ἔθος: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=-εος, τό<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[práctica]], [[costumbre]], [[hábito]]<br /><b class="num">a)</b> μηδέ σ' ἔ. πολύπειρον ὁδὸν κατὰ τήνδε βιάσθω y no te fuerce la costumbre por este camino</i> Parm.B 7.3, cf. Arr.<i>Epict</i>.3.12.6, τό τοι σύνηθες ὀρθώσει μ' ἔ. S.<i>Ph</i>.894, τὸ γὰρ ἔ. τῇσι χερσὶ κάλλιστον [[διδασκαλεῖον]] Hp.<i>Flat</i>.1, cf. D.9.57, κατὰ τὸ ἔ. según lo acostumbrado</i> Th.4.32, Luc.<i>Alex</i>.54, <i>Eu.Luc</i>.22.39, Aesop.226.1, παρὰ τὸ ἔ. fuera de hábito</i>, en contra de lo acostumbrado</i> ref. al régimen de vida, Hp.<i>Acut</i>.31, rel. c. la salud ἔ. δὲ ἐξ ὧν ὑγιαίνομεν Hp.<i>Epid</i>.6.8.23, πόρνη καὶ βαλανεὺς τωὐτὸν ἔχουσ' ... ἔ. <i>Carm.Conu</i>.22, τἀργύριον ... μικρόν, τὸ δὲ ἔ. μέγα, ὃ γίγνεται μετὰ τούτου el pago es pequeño, pero es grande la costumbre que se deriva de ello</i> D.13.2, τὸ νῦν ἔ. Men.<i>Fr</i>.401, ὡς ἔ. como es costumbre</i>, <i>AP</i> 6.209 (Antip.Thess.), cf. Hierocl.<i>Facet</i>.44b<br /><b class="num">•</b>c. dat. en or. nom. e inf. ἔ. ἐστὶν αὐτοῖς ... ταράττειν Cratin.Iun.7.1, ταῖς ἡμέραις ταύταις δὲ κωμάζειν ἔ. Alex.255, ὅσσα παρ' ἀνθρώποις τρώγειν ἔ. <i>Batr</i>.(a) 34, ὡς ἔ. ἐστὶν δίδοσθαι τοῖς συγγενέσιν τῶν βασιλέων LXX 1<i>Ma</i>.10.89, (Κελτοί) οἷς ἔ. ἦν ... διὰ τῶν ῥοωδεστάτων διανήχεσθαι D.C.60.20.2, [[ἔνθα]] μοι καθεύδειν ἔ. ἦν Ach.Tat.1.6.2, ὡς ἔ. αὐτοῖς λέγειν <i>Mart.Pol</i>.9.2, ὡς ἔ. ἐστί σοι <i>PFay</i>.125.5 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>c. ἔχω: ἔ. δ' ἔχω δειπνεῖν σὺν τῷ βασιλεῖ καθήμενος I.<i>AI</i> 6.226, οὐχ ἔ. ἐχούσης ἐρημεῖν (τῆς ψυχῆς) <i>POxy</i>.3057.27 (I/II d.C.), cf. Longus 1.8.3, <i>Vit.Aesop.G</i> 102.1<br /><b class="num">•</b>op. φύσις: εἰς ἔθη τε καὶ φύσιν Pl.<i>R</i>.395d, cf. <i>Lg</i>.655e, ὅμοιον [[γάρ]] τι τὸ ἔ. τῇ φύσει· ... ἡ μὲν φύσις τοῦ ἀεὶ, τὸ δὲ ἔ. τοῦ πολλάκις Arist.<i>Rh</i>.1370^a7, δι' ἔ. op. ἐκ γενετῆς Arist.<i>EN</i> 1154^a33, cf. Anon.<i>in EN</i> 122.12, 17, ἔ., φασί, δευτέρη φύσις Iul.<i>Mis</i>.353a;<br /><b class="num">b)</b> como base de la conducta, la moral ἔθη ... οὐκ ἐθισθέντες καλά E.<i>Fr</i>.282.8, διδάξαι τὴν ψυχὴν ἔθεσι Pl.<i>Lg</i>.942c, ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν Pl.<i>R</i>.518e, τὴν δημοτικὴν καὶ πολιτικὴν ἀρετὴν ... ἐξ ἔθους ... γεγονυῖαν [[ἄνευ]] φιλοσοφίας τε καὶ νοῦ Pl.<i>Phd</i>.82b, αἴσχιον ἔ. Lys.15.3, μετὰ ἔθους φαύλου ζῆν Str.3.4.16, ἀπεφέρετο εἰς τὸ καθ' ἡμέραν ἔ. Aeschin.1.95, cf. <i>A.Al</i>.7A.77, incluido en la παιδεία Arist.<i>Pol</i>.1332^a40<br /><b class="num">•</b>frec. en juego de palabras c. ἦθος: ἐμφύεται πᾶσι τότε τὸ πᾶν ἦθος διὰ ἔ. Pl.<i>Lg</i>.792e, cf. 968d, Arist.<i>EN</i> 1103^a17.<br /><b class="num">2</b> lingüíst. [[uso]] ἔ. καὶ συνθήκη Pl.<i>Cra</i>.435a, οὐ φύσει ... ἀλλὰ νόμῳ καὶ ἔθει τῶν ἐθισάντων Pl.<i>Cra</i>.384d, esp. ref. al uso dialectal y poético ἐθνικὸν ἔ. A.D.<i>Synt</i>.46.1, Ὁμηρικόν A.D.<i>Synt</i>.164.1, Δωρικόν A.D.<i>Adu</i>.169.25, κοινόν A.D.<i>Adu</i>.132.27.<br /><b class="num">II</b> en un sent. institucional<br /><b class="num">1</b> [[uso establecido]], [[norma consuetudinaria]], [[tradición]] característica de pueblos o ciudades ἔ. τόδ' εἰς Ἕλληνας ἐξεδειξάμην, ἀεὶ κολαστὴς τῶν κακῶν καθεστάναι E.<i>Supp</i>.340, τόδ' ἔ. ἐν Σπάρτῃ ... κείμενον ἐστί Critias B 6.1, περὶ βαρβαρικῶν ἐθῶν Dionys.<i>Stoic</i>.1.93 tít., τὴν Λαυρεωτικὴν πρόσοδον ... ἔ. ... διανέμεσθαι la costumbre establecida de repartirse los ingresos (de las minas) de Laurión</i> Plu.<i>Them</i>.4, Περσικὸν ἔ. Ph.2.301, ἐγχώρια <i>Ep.Diog</i>.5.4<br /><b class="num">•</b>sancionada por el tiempo y los antepasados ταῦτα γὰρ ἐν ἔθει τῇδε τῇ πόλει πρότερόν τε ἦν Th.2.64, μὴ μεταβάλλειν τὸ ἔ. Th.1.123, cf. 2.16, τὸ τοιοῦτον ἔ. ἡμῖν παρέδοσαν Isoc.4.43, cf. Lys.31.11, κατὰ τὸ τῶν προγόνων ἔ. <i>IG</i> 12(2).35b.25 (Mitilene I a.C.), πάτρια ἔθη Pl.<i>Plt</i>.295a, cf. LXX 4<i>Ma</i>.18.5, <i>Act.Ap</i>.28.17, I.<i>BI</i> 7.424, <i>SIG</i> 1073.20 (Olimpia II d.C.), ἀρχαῖον ἔ. D.C.29.1, 55.6.5, cf. <i>SIG</i> 821C.3 (Delfos I d.C.), τὸ παλαιὸν ἔ. Paus.1.44.1, <i>IEphesos</i> 26.8 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>en la constr. ἐξ ἔθους [[según la costumbre establecida]], [[consuetudinariamente]] τὸ στεφανοῦν ἐξ ἔθους, οὐκ ἐκ προνοίας ποιεῖσθε Aeschin.3.178, cf. Babr.135.3, 141.5<br /><b class="num">•</b>en sent. econ. τὸ ἐξ ἔθους διδόμενον <i>OGI</i> 708.14 (II d.C.), cf. <i>SEG</i> 31.122.19 (Ática II d.C.), ἡ ἐξ ἔθους τιμή <i>PGrenf</i>.1.48.15 (II d.C.), τὸ ἐξ ἔθους ὀφειλόμενον [[δεῖπνον]] <i>IWKil.Mitford</i> 9a.7 (imper.), cf. <i>IG</i> 12(5).667.9 (Siro III d.C.), ὁ μισθός <i>PFlor</i>.180.8 (III d.C.), ἕδνα <i>PCair.Preis</i>.2.7 (IV d.C.), cf. Vett.Val.31.7, <i>Cod.Iust</i>.1.46.5<br /><b class="num">•</b>tb. κατὰ τὸ ἔ. <i>POxy</i>.370 (I d.C.), <i>PRyl</i>.78.17 (II d.C.), <i>PHamb</i>.23.35 (VI d.C.), cf. Iust.<i>Nou</i>.17.8, οἱ ἐν Ῥώμῃ στατιωνάριοι ἔ. εἶχον [[ἀεί]] ποτε ... παρέχειν ... (δηναρίους) σνʹ <i>IG</i> 14.830.32 (Campania II d.C.)<br /><b class="num">•</b>en or. nominal e inf. ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐν οἷς ἔ. ἐστὶν ἀναγράφειν τὰς εὐεργεσίας <i>IG</i> 11(4).1039b.13 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>en paralelo u op. c. νόμος: παλαιὸν ἔ. καὶ πάτριος νόμος Isoc.4.55, 12.169, νόμοι τε καὶ ἔθη X.<i>Mem</i>.3.9.1, cf. Pl.<i>Lg</i>.951b, κατὰ <τοὺς> νόμους, ἢ ταῖς ἀνάγκαις, ἢ <τὸ> τρίτον ἔθει τινί Men.<i>Fr</i>.120, cf. <i>SEG</i> 22.507.15 (Quíos I d.C.), <i>IGBulg</i>.1².317 (Mesambria III d.C.), LXX <i>Sap</i>.14.16, τὸ πάρ' ἡμῖν ἔ. ... νόμου δύναμιν ἔχον Basil.<i>Ep</i>.160.2; c. νόμιμα Arist.<i>Rh</i>.1365^b24 (var.), ἔθη καὶ νόμιμα Ph.2.46, cf. πονηρὸν ἔ. ... καὶ ὡς δηλατορίαν ἣν μισοῦσιν οἱ νόμοι <i>SB</i> 10989.52 (IV d.C.)<br /><b class="num">•</b>esp. c. la ley no escrita [[derecho consuetudinario]] νόμιμον ἔθει καὶ ἀγράφῳ νομισθὲν νόμῳ Pl.<i>Lg</i>.841b, cf. <i>Plt</i>.301e, κατὰ γράμματα νόμοι op. κατὰ τὰ ἔθη Arist.<i>Pol</i>.1287^a6, cf. Anaximen.<i>Rh</i>.1421^b36<br /><b class="num">•</b>en rom. [[el uso]], [[la ley]] o [[derecho]] romano οὐκ ἔστιν ἔ. Ῥωμαίοις χαρίζεσθαί τινα ἄνθρωπον πρὶν ἢ ὁ κατηγορούμενος ... <i>Act.Ap</i>.25.16, παρὰ τὸ κοινὸν ἔ. τῶν ἐπαρχειῶν contra la ley común de las provincias</i>, <i>ITemple of Hibis</i> 4.11 (I d.C.).<br /><b class="num">2</b> rel. la relig. [[tradición]], [[uso]], incluso [[rito]] ὥσπερ ἔ. ἐστίν en la procesión de Eleusis, And.<i>Myst</i>.111, cf. Call.<i>Lau.Pall</i>.36, θύειν αὐτοῖς ἔ. ἔχουσι Theopomp.Hist.347b, ὡς ἦν ἔ. como era tradicional</i> ref. costumbres funerarias, D.C.67.3.4¹, cf. Paus.10.21.7, <i>Eu.Io</i>.19.40, μυστήρια ... ἐπιτελοῦνται ... μετὰ ... νομίμων ἐθῶν <i>IEphesos</i> 213.7 (I d.C.), LXX 2<i>Ma</i>.11.25, 13.4, τὸ ἔ. τῆς ἱερατείας <i>Eu.Luc</i>.1.9, cf. <i>Act.Ap</i>.6.14, I.<i>AI</i> 2.313, Nonn.<i>Par.Eu.Io</i>.19.40, περιτμηθῆναι κατὰ τὸ ἔ. ser circuncidado según el rito</i>, <i>BGU</i> 82.12 (II d.C.), τὰ ἔθη καὶ νομοθετήματα Gr.Naz.M.35.649A, cf. Gr.Nyss.<i>Eun</i>.3.9.58, <i>CNic</i>.(325) <i>Can</i>.6.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Quizá de *<i>sedhos</i>, cf. ai. <i>sádhiṣ</i>, lat. <i>sēdēs</i>, etc. ¿O de *<i>su̯edhos</i>, cf. c. otro suf. ai. <i>svadhā́</i>- ‘carácter’, deriv. del tema pron. *<i>su̯e</i>-?

}}