3,274,216
edits
(13_7_3b) |
(6_9) |
||
Line 12: | Line 12: | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1403.png Seite 1403]] ἡ, Hauch, Athem, Odem, und weil dieser früh als Zeichen und Bedingung des Lebens erkannt wurde, <b class="b2">Leben</b>, Lebenskraft, <b class="b2">Seele</b>; oft bei Hom.: τοῦ δ' [[αὖθι]] λύθη [[ψυχή]] τε [[μένος]] τε Il. 5, 296, u. oft; ψυχὴν Ἄϊδι δώσειν 5, 654; χερσὶν ὺπ' Ἀργείων ψυχὰς ὀλέσαντες 13, 763; τὸν δ' ἔλιπε [[ψυχή]], κατὰ δ' ὀφθαλμῶν κέχυτ' [[ἀχλύς]] 5, 696; Od. 14, 426; ἐπὴν δὴ τόν γε λίπῃ [[ψυχή]] τε καὶ [[αἰών]] Il. 16, 453, wie αἲ γὰρ δὴ ψυχῆς τε καὶ αἰῶνός σε δυναίμην εὖνιν ποιήσας πέμψαι δόμον [[Ἄϊδος]] [[εἴσω]] Od. 9, 523; auch θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών vrbdn, Il. 11, 334, wie Od. 21, 154; ψυχῆς [[ὄλεθρος]], Vernichtung des Lebens, ll. 11, 325; ψυχὴν παρθέμενος, sein Leben daran setzend, wagend, Od. 3, 74. 9, 255, wie αἰεὶ ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος πολεμίζειν Il. 9, 322; περὶ ψυχῆς, ums Leben, zur Rettung oder Erhaltung des Lebens, Od. 9, 423; μάχεσθ αι περὶ ψυχῆς 22, 245, wie θέειν περὶ ψυχῆς Il. 22, 161; τρέχειν περὶ ψυχῆς Her. 7, 37. 9, 37; ὁ περὶ τῆς ψυχῆς [[ἀγών]], Kampf auf Leben und Tod, s. Jac. Ach. Tat. p. 896; οὓς (ἀγῶνας) περὶ τῆς ψυχῆς ἀγωνίζεσθε Dem. 18, 262; κινδυνεύειν περὶ τῆς ψυχῆς Thuc. 8, 50; τῆς ψυχῆς πρίασθαί τι, Etwas mit seinem Leben erkaufen, Xen. Cyr. 3, 1,36; τὴν ψυχήν τινος ζημιοῦσθαι, an Jemandes Leben, d. i. dadurch gestraft werden, daß einem Andern das Leben genommen wird, Her. 7, 39; ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀνελέσθαι, Rache nehmen für das dem Aesop genommene Leben, 2, 134; so auch Pind.: ἀπὸ ψυχὰν λιπών P. 3, 101; ἀπέπνευσεν ψυχάς N. 1, 47, vgl. Ol. 8, 39 N. 9, 32; ψυχὴν Ἀΐδᾳ τελέων I. 1, 68; οὐκ ἐᾷ ἡμᾶς οὐδὲ ψυχῆς [[λαχεῖν]], das Leben genießen, seiner froh werden, van einem Menschen, der uns plagt und ängstigt, Phryn. in B. A. 73; τὰς [[πάνυ]] πολλὰς ψυχὰς ὀλέσασ' ὑπὸ Τροίᾳ Aesch. Ag. 1432, vgl. 1445; ὡς ἔλεξα τῆς ἐμῆς περὶ ψυχῆς Eum. 115; τῶνδε γὰρ [[πλέον]] [[φέρω]] [[πένθος]] ἢ καὶ τῆς ἐμῆς ψυχῆς πέρι Soph. O. R. 94; ἐπ' ἀργύρῳ γε τὴν ψυχὴν προδούς Ant. 322; ἐκπνέων ψυχὴν ἐμήν Eur. Gr. 1163; ψυχὴν δώσω τῆσδ' ὑπερθανεῖν χθονός Phoen. 1005; ψυχὴν [[σέθεν]] ἔκτεινε Troad. 1214, u. öfter; φιλῶ τὴν ἐμὴν ψυχήν Ar. Ach. 338; τὸν περὶ ψυχῆς δρόμον [[δραμεῖν]] Vesp. 376; ψυχὴν ἐκπίνειν, das Blut aussaugen, Nubb. 703; τῆς ψυχῆς ἀποστερεῖν τινα Thuc. 1, 136; σώζειν τὰς ψυχάς Xen. Cyr. 4, 1,5. – Auch vom Leben der Thiere, Hes. Sc. 173. – Dieser Lebenshauch, der im Tode erlischt, geht nach der Vorstellung der Alten in die Unterwelt, dort mit einem Schattenkörper (der nicht mit Händen zu greifen ist, Od. 11, 207) verbunden, ohne den denkenden Geist (vgl. [[φρήν]]); dah. [[ψυχή]] die<b class="b2"> Seele des Abgeschiedenen</b> in der Unterwelt; ψυχαὶ δ' Ἄϊδόσδε κατῆλθον Il. 7, 330, wie Od. 10, 560. 11, 65; u. noch genauer beschrieben : ἀνδρὸς δὲ ψυχὴ [[πάλιν]] [[ἐλθεῖν]] [[οὔτε]] λεϊστή, οὔθ' ἑλετή, ἐπεὶ ἄρ κεν ἀμείψεται [[ἕρκος]] ὀδόντων, Il. 9, 408; ψυχὴ δὲ κατ' οὐταμένην ὠτειλὴν ἔσσυτ' ἐπενγομένη 14, 518, wo die Seele also mit dem Blute entströmt; vgl. [[τοῖο]] δ' ἅμα ψυχήν τε καὶ ἔγχεος ἐξέρυσ' αἰχμήν 16, 505; 23, 104 ἦ ῥά [[τίς]] ἐστι καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισιν ψυχὴ καὶ [[εἴδωλον]]· ἀτὰρ φρένες οὐκ ἔνι [[πάμπαν]]; vgl. 72, wo ausdrücklich bemerkt ist, daß der Schatten vollkommen die Gestalt dessen behielt, dem er im Leben angehört hatte; oft in Od. 11, u. 24, 1 ff.; vgl. noch Il. 1, 3 Od. 14, 134; so auch Tragg., wie Aesch. Pers. 622 Soph. O. C. 1003. – Auch ein <b class="b2">Schmetterling</b>, eine <b class="b2">Motte</b>, die man als Sinnbild des Lebens und der Unsterblichkeit der Seele brauchte, wegen der Verwandlung aus einer Raupe und Puppe, Arist. H. A. 4, 7. – Der abstrakte Begriff der Seele entwickelt sich seit Her., ἀνθρώπ ου ψυχὴ ἀθάνατός ἐστι 2, 123; Plat. Phaedr. 245 c Prot. 313 a u. öfter. – <b class="b2">Seele, Herz</b>, als Sitz des Willens, der Begierden und der Leidenschaften, Gesinnung, Gemüth, Her. 3, 14; auch = Muth, τὴν ψυχὴν [[πονηρός]], ἐν ναυμαχίᾳ, Lys. 20, 14; [[οἷος]] ἦν τὴν ψυχήν ib. 24; ἐκ τῆς ψυχῆς, aus innerster Seele, von ganzem Herzen, [[τίνα]] οἴεσθέ με τὴν ψυχὴν ἔχειν, wie glaubt ihr, daß mir zu Muthe ist, Dem. 28, 21. – Sinnliche Neigung, Appetit, ἡ ψυχὴ οὐ προσίεται [[σῖτον]] Xen. Cyr. 8, 7,4; – δοῦναί τι τῇ ψυχῇ, der Neigung, dem Hange wozu folgen, nachgeben, ψυχῇ διδόντες ἡδονὴν καθ' ἡμέραν Aesch. Pers. 827 (vgl. Theocr. 16, 24); ἐκμαθεῖν ἀνδρὸς ψυχήν τε καὶ [[φρόνημα]] καὶ γνώμην Soph. Ant. 176; ἐν τοῖσιν ὠσὶν ἢ 'πὶ τῇ ψυχῇ δάκνει 317, u. öfter; τίν' ἔχεις ψυχήν Eur. Or. 525; ἀρσένων μείζονες ψυχαί Suppl. 1103; τῶν γερόντων [[οἶδα]] τὰς ψυχάς Ar. Ach. 353; ψυχὴν ἐμπλησάμενος Διοπείθους Vesp. 380; ταῖς ψυχαῖς παρεσκευασμένοι Xen. Cyr. 2, 1,11; ἥ μου ψυχὴ παρεσκεύασται, ich will, bin bereit, 5, 1,26; ἐκ τῆς ψυχῆς [[φίλος]], ein wahrer Freund, An. 7, 7,43; ὅλῃ τῇ ψυχῇ Mem. 3, 11, 18. – Auch Geist, Verstand, Her. 5, 124; τῇ ψυχῇ τοῦτ' οἶδε Dem. 21, 221. – In der Anrede, [[φίλη]] [[ψυχή]], liebe Seele, ὧ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ [[ψυχή]] Xen. Cyr. 7, 3,8. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1403.png Seite 1403]] ἡ, Hauch, Athem, Odem, und weil dieser früh als Zeichen und Bedingung des Lebens erkannt wurde, <b class="b2">Leben</b>, Lebenskraft, <b class="b2">Seele</b>; oft bei Hom.: τοῦ δ' [[αὖθι]] λύθη [[ψυχή]] τε [[μένος]] τε Il. 5, 296, u. oft; ψυχὴν Ἄϊδι δώσειν 5, 654; χερσὶν ὺπ' Ἀργείων ψυχὰς ὀλέσαντες 13, 763; τὸν δ' ἔλιπε [[ψυχή]], κατὰ δ' ὀφθαλμῶν κέχυτ' [[ἀχλύς]] 5, 696; Od. 14, 426; ἐπὴν δὴ τόν γε λίπῃ [[ψυχή]] τε καὶ [[αἰών]] Il. 16, 453, wie αἲ γὰρ δὴ ψυχῆς τε καὶ αἰῶνός σε δυναίμην εὖνιν ποιήσας πέμψαι δόμον [[Ἄϊδος]] [[εἴσω]] Od. 9, 523; auch θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδών vrbdn, Il. 11, 334, wie Od. 21, 154; ψυχῆς [[ὄλεθρος]], Vernichtung des Lebens, ll. 11, 325; ψυχὴν παρθέμενος, sein Leben daran setzend, wagend, Od. 3, 74. 9, 255, wie αἰεὶ ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος πολεμίζειν Il. 9, 322; περὶ ψυχῆς, ums Leben, zur Rettung oder Erhaltung des Lebens, Od. 9, 423; μάχεσθ αι περὶ ψυχῆς 22, 245, wie θέειν περὶ ψυχῆς Il. 22, 161; τρέχειν περὶ ψυχῆς Her. 7, 37. 9, 37; ὁ περὶ τῆς ψυχῆς [[ἀγών]], Kampf auf Leben und Tod, s. Jac. Ach. Tat. p. 896; οὓς (ἀγῶνας) περὶ τῆς ψυχῆς ἀγωνίζεσθε Dem. 18, 262; κινδυνεύειν περὶ τῆς ψυχῆς Thuc. 8, 50; τῆς ψυχῆς πρίασθαί τι, Etwas mit seinem Leben erkaufen, Xen. Cyr. 3, 1,36; τὴν ψυχήν τινος ζημιοῦσθαι, an Jemandes Leben, d. i. dadurch gestraft werden, daß einem Andern das Leben genommen wird, Her. 7, 39; ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀνελέσθαι, Rache nehmen für das dem Aesop genommene Leben, 2, 134; so auch Pind.: ἀπὸ ψυχὰν λιπών P. 3, 101; ἀπέπνευσεν ψυχάς N. 1, 47, vgl. Ol. 8, 39 N. 9, 32; ψυχὴν Ἀΐδᾳ τελέων I. 1, 68; οὐκ ἐᾷ ἡμᾶς οὐδὲ ψυχῆς [[λαχεῖν]], das Leben genießen, seiner froh werden, van einem Menschen, der uns plagt und ängstigt, Phryn. in B. A. 73; τὰς [[πάνυ]] πολλὰς ψυχὰς ὀλέσασ' ὑπὸ Τροίᾳ Aesch. Ag. 1432, vgl. 1445; ὡς ἔλεξα τῆς ἐμῆς περὶ ψυχῆς Eum. 115; τῶνδε γὰρ [[πλέον]] [[φέρω]] [[πένθος]] ἢ καὶ τῆς ἐμῆς ψυχῆς πέρι Soph. O. R. 94; ἐπ' ἀργύρῳ γε τὴν ψυχὴν προδούς Ant. 322; ἐκπνέων ψυχὴν ἐμήν Eur. Gr. 1163; ψυχὴν δώσω τῆσδ' ὑπερθανεῖν χθονός Phoen. 1005; ψυχὴν [[σέθεν]] ἔκτεινε Troad. 1214, u. öfter; φιλῶ τὴν ἐμὴν ψυχήν Ar. Ach. 338; τὸν περὶ ψυχῆς δρόμον [[δραμεῖν]] Vesp. 376; ψυχὴν ἐκπίνειν, das Blut aussaugen, Nubb. 703; τῆς ψυχῆς ἀποστερεῖν τινα Thuc. 1, 136; σώζειν τὰς ψυχάς Xen. Cyr. 4, 1,5. – Auch vom Leben der Thiere, Hes. Sc. 173. – Dieser Lebenshauch, der im Tode erlischt, geht nach der Vorstellung der Alten in die Unterwelt, dort mit einem Schattenkörper (der nicht mit Händen zu greifen ist, Od. 11, 207) verbunden, ohne den denkenden Geist (vgl. [[φρήν]]); dah. [[ψυχή]] die<b class="b2"> Seele des Abgeschiedenen</b> in der Unterwelt; ψυχαὶ δ' Ἄϊδόσδε κατῆλθον Il. 7, 330, wie Od. 10, 560. 11, 65; u. noch genauer beschrieben : ἀνδρὸς δὲ ψυχὴ [[πάλιν]] [[ἐλθεῖν]] [[οὔτε]] λεϊστή, οὔθ' ἑλετή, ἐπεὶ ἄρ κεν ἀμείψεται [[ἕρκος]] ὀδόντων, Il. 9, 408; ψυχὴ δὲ κατ' οὐταμένην ὠτειλὴν ἔσσυτ' ἐπενγομένη 14, 518, wo die Seele also mit dem Blute entströmt; vgl. [[τοῖο]] δ' ἅμα ψυχήν τε καὶ ἔγχεος ἐξέρυσ' αἰχμήν 16, 505; 23, 104 ἦ ῥά [[τίς]] ἐστι καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισιν ψυχὴ καὶ [[εἴδωλον]]· ἀτὰρ φρένες οὐκ ἔνι [[πάμπαν]]; vgl. 72, wo ausdrücklich bemerkt ist, daß der Schatten vollkommen die Gestalt dessen behielt, dem er im Leben angehört hatte; oft in Od. 11, u. 24, 1 ff.; vgl. noch Il. 1, 3 Od. 14, 134; so auch Tragg., wie Aesch. Pers. 622 Soph. O. C. 1003. – Auch ein <b class="b2">Schmetterling</b>, eine <b class="b2">Motte</b>, die man als Sinnbild des Lebens und der Unsterblichkeit der Seele brauchte, wegen der Verwandlung aus einer Raupe und Puppe, Arist. H. A. 4, 7. – Der abstrakte Begriff der Seele entwickelt sich seit Her., ἀνθρώπ ου ψυχὴ ἀθάνατός ἐστι 2, 123; Plat. Phaedr. 245 c Prot. 313 a u. öfter. – <b class="b2">Seele, Herz</b>, als Sitz des Willens, der Begierden und der Leidenschaften, Gesinnung, Gemüth, Her. 3, 14; auch = Muth, τὴν ψυχὴν [[πονηρός]], ἐν ναυμαχίᾳ, Lys. 20, 14; [[οἷος]] ἦν τὴν ψυχήν ib. 24; ἐκ τῆς ψυχῆς, aus innerster Seele, von ganzem Herzen, [[τίνα]] οἴεσθέ με τὴν ψυχὴν ἔχειν, wie glaubt ihr, daß mir zu Muthe ist, Dem. 28, 21. – Sinnliche Neigung, Appetit, ἡ ψυχὴ οὐ προσίεται [[σῖτον]] Xen. Cyr. 8, 7,4; – δοῦναί τι τῇ ψυχῇ, der Neigung, dem Hange wozu folgen, nachgeben, ψυχῇ διδόντες ἡδονὴν καθ' ἡμέραν Aesch. Pers. 827 (vgl. Theocr. 16, 24); ἐκμαθεῖν ἀνδρὸς ψυχήν τε καὶ [[φρόνημα]] καὶ γνώμην Soph. Ant. 176; ἐν τοῖσιν ὠσὶν ἢ 'πὶ τῇ ψυχῇ δάκνει 317, u. öfter; τίν' ἔχεις ψυχήν Eur. Or. 525; ἀρσένων μείζονες ψυχαί Suppl. 1103; τῶν γερόντων [[οἶδα]] τὰς ψυχάς Ar. Ach. 353; ψυχὴν ἐμπλησάμενος Διοπείθους Vesp. 380; ταῖς ψυχαῖς παρεσκευασμένοι Xen. Cyr. 2, 1,11; ἥ μου ψυχὴ παρεσκεύασται, ich will, bin bereit, 5, 1,26; ἐκ τῆς ψυχῆς [[φίλος]], ein wahrer Freund, An. 7, 7,43; ὅλῃ τῇ ψυχῇ Mem. 3, 11, 18. – Auch Geist, Verstand, Her. 5, 124; τῇ ψυχῇ τοῦτ' οἶδε Dem. 21, 221. – In der Anrede, [[φίλη]] [[ψυχή]], liebe Seele, ὧ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ [[ψυχή]] Xen. Cyr. 7, 3,8. | ||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''ψῡχή''': ἡ, ([[ψύχω]]) [[πνοή]], Λατ. anima, [[μάλιστα]] ὡς τὸ [[σημεῖον]] τῆς ζωῆς, ἡ ζωή, τὸ [[πνεῦμα]], Ὅμηρ., κλπ· [[ψυχή]] τε [[μένος]] τε Ἰλ. Ε. 296, κλπ.· [[ψυχή]] τε καὶ αἰὼν Π. 453, Ὀδ. Ι. 523· ψυχὴ καὶ θυμὸς Ἰλ. Λ. 334, Ὀδ. Φ. 154· ψυχῆς [[ὄλεθρος]] Ἰλ. Χ 325· τὸν δ’ ἔλιπε ψυχὴ Ε. 696· καταλείπει τὸ [[σῶμα]] [[μετὰ]] τοῦ αἵματος, [[ψυχή]] δὲ κατ’ οὐταμένην ὠτειλήν ἔσσυτ’ ἐπειγομένη, «ἡ ψυχὴ δὲ κατὰ τὴν ἐκ τῆς τρώσεως πληγὴν ὥρμησε σπεύδουσα» (Θ. Γαζῆς), Ξ. 518· ἅμα ψυχήν τε καὶ [[ἔγχος]] ἐξέρυσ’ αἰχμὴν Π. 505, πρβλ. Η. 330· - ψυχὴν [[παρθέμενος]], παρακινδυνεύσας τὴν ζωήν του, Ὀδ. Γ. 74, Ι. 255· αἰὲν ἐμὴν ψυχὴν παραβαλλόμενος πολεμίζειν Ἰλ. Ι. 322· λίσσομ’ [[ὑπὲρ]] ψυχῆς καί γούνων, [[ἱκετεύω]] σε [[ὑπὲρ]] τῆς ζωῆς σου καί τῶν γονάτων σου, Χ. 338· [[οὕτως]], ἀντὶ ψυχῆς Σοφ. Ο. Κ. 1326· [[ἀλλά]], περὶ ψυχῆς, περὶ σωτηρίας, Ὀδ. Ι. 423· μάχεσθαι περὶ ψυχῆς Χ. 245· θέειν περὶ ψυχῆς Ἰλ. Χ. 161· τρέχειν περὶ ψυχῆς Ἡρόδ. 7. 39· κινδυνεύειν περὶ ψυχῆς Ἀντιφῶν 115. 15 ὁ περὶ τῆς ψυχῆς [[ἀγών]], περὶ ζωῆς καὶ θανάτου, Σοφ. Ἠλ. 1492· περὶ τῆς ψ. ἀγωνίζεσθαι, δρόμον [[δραμεῖν]] Ξεν. Ἱππαρχ. 1, 19, Ἀριστοφ. Σφ. 376· τῆς ψυχῆς πρίασθαί τι, μὲ κίνδυνον τῆς ζωῆς, Ξεν. Κύρ. 3. 1, 36· - οὕτω καὶ, πονήν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀνελέσθαι, λαβεῖν ἐκδίκησιν τῆς ψυχῆς τοῦ Αἰσώπου, Ἡρόδ. 2. 134, πρβλ. 7. 39· ψυχὰν ἀποπνεῖν Σιμωνίδ. 20· ψυχὰν Ἀΐδα τελέων Πινδ. Ι. 1. 99· ψυχὰς βάλον ὁ αὐτ. ἐν Ο. 8. 51· ψυχὴν ἀφιέναι Εὐρ. Ὀρ. 1171· κτείνειν ὁ αὐτ. ἐν Τρῳ. 1214· ἐκπίνειν Ἀριστοφ. Νεφ. 712, πρβλ. Σοφ. Ἠλ. 786· ἀπαιτεῖν, ζητεῖν Καιν. Διαθ.· παραιτέεσθαι Ἡρόδ. 1. 24· ψυχῆς ἀποστερεῖν τινα Ἀντιφῶν 125. 49., Θουκ. 1. 136, κλπ.· τὴν ψυχὴν ἢ τὴν οὐσίαν ἢ τὴν ἐπιτιμίαν τινὸς ἀφελόμενος Αἰσχίν. 39. 43· -ἐπὶ τῆς ζωῆς τῶν ζῴων, Ὀδ. Κ. 426, Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 173, Πινδ. Ν. 1. 70· - ἡ [[φράσις]], ἐν χειρί τὴν ψ. ἔχω. [[λαμβάνω]] τὴν ζωήν μου εἰς τὰς χεῖράς μου, εὕρηται μόνον παρὰ μεταγεν., ἴδε Meineke Com. Gr. 3 σ. 619. 2) μεταφ., ἐπὶ πραγμάτων προσφιλῶν ὡς [[εἶναι]] ἡ ζωή, χρήματα γὰρ ψυχὴ πέλεται δειλοῖοι βροτοῖσι Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 684· πᾶσι δ’ ἀνθρώποις ἀρ’ ἦν ψυχὴ τέκν’ Εὐρ. Ἀνδρ. 419· τἀργύριόν ἐστιν [[αἷμα]] καὶ ψυχὴ βροτοῖς Τιμοκλ. ἐν Ἀδήλ. 2· [[ὅθεν]] ὡς ὅρος πρὸς ἔκφρασιν στοργῆς, ὡς καὶ νῦν, «[[ψυχή]] μου», [[συχν]]. παρ’ Ἡλιοδ., πρβλ. Ἰουβεν. 6. 194. ΙΙ. παρ’ Ὁμήρ. ὡς καὶ νῦν, ἡ [[ψυχή]], τὸ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ [[πνεῦμα]], [[ὅπερ]] ἐπιζῇ [[μετὰ]] τὸν θάνατον καὶ κατοικεῖ ἐν τῷ Ἄδῃ, παρίσταται δὲ παρ’ αὐτῷ ὡς [[ἀσώματος]] καὶ μὴ δυναμένη νὰ ψαυσθῇ διὰ τῶν χειρῶν τοῦ ἀνθρώπου (Ὀδ. Λ. 207), ἀλλ’ ὡς διατηροῦσα ἔτι τὴν μορφὴν τοῦ σώματος εἰς ……… ἀνῆκε κατὰ τὴν ἐπὶ τῆς γῆς ζωήν, ψ. Πατροκλῆος.., πάντ’ αὐτῷ.. ἐϊκυῖα Ἰλ. Ψ. 65· οὕτω ψ. Ἀγαμέμνονος, Αἴαντος, κλπ· [[συχνάκις]] ἀπαντᾷ ἐν τῇ Νεκυίᾳ (Ὀδ. Λ.)· [[ὅθεν]] [[ὡσαύτως]], ψ. καὶ [[εἴδωλον]] Ἰλ. Ψ. 104, πρβλ. 72, Ὀδ. Ω. 14· ἐν Ἰλ. Α. 3, ψυχὰς ἡρώων ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ αὐτούς, πρβλ. Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 151· ψυχὴ κατὰ χθονὸς ᾤχετο τετριγυῖα Ἰλ. Ψ. 100· ἴδε Völcker ἐπὶ τῆς Ὁμηρικῆς ψυχῆς (Giessen 1825), οὗ μνημονεύει ὁ Nitzsch Ὀδ. τόμ. 3. 188. 2) ἡ ἀφηρημένη [[ἔννοια]] τῆς ψυχῆς ἢ τοῦ πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου, Λατ. anima, κατὰ πρῶτον ἐν τῇ ψυχολογικῇ φιλοσοφίᾳ (παρ’ Ὁμήρῳ τοῦτο εκφέρεται διὰ τῶν λέξεων φρένες, [[κραδίη]], κτλ.), Ἀριστ. περὶ Ψυχῆς 1. 2· οὕτω παρ’ Ἡροδ., εἰπόντες ὡς ἀνθρώπου ψυχὴ ἀθάνατός ἐστι 2. 123, πρβλ. Πλάτ. ἐν Φαίδρῳ 245C, κλπ.· ψυχὴ καὶ [[σῶμα]], δηλ. ὁ [[ὅλος]] [[ἄνθρωπος]], Ξεν. Ἀπομν. 1. 3, 5, Ἀνάβ. 3. 2, 20· ἄντίθετον τῷ [[σῶμα]], Ἰσοκρ. 2C, κλπ.· - [[ψυχή]] τινος, [[περίφρασις]] δηλοῦσα αὐτὸν τὸν ἄνθρωπον, ψ. Ὀρέστου, = Ὀρέστης, Σοφ. Ἠλ. 1127, πρβλ. Φιλ. 25· [[ὡσαύτως]] ψυχαὶ ἀπολ. = ἄνθρωποι, [[ὥστε]] ὁ Αἰσχύλος λέγει ψυχὰς ὀλέσασα Ἀγ. 1457, πρβλ. Ἰλ. Ν. 763, Χ. 325· καὶ ὁ Ἀριστοφ. ψυχαὶ πολλαὶ ἔθανον, ὡς καὶ νῦν, «πολλαὶ ψυχαί, πολλοὶ ἄνθρωποι ἀπέθανον, Θεσμ. 864, Λυσί. 963 οὕτω, ἡ δ’ ἐμὴ [[ψυχή]]... τέθνηκεν Σοφ. Ἀντ. 559· ὦ δὶς ἀποθανούμενα ψυχὰ παρὰ Πλουτ. 2. 236Ε· ψυχαὶ σοφαὶ Ἀριστοφ. Νεφ. 94· - ἐν προσφωνήσει [[πρός]] τινα, ὦ μελέα ψυχὴ Σοφ. Φιλ. 714· ὦ ἀγαθὴ καὶ πιστὴ ψ. Ξεν. Κύρ. Παιδ. 7. 3, 8· οὕτω, πᾶσα ψυχὴ ὑποτασσέσθω Ἐπιστ. πρ. Ρωμ. ιγ΄ 1, πρβλ. Πράξ. Ἀποσπ. κζ΄, 37, κλπ. 3) ἡ ψυχὴ ἦτο ἔδρα τοῦ θυμοῦ, δηλ. τῆς θελήσεως, τῶν ἐπιθυμιῶν, τῶν παθῶν, ὡς καὶ νῦν, ἀπὸ [[πάμπαν]] ἀδίκων ψυχὰν ἔχει Πινδ. Ο. 2. 125· κτεάνων ψυχὰς κρέσσονας ὁ αὐτ. ἐν Ν. 9. 75 (πρβλ. [[μεγαλόψυχος]])· διεπειρᾶτο [[αὐτοῦ]] τῆς ψ. Ἡρόδ. 3. 14 ψυχὴν ἄριστε πάντων Ἀριστοφ. Ἱππ. 457· καρτερὰν ψ. λαβεῖν ὁ αὐτ. ἐν Ἀχ. 393· κράτιστοι ἂν τὴν ψ. κριθεῖεν Θουκ. 2. 40· ὁ τὴν λόγχην ἀκονῶν καὶ τὴν ψ. παρακονᾷ Ξεν. Κύρ. Παιδ. 6. 2, 33· ἐκ τῆς ψυχῆς, ἐξ ὅλης ψυχῆς, ἀπὸ καρδίας, ἐκ τῆς ψ. φίλος ὁ αὐτ. ἐν Ἀν. 7. 7, 43· οὕτω, βόσκοντ’ ἐκ ψυχὰς τὰς ἀμνίδας Θεόκρ. 8. 35· ὅλῃ τῇ ψυχῇ κεχαρίσθαι τινὶ Ξεν. Ἀπομν. 3. 11, 10· τίνα οἴεσθε αὐτὴν τὴν ψυχὴν ἕξειν; τὶ διάθεσιν θὰ ἔχῃ; Δημ. 842. 15· ψύχειν ψυχὰν ἐμάν, νὰ παγώνουν τὴν ψυχήν μου, Αἰσχύλ. Προμ. 693· -μία ψ., παροιμ. ἐπὶ φίλων, Ἀριστ. Ἠθ. Νικ. 9, 8, 2. 4) σαρκικὴ ἐπιθυμία, [[ὄρεξις]], [[ὁρμή]], ψυχῇ διδόντες ἡδονὴν καθ’ ἡμέραν (ψυχὴν διδίντες ἡδονῇ καθ’ ἡμέραν Δινδόρφ. [[μετὰ]] τοῦ Pauw), ὡς τὸ Λατ. indulgere animo, Αἰσχύλ. Πέρσ 841, Θεόκρ. 16. 24· ἡ ψυχὴ οὐ προσίεται σῖτον Ξεν. Κύρ. Παιδ. 8. 7. 4. 5) ἐν χρήσει [[ἐνίοτε]] καὶ ἐπὶ ζῴων, [[οἷον]] ἐπὶ τοῦ ἵππου, ψ. [[μεγαλόφρων]] ὁ αὐτ. ἐν Ἱππ. 11, 1· θηρίων ψ. ἡμεροῦμεν Ἰσοκρ. 17Β· εἰ μὴ σὺ χηνὸς [[ἧπαρ]] ἢ ψυχὴν ἔχεις Εὔβουλος ἐν «Στεφανοπώλισι 5· ὀρτυγίου ψυχὴν ἔχων Ἀντιφάν. ἐν «Ἀγροίκῳ» 3. ΙΙΙ. ὡς τὸ [[ὄργανον]] τοῦ νοῦ, δηλ. ἡ [[κρίσις]], ὁ [[λόγος]], ἡ [[διάνοια]], ἦν γὰρ.. ψυχὴν οὐκ [[ἄκρος]] Ἡρόδ. 5. 14· [[συχν]]. ἐν Πλάτ., πρβλ. Κρατ. 400Α, Stallb. εἰς Τίμ. 30Β. 2) τὸ [[πνεῦμα]] συγγραφέως, Λατ. ingenium, Διον. Ἁλ. π. Λυσ 11. IV. ἡ ζωϊκὴ [[ἀρχή]], ὁριζομένη ὑπὸ τοῦ Ἀριστ. ὡς [[οὐσία]] καὶ [[ἐνέργεια]] σώματός τινος, Μετά τὰ Φυσ 7. 3, 1. [[ἐντελέχεια]] σώματος π. Ψυχ. 2. 1, 5, ἴδε Trendelenb. σ. 144· 2) παρὰ τοῖς ἀρχαιοτάτοις φιλοσόφοις ἡ ψυχὴ τοῦ κόσμου, anima mundi, τὸ [[πνεῦμα]] τὸ ζωογονοῦν τὸν κόσμον, τὸ ὁποῖον ἐνομίζετο ὅτι ἐξετείνετο διὰ πάσης τῆς γῆς καὶ τῆς θαλάσσης καὶ τοῦ ἀχανοῦς οὐρανοῦ, ire per omnes terrasque tractosque maris coelumque profundum, πρβλ. Τίμ. 30Β κἑξ , Ἀριστ. π. Ψυχ. 1. 2, κἑξ, 3. 8, 1., 3. 12, 1, κ. ἀλλ. V. «πεταλοῦδα», Papilio brassicae, ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 5. 19, 5, Ἀποσπ. 328, Πλούτ. 2. 636C. 2) ἕτερον [[ὄνομα]] τοῦ φυτοῦ τριπολίου, Διοσκ. (ἐκ τῶν Νόθ.) 4. 135. VI. [[ὡσαύτως]] ὡς κύριον [[ὄνομα]] Ψυχή, ἡ ἐρωμένη τοῦ Ἔρωτος, [[ἀλληγορία]] ἣν εὐφυῶς πραγματεύεται ὁ Ἀπουλήϊος, ἐν Μεταμορφ. 4. 5. καὶ 6. Ἐν ἔργοις τέχνης ἡ Ψυχὴ παρίσταται ὡς ἔχουσα πτέρυγας ψυχῆς (πεταλούδας) ἢ ὡς ψυχὴ (πεταλοῦδα), Müller Archäol. d. Kunst. 391. 9. (Ὅρα τὰς ἀρχαίας ἐτυμολογικὰς ἀποπείρας ἐν Πλάτ. Κρατ. 399D 400A, Ἀριστ. π. Ψυχ. 1. 2, 56, Πλούτ. 2. 1052F) | |||
}} | }} |