View source for βασίλειος

{{LSJ1
|Full diacritics=βᾰσίλειος
|Medium diacritics=βασίλειος
|Low diacritics=βασίλειος
|Capitals=ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
|Transliteration A=basíleios
|Transliteration B=basileios
|Transliteration C=vasileios
|Beta Code=basi/leios
|Definition=ον, also α, ον <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>589</span>, <span class="title">IG</span>12.115; Ion. and Aeol. βᾰσιλ-ήϊος, η, ον, also βᾰσιλ-ῇος Melinnoap.Stob.3.7.12, <span class="title">Hymn.Is.</span>138:—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">royal</b>, δεινὸν δὲ γένος βασιλήϊόν ἐστι κτείνειν <span class="bibl">Od.16.401</span>; ὁ β. θρόνος <span class="bibl">Hdt.1.14</span>, etc.; used by Trag. in lyr., <b class="b3">β. οἶκοι, μέλαθρα</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>157</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>343</span>; <b class="b3">ἰσχύς, τιάρα</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Pers.</span>589</span>,<span class="bibl">661</span>; <b class="b3">νόστος ὁ β</b>. <b class="b2">the king's</b> return, ib.<span class="bibl">8</span>; τοῖς β. νόμοις <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>382</span>; cf. [[πῆχυς]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">of the archon</b> βασιλεύς, ἡ β. στοά <span class="title">IG</span>12.115, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Ath.</span>7.1</span>, <span class="bibl">Paus.1.3.1</span> (also of the <b class="b2">basilica</b> of Herod at Jerusalem, <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>15.11.5</span>). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> 'royal', i.e.<b class="b2">choice</b>, μύρον <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>23.19</span>, <span class="bibl">Crates Com.2</span>; cf. <b class="b3">βασίλεια· γένος ἰσχάδων</b>, Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">Ἄρτεμις βασιληΐη</b>, divinity in Thrace, <span class="bibl">Hdt.4.33</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0436.png Seite 436]] ον, [[βασιλεία]] z. B. [[ἰσχύς]] Aesch. Pers. 589; Paus. 3, 1, 5 Lesart der codd.; ion. u. ep. βασιλήϊος, Her. [[βασιληΐη]] [[πόλις]] 7, 209; <b class="b2">königlich</b>, fürstlich; [[γένος]] βασιλήιον, [[ἅπαξ]] εἰρημ., Od. 16, 401; [[θρόνος]] Her. 1, 14 u. sonst überall; ἡ [[βασίλειος]] [[στοά]] Ar. Eccl. 685, die Säulenhalle, wo der Archon [[βασιλεύς]] Gericht hält, auch der Areopag sich versammelt, Dem. 25, 23, nach B. A. 229 von Ζεὺς [[βασιλεύς]] benannt. Das neutr. als subst. gew. a) τὰ [[βασίλεια]], königliche Wohnung, Palast, Residenz, schon Her. 1, 30 βασιλήϊα, u. öfter; Ar. Ach. 80; Plat. Crit. 115 c; Xen. oft, der auch den sing. so häufig braucht, Cyr. 2, 4, 3. 7, 5, 25; Pol. 3, 15; D. Sic. 20, 24. – b) τὸ [[βασίλειον]]. königlicher Schatz, Her. 2, 149 u. Sp. – c) das Diadem, Plut. Is. et Os. 19; bei Sp. = [[βασιλεία]], z. B. Plut. Agis 11.
}}
{{ls
|lstext='''βᾰσίλειος''': -ον, καὶ α,ον, Αἰσχύλ. Πέρσ. 589· Ἰων. -ή ïος,η,ον,Αἰολ. βασιλῆος Μελιννὼ παρὰ Στοβ. 87..23,Ἐπιγρ.Ἀνδρ.ἐν Ἑλλ. Ἐπιγράμ. 1028.48· -τοῦ βασιλέως,[[βασιλικός]], δεινὸν δὲ γένος βασιλήïον ἐστι κτείνειν Ὀδ.II.401· ὁ β. [[θρόνος]] Ἡρόδ.1.14,κτλ.· β. οἶκοι, μέλαθρα Αἰσχύλ. Ἀγ. 156,Χο.343· [[ἰσχύς]],[[τιάρα]] ὁ αὐτ. Πέρσ. 589,663· [[νόστος]] ὁ β. , τοῦ βασιλέως ἡ [[ἐπιστροφή]], [[αὐτόθι]] 8· τοῖς β. νόμοις Σοφ. Ἀντ. 382· -πρβλ. [[πῆχυς]] V,[[στοά]] ΙΙ.2.2) ὁ ἀνήκων εἰς τὸν ἄρχοντα βασιλέα, ἡ β. [[στοά]],ἴδε [[στοά]].
}}
{{bailly
|btext=ος <i>ou</i> α, ον :<br /><b>I.</b> de roi, royal ; τὸ βασίλειον :<br /><b>1</b> demeure <i>ou</i> résidence royale;<br /><b>2</b> trésor royal;<br /><b>3</b> insigne de la royauté, diadème;<br /><b>II.</b> de l’archonte-roi, <i>à Athènes</i>.<br />'''Étymologie:''' [[βασιλεύς]].
}}
{{DGE
|dgtxt=-ον<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. y eol. -ήϊος <i>Il</i>.18.550, <i>Od</i>.16.401, Hdt.1.14, Sapph.94.20, Alc.130a.15, 350.5; -ῇος Melinno <i>SHell</i>.541.6, <i>Hymn.Is</i>.138 (Andros)<br /><br /><b class="num">• Grafía:</b> graf. βασίλαιν por -ειον <i>SEG</i> 14.849 (Alejandría II d.C.)<br /><br /><b class="num">• Prosodia:</b> [-σῐ-]<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [fem. -α A.<i>Pers</i>.589, E.<i>El</i>.187, <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.104.8 (V a.C.)]<br /><b class="num">I</b> adj.<br /><b class="num">1</b> [[propio del rey]], [[real]] τέμενος <i>Il</i>.l.c., γένος <i>Od</i>.l.c., Th.1.132, D.59.98, τεῖχος βασιλήϊον muralla del palacio</i> Alc.l.c., οἶκοι A.<i>A</i>.157, cf. <i>Ch</i>.343, E.<i>Med</i>.960, <i>Hel</i>.70, θρόνος Hdt.l.c., τιήρα A.<i>Pers</i>.8, βασίλειοι νόμοι órdenes del rey</i> S.<i>Ant</i>.382, δεξιὰ β. Plu.<i>Alex</i>.30<br /><b class="num">•</b>tb. [[del emperador]] φροντίδες Philostr.<i>VS</i> 490<br /><b class="num">•</b>[[propio del reino, del imperio]] ἡ β. [[δύναμις]] el ejército imperial</i> Plb.31.2.11, ref. a la ciu. de Roma κῦδος βασιλῇον gloria imperial e.d. de ser un imperio</i> Melinno l.c., θεοὶ γενέθλιοι καὶ βασίλειοι Plu.<i>Alex</i>.30, δικασταὶ βασίλειοι jueces reales</i> entre los persas intérpretes de las leyes patrias</i> Hdt.3.31, cf. Hsch.<br /><b class="num">•</b>en Atenas [[del arconte rey]] ἡ στοὰ ἡ [[βασιλεία]] el pórtico real</i> en el ágora <i>IG</i> l.c., D.25.23, Arist.<i>Ath</i>.7.1, Paus.1.3.1, Harp., Hsch.<br /><b class="num">•</b>ref. a Cristo como rey τὸ βασίλειον σῶμα Χριστοῦ <i>Const.App</i>.6.30.2.<br /><b class="num">2</b> fig. [[real]] e.d. [[escogido]] n. de un tipo de ungüento μύρον βασιλήϊον Sapph.l.c., γλυκύτατον δ' ὦζε βασιλείου μύρου Crates Com.2, εὐδόκιμον τὸ βασίλειον μύρον Poll.6.105, cf. como subst. βασίλειον· [[εἶδος]] μύρου Hsch., en lat. <i>regale unguentum</i> Plin.<i>HN</i> 13.18, <i>basilium</i>, <i>CIL</i> 13.10021.100, 180, en metrología ὁ β. πῆχυς el codo real</i> mayor que el ordinario ὁ δὲ β. πῆχυς τοῦ μετρίου ἐστὶ πήχεος μέζων τρισὶ δακτύλοισι Hdt.1.178, cf. Alc.350.5, Hdt.7.117, οἱ βασίληιοι Σκύθαι los escitas reales</i> definidos como οἱ ἄριστοι, de una de las tribus que sojuzga a las otras, cf. τὰ βασίληια (<i>sc</i>. χωρία) los territorios reales</i> donde habita dicha tribu, Hdt.4.20, cf. Iv. <br /><b class="num">II</b> subst. τὸ βασίλειον<br /><b class="num">1</b> [[residencia real]], [[palacio]] τοῦ τείχους τοῦ βασιληίου Charo Lamps.10, cf. Isoc.9.30, 32, más frec. en plu. ἀπικόμενος δὲ ἐξεινίζετο ἐν τοῖσι βασιλείοισι Hdt.1.30, κατακλεισάμενος ἐν τοῖς βασιλείοις X.<i>Cyr</i>.7.2.5, cf. Hdt.1.178, Pl.<i>Criti</i>.115c, 116a, c, X.<i>An</i>.1.2.23, Arist.<i>Oec</i>.1352<sup>a</sup>11, Plb.10.10.9, 27.7, 9, <i>Eu.Luc</i>.7.25, Socr.Sch.<i>HE</i> 3.13.1, καὶ ἔτι νῦν ἔτι βασίλεια καλεῖται Κρόκωνος lugar que hoy día todavía se llama palacio de Crocón</i> Paus.1.38.2<br /><b class="num">•</b>en un campamento [[tienda del rey]] X.<i>Cyr</i>.2.4.3.<br /><b class="num">2</b> [[sede]], [[capital del reino o imperio]] de ciu. πόλις ... βασίλειον ἦν Καρχηδονίων Plb.3.15.3, ἧκεν εἰς Σοῦσα τὸ β. D.S.19.18, τὸ β. καὶ μητρόπολις τῶν Αἰθιόπων Str.1.2.25, cf. Plb.10.27.5.<br /><b class="num">3</b> [[tesoro real]], [[arcas reales]] ἐς τὸ β. καταβάλλει ... τάλαντον ἀργυρίου Hdt.2.149, τὰ μὲν βασίλεια χρημάτων κενά Isoc.3.31.<br /><b class="num">4</b> [[corona]], [[diadema real]] esp. en Egipto [[tocado real]] llevado por faraones y dioses ἀποσπάσαι τῆς κεφαλῆς τὸ β. ref. a Horus e Isis, Plu.2.358d, cf. <i>OGI</i> 90.45 (Roseta II a.C.), <i>ID</i> 1442.A.45 (II a.C.), Porph.<i>Fig</i>.10, Horap.1.11, 15, ref. a Alejandro νικήσας δὲ ἀναλαμβάνει τὸ β. Ps.Callisth.2.7B, tb. entre los judíos ἔλαβον τὸ β. τὸ ἐπὶ τὴν κεφαλήν LXX 2<i>Re</i>.1.10<br /><b class="num">•</b>de ahí en el sent. de [[atributo real]] o [[corona]] como signo y símbolo de la [[soberanía]] Ζεὺς ... τὸ β. αὐτῇ (ἀλώπεκι) τῶν ἀλόγων ζῴων ἐνεχείρισε Aesop.109.1<br /><b class="num">•</b>fig. τὸ β. τῆς εὐπρεπείας la corona e.d. el reino de la belleza</i> LXX <i>Sap</i>.5.16.<br /><b class="num">5</b> [[efigie del rey]] en un disco τὸ βασίλαιν ἀνέθηκεν <i>SEG</i> l.c., cf. βασίλεια II.<br /><b class="num">6</b> bot.<br /><b class="num">a)</b> [[orzaga]], [[salado]], [[Atriplex halimus L.]], Ps.Dsc.1.91;<br /><b class="num">b)</b> [[alhelí blanco]], [[a. encarnado]], [[Matthiola incana L. R.Br.]], Ps.Dsc.3.123;<br /><b class="num">c)</b> n. de una clase de [[higos reales]] (cf. I 2), Philemo en Ath.76f, Hsch., cf. ἰσχάδες βασίλεως Poll.6.81.<br /><b class="num">III</b> [[Βασίλεια]], τά [[Fiestas o Juegos reales]]<br /><b class="num">1</b> celebrados en honor de Zeus Basileo en Lebadea de Beocia <i>IG</i> 7.552 (IV a.C.), 1711 (IV a.C.), 4.428 (III a.C.), <i>IM</i> 132a.5 (I a.C.), Sch.Pi.<i>O</i>.7.153e, 154, en Alejandría de Egipto <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.3779.19 (III a.C.), en un nomo no identificado de Egipto <i>SEG</i> 27.1114.4 (III a.C.), <i>PHal</i>.1.263 (III a.C.), en Macedonia <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.3779.17 (III a.C.), en Misia <i>OGI</i> 268.6 (Nacrasa III/II a.C.).<br /><b class="num">2</b> festival para conmemorar la llegada al trono de la dinastía ptolemaica <i>PCair.Zen</i>.707.16 (III a.C.).<br /><b class="num">IV</b> οἱ Βασίλειοι<br /><b class="num">1</b> v. I 2.<br /><b class="num">2</b> [[los Reales]] n. de mil jóvenes guerreros que por orden de Alejandro Magno servían en Egipto, Sud., v. [[Βασίλειος]].
}}
{{Abbott
|astxt=[[βασίλειος]], -ον ([[also]] -α, -ον; < [[βασιλεύς]]), [in LXX; Ex 19:6, De 3:10 (מַמְלָכָה), Ex 23:22, Wi 18:15, III Mac 3:28, IV Mac 3:8*;] <br />[[royal]]: I Pe 2:9 (LXX) (v. Hort, in l.).†
}}
{{StrongGR
|strgr=from [[βασιλεύς]]; [[kingly]] (in [[nature]]): [[royal]].
}}
{{Thayer
|txtha=([[rarely]] [[βασιλεία]]), [[βασίλειον]], [[royal]], [[kingly]], [[regal]]: τό [[βασίλειον]] ([[Xenophon]], Cyril 2,4, 3; Sept.; Josephus, Antiquities 6,12, 4), and [[much]] [[more]] [[often]] (from [[Herodotus]] 1,30 [[down]]) in plural τά [[βασιλεία]] (the Sept. the [[royal]] [[palace]]: A. V. "kings courts).
}}
{{grml
|mltxt=[[βασίλειος]], -ον και -ος, -α, -ον και -ος, -ηΐς, -ον και <b>ιων. τ.</b> βασιλήιος, -η, -ον (Α) [[βασιλεύς]]<br />αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στον βασιλιά (α. «[[βασίλειος]] [[θρόνος]]» β. «[[βασίλειος]] [[στοά]]» γ. «[[βασίλειος]] [[θύρα]]» — η μεσαία [[θύρα]] της σκηνής στο αρχαίο [[δράμα]]).
}}
{{lsm
|lsmtext='''βᾰσίλειος:''' -ον ή -α, -ον, Ιων. -ήϊος, <i>-η</i>, <i>-ον</i>, αυτός που ανήκει στον βασιλιά, [[βασιλικός]], [[μεγαλοπρεπής]], σε Ηρόδ. κ.λπ.
}}