διάνοια: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=-ας, ἡ<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. -ίη Hdt.8.97, Luc.<i>Astr</i>.10<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[intención]], [[plan]], [[proyecto]] μετὰ ὦν τὴν διάνοιαν ταύτην Hdt.1.46, ἔμπειρον ... τῆς ἐκείνου διανοίης Hdt.l.c., καὶ δὴ χρῆν τῆς διανοίας hace falta un plan</i> Ar.<i>Ec</i>.581, ταύτην τὴν διάνοιαν ἔχειν And.4.35, κατέχειν τὴν διάνοιαν οὐκ ἐδύνατο Th.1.130, [[ἄνευ]] διανοίας φύειν desarrollarse sin un plan preconcebido</i> los seres en la generación espontánea, Pl.<i>Sph</i>.265c, δ. θεοῦ designio divino</i> Pl.<i>Ti</i>.38c, cf. <i>Phdr</i>.247d, <i>Criti</i>.109c, τῶν δὲ συμμάχων πάντων μετεώρων ὄντων ταῖς διανοίαις Plb.3.107.6, cf. <i>PMich</i>.inv.3207.11 (II a.C.) en <i>ZPE</i> 100.1994.75, ὦ Νέμεσι ... δὸς δ' ἀγαθὴν διάνοιαν ἔχειν Orph.<i>H</i>.61.11, cf. Vett.Val.16.13, c. inf. fut. ἦν αὐτῶν ἡ δ. ... κακώσειν Th.4.52, c. gen. obj. τοῦ ὑπαπιέναι πλέον ἢ τοῦ μένοντος ... τὴν διάνοιαν ἔχουσιν Th.5.9, c. περί y gen. διανοίαις βουλήσεως ἀγαθῶν πέρι τελουμένων por los designios de un empeño en la realización del bien</i> Pl.<i>Lg</i>.967a, c. prep. y dat. οὐκ ἐπὶ τούτῳ τὴν διάνοιαν ἔσχον Isoc.5.14, πρὸς τῷ φιλεῖν δὲ τὴν διάνοιαν ἐστ' ἔχων Anaxipp.1.37.<br /><b class="num">2</b> [[opinión]], [[idea]] [[ἀνάγκη]] μεγάλων γνωμῶν καὶ διανοιῶν ἴσα καὶ τὰ ῥήματα τίκτειν Ar.<i>Ra</i>.1059, cf. <i>Nu</i>.944, <i>V</i>.1044, <i>Pax</i> 750, c. inf. Ἀπρίεω δὲ λέγεται εἶναι ἥδε δ., μηδ' ἂν θεόν μιν μηδένα δύνασθαι παῦσαι τῆς βασιληίης Hdt.2.169<br /><b class="num">•</b>[[criterio]] οὐδ' ὑμᾶς ... ἀπὸ τῆς αὐτῆς διανοίας [[δεῖ]] τάς τ' ἰδίας δίκας καὶ τὰς δημοσίας κρίνειν vosotros no debéis juzgar bajo el mismo criterio las causas privadas y las públicas</i> D.18.210.<br /><b class="num">3</b> [[manera de pensar]], [[mentalidad]] ὤλοντ' ἀσεβεῖ διανοίᾳ A.<i>Th</i>.831, μαινόλις A.<i>Supp</i>.108, χάρματα δ' ἀντιδιδοῖεν κοινοφιλεῖ διανοίᾳ que se intercambien alegrías con mentalidad de mutuo amor</i> A.<i>Eu</i>.985, μιμησάμενος τὴν Εὐρυκλέους ... διάνοιαν Ar.<i>V</i>.1019, [[αὐτοῦ]] (τοῦ νέου) τὴν διάνοιαν Pl.<i>Euthd</i>.275b, οἵη δ. ἐκείνου (Ὀρφέως) Luc.<i>Astr</i>.10.<br /><b class="num">4</b> [[atención]] μετά νυν δὸς ἐμοὶ σᾶς διανοίας desde ahora préstame atención a mí</i> E.<i>Supp</i>.57, εἰς τὸ προκείμενον τὴν διάνοιαν μετάγειν Vett.Val.334.23.<br /><b class="num">5</b> tard., plu. [[sentimientos]], [[apetencias]] ποιοῦντες τὰ θελήματα τῆς σαρκὸς καὶ τῶν διανοιῶν realizando los deseos de la carne y los sentimientos</i>, <i>Ep.Eph</i>.2.3.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[mente]] παιδίου δ. mente pueril</i> Arist.<i>EN</i> 1174^a2, op. σῶμα: νόσημα ... κατὰ τὸ σῶμα ἢ κατὰ τὴν διάνοιαν Pl.<i>Lg</i>.916a, γενώμεθα δὴ ταῖς διανοίαις ἐν τῷ τότε χρόνῳ situémonos con la mente en la época de entonces</i> Pl.<i>Lg</i>.683c, ὥσπερ καὶ σώματος καὶ διανοίας [[γῆρας]] Arist.<i>Pol</i>.1270^b40, op. al aspecto físico ἥ τε γὰρ ὄψις ... τά τε κατὰ τὴν διάνοιαν Plb.32.3.9, τοῦτο δ' ἔχε τῇ δια[νοίᾳ], ὅτι ten esto en mente, que ...</i>, <i>PPetr</i>.2.13.19.12 (III a.C.) en <i>BL</i> 1.355, [[ἔκστασις]] διανοίας perturbación mental</i> LXX <i>De</i>.28.28, τὸ τῆς διανοίας ἀσθενές Posidon.60, ἐσκοτωμένοι τῇ διανοίᾳ ὄντες cuyas mentes están en la oscuridad</i>, <i>Ep.Eph</i>.4.18, ἀναζωσάμενοι τὰς ὀσφύας τῆς διανοίας ὑμῶν ciñendo los lomos de vuestra mente</i>, e.e. preparándoos mentalmente</i>, 1<i>Ep.Petr</i>.1.13, ἑαυτοὺς ... ἐπαίρεσθαι ταῖς διανοίαις αὐτῶν 1<i>Ep.Clem</i>.39.1, τεθηριωμένην τὴν διάνοιαν ἔχοντες Vett.Val.192.18, ἱερὸν [[ἅγιον]] θεοῦ δ. εὐσεβοῦς Sext.<i>Sent</i>.46a, κενὰ ... [σ] κι[α] γραφήματα τῆς διανοίας οὐκ ἔστι τὰ φάσματα Diog.Oen.10.1.5, cf. 9.3.13<br /><b class="num">•</b>ref. al [[estado interior]] anímico y mental κατὰ τὴν διάνοιαν οὐχ ὁτὲ μὲν ἱλαροὶ, ὁτὲ δὲ κατηφεῖς Iambl.<i>VP</i> 196, τὴν διάνοιαν μεταλαμβάνονται experimentan un trastorno mental</i> ciertos enfermos, Herod.Med. en Orib.8.7.1, ἡσυχάζειν τῇ ψυχῇ ἢ τῇ διανοίᾳ mág. en <i>PMich</i>.757.23, cf. <i>Suppl.Mag</i>.53.14, κατὰ διάνοιαν interiormente</i> Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.10.7, op. κατ' ἐνέργειαν Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.23.1, cf. 48.4, ὁ κατὰ διάνοιαν πόλεμος guerra interior</i> Euagr.Pont.<i>Cap.Pract</i>.48.5.<br /><b class="num">2</b> [[inteligencia]], [[entendimiento]] op. [[αἴσθησις]] ‘conocimiento sensorial’ δύο φησὶν εἶναι γνώσεις· τὴν μὲν διὰ τῶν αἰσθήσεων τὴν δὲ διὰ τῆς διανοίας Democr.B 11, cf. 125, 191, τῆς διανοίας ὄψις Pl.<i>Smp</i>.219a, τῇ διανοίᾳ τίθεσθαι Pl.<i>Tht</i>.189d, ἀνάγεται δ' ἡ πραγματεία εἰς δύο, εἴς τε τὴν ἀκοὴν καὶ εἰς τὴν διάνοιαν Aristox.<i>Harm</i>.42.11<br /><b class="num">•</b>op. [[δόξα]] y φαντασία Pl.<i>Sph</i>.263d, cf. Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.100, ὁ μὲν ἐντὸς τῆς ψυχῆς πρὸς αὑτὴν [[διάλογος]] ... ἡμῖν ἐπωνομάσθη δ. Pl.<i>Sph</i>.263e, πᾶσα δ. ἢ πρακτικὴ ἢ ποιητικὴ ἢ θεωρητική Arist.<i>Metaph</i>.1025^b25, ταχίστη δ' ἡ τῆς διανοίας κίνησις Arist.<i>LI</i> 968^a26, μὴ ἀργὸν τὴν διάνοιαν ἔχειν Sallust.3, ὑμᾶς ... ὄντας ... ἐχθροὺς τῇ διανοίᾳ ἐν τοῖς ἔργοις τοῖς πονηροῖς <i>Ep.Col</i>.1.21<br /><b class="num">•</b>op. [[δόξα]], ἐπιστήμη y νόησις: καὶ ὅτι νόησις πρὸς δόξαν, ἐπιστήμην πρὸς πίστιν καὶ διάνοιαν πρὸς εἰκασίαν y que lo que es la inteligencia respecto a la opinión (hay que admitir que) es el conocimiento respecto a la creencia y el entendimiento a la imaginación</i> Pl.<i>R</i>.534a, cf. Procl.<i>Inst</i>.123<br /><b class="num">•</b>op. νόησις, πίστις y [[εἰκασία]] Pl.<i>R</i>.511d<br /><b class="num">•</b>identificada c. el λόγος: οὐκοῦν δ. μὲν καὶ λόγος ταὐτόν ...; Pl.<i>Sph</i>.263e, ὁ τῆς διανοίας λογισμός Pl.<i>Phd</i>.79a, ἃ δὴ λόγῳ μὲν καὶ διανοίᾳ ληπτά, ὄψει δ' οὔ Pl.<i>R</i>.529d, τὴν διάνοιαν ... λέγουσιν αὐτὴν πηγὴν εἶναι λόγου Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.244, cf. Zeno <i>Stoic</i>.1.40<br /><b class="num">•</b>τὸ αὐτὸ τῆς ψυχῆς μέρος, ὃ δὴ καλοῦσι διάνοιαν καὶ ἡγεμονικόν Zeno <i>Stoic</i>.1.50, τῶν κα[ιρ] ῶν οὐ δυναμένης διανοίας σημειοῦσθαι [διὰ] τὸ ποικίλον Epicur.<i>Fr</i>.[34.8] 2, τῆς γὰρ διανοίας ἐπ' οὐδὲν ἀπερειδομένης ... [[ἀνυπότακτος]] καὶ κωφὴ γίνεθ' ἡ [[διήγησις]] cuando la inteligencia no tiene ningún punto de apoyo ... la explicación se convierte en confusa e ininteligible</i> Plb.3.36.4, διανοίας ὀρθοδότειραι de las Musas, Orph.<i>H</i>.76.5, cf. Plot.6.9.5, Nemes.<i>Nat.Hom</i>.M.40.644C, πᾶν ῥητὸν τῇ διανοίᾳ λύεται Sopat.Rh.<i>Tract</i>.262.20, cf. 269.4<br /><b class="num">•</b>fig. αἱ διάνοιαι αὐτῶν (τῶν ἄστρων) Plot.4.4.6.<br /><b class="num">3</b> [[entendimiento discursivo]] op. νοῦς ‘conocimiento intuitivo’, Arist.<i>APo</i>.100^b6, ἐπιτάττοντος τοῦ νοῦ καὶ λεγούσης τῆς διανοίας Arist.<i>de An</i>.433^a2, cf. Plot.3.3.5, Περὶ νοῦ καὶ διανοίας tít. de una obra del pitágorico Brontino, Iambl.<i>Comm.Math</i>.8.<br /><b class="num">4</b> [[agudeza mental]], [[listeza]], [[ingenio]] βασιλεὺς ... ἐθαύμασε ... [[αὐτοῦ]] τὴν διάνοιαν Th.1.138, cf. Antipho 1.28, διάνοιαν δὲ ἐν ὅσοις λέγοντες ἀποδεικνύασίν τι ἢ καὶ ἀποφαίνονται γνώμην en la enumeración de los caracteres del drama, Arist.<i>Po</i>.1450^a6, cf. 1450^b11, <i>Rh</i>.1404^a19, τὰ μὲν οὖν περὶ τὴν διάνοιαν ἐν τοῖς περὶ ῥητορικῆς κείσθω Arist.<i>Po</i>.1456^a34, ὑπάρχων δὲ καὶ κατὰ τὴν διάνοιαν οὐδενὸς ἥττων Plb.8.19.3, ἐρρωμένην ἔχων τὴν διάνοιαν <i>PLond</i>.77.11 (VIII d.C.).<br /><b class="num">III</b> ref. a palabras, escritos, etc. [[pensamiento]] encerrado en la expresión, [[sentido]], [[significado]], [[interpretación]] ἐν δὲ διανοίᾳ ... λέξεως Gorg.B 5a, cf. Luc.<i>Lex</i>.24, Demetr.<i>Eloc</i>.2, 3, D.T.630.7, 9, 634.1, 642.21, A.D.<i>Adu</i>.119.6, 121.4, τὴν τούτου (τοῦ Ὁμήρου) διάνοιαν ἐκμανθάνειν, μὴ μόνον τὰ ἔπη Pl.<i>Io</i> 530b, πολλαὶ καὶ καλαὶ διάνοιαι περὶ Ὁμήρου Pl.<i>Io</i> 530d, de los Pitágoricos, Arist.<i>de An</i>.404^a17, οὔ τι τῶν μέτρων [[δέομαι]] ἀκοῦσαι οὐδὲ μέλος ... ἀλλὰ τῆς διανοίας Pl.<i>Ly</i>.205b, τὴν διάνοιαν ... ἐν κεφαλαίοις ... ἐφεξῆς [[δίειμι]] Pl.<i>Phdr</i>.228d, αἱ τῶν ὀνομάτων διάνοιαι Pl.<i>Cra</i>.418a, διάνοιαν δὲ τοιαύτην εἶχε τὰ γεγραμμένα Plu.2.151b, δ. τοῦ νόμου el espíritu de la ley</i> Aristeas 171, op. ῥητόν ‘la letra escrita’, Hermog.<i>Stat</i>.14<br /><b class="num">•</b>[[contenido]] πόημα καλὸν εἶναι τὸ σοφὴν διάνοιαν περιέχον que un buen poema es el que tiene contenido filosófico</i> Phld.<i>Po</i>.4.16S.<br /><b class="num">•</b>ret. σχηματισμοὶ ... τῆς διανοίας figuras de pensamiento</i> op. σχηματισμοὶ τῆς λέξεως ‘figuras de dicción’, D.H.<i>Comp</i>.8.2, cf. Aquila p.23.

}}