ἱερός: Difference between revisions

{{bailly

|btext=ά <i>ou</i> ός, όν :<br /><b>I.</b> auguste, admirable, fort, puissant : ἱερὰ ἶς Τηλεμάχοιο OD la force puissante de Télémaque, pour le puissant Télémaque ; ἱερὸν [[μένος]] Ἀλκινόοιο OD le cœur puissant d’Alkinoos, pour le puissant Alkinoos ; ἱερὸς [[στρατός]] OD l’armée puissante (des Grecs) ; ἱερὸς [[ἰχθύς]] IL poisson d’une grandeur, d’une force <i>ou</i> d’une agilité extraordinaire;<br /><b>II.</b> sacré :<br /><b>1</b> d’origine divine, saint, sacré : ἱερὰ δώματα OD demeure sacrée (de Circé) ; ἱερὸν [[ἦμαρ]] IL le jour divin ; ἱερὸν [[κνέφας]] IL les ténèbres divines ; ἱεροὶ ποταμοί IL les divins fleuves ; ἱερὸς [[δίφρος]] IL le char traîné par des coursiers immortels;<br /><b>2</b> consacré aux dieux <i>ou</i> qui est sous la protection de la divinité ; qui a un caractère religieux, saint, sacré <i>en parl. de villes, de lieux : Troie, Ilion, Thèbes, etc.</i> : ἱερὸς [[κύκλος]] IL l’espace circulaire de la cour sacrée (sous la protection de Zeus) ; ἱερὰ [[ἀλωή]] IL aire sacrée (sous la protection de Déméter) ; ἱερὰ [[ἐλαίη]] OD olivier sacré (sous la protection d’Athéna) ; <i>en parl. de pers., de rois, de héros, etc. ; à Rome, en parl. des tribuns (lat.</i> sacrosanctus) ; <i>qqf avec un gén.</i> : [[ἄλσος]] ἱρὸν (ion. et poét.) Ἀθηναίης OD bois consacré à Athéna ; [[ἄντρον]] ἱρὸν Νυμφάων OD grotte consacrée aux nymphes ; <i>rar. avec un dat.</i><br /><b>3</b> qui concerne les dieux <i>ou</i> les choses sacrées;<br /><b>III.</b> <i>Locut. diverses</i> : [[ἱερά]] [[ἄγκυρα]] LUC l’ancre de miséricorde, la dernière ancre ; [[ἱερά]] [[συμβουλή]] XÉN la délibération suprême ; ἱερὰ [[νόσος]] HDT épilepsie ; ἱερὰ οδός, la voie sacrée conduisant à Delphes, la voie d’Athènes à Éleusis <i>ou</i> d’Élis à Olympie ; ἱερὸν οστοῦν, l’os sacrum <i>t. d’anatomie</i>;<br /><b>IV.</b> <i>subst.</i> ;<br /><b>A.</b> ἡ [[ἱερά]] ([[τριήρης]]) la galère sacrée, <i>càd</i> la galère de Délos <i>ou</i> la galère Salaminienne <i>ou</i> Paralienne;<br /><b>B.</b> τὸ [[ἱερόν]] :<br /><b>1</b> offrande pour un sacrifice;<br /><b>2</b> sanctuaire, lieu consacré;<br /><b>C.</b> τὰ [[ἱερά]] :<br /><b>1</b> offrande pour un sacrifice, victime ; sacrifice : ἱερὰ ῥέζειν IL accomplir un sacrifice ; διδόναι OD offrir un sacrifice;<br /><b>2</b> entrailles des victimes ; augures ; τὰ ἱερὰ [[καλά]] ἐστι XÉN <i>ou</i> τὰ [[ἱερά]] γίγνεται XÉN les présages sont favorables;<br /><b>3</b> objets sacrés, lieux <i>ou</i> édifices sacrés;<br /><i>Sp.</i> ἱερώτατος.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>skr.</i> isirá « fort ».

}}

{{Slater

|sltr=<b>ῐερός</b> (-όν, -οί, -ῶν, -οῖς; -ᾶς, -ᾷ, -άν, -αῖς, -αῖσι（ν); -ῷ, -όν, -ῶν, -οῖς: superl. -ώτατον nom., voc., acc.: ἱερ- [[thrice]].) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> of persons, [[venerated]] [[holy]] [[ἄτερθε]] δὲ πρὸ δωμάτων ἕτεροι λαχόντες Ἀίδαν βασιλέες ἱεροὶ [[ἐντί]] the [[dead]] kings of [[Cyrene]] (P. 5.97) νόσοι δ' [[οὔτε]] [[γῆρας]] [[οὐλόμενον]] κέκραται ἱερᾷ γενεᾷ the Hyperboreans (P. 10.42) Θέμιν ἱερὰν Πυθῶνά τε (θέμιν flagitavit Wil.) (P. 11.9) Σπαρτῶν ἱερὸν [[γένος]] [[ἀνδρῶν]] ὑμνήσομεν; fr. 29. 2. εὐάρματε [[χρυσοχίτων]] ἱερώτατον [[ἄγαλμα]] Θήβα fr. 195.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> of things,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> of places, as [[being]] of [[religious]] [[interest]]. ἱερὸν [[ἔσχον]] [[οἴκημα]] Akragas (O. 2.9) ἱερὰν νᾶσον [[Thera]] (P. 4.6) “[[Ταίναρον]] [[εἰς]] ἱερὰν” (P. 4.44) ἐκ [[τᾶς]] ἱερᾶς Σικυῶνος (N. 9.53) [τανδιεραν = ?ταν διεραν, fr. 33a.] ἐν ταῖς ἱεραῖς Ἀθάναις fr. 75. 4. [[ὑπὲρ]] πόντιον Ἕλλας πόρον [[ἱερόν]] ([[ἱρόν]] Snell.) fr. 189.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> of festivals, sanctuaries, as honouring or belonging to the gods. ἐξ ἱερῶν ἀέθλων (O. 8.64) ἱεροῖς ἐν ἀέθλοις (O. 13.15) ἱερῶν ἀγώνων (Er. Schmid e Σ: ἱερᾶν codd.) (N. 2.4) ἀγώνων [[ἄπο]], τοὺς ἐνέποισιν ἱερούς (N. 6.59) ἔκρυψαν τὸ πάντων ἔργων ἱερώτ[ατον the [[third]] [[temple]] of [[Apollo]] at [[Delphi]] Πα. . . Τυν]δαριδᾶν ἱερῷ [τεμέ]νει (Pae. 18.1) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> ἔλαφον, ἅν ποτε Ταυγέτα ἀντιθεῖσ Ὀρθωσίᾳ ἔγραψεν ἱεράν [[consecrated]] (O. 3.30) [[Ἰάσων]] δραπὼν ἱερὸν εὐζοίας [[ἄωτον]] (P. 4.131) κλάροισι θεοπροπέων ἱεροῖς (P. 4.190) “κρυπταὶ κλαίδες ἐντὶ σοφᾶς Πειθοῦς ἱερᾶν φιλοτάτων, Φοῖβε” [[divine]] [[love]]-affairs (P. 9.39) ἀλλ ἐγὼ [[τᾶς]] [[ἕκατι]] κηρὸς ὣς δαχθεὶς ἕλᾳ ἱερᾶν μελισσᾶν τάκομαι (ἕλᾳ ἱρᾶν Bergk: ἐλεηρὰν codd., “un être vivant, qui présente un [[aspect]] mysterieux” [[van]] Groningen: v. [[μέλισσα]]) fr. 123. 11. ταῖς ἱεραῖσι μελίσσαις τέρπεται (Boeckh: ἱεραῖς codd.: i. e. priestesses of [[Demeter]]: v. [[μέλισσα]]) fr. 158. κεκρότηται χρυσέα κρηπὶς ἱεραῖσιν ἀοιδαῖς fr. 194. 1.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> dub. &amp; frag. [[[νότιον]] [[θέρος]] ὕδατι ζακότῳ [[ἱερόν]] (codd. Dion. Hal. contra metr.: [[ῥέον]] Schr.) Πα. . 1.] ]ν [[σθένος]] ἱεράν[ (Pae. 3.93) ]οις τερφθὲν ἱαροῖς[ (cf. [[σκιαρός]]) ?fr. 338. 6.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> n. pl. pro subs., [[sacrifice]] τεῦξαν δ' ἀπύροις ἱεροῖς [[ἄλσος]] ἐν ἀκροπόλει (O. 7.48) ζαθέων ἱερῶν ἐπώνυμε πάτερ (sc. [[Ἱέρων]]) fr. 105. 2.

}}