ἀνήρ: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=ἀνδρός, ὁ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> ἀνε̄́ρ <i>ICr</i>.4.72.2.45 (Gortina V a.C.)<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰ pero ᾱ a veces por alarg. métr. en ép. y lír. de trág.]<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [ép. sg. ἀνέρος, ἀνέρι, ἀνέρα, ἄνερ, plu. ἀνέρες, ἀνέρων, ἀνδράσι, ἄνδρεσσι, ἀνέρας, du. ἀνέρε; eol. sg. ἄνηρ, ἄνδρος, ἄνδρι, plu. ἄνδρες, ἄνδρων; panf. dat. sg. [[ἀδρί]] Hsch.; tard. nom. sg. ἄνδρας <i>Cat.Cod.Astr</i>.7.109.7, ac. sg. graf. ἄδρα <i>JNL</i> 24, ἄνδραν <i>Denkmäler</i> 129; crasis át. c. el art. ἁνήρ, τἀνδρός, τἀνδρί, id. jón. ὡνήρ, ὦνδρες]<br /><b class="num">I</b> op. [[γυνή]]<br /><b class="num">1</b> [[varón]], [[hombre]] (στήλη) ἥ τ' ἐπὶ τύμβῳ ἀνέρος ἑστήκῃ τεθνηότος ἠὲ γυναικός <i>Il</i>.17.435, φῦλα γυναικῶν ... μετ' ἀνδράσι ναιετάουσιν Hes.<i>Th</i>.592, τῶν ἀνδρῶν [[ἄπαις]] que no tiene hijos varones</i> Pl.<i>Lg</i>.877e, ὅτι ἀνὴρ καὶ οὐ [[γυνή]] (ἐγενόμην) Hermipp.Hist.11, cf. <i>Od</i>.21.323, A.<i>Th</i>.197, 200, Emp.B 21.10, cf. <ὡς> ὅταν καὶ τῷ ἄρρενι ἀνὴρ συνῇ Arist.<i>HA</i> 637^b15.<br /><b class="num">2</b> [[marido]] ἀνέρι μητέρα δώσω entregaré a mi madre a un marido</i>, <i>Od</i>.2.223, ὡς εὖ μέμνητ' Ὀδυσῆος, ἀνδρὸς κουριδίου <i>Od</i>.24.196, ἆνερ (Andrómaca a Héctor muerto) <i>Il</i>.24.725, ἐξοικιεῖν ... εἰς ἀνδρὸς τὴν θυγατέρα casar a la hija</i> Luc.<i>Lex</i>.11, cf. <i>Il</i>.19.291, <i>Od</i>.19.209, Hdt.1.146, Sol.<i>Lg</i>.50b, <i>PMur</i>.115.17<br /><b class="num">•</b>[[hombre]] como [[compañero]] o [[amante]] de una mujer, op. πόσις: φοβοῦμαι μὴ πόσις μὲν Ἡρακλῆς ἐμὸς καλῆται, τῆς νεωτέρας δ' [[ἀνήρ]] S.<i>Tr</i>.550, οὐ λόγων ... [[δεῖ]] σ' ἀλλὰ τἀνδρός E.<i>Hipp</i>.491, εἰς ἀνδρὸς ὥραν ἡκούσης τῆς κόρης Pl.<i>Criti</i>.113d, de Alcibíades ἀνὴρ ἁπασῶν τῶν γυναικῶν Pherecr.155, ἀνδρὶ συνοικεῖν Is.2.4, de Adonis, Theoc.15.131<br /><b class="num">•</b>de anim. [[macho]] ὦ τράγε, τᾶν λευκᾶν αἰγῶν ἄνερ Theoc.8.49.<br /><b class="num">3</b> [[hombre]] en sent. lato [[macho]] op. eunuco [[ἀνήρ]] τε κοὐκ ἀνὴρ ... τὸ δὲ εὐνοῦχος Ath.452c, cf. Clem.Al.<i>Prot</i>.1.3.1.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[hombre]] mayor que παῖς en gener. ἀ. δήμου un hombre del pueblo</i>, <i>Il</i>.2.198, cf. <i>Od</i>.17.352, ἀνὴρ ... ἄγεται ὑπὸ παιδός Heraclit.B 79, ἀ. ... πώγωνος ἤδη ὑποπιμπλάμενος Pl.<i>Prt</i>.309a, ἔλαβον ... πεντήκοντα μὲν παῖδας, ἴσους δὲ ἄνδρας Th.1.115<br /><b class="num">•</b>op. gradual ὥσπερ γε παῖς γίγνεται καλός, οὕτω καὶ μειράκιον καὶ ἀνὴρ καὶ πρεσβύτης X.<i>Smp</i>.4.17, cf. Aristox.<i>Fr</i>.35, εἰς ἄνδρας ἐγγράψαι inscribir en la lista de los hombres adultos</i> D.19.230, ἐπειδὰν δ' εἰς ἄνδρας συντελῶσιν cuando pertenecen a la categoría de los hombres adultos</i> Isoc.12.212, εἰς ἄνδρας ἀναβῆναι <i>BMus.Inscr</i>.898, cf. <i>IG</i> 2².1138.10<br /><b class="num">•</b>op. [[γυνή]] y παῖς: ἦσαν ἄνδρες ὡσεὶ πεντακισχίλιοι χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων <i>Eu.Matt</i>.14.21, cf. 15.38.<br /><b class="num">2</b> como término de encomio [[hombre]], [[valiente]], [[bravo]] ὦ φίλοι, ἀνέρες ἔστε <i>Il</i>.5.529, ὅτι πολλοὶ μὲν ἄνθρωποι εἶεν, ὀλίγοι δὲ ἄνδρες Hdt.7.210, πρόσθεν οὐκ ἀνὴρ ὅδ' ἦν; S.<i>Ai</i>.77, ἄνδρα γίγνεσθαί σε χρή E.<i>El</i>.693, εἰ ἄνδρες εἶεν οἱ στρατηγοί Th.4.27, δοκεῖ δηλοῦν ἀνδρὸς ἀρετήν Th.2.42, οὐκ ἐν ἀνδράσιν E.<i>Alc</i>.723, 732<br /><b class="num">•</b>en el sent. de [[hombre importante, famoso]] μέμνησ' ὅτι ἀνὴρ γεγένησαι δι' ἐμέ Ar.<i>Eq</i>.1255, ἀνὴρ γενήσομαι Ar.<i>Eq</i>.179, ὃ μαθὼν ἀνὴρ ἔσει Ar.<i>Nu</i>.823, οὐ κέτ' [[ἀνήρ]] ἐστιν, ἀλλὰ σκευοφόρος X.<i>Cyr</i>.4.2.25, νῦν σοι ἔξεστιν ... ἀνδρὶ γενέσθαι ahora puedes llegar a ser un hombre famoso</i> X.<i>An</i>.7.1.21, φήσας οὐκ ἀνθρώπων ἑαυτῷ δεῖν, ἀλλὰ ἀνδρῶν Philostr.<i>VA</i> 1.16, cf. Ar.<i>Ach</i>.77, X.<i>HG</i> 7.1.24.<br /><b class="num">III</b> usos neutralizados (de varones y mujeres)<br /><b class="num">1</b> [[hombre]] op. θεός: πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε <i>Il</i>.1.544, Διὸς ἄγγελοι ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν <i>Il</i>.1.334, ἀνδρὶ δάμασσεν me sometió a un mortal</i> (cf. tb. I 2), <i>Il</i>.18.432, cf. 1.403, Hdt.5.63, βροτοὶ ἄ. <i>Od</i>.5.197, ἄ. θνητοί <i>Od</i>.10.306<br /><b class="num">•</b>op. los Centauros <i>Od</i>.21.303.<br /><b class="num">2</b> [[hombre]] en cuanto establecido en sociedad [[ciudadano]] [[ἄλλοτε]] δ' ἂν νήσους τε καὶ ἀνέρας ἠλάσκαζες <i>h.Ap</i>.142, ἀκίνδυνοι δ' ἀρεταὶ οὔτε' παρ' ἀνδράσιν Pi.<i>O</i>.6.10, cf. Sol.8.3, Hdt.3.48, Th.7.77, And.<i>Myst</i>.3.<br /><b class="num">3</b> en plu. [[habitantes]] τὰς οἰκίας καθαρὰς... ἀπὸ ἀπογραφῆς ἀνδρῶν <i>POxy</i>.719.24 (II d.C.), ἄνδρας ἐκ τοῦ πλ(είστου) ἐγλελοιπέναι que los habitantes en su mayor parte se habían marchado</i>, <i>BGU</i> 902.2 (II d.C.) en <i>BL</i> 1.80<br /><b class="num">•</b>en pap. ἄνδρες frecuentemente indica grupos de funcionarios, contribuyentes, etc. <i>PEleph</i>.10.5, <i>PTeb</i>.566.<br /><b class="num">IV</b> usos semipronominales<br /><b class="num">1</b> c. valor indef.: c. tít. o profesiones [[βουληφόρος]] ἀ. <i>Il</i>.2.61, βασιλεὺς ἀ. <i>Od</i>.24.253, ἡγήτορες ἄ. <i>Il</i>.11.687, ἡμίθεοι ἄ. <i>Il</i>.12.23, ἄ. ἥρωες <i>Il</i>.5.746, ἰητρὸς ἀ. <i>Il</i>.11.514, ἀ. μάντις Hdt.6.83, στρατηγὸς ἀ. Hdt.6.92, νομεὺς ἀ. S.<i>OT</i> 1118, ἄ. λοχίται S.<i>OT</i> 751, ἄ. ἀσπιστῆρες S.<i>Ai</i>.565<br /><b class="num">•</b>en tono de menosprecio τὸ γὰρ σὸν ὄμμα δεινὸν ἀνδρὶ δημότῃ tu rostro intimida al simple ciudadano</i> S.<i>Ant</i>.690, κλῶπες ἄ. E.<i>Rh</i>.645<br /><b class="num">•</b>c. gentilicios ἀπέπεμψε Φοίνικας ἄνδρας Hdt.4.42, ἀ. Θρῇξ E.<i>Hec</i>.19, ἀ. Αἰθίωψ <i>Act.Ap</i>.8.27<br /><b class="num">•</b>en discursos ἄνδρες ἔφοροι Hdt.9.9, ἄ. πολῖται S.<i>OT</i> 513, ἄ. δικασταί D.21.1, ὦ ἄ. Ἀθηναῖοι Lys.6.8, ὦ ἄνδρες Antipho 1.1, de ahí en cóm. ἄνδρες ἰχθύες Archipp.29, ἄ. θεοί Luc.<i>ITr</i>.15, ἄ. κύνες Ath.160b<br /><b class="num">•</b>en expresiones ὦ δαιμόνι' ἀνδρῶν Eup.316, ὦ φίλτατ' ἀνδρῶν Phryn.Com.80.<br /><b class="num">2</b> indef. equivaliendo a [[uno]], [[cualquiera]] πᾶς δ' [[ἀνήρ]] cualquiera</i>, todo el mundo</i> Pl.<i>Lg</i>.856c, E.<i>Or</i>.1523, εἶτ' ἄνδρα τῶν [[αὑτοῦ]] τι χρὴ προϊέναι; ¿entonces es necesario que uno sacrifique sus propios bienes?</i> Ar.<i>Nu</i>.1214, οὐ πρέπει νουν ἔχοντι ἀνδρί Pl.<i>Phd</i>.114d, οὐ παντὸς ἀνδρός ... ἐσθ' ὁ πλοῦς el viaje ... no es para cualquiera</i> Nicol.Com.1.26.<br /><b class="num">3</b> usos distrib. ἀνὴρ ἀντ' ἀνδρὸς ἐλύθησαν fueron liberados hombre por hombre</i> Th.2.103., κατ' ἄνδρα συμπαρατάττεσθαι ser colocados uno al lado de otro</i> Isoc.12.180, cf. <i>BGU</i> 145.5, τοὺς κατ' ἄνδρα individualmente</i> op. κοινῇ τὴν πόλιν D.Chr.32.6, δότε μοι ἀνὴρ [[ἐνώτιον]] dadme un pendiente cada uno</i> LXX <i>Id</i>.8.24, cf. <i>Ib</i>.41.9, ἀνὴρ [[εἷς]] cada uno</i> LXX 4<i>Re</i>.6.2, ἀνὴρ [[ἀνήρ]] cada uno</i> LXX <i>Le</i>.15.2, τὸ κατ' ἄνδρα lista de hombres</i>, <i>PPetr</i>.3.96.11 (III a.C.).<br /><b class="num">4</b> usos deícticos ἀνὴρ ὅδε en trág., igual [[ἐγώ]]: ἀνδρὸς τοῦδε S.<i>Ant</i>.1034 ἐχθρός γε τῷδε τἀνδρί S.<i>Ai</i>.78, μὴ θνῇσχ' ὑπὲρ τοῦδ' ἀνδρός E.<i>Alc</i>.690. • DMic.: <i>a-e-da-do-ro</i> (?), <i>ra-ke-da-no</i>, <i>-re</i> (?).<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Forma c. prótesis vocálica de la raíz *<i>ner</i> ‘varón’, cf. arm. <i>ayr</i>, ai. <i>nar</i>-, osc. (gen. plu.) <i>nerum</i>, gal. <i>ner</i> ‘héroe’, lituan. <i>nóras</i> ‘voluntad’, ‘resolución’ y el n. propio lat. <i>Nerō</i>, tb. <i>Nertobriga</i>, <i>Erunertus</i>.

}}