΘΕΣΙΣ: μεταξὺ τῆς πρὸ καὶ τῆς ἐξ αὐτῆς ἐξαρτωμένης πρώσεως δύνανται νὰ τεθῶσι λέξεις, ὡς π. χ. πρὸ δ’ ἄρ’ οὐρῆες κίον αὐτῶν Ἰλ. Ψ. 115· ἀλλ’ [[οὐδέποτε]] τίθεται [[μετὰ]] τὴν οἰκείαν πτῶσιν, εἰ μὴ [[μετὰ]] τὴν Ἐπικ. γεν. τὴν λήγουσαν εἰς -θι, Ἰλιόθι πρό, [[οὐρανόθι]] πρό, [[ἠῶθι]] πρό, ἴδε ἀνωτ. Α. Ι. 1., ΙΙ. 1. Γ. πρὸ ΑΠΟΛ., ΩΣ ΕΠΙΡΡ.· Ι. ἐπὶ τόπου, ἐν ἀντιθ. πρὸς τὴν ἐπί, πρὸ μέν τ’ ἄλλ’, αὐτὰρ ἐπ’... Ἰλ. Ν. 799, 800· ἐμπρός, Ο. 360· ἐμπρός, [[πρός]] τι ἐκ δ’ ἄγαγε πρὸ [[φόωσδε]] Ο. 118. ΙΙ. ἐπὶ χρόνου, πρότερον, πρὸ οἱ εἴπομεν Ὀδ. Α. 37· πρότερον, ἐνωρίτερον, Ἡσ. Θ. 32. 38· πρό γε στενάζεις, προώρως, Αἰσχύλ. Πρ. 696. ΙΙΙ. [[ὅταν]] συνάπτηται μετ’ ἄλλων προθέσεων, [[οἷον]] [[ἀποπρό]], διαπρό, [[ἐπιπρό]], [[προπρό]], ἐπιτείνει τὴν σημασίαν τῆς πρώτης προθέσεως, ἢ προστίθησιν εἰς αὐτὴν τὴν ἔννοιαν τοῦ ἐμπρός, πρὸς τὰ ἐμπρός· ἴδε τὰς λέξεις ταύτας [[μετὰ]] τῶν ἐπιρρηματικῶν αὐτῶν τύπων, ἀπόπροθεν, [[ἀπόπροθι]]. Δ. πρὸ ΕΝ ΣΥΝΘΕΣΕΙ. Ι. μετ’ οὐσιαστικοῦ, ὅτε δηλοῖ, 1) τὴν θέσιν ἐμπρὸς ἢ ἐνώπιον, [[πρόδομος]], [[προάστειον]], [[πρόθυρον]], προπύλαια, κτλ. 2) [[πρωτεῖον]], [[πρόεδρος]], [[προεδρία]], κτλ.· [[ὡσαύτως]] προτεραιότητα, προάγων, [[πρόλογος]], [[προοίμιον]], [[προπάτωρ]], κτλ. 3) τὸν ἱστάμενον εἰς τὸν τόπον ἢ τὴν θέσιν ἄλλου, [[πρόμαντις]], [[πρόξενος]]. ΙΙ. μετ’ ἐπιθέτ. συντιθεμένη δηλοῖ, 1) ἐγγύτητα, τὸ πλησίον, [[πρόχειρος]]· καὶ ἑτοιμότητα, [[πρόθυμος]], [[πρόφρων]], 2) τὸ [[ὁμοῦ]], [[προθέλυμνος]], [[πρόρριζος]]. 3) τὸ πρόωρον, [[πρόμοιρος]], [[πρόωρος]]. 4) ἐπίτασιν, [[πρόπας]], [[πρόπαρ]], [[προπάροιθε]]· οὕτω καὶ [[πρόκακος]], [[πρόπαλαι]]· πρβλ. Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 47, Δινδ. εἰς Σοφ. Αἴ. 1124. ΙΙΙ. [[μετὰ]] ῥημάτων δηλοῖ, 1) ἐπὶ τόπου, ἐμπρός, πρὸς τὰ ἐμπρός, [[προβαίνω]], [[προβάλλω]], [[προτίθημι]], κτλ.· [[ὡσαύτως]], τὸ ποιεῖν τι ὑπέρ τινος, [[προκινδυνεύω]], [[προμάχομαι]], κτλ. 2) τὸ ἐμπρὸς ἐπὶ κινήσεως, [[προέλκω]], [[προφέρω]]· ― [[ὡσαύτως]] τὸ [[δημοσίᾳ]], [[προγράφω]], προειπεῖν, [[πρόκειμαι]]. 3) ἔξω καὶ [[μακράν]], [[προΐημι]], κτλ. 4) προτίμησιν, προαιροῦμαι, [[προτιμάω]], κτλ. 5) τὸ πρότερον, τὸ ἐκ τῶν προτέρων, [[προαισθάνομαι]], [[προγίγνομαι]], [[προκαταλαμβάνω]], κτλ.· ― [[ὡσαύτως]] πρόβλεψιν, [[προνοέω]], [[προοράω]]. Ε. ΕΤΥΜΟΛ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. Ἐκ τῆς √ΠΡΟ, κατὰ μεταβολὴν τοῦ φωνήεντος παράγονται πολλοὶ τύποι πάντες ἔχοντες τὴν κοινὴν ἔννοιαν τοῦ ἐνώπιον ἢ ἐμπρὸς ἐν ἀναφορᾷ τὸ μὲν πρὸς τὸν τύπον τὸ δὲ πρὸς τὸν χρόνον. Ι. ἀμέσως ἐκ τοῦ τύπου πρό, Λατ. pro, παράγονται αἱ λέξεις πρότερος, πρῶτος (δηλ. πρόατος, Δωρ. πρᾶτος), πρωὶ (πρῴ), πρῴην, πρώιος ([[πρῷος]]), πρώιμος ([[πρῷμος]]), πρώιζος ([[πρῷζος]])· [[ὡσαύτως]] πρητήν, ἐπι-[[πρητήν]]· καὶ πρόμος, πρύτανις (Αἰολ. [[πρότανις]]), οἱ τύποι δὲ οὗτοι σχεδὸν ἀείποτε ἀναφέρονται εἰς τὸ [[εἶναι]] πρότερον ὑπὸ ἔποψιν χρόνου, [[ἐνίοτε]] δὲ ὑπὸ ἔποψιν ἀριθμοῦ ἢ βαθμοῦ· ἡ [[προτέρησις]] αὕτη ὑπὸ ἔποψιν βαθμοῦ ἢ ἡ [[προτίμησις]] ἐκφέρεται ἐν τῇ Λατ. διὰ τῆς προθέσ. prae, ἥτις [[ὡσαύτως]] περικλείει τὴν ἔννοιαν αἰτίας καὶ «ἐλατηρίου», Λατ. prae gaudio, prae timore, [[ἕνεκα]] χαρᾶς, [[ἕνεκα]] λύπης. ΙΙ. Ἡ [[ἔννοια]] τοῦ πρότερον ὑπὸ ἔποψιν τόπου ἢ διαστήματος μεταβαίνει διὰ τοῦ Δωρ. τύπου προτὶ εἰς τὰς λ. [[πρός]], [[πρόσω]], [[πόρσω]], [[πόρρω]], κτλ., καὶ ἀναφαίνεται ἐν τοῖς συγγενέσιν ὀνόμασι πρών, πρηών, πρεών, πρώων, [[μέρος]] γῆς ἐξέχον, [[ἀκρωτήριον]], [[κρημνός]]· πρῷρα: [[ὡσαύτως]] τὸ ἐπίθ. πρηνής, πρᾶνής, προπρηνής, Λατ. pro-nus, κλίνων πρὸς τὰ ἐμπρός. ΙΙΙ. διὰ τροπῆς τοῦ ο εἰς ι λαμβάνομεν [[ἄλλην]] σειρὰν λέξεων ἐν σχέσει πρὸς τὸν χρόνον, [[πρίν]], Λατιν. pris-cus (πρβλ. πρέσβυς), pris-tinus, pridie, pri-dem, prior, priimus (primus), princeps. IV. πρβλ. τὸ Σανσκρ. pra- (ὡς προτακτικὸν [[μόριον]]), pra-thamas (primus), prâ-tar (mane)· Λατ. prae, pra-ndium· Σλαυ. pra-, pro-, pru-vuj (primus)· Λιθ. pra-, pir-mas (primus)· ― Γοτθ. fru-ma ([[πρότερος]]), frumist· Ἀρχ. Γερμαν. fur-iro, fur-isto (prior, primus), fru-o (früh). ― Πρβλ. καὶ τὰ [[παρά]], [[πάρος]]. ― Ἴδε Γ. Χατζιδάκη Βιβλιοκρισίαν ἐν Ἀθηνᾶς τ. ΙΓ΄, σ. 517. | |||
}} | }} | ||
