ἁμαρτάνω: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=<b class="num">• Prosodia:</b> [ᾰμαρτᾰν]<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [fut. ἁμαρτήσω <i>Eu.Matt</i>.18.21, D.C.59.20.2, Gal.7.653: aor. tem. ind. ép. ἤμβροτον <i>Il</i>.5.287, eol. ἄμβροτε Sapph.5.5, opt. át. 1.^a sg. ἁμάρτοιν Cratin.55, tard. 3.^a ἁμαρτῴη Aret.<i>CA</i> 2.3.4, part. eol. ἀμβρότοντας Alc.75.5, inf. eol. ἀμβρότην <i>IG</i> 12(2).1.15 (Mitilene), jón. ἁμαρτέειν Democr.B 181.3; aor. sigm. 3.^a plu. ἡμάρτοσαν LXX <i>De</i>.32.5, part. ἁμαρτήσας Emp.B 115.4, <i>AP</i> 7.339, D.S.2.14]<br /><b class="num">I</b> en sent. físico, gener. c. gen.<br /><b class="num">1</b> [[no atinar]], [[fallar]], [[errar el golpe o el tiro]] abs. ἤμβροτες οὐδ' ἔτυχες <i>Il</i>.5.287, ὅ γε καὶ τόθ' ἅμαρτε <i>Il</i>.8.311, Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε <i>Il</i>.11.233, ἔρριψεν οὐδ' ἥμαρτε A.<i>Fr</i>.486.3<br /><b class="num">•</b>c. part. κοὐκ [[ἁμαρτάνω]] κόπτων Hippon.116<br /><b class="num">•</b>c. gen. φωτός <i>Il</i>.10.372, τοῦ μὲν ἅμαρθ' no atinó a éste (Áyax)</i> <i>Il</i>.4.491, σκοποῦ errar el blanco</i>, <i>Od</i>.21.425, Antipho 3.4.5, ἀκοντίζων τὸν ὗν τοῦ μὲν ἁμαρτάνει Hdt.1.43.<br /><b class="num">2</b> de lugares [[no dar con]], [[no encontrar]], [[extraviarse de]] c. gen. ἀποπλέων Σκύρου μὲν ἅμαρτε Pi.<i>N</i>.7.37, τῆς ὁδοῦ Ar.<i>Pl</i>.961.<br /><b class="num">3</b> fig. sobre la imagen de fallar el tiro ἥμαρτον, ἢ θηρῶ τι τοξότης τις ὥς; A.<i>A</i>.1194, τῶν γὰρ μεγάλων ψυχῶν ἱεὶς οὐκ ἂν ἁμάρτοις S.<i>Ai</i>.155, ἐγὼ δὲ τοξεύσασα τῆς εὐδοξίας λαχοῦσα πλεῖον τῆς τύχης ἡμάρτανον E.<i>Tr</i>.644.<br /><b class="num">II</b> en sent. fig., c. gen. o dat.<br /><b class="num">1</b> ref. a opiniones, palabras, esperanza, etc. [[no atinar con]], [[faltarle a uno]], [[fallarle a uno]], [[no dar con]] c. gen. νοήματος ἤμβροτεν ἐσθλοῦ <i>Od</i>.7.292, μύθων <i>Od</i>.11.511, οὗ θ' ἕνεκ' αἰεὶ ἐνθάδ' ὁμιλέομεν <i>Od</i>.21.155<br /><b class="num">•</b>[[engañarse respecto a algo]], [[equivocarse]] γνώμης A.<i>A</i>.1664, Hdt.1.207, Th.1.33, τἀληθέος Hdt.7.139, ἐλπίδων E.<i>Med</i>.498, βουλήσεως Th.1.92<br /><b class="num">•</b>[[confundirse sobre]] τοῦ χρησμοῦ Hdt.1.71<br /><b class="num">•</b>c. dat. ῥήματι Pl.<i>Grg</i>.489b, ἐν λόγοις S.<i>Ai</i>.1096, ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις Pl.<i>R</i>.396a<br /><b class="num">•</b>c. otras constr. περὶ θεῶν τῆς ὄντως οὐσίας Pl.<i>Lg</i>.891e.<br /><b class="num">2</b> de otras cosas [[quedar privado]], [[estar falto]] c. gen. φίλων ἡμάρτανε δώρων <i>Il</i>.24.68, πάσης δ' ἡμάρτανε τέχνης <i>Margites</i> 2W.<br /><b class="num">•</b>en v. act. y med. indistintamente [[quedar falto]], [[perder]], [[verse privado]] c. gen. ἁμαρτήσεσθαι ὀπωπῆς <i>Od</i>.9.512, φιλότητος Thgn.1361, 1379, τοῦ ῥυσίου A.<i>A</i>.535, πιστῆς ἀλόχου E.<i>Alc</i>.879, οἵας οἷος ὢν ἁμαρτάνεις E.<i>Alc</i>.144, τῆς βοιωτίης Hdt.9.7β, τοῦ Ἀκράγαντος Th.7.50, δυοῖν ... κακοῖν οὐκ ἦν ... ἀ. And.<i>Myst</i>.20<br /><b class="num">•</b>c. ac. y gen. οὐ γὰρ εἰκὸς οὔτ' ἐμὲ ὑμῶν ἁ. τοῦτό γ' οὔθ' ὑμᾶς ἐμοῦ pues no es justo que yo no alcance esto (una respuesta) de vosotros, ni vosotros de mí</i> S.<i>Ph</i>.231<br /><b class="num">•</b>[[desertar]] ξυμμαχίας A.<i>A</i>.213.<br /><b class="num">III</b> c. constr. adverb. de ac. int. o preposicional o abs.<br /><b class="num">1</b> [[desatinar]], [[equivocarse]], [[cometer un fallo]], [[errar]] por error de juicio o una falsa impresión, c. ac. int. ἐγὼ τόδε γ' ἤμβροτον <i>Od</i>.22.154, πόλλ' ἁμαρτών A.<i>Supp</i>.915, ἀνθρώπινα X.<i>Cyr</i>.3.1.40, ἁμαρτίαν ἁ. S.<i>Ph</i>.1249, E.<i>Hipp</i>.320<br /><b class="num">•</b>abs. [[errar]], [[equivocarse]] οἱ δὲ γείτονες χαίρουσ' ὁρῶντες καὶ τόν, ὡς ἁμαρτάνει los vecinos se divierten con él viendo cómo se equivoca</i> de un marido engañado, Semon.8.111, εἰ δὲ θεὸν [[ἀνήρ]] τις ἔλπεταί <τι> λαθέμεν ἔρδων, ἁμαρτάνει Pi.<i>O</i>.1.64, εἰ μὲν οὖν εἰμι σοφός, οὐχ ἥμαρτον Gorg.B 11a.26, ἔχων ... οὐκ ἀλλοτρίαν ἄτην, ἀλλ' αὐτὸς ἁμαρτών S.<i>Ant</i>.1260, ἥμαρτε χρηστὰ μωμένη de Deyanira, S.<i>Tr</i>.1136, ἥμαρτεν οὐχ ἑκουσία S.<i>Tr</i>.1123, καὶ μὴν ἁμαρτήσῃ γε μὴ δράσας τάδε E.<i>Alc</i>.1099, ἄκοντες ἁμαρτάνομεν en la discusión, Pl.<i>R</i>.336e, [[αἰτία]] μὲν γὰρ φίλων ... ἁμαρτανόντων, κατηγορία δὲ ἐχθρῶν ἀδικησάντων Th.1.69<br /><b class="num">•</b>[[equivocarse]] en el uso de las palabras tomando un sentido por otro παρὰ τοῦτο πολλάκις ἁμαρτάνει D.H.<i>Dem</i>.10, abs. <i>POxy</i>.1012.fr.14.14<br /><b class="num">•</b>en part. en v. pas. ἁμαρτανόμενος [[equivocado]], [[errado]], [[erróneo]] Pl.<i>Phlb</i>.37e, κακὰς δὲ τὰς ἄλλας (πολιτείας) καὶ ἡμαρτημένας Pl.<i>R</i>.449a, ἡ Περσικὴ δ' ἡμαρτημένη de la tiranía, Arist.<i>EN</i> 1160^b31<br /><b class="num">•</b>gram. en v. med.-pas., c. prep. [[ser irregular]], [[ir contra la regularidad o analogía]] παρὰ τὰς γραφάς A.D.<i>Synt</i>.6.22, παρὰ τάξιν A.D.<i>Synt</i>.11.4, tb. en act. c. suj. de pers. οὐ παρὰ τὰς ἀντωνυμίας Ζηνόδοτος ἥμαρτεν A.D.<i>Synt</i>.164.1<br /><b class="num">•</b>esp. en gram. como part. subst. τὰ ἡμαρτημένα [[(voces) anómalas, irregulares]] A.D.<i>Coni</i>.242.24.<br /><b class="num">2</b> [[fracasar]] φίλτατος ὢν ἥμαρτες has fracasado tú que me eres tan querido</i> Thgn.407<br /><b class="num">•</b>esp. en v. med.-pas. τἀμὰ δ' ἡμαρτημένα estoy fracasado</i> S.<i>OT</i> 621, ἡμαρτήθη καὶ ὁ ἐς Σικελίαν πλοῦς fue un fracaso la expedición a Sicilia</i> Th.2.65.<br /><b class="num">3</b> c. interpr. moral [[cometer un desatino]], [[faltar]], [[cometer una falta]], [[errar]] a veces está claro que se trata de [[transgredir]] normas sancionadas por la religión o la moral ὅτε κέν τις ὑπερβήῃ καὶ ἁμάρτῃ <i>Il</i>.9.501, τίνυται ὅς τις ἁμάρτῃ <i>Od</i>.13.214, δώωσι κακὴν ὄπιν ὅστις ἁμάρτη (las Moiras y las Ceres) infligen un castigo a cualquiera que yerre (o cometa una falta)</i> Hes.<i>Th</i>.222, ὄσσα δὲ [πρ] όσθ' ἄμβροτε πάντα λῦσαι Sapph.5.5, λάθρῃ ... ἁμαρτέειν Democr.B 181, ἑκὼν ἐκὼν ἥμαρτον A.<i>Pr</i>.266, τί ποτε ταῖσδ' ἐνέζευξας εὐρὼν ἀμαρτοῦσαν ἐν πημοναῖσιν en verdad en qué hallándome culpable me unciste a tales dolores</i> A.<i>Pr</i>.578<br /><b class="num">•</b>οὐ γὰρ ἑκὼν ἁμαρτάνει indistintamente nadie se equivoca o falta voluntariamente</i> Pl.<i>R</i>.589c<br /><b class="num">•</b>a partir de aquí en los estoicos ἁ. μᾶλλον καὶ ἥττων οὐκ ἐστιν no es posible errar más o menos</i> Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.141, πᾶς ὁ λυπούμενος ἢ φοβούμενος ἢ ἐπιθυμῶν ἁμαρτάνει Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.119<br /><b class="num">•</b>en lit. judeo-cristiana [[pecar]] LXX <i>Id</i>.10.15, <i>Eu.Matt</i>.18.15, Ath.Al.M.27.240B, τὸ ... ἁ. ἴσως ἀνθρώπινον Chrys.M.47.301, οὐδεὶς πίστιν ἐπαγγελλόμενος ἁμαρτάνει ref. al pecado cometido después del bautismo, Ign.<i>Eph</i>.14.2<br /><b class="num">•</b>c. prep. de ac. [[agraviar]], [[faltar]] a alguien εἰς ἐμὲ καὶ τοκέας τοὺς ἐμούς Gorg.B 11a.36, ἐς τὸν ἥλιον Hdt.1.138, εἰς ἐμαυτὸν τοὺς ἐμούς θ' S.<i>OC</i> 968, εἰς ὑμᾶς Lys.14.38, εἰς σέ <i>BGU</i> 1141.16 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>c. prep. de ac. y ac. interno σῆς ἁμαρτίας ὕπερ, ἣν εἰς ἔμ' εἴς τε παῖδ' ἐμὴν ἁμαρτάνεις E.<i>Andr</i>.318<br /><b class="num">•</b>ref. a la divinidad [[pecar contra]] εἰς θεοὺς S.<i>Fr</i>.472, X.<i>HG</i> 1.7.19, εἰς Χριστόν 1<i>Ep.Cor</i>.8.12, εἰς φιλοσοφίαν Arist.<i>Fr</i>.667<br /><b class="num">•</b>c. otras constr. περὶ τὸν Ἔρωτα Pl.<i>Phdr</i>.242e, περὶ μυθολογίαν Pl.<i>Phdr</i>.243a, ἐνώπιόν σου LXX <i>To</i>.3.3, σοὶ μόνῳ 1<i>Ep.Clem</i>.18.4.<br /><b class="num">4</b> [[pecar por]] ἐπὶ τὴν ἔλλειψιν pecar por defecto</i> Arist.<i>EN</i> 1126^a1, ἐπὶ τὸ πλεῖον pecar por error</i> Arist.<i>EN</i> 1118^b16.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. desc. Se propone una rel. con *<i>smer</i>- (en gr. μείρομαι, etc.); un *ἀμέρτω del que hay un eco en νημερτής sería el responsable por analogía de -ap- en vez de -ρα-.

}}