ἐκτελέω: Difference between revisions

{{DGE

|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [impf. 3^a. plu. ἐξετέλειον <i>Od</i>.4.7, pas. ἐξετελεῦντο <i>Od</i>.11.294; fut. ind. ἐκτελεῖ (tm.) <i>Il</i>.4.161, ἐκτελέει <i>Il</i>.10.104, <i>Od</i>.10.27; aor. ind. ἐξετέλεσσεν <i>Il</i>.18.79, ἐξετέλεσε Paus.8.7.6, subj. 1^a. sg. ἐκτελέσω <i>Od</i>.2.98, part. ἐκτελέσσαντες Sapph.17.5; perf. ind. ἐκτετέλεσται <i>Od</i>.22.5]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> c. ac. de la palabra o asim.<br /><b class="num">1</b> [[cumplir]] frec. c. intervención divina:<br /><b class="num">a)</b> oráculos, profecías, juramentos (ὅρκια) ἔκ τε καὶ ὀψὲ τελεῖ (Ὀλύμπιος) <i>Il</i>.4.161, Φίλιππος οὐ πρόσω βιώσας ἕξ τε καὶ τεσσαράκοντα ἐτῶν τὸ μάντευμα ἐξετέλεσε Paus.8.7.6, cf. Lyd.<i>Mens</i>.4.67, Eus.<i>PE</i> 2.2.20, 3.13.17, Them.<i>Or</i>.20.234c, Διὸς ... τὴν [[ἑαυτοῦ]] πρόθεσιν ἐκτελέσαντος Oenom.6.65;<br /><b class="num">b)</b> promesas, ruegos, tb. c. dat. de pers. οὐδὲ τοὶ ἐκτελέουσιν ὑπόσχεσιν <i>Il</i>.2.286, [[εἴποτε]] τοί τι πατὴρ ἐμὸς ... ἢ ἔπος ἠέ τι ἔργον ὑποστὰς ἐξετέλεσσε <i>Od</i>.4.329, τὴν ὑπόσχεσιν τῷ Ἀρταφρένεϊ ἐκτελέσαι Hdt.5.35, εὐχήν τινα ἐκτελῶν ἐπὶ σωτηρίᾳ παιδός Paus.5.26.5, en v. pas. ὧδε γὰρ ἐκτελέεσθαι ὀΐομαι un augurio <i>Il</i>.12.217, Διὸς νόος ἐξετελεῖτο <i>h.Merc</i>.10, ἐκτελοῖτο δὴ τὰ χρηστά que se cumplan los vaticinios favorables</i> A.<i>Pers</i>.228, κατὰ δαίμονα καὶ τύχαν τὰ πάντα βροτοῖσιν ἐκτελεῖται Diagor.2.2, cf. Call.<i>Fr</i>.12.6, προφητεία ἐκτετελεσμένη Origenes <i>Hom</i>.11 <i>in Lc</i>.p.77, cf. Eus.<i>DE</i> 1.10 (p.48);<br /><b class="num">c)</b> órdenes, advertencias [[ἐγώ]] τοι πάντα μάλ' [[ἐκτελέω]] καὶ πείσομαι ὡς σὺ κελεύεις <i>Il</i>.23.96, τὰ προστάγματα τοῦ στρατηγοῦ Arr.<i>Epict</i>.3.24.32, cf. Paus.2.19.6, Porph.<i>VP</i> 8, (τὰ ἄστρα) προσετάγησεν ἐκτελεῖν τὰ εἰς οἰκονομίαν ἐπιτήδεια se impuso a los astros cumplir lo relativo a la economía divina</i> Clem.Al.<i>Strom</i>.6.16.148;<br /><b class="num">d)</b> las obligaciones consignadas ἐκτελῶν τὴν χρείαν en un contrato <i>POxy</i>.1426.15 (IV d.C.), ἐκτελοῦντα πάντα τὰ ἐπιτραπησόμενα αὐτῷ ὑπὸ τοῦ διδασκάλου de los deberes de un aprendiz <i>BGU</i> 1021.15 (III d.C.), cf. <i>PMasp</i>.1.14, <i>POxy</i>.140.13 (ambos VI d.C.), τὰ προσήκοντα αὐτοῖς <i>BGU</i> 747.ue.5 (II d.C.).<br /><b class="num">2</b> [[acatar]], [[cumplir]] τὰ νόμιμα X.<i>Lac</i>.10, ἔργῳ τὰ τοῦ καλοῦ καὶ ἀγαθοῦ ἐκτελεῖς cumples de obra lo que corresponde al hombre bueno y honrado</i> Arr.<i>Epict</i>.3.24.111, ἐντολάς Clem.Al.<i>Paed</i>.1.11.98, ἐκτελέσαι τὰ τῆς εὐσεβείας Charito 6.2.2.<br /><b class="num">3</b> [[dar cumplimiento]], [[ejecutar]], [[hacer realidad]] c. ac. del pensamiento o deseos humanos, frec. c. dat. de pers. οὔ θην Ἕκτορι πάντα νοήματα ... Ζεὺς ἐκτελέει Zeus no hará realidad todos los deseos de Héctor</i>, <i>Il</i>.10.105, μή οἱ ἀπειλὰς ἐκτελέσωσι θεοί <i>Il</i>.9.245, cf. 18.79, ἐπιθυμίην Hdt.1.32, τὸν ἔρωτα Pl.<i>Smp</i>.193c.<br /><b class="num">II</b> c. ac. del hecho y la acción<br /><b class="num">1</b> [[llevar a cabo]], [[realizar]]<br /><b class="num">a)</b> acciones, hazañas ἐκτελέσαι μέγα ἔργον, ὅ οἱ [[Διόθεν]] θέμις ἦεν Hes.<i>Sc</i>.22, cf. 38, (ὄμνυ) ἐμοὶ τὸ λεχθὲν ἔργον S.<i>Tr</i>.1187, σὺν τᾷ (ἀλακάτᾳ) πόλλα μὲν ἔργ' ἐκτελέσῃς ἀνδρεΐοις πέπλοις Theoc.28.10, ἐκτελέσαι δὲ πρᾶξιν Ἀμφικτύονας θ[εὸς] κελεύει τάχος Philod.Scarph.105, Ἀμφιτρυωνιάδην ... πόνον <i>AP</i> 14.55, τὰς οἰκετικὰς χρείας I.<i>AI</i> 8.160, en v. pas. ἄεθλος ... ἐκτετέλεσται <i>Od</i>.22.5, πᾶν ὃ θέλεις ... χρέος ἐκτετέλεσται Theoc.25.53;<br /><b class="num">b)</b> funciones naturales περιπάτησιν Porph.<i>Gaur</i>.1.3, en v. pas. νῦν δ' ἤδη τόδε μακρὸν [[ἐέλδωρ]] ἐκτετέλεσται <i>Od</i>.23.54.<br /><b class="num">2</b> [[celebrar]] actos sociales o religiosos:<br /><b class="num">a)</b> rel. la boda o el acto sexual τοῖσιν δὲ θεοὶ γάμον ἐξετέλειον <i>Od</i>.4.7, cf. <i>h.Pan</i>.35, Theoc.22.206, <i>AP</i> 6.79 (Agath.), <i>PCair.Preis</i>.2.8 (IV d.C.), τὸ τῆς Ἀφροδίτης μυστήριον <i>PMag</i>.36.306, μοιχείας ... καὶ φθορὰς ... χρῆναί φασιν ἐκτελεῖν de ciertas prácticas paganas, Eus.<i>PE</i> 4.16.22, en v. pas. σοὶ μὲν δὴ γάμος ὠς ἄραο ἐκτετέλεστ' Sapph.112.2, ὧδε καὶ ἀθανάτων ἱερὸς γάμος ἐξετελέσθη Theoc.17.131, cf. X.Eph.3.5.1, ὡς μὴ μεθ' ἡμέραν τὰ μυστικὰ τῆς φύσεως ἐκτελεῖσθαι ὄργια de los novios, Clem.Al.<i>Paed</i>.2.10.96;<br /><b class="num">b)</b> funerales τὰ καθήκοντα ἐπὶ τῷ θανάτῳ ἐξετέλεσα <i>POxy</i>.1121.15 (III d.C.), cf. Mitteis <i>Chr</i>.319.58 (crist.), τὰ περὶ τὴν κήδειαν τοῦ Καλασίριδος ἐκτελέσας Hld.8.3.4, cf. <i>PMonac</i>.8.5, <i>PLond</i>.1727.37 (ambos VI d.C.), τὰ νομιζόμενα X.Eph.3.8.1, en v. pas. ταφῆς ἐκτελεσθείσης App.<i>Hisp</i>.75;<br /><b class="num">c)</b> juegos ἐκτελέωμεν ἄεθλον <i>Od</i>.21.135, 180, 268, cf. Mosch.4.89, Gal.5.843;<br /><b class="num">d)</b> ritos y sacrificios en gener. θυσίας ... χαριστηρίους I.<i>AI</i> 2.269, ἐκτελοῦντες τὰς τῶν θεῶν λειτουργίας <i>PTeb</i>.302.30 (I d.C.), τὰς ἱε[ρου] ργίας <i>PTeb</i>.293.21 (II d.C.), ἱερεὺς ... τὰ πρὸς τοὺς θεοὺς καὶ τοὺς ἱερεῖς πάντα δαψιλῶς ... ἐξετέλεσα <i>IKeramos</i> 36.8 (imper.), πάντα ἐξετέλε<σ>σεν ἐπάξια μύστιδος ἀρχῆς <i>IPhilippi</i> 125.10.<br /><b class="num">3</b> c. ac. de cargos civiles o relig., magistraturas, etc. [[desempeñar]], [[ejercer]] frec. c. adv. indic. elogio τὰς λοιπὰς ἀρχὰς καὶ λειτουργίας πάσας ἐκτετελέσαντα τῇ πατρίδι φιλοτείμως <i>IEphesos</i> 3011.4, cf. 661.30 (ambas II d.C.), πάσας ἀρχὰς καὶ λειτουργίας λαμπρῶς καὶ ἐπιφανῶς ἐκτετελεκότος <i>MAMA</i> 6.76.8 (Atuda II/III d.C.), cf. <i>IG</i> 12(1).832.13 (Lindos, imper.), <i>IPrusias</i> 1.11 (III d.C.), <i>IPE</i> 1².52.6 (Olbia II/III d.C.), ὑπηρεσίαν <i>POxy</i>.2764.17, cf. <i>PSI</i> 1243.15 (ambos III d.C.), <i>POxy</i>.1196.14 (IV d.C.), λειτουργίας ... τῇ γλυκυτάτῃ πατρίδι <i>TAM</i> 5.970.15 (Tiatira, imper.), τὰς πολιτείας <i>IG</i> 4.672.4 (Nauplia, imper.), ἔργῳ τὴν διακονίαν ἐκτελείτω Clem.Al.<i>Strom</i>.3.12.79, cf. Pall.<i>H.Laus</i>.13.2, Them.<i>Or</i>.34.456.<br /><b class="num">III</b> ref. actos considerados neg.<br /><b class="num">1</b> [[ejecutar]], [[perpetrar]] actos ilícitos, deshonrosos, etc. ἐκτελέσας μέγα ἔργον (el haber seducido Egisto a Clitemestra) <i>Od</i>.3.275, παραιβασίην ἀλεγεινὴν ἐκτελέειν Hp.<i>Iusi</i>.2.5, cf. D.C.63.21.1, Chrys.M.56.538, en v. pas. ἐκτελεσθέντος ... τοσοῦδε ἄγους App.<i>BC</i> 2.118.<br /><b class="num">2</b> [[pasar por]], [[padecer]] fig. ἀγῶνας ref. combates, sufrimientos, LXX 2<i>Ma</i>.15.9, χρὴταύτας (λύπας) ἐκτελέσαντα θανεῖν hay que morir tras haber padecido (las penas)</i> <i>IG</i> 9(1).256.10 (Halas), τὰς ἐξ ἔθους ... πρὸς ἡμῶν ἐπιτελουμένας ἀσκήσεις Eus.<i>HE</i> 2.17.21.<br /><b class="num">IV</b> c. énf. en el fin y el resultado<br /><b class="num">1</b> [[dar como resultado]], [[producir]] οὔ τι θεοὶ [[γόνον]] ἐξετέλειον ἐξ [[ἐμεῦ]] los dioses no producían descendencia de mi</i>, <i>Il</i>.9.493, οὔ νύ τι κέρδιον ἡμῖν ἔλπομαι ἐκτελέεσθαι <i>Il</i>.7.353, ὅσσα (ἄλγεα) τε μητρὸς Ἐρινύες ἐκτελέουσι <i>Od</i>.11.280, οὔ νύ τι κέρδιον ἡμῖν ἔλπομαι ἐκτελέεσθαι <i>Il</i>.7.353.<br /><b class="num">2</b> [[terminar]], [[acabar]], [[llevar a término]] ὁδὸν ἐκτελέσαντες <i>Od</i>.10.41, μακρὴν ποσσίν ... ὁδὸν ἐκτελέσαι Thgn.72, cf. Luc.<i>Syr.D</i>.55, τὸν Ἰάσονος εὔδοξον πλόον ἐκτελέσαις Pi.<i>Fr</i>.172.6, (ἵπποι) δολιχὸν δρόμον ἐκτελέουσιν Opp.<i>C</i>.1.291, μίμνετ' ἐπειγόμενοι ... εἰς ὅ κε φᾶρος ἐκτελέσω <i>Od</i>.2.98, 19.142, cf. 156, 24.146, τὰ λείποντα τῷ νηῷ Luc.<i>Syr.D</i>.26, cf. Porph.<i>Gaur</i>.10.4, τὴν σκέψιν Pl.<i>R</i>.434d, θεεικὴν σοφίαν <i>MAMA</i> 1.228.6 (Frigia, crist.), en v. pas. πόλεμος App.<i>BC</i> 2.92.<br /><b class="num">3</b> [[culminar]], [[ejecutar]], c. ac. de la obra de arte [[crear]] [[ἄγαλμα]] Paus.1.40.4, εἰκόνας <i>AP</i> 7.563 (Paul.Sil.), abs. LXX 2<i>Pa</i>.4.5, en v. pas. ἐκτετελεσμένον ἤδη τὸ [[ἄγαλμα]] ἦν Paus.5.11.9, fig. ὁ κατ' εἰκόνα ἐκτελούμενος τοῦ κυρίου el (hombre) creado a imagen del Señor</i>, Clem.Al.<i>Strom</i>.3.9.69, [[ἔνθα]] μυστικῶς ἀνθρώπου ἐκτελεῖται [[γένεσις]] Clem.Al.<i>Strom</i>.4.23.150.<br /><b class="num">4</b> arq. [[culminar]], [[edificar]], [[fundar]] τεῖχος App.<i>Hisp</i>.45, δόμον (ref. a la tumba) <i>IGLBulg</i>.207.3 (Filipópolis IV d.C.), abs. ἤρξαντο οἰκοδομεῖν καὶ οὐκ ἴσχυσεν ἐκτελέσαι <i>Eu.Luc</i>.14.30, cf. 29, frec. en inscr., ref. tácitamente al propio monumento <i>MAMA</i> 5.134.6 (Frigia II/III d.C.), 1.232.7 (Laodicea Combusta, crist.)<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. χρηστήριον ἐκτελέσαντο Boeo 1.1, en v. pas. ἔργον ... ἐξετελέσθη <i>Princeton Exp.Inscr</i>.738 (Siria, imper.), cf. I.<i>AI</i> 15.380.<br /><b class="num">5</b> [[hacer efectivo]], [[pagar]] τοιήνδε ζημίην Luc.<i>Syr.D</i>.6, τὸν φόρον Clem.Al.<i>QDS</i> 21.4.<br /><b class="num">V</b> c. valor espacio-temporal<br /><b class="num">1</b> c. compl. de tiempo [[cumplir]], [[completar]] εὖτ' ἂν ... χειμέρι' ἐκτελέσῃ Ζεὺς ἤματα Hes.<i>Op</i>.565, εἴκοσι ... ἐνιαυτούς Pi.<i>P</i>.4.104, τίκτουσι γυναῖκες ... οὐ πᾶσαι [[δέκα]] μῆνας ἐκτελέσασαι Hdt.6.69, τὸν ἐνιαύσιον ... χρόνον del término de una magistratura, D.H.10.60, ζωῆς ἐκτελέσας ὀκτὼ καὶ [[δέκα]] ἔτη <i>IG</i> 9(2).658.6 (Larisa, imper.), μετὰ σοῦ πάντα τὸν τῆς ζωῆς μοῦ χρόνον <i>PMasp</i>.155.12, cf. <i>PFlor</i>.93.11 (ambos VI d.C.).<br /><b class="num">2</b> c. ac. ref. la ‘vida’ [[llevar a término]], [[vivir hasta el final]] ὑγιείᾳ αὐτῷ ... δὸς βίον ἐκτελέσαι <i>CEG</i> 760.5 (Atenas IV a.C.), τὸν βίον ἐξετέλεσεν εὐσεβῶν D.S.1.49, βίον ἄλυπον Men.<i>Comp</i>.1.19, en inscr. funerar. βίον ὄλβιον ἐκτελέσαντες <i>IHadrianopolis</i> 78.12 (II d.C.), καλῶς βίον ἐξετέλεσεν <i>MAMA</i> 1.228.9 (Frigia, crist.)<br /><b class="num">•</b>fig. τεσσαρακονταέτης Μοιρῶν μίτον ἐξετέλεσσε <i>IG</i> 12(7).292.9 (Amorgos II/III d.C.), cf. 4.627.5 (Argos II/III a.C.), παρθενίην ἐκτελέσασα llevando hasta el final tu virginidad</i>, e.d. muriendo vírgen</i>, <i>ITyr</i> 204.5 (crist.).<br /><b class="num">B</b> intr. en v. act. y med.-pas.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[cumplirse]], [[realizarse]] οὐδ' ἄρ' ἔμελλεν ἐκτελέειν el regreso a Ítaca de los compañeros de Ulises <i>Od</i>.10.27, πρὸς τὸ τὰς φυσικὰς ἐνεργείας ἐκτελεῖσθαι καλῶς para que las funciones naturales se realicen correctamente</i> Gal.14.282, τοπικαὶ κινήσεις ... ἐκτελοῦνται Porph.<i>Gaur</i>.7.3.<br /><b class="num">2</b> [[cumplir su propósito]] καὶ νύ κεν ἐξετέλεσσαν, εἰ ἥβης μέτρον ἵκοντο y hubieran cumplido su propósito, si hubieran llegado a la culminación de su juventud</i>, <i>Od</i>.11.317, cf. Simon.<i>Eleg</i>.69, c. el compl. en el cont. Δαρείου βασιλέος ἐκτελέσας κατὰ νοῦν Hdt.4.88.<br /><b class="num">II</b> usos temp.<br /><b class="num">1</b> [[cumplirse]], [[pasar]] ὅτε δὴ μῆνές τε καὶ ἡμέραι ἐξετελεῦντο <i>Od</i>.11.294, <i>h.Ap</i>.349, ἐν γὰρ ἑξήκοντα μιῆς δεούσῃσιν ἡμέρῃσιν ἐγγύτατα δύο μῆνες ἐκτελεῦνται en cincuenta y nueve días casi se cumplen dos meses</i> Hp.<i>Oct</i>.4.<br /><b class="num">2</b> [[llegar al fin de sus días]], [[envejecer]] πρὶν ἐκτελέσαι κατέβη δόμον [[Ἄϊδος]] [[εἴσω]] antes de envejecer descendió al Hades</i> Thgn.917.

}}