View source for εὐφυής

{{LSJ1
|Full diacritics=εὐφῠής
|Medium diacritics=εὐφυής
|Low diacritics=ευφυής
|Capitals=ΕΥΦΥΗΣ
|Transliteration A=euphyḗs
|Transliteration B=euphyēs
|Transliteration C=effyis
|Beta Code=eu)fuh/s
|Definition=ές, (φυή) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">well-grown, shapely</b>, μηροί <span class="bibl">Il.4.147</span>; πτελέη <span class="bibl">21.243</span>; <b class="b3">κλάδος</b>, of ivy, <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>88</span>; πρόσωπον <span class="bibl">Id.<span class="title">Med.</span>1198</span>; ὀδόντες <span class="bibl">Alex. 98.20</span>; μαζοί <span class="title">AP</span>5.55 (Diosc.); <b class="b2">suitably formed</b>, πόδες <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>691b15</span>; <b class="b3">χορείας εὐφυὴς βάσις</b> <b class="b2">well-ordered, graceful</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>968</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">of good natural disposition</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>1.6.13</span>, al., <span class="bibl">Arist. <span class="title">EN</span>1114b8</span>, <span class="bibl">Thphr. <span class="title">Char.</span>29.4</span>; of horses and dogs, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>4.1.3</span> (Sup.), <span class="bibl">Jul. <span class="title">Or.</span>2.87a</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">naturally suited</b> or <b class="b2">adapted</b>, πρός τι <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>455b</span>; πρὸς τὰς τέχνας <span class="bibl">Isoc.4.33</span> (Sup.); εἴς τι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>327b</span> (Sup.); οὐκ εὐ. λέγειν <span class="bibl">Aeschin.1.181</span>; εὐ. τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχάς <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>409e</span>; -έστατος τὴν γνώμην <span class="bibl">Isoc.9.41</span>: rarely in bad sense, εὐ. πρὸς ἀγονίαν <span class="bibl">Arist. <span class="title">GA</span> 748b8</span>. Adv., <b class="b3">εὐφυῶς ἔχει</b> c. inf., <span class="bibl">Id.<span class="title">Pol.</span>1321a9</span>; <b class="b3">εὐ. ἔχειν πρὸς</b> . . ib. <span class="bibl">1303b8</span>: Comp. -έστερον, ἔχειν <span class="bibl">D.61.42</span>; also -εστέρως <span class="bibl">Hierocl. p.27A.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> of place, <b class="b2">well situated</b>, <span class="bibl">Arist. <span class="title">PA</span>666a14</span> (Sup.); of time, καιρὸς εὐ. πρὸς σωτηρίαν <span class="bibl">Plb.1.19.12</span>. Adv. -ῶς<b class="b3">, κεῖσθαι πρὸς</b>... <span class="bibl">Arist. <span class="title">Pol.</span>1327a33</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> <b class="b2">naturally clever</b>, like [[εὐτράπελος]], euphem. for <b class="b3">βωμολόχος</b>, <span class="bibl">Isoc.7.49</span>, <span class="bibl">15.284</span>; <b class="b3">σοφιστὴς εὐ</b>. <span class="bibl">Alex.36.4</span>, cf. <span class="bibl">135.13</span>; <b class="b3">εὐφυής</b> <b class="b2">a man of genius</b>, <span class="bibl">Arist. <span class="title">Po.</span>1455a32</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Rh.</span>1390b28</span>; opp. <b class="b3">γεγυμνασμένος</b>, ib.<span class="bibl">1410b8</span>; of hounds, <span class="bibl">Id.<span class="title">HA</span>608a27</span> (Comp.). Adv. <b class="b3">εὐφυῶς</b> <b class="b2">cleverly, skilfully</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>401c</span>; κολακεύειν <span class="bibl">Antiph.144.2</span>; ὀψοποιεῖν <span class="bibl">Alex.24.1</span>.</span>
}}
{{bailly
|btext=ής, ές :<br />qui pousse bien :<br /><b>1</b> bien venu, fort, vigoureux;<br /><b>2</b> heureusement né, qui a d’heureuses dispositions ; [[οἱ]] εὐφυεῖς les gens d’esprit;<br /><i>Cp.</i> εὐφυέστερος, <i>Sp.</i> εὐφυέστατος.<br />'''Étymologie:''' [[εὖ]], [[φύω]].
}}
{{grml
|mltxt=-ές (ΑΜ [[εὐφυής]], -ές)<br />αυτός που έχει [[οξεία]] [[αντίληψη]], [[μεγάλη]] πνευματική [[ικανότητα]], [[εύστροφος]], [[έξυπνος]] («η [[σκέψη]] του ήταν ευφυέστατη»)<br /><b>μσν.</b><br />[[ταιριαστός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει καλή [[διάπλαση]], καλοφτιαγμένος, καλοσχηματισμένος («[[πόδας]] εὐφυεῑς», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> (για πράγματα) καλά ή [[κατάλληλα]] σχηματισμένος, καλοκατασκευασμένος, [[χαριτωμένος]] («πρῶτον εὐκύκλου χορείας εὐφυᾱ στῆσαι βάσιν» — κατ' αρχάς θα χορέψουν σε [[ωραίο]] κύκλο με κατάλληλο, χαριτωμένο βηματισμό, <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτός που έχει καλή [[προδιάθεση]], που αρμόζει από τη [[φύση]] του σε [[κάτι]], [[κατάλληλος]] για [[κάτι]] («[[οὕτως]] ἔλεγες τὸν μὲν εὐφυῆ [[πρός]] τι [[εἶναι]], τὸν δὲ ἀφυῆ», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> (για [[τόπο]] ή χρόνο) [[ευνοϊκός]], [[κατάλληλος]] (α. «εὐφυέστατος δὲ τῶν τόπων ὁ [[μέσος]]», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «νομίσας ἔχειν εὐφυῆ καιρὸν πρὸς σωτηρίαν», <b>Πολ.</b>)<br /><b>5.</b> (κατ' ευφ.) [[προικισμένος]] με οξύ νου, [[οξύνους]], [[εφευρετικός]] («καὶ τοὺς εὐτραπέλους δὲ καὶ σκώπτειν δυναμένους, οὕς νῡν εὐφυεῑς προσαγορεύουσιν, ἐκεῑνοι δυστυχεῑς ἐνόμιζον», Ισοκρ.)<br /><b>6.</b> αυτός που έχει μεγάλες πνευματικές ικανότητες, [[ιδιοφυής]] ή [[μεγαλοφυής]] («εὐφυοῡς ἡ ποιητική ἐστιν ἢ μανικοῡ», <b>Αριστοτ.</b>). Επιρρ. <i>ευφυώς</i> (ΑΜ εὐφυῶς)<br />έξυπνα, [[κατάλληλα]], [[επιδέξια]] (α. «απάντησε ευφυώς» β. «τοὺς δημιουργοὺς τοὺς εὐφυῶς δυναμένους ἰχνεύειν τὴν τοῡ καλοῡ φύσιν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />αρμόδια, [[κατάλληλα]]<br /><b>αρχ.</b><br />(για [[τόπο]]) [[κατάλληλα]], ευνοϊκά («εὐφυώς [[κείμενα]]», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ευ</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>φυής</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>φυή</i> ή [[φύος]] <span style="color: red;"><</span> [[φύομαι]] «[[γίνομαι]] [[μεγάλος]], [[προκόβω]], [[προοδεύω]]»), <b>[[πρβλ]].</b> <i>αυτο</i>-<i>φυής</i>, <i>ιδιο</i>-<i>φυής</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''εὐφυής:''' -ές ([[φυή]]),·<br /><b class="num">I.</b> [[καλοαναθρεμμένος]], [[ευτραφής]], καλοσχηματισμένος, όμορφος, σε Ομήρ. Ιλ., Ευρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> αυτός που έχει [[καλή]] [[διάθεση]] εκ φύσεως, [[ευφυής]], [[έξυπνος]], σε Ξεν.· λέγεται για άλογα και σκύλους, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[φυσικά]] προσαρμοσμένος, [[ταιριαστός]] ή ευπροσάρμοστος, προσαρμόσιμος, <i>εἴς</i> ή [[πρός]] τι, σε Πλάτ.· με απαρ., <i>εὐφυὴς λέγειν</i>, σε Αισχίν.· επίρρ. [[εὐφυῶς]], σε Δημ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για θετικά [[φυσικά]] χαρίσματα, [[έξυπνος]], σε Αριστ.· επίρρ. [[εὐφυῶς]], σε Πλάτ.
}}
{{elru
|elrutext='''εὐφῠής:''' <b class="num">1)</b> разросшийся ([[κλάδος]] Eur.);<br /><b class="num">2)</b> высокий ([[πτελέη]] Hom.);<br /><b class="num">3)</b> хорошо развитой, мощный (μηροί Hom.);<br /><b class="num">4)</b> цветущий, полный или красивый ([[πρόσωπον]] Eur.);<br /><b class="num">5)</b> стройный, изящный (χορείας [[βάσις]] Arph.);<br /><b class="num">6)</b> (тж. τῇ φύσει εὐ. Arst.) одаренный от природы хорошими качествами, хорошей породы (ἵπποι Xen.; κύνες Arst.);<br /><b class="num">7)</b> одаренный, способный, даровитый ([[ποιητής]] Plut.; πρός τι Plat., Isocr., Plut., εἴς τι Plat. и ποιεῖν τι Aeschin.): οἱ ευφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχάς Plat. одаренные в физическом и духовном отношениях;<br /><b class="num">8)</b> благоприятный, удобный, пригодный (καιρὸς εὐ. πρός τι Arst., Polyb.; [[τόπος]] εὐ. παρατάξαι φάλαγγα Plut.).
}}