View source for προβαίνω

{{LSJ1
|Full diacritics=προβαίνω
|Medium diacritics=προβαίνω
|Low diacritics=προβαίνω
|Capitals=ΠΡΟΒΑΙΝΩ
|Transliteration A=probaínō
|Transliteration B=probainō
|Transliteration C=provaino
|Beta Code=probai/nw
|Definition=fut. <b class="b3">-βήσομαι</b>: pf. <b class="b3">-βέβηκα</b>: aor. 2 <b class="b3">προὔβην</b>, imper. <b class="b3">πρόβᾱ</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>262</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>872</span> (lyr.), pl. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> πρόβᾱτε <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>841</span> (lyr.), <span class="bibl">E. <span class="title">HF</span>1047</span> (lyr.): Hom. has only pf.and pres. part. <b class="b3">προβιβάς</b> (as if from <b class="b3">βίβημἰ</b>, <span class="bibl">Il.13.18</span>, but <b class="b3">προβιβῶντα</b> (<b class="b3">-τἰ</b> (as if from <b class="b3">βιβάὠ</b> ib.<span class="bibl">807</span>, al. codd. (v. infr.); imper. προβιβάσθων Hsch.; part. <b class="b3">προβάοντε</b>, read by Aristarch. for <b class="b3">προβοῶντε</b>, <span class="bibl">Il.12.277</span>; προβῶντες <span class="bibl">Cratin.126</span>:— <b class="b2">step forward, advance</b>, <b class="b3">κραιπνά, κοῦφα ποσὶ προβιβάς</b>, <span class="bibl">Il.13.18</span>, <span class="bibl">158</span>, <span class="bibl">Od.17.27</span>; <b class="b3">τὸν δ' ὦκα προβιβάντα</b> (<b class="b3">-βιβῶντα</b> codd.) πόδες φέρον <span class="bibl">15.555</span>; <b class="b3">ὑπασπίδια προβιβάντι</b> (<b class="b3">-βιβῶντι</b> codd.) <span class="bibl">Il.13.807</span>, cf. <span class="bibl">16.609</span>; π. εὐθέσι τοῖς σκέλεσι <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>604b5</span>: c. acc. cogn., οἵαν ὁδὸν ἁ δειλαιοτάτα π. <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>263</span> (lyr.); <b class="b3">μέγα π</b>. <b class="b2">take a</b> big <b class="b2">stride forward</b>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>60</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> of hair, <b class="b2">grow</b>, <span class="bibl">Lib.<span class="title">Or.</span>64.50</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> as a mark of Time, <b class="b3">ἄστρα προβέβηκε</b> they <b class="b2">are far gone</b> in heaven, i.e. it is past midnight. <span class="bibl">Il.10.252</span>; <b class="b3">ἡ νὺξ π</b>. the night <b class="b2">is wearing fast</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>3.1.13</span>: hence of Time itself, <b class="b3">τοῦ χρόνου προβαίνοντος</b> as time <b class="b2">went on</b>, <span class="bibl">Hdt.3.53</span>, <span class="bibl">140</span>; ὁ μὲν χρόνος δὴ διὰ χρόνου προὔβαινέ μοι <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>285</span>; also <b class="b3">τὰ μὲν προβέβηκεν</b> the <b class="b2">past</b>, <span class="bibl">Thgn.583</span>; <b class="b3">προβαίνοντος τοῦ ἔργου, τοῦ πολέμου</b>, <span class="bibl">Hdt.7.23</span>, <span class="bibl">Plb.2.47.3</span>; τοῦ κώθωνος εὖ μάλα προβεβηκότος <span class="bibl">Hegesand.21</span>; <b class="b3">ἐκ τοῦ προβεβηκότος</b>, <b class="b2">e re nata, on the spur of the moment</b>, <span class="bibl">Plb.7.12.2</span>: of Age, προβήσεται ἡ ἡλικία <span class="bibl">X.<span class="title">Ap.</span>6</span>; of persons, <b class="b3">οἱ προβεβηκότες τῇ ἡλικίᾳ</b> <b class="b2">advanced</b> in age, <span class="bibl">Lys.24.16</span>, cf. <span class="bibl">D.S.12.18</span>; <b class="b3">π. τῶν ἡμερῶν, ταῖς ἡμέραις</b>, <span class="bibl">LXX <span class="title">Jo.</span>13.1</span>, <span class="bibl">23.1</span>: abs., οἱ π. <span class="bibl">Bato 7.9</span>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nigr.</span> 24</span>; ἐπεὶ προέβη τοῖς ἔτεσιν Macho ap.<span class="bibl">Ath.13.580c</span>; προβεβηκότες ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>1.7</span>, cf. <span class="bibl">18</span>; ἡλικίας εἰς τὸ πρόσθε π. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ep.</span> 325c</span>; π. εἰς πεντήκοντα ἔτη <span class="bibl">D.C.68.4</span> (nisi leg. <b class="b3">προεβεβιώκεἰ</b>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> metaph. of narrative, argument, action, events, μὴ πέρα προβῇς λόγου <span class="bibl">Cratin.66</span>; προβήσομαι ἐς τὸ πρόσω τοῦ λόγου <span class="bibl">Hdt.1.5</span>; προβάς φησιν . . <b class="b2">further on</b>, Demetr.Lac.<span class="title">Herc.</span>1012.12, cf. Phld.<span class="title">Rh.</span>1.87 S.; π. ἐκ τῶν κνημέων ἐς τοὺς μηρούς <b class="b2">went on . .</b>, <span class="bibl">Hdt.6.75</span>; <b class="b3">προέβαινε τὸ ἔθνος ἄρχον καὶ ἐπιτροπεῦον</b> the nation <b class="b2">was organized in a series</b> of overlordships and mandates, <span class="bibl">Id.1.134</span>; προὔβης τῶνδε καὶ περαιτέρω <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span> 249</span>; π. ἐπ' ἔσχατον θράσους <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>853</span> (lyr.); οἷ προβαίνει τὸ πρᾶγμα τοῦ βουλεύματος <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>836</span>; ποῖ προβήσεται λόγος; <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>342</span>; πέρας δὴ ποῖ κακῶν προβήσεται; <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>511</span>, cf. <span class="bibl">749</span>; τὸ τῆς τύχης ἀφανὲς οἷ προβήσεται <span class="bibl">Id.<span class="title">Alc.</span>785</span>; μὴ προβαίη μεῖζον ἢ τὸ νῦν κακόν <span class="bibl">Id.<span class="title">Med.</span>907</span>; τὸ ἔθος ἐπὶ πολὺ προβαίνει <span class="bibl">Aeschin.1.179</span>: impers., <b class="b3">εἰς τοῦτο προβέβηκε ὥστε .</b>. it <b class="b2">has gone</b> so <b class="b2">far</b> that...<span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>839c</span>; <b class="b3">π. πόρρω μοχθηρίας</b> <b class="b2">to be</b> far <b class="b2">gone</b> in knavery, <span class="bibl">X.<span class="title">Ap.</span>30</span>; π. εἰς τοῦτο ἔχθρας ὥστε . . <span class="bibl">D.12.16</span>; εἰς ἀταξίαν <span class="bibl">Aeschin.3.38</span>; μέχρι τίνος <span class="bibl">Plb. 2.1.3</span>; ἐπὶ τὸ χεῖρον π. τὰ πράγματα <span class="bibl">Id.5.30.6</span>: in good sense, <b class="b2">make progress</b>, τοσοῦτον προβεβήκαμεν ὥστε . . <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>187a</span>; of an enterprise, <b class="b2">prosper, succeed</b>, <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>1209.10</span> (i B.C.), etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">go before</b>, i.e. <b class="b2">be superior to</b>, another, πολὺ προβέβηκας ἁπάντων σῷ θάρσει <span class="bibl">Il.6.125</span>; κράτεϊ <span class="bibl">16.54</span>, cf. <span class="bibl">23.890</span>; <b class="b3">δυνάμει τε καὶ αἰδοῖ Τρηχῖνος προβέβηκε</b> by might and awe <b class="b2">he is over</b>, i.e. <b class="b2">rules</b>, Trachis, <span class="bibl">Hes. <span class="title">Sc.</span>355</span>, cf. <span class="bibl">Call. <span class="title">Epigr.</span>1.5</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> c. acc. rei, <b class="b2">overstep</b>, <b class="b3">τέρμα προβάς</b> Pi <span class="title">N.</span>7.71. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> with acc. of the instrum. of motion, πόδα π. <span class="bibl">Thgn.283</span>; οὐκ ἂν προβαίην τὸν πόδα τὸν ἕτερον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>161</span>, cf. Luc.<span class="title">Hist. Conscr.</span>29; προβὰς δὲ κῶλον <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>1412</span>; ἀρβύλαν προβάς <span class="bibl">Id.<span class="title">Or.</span>1470</span> (lyr.); <b class="b3">προβεβήκασι τὰ ἀριστερά</b> <b class="b2">have</b> their <b class="b2">left legs foremost</b> (v.l. [[προβεβλήκασι]], v. [[προβάλλω]] A. <span class="bibl">Il.1</span>), <span class="bibl">Arist.<span class="title">IA</span>706a7</span>; προβὰς τὸν πόδα τὸν ἀριστερὸν καὶ τὸν δεξιὸν ὑποβάς <span class="bibl">Poll.5.23</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> Causal, in fut. Act., <b class="b2">move forward, advance</b>, <b class="b3">τίς τρόπος ἄνδρα προβάσει [ᾱ];</b> <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>8.63</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0709.png Seite 709]] (s. [[βαίνω]]), wovon Hom. außer dem perf. noch das partic. praes. [[προβιβάς]] und [[προβιβῶν]] hat, – 1) <b class="b2">vorschreiten</b>, vorwärtsgehen, ἄστρα προβέβηκε, Il. 10, 252, κραιπνὰ ποσὶ [[προβιβάς]], 18. 18, wie κοῦφα ποσὶ [[προβιβάς]] 158. u. öfter; ὑπασπίδια προβιβῶντος, 16, 609, wie 13, 807; τὸν δ' ὦκα προβιβῶντα πόδες φέρον, Od. 15, 555; οἵαν ὁδὸν [[προβαίνω]], Eur. Alc. 264, u. oft allein; übertr. προβήσομαι ἐς τὸ [[πρόσω]] τοῦ λόγου, ich werde in der Erzählung weiter gehen, Her. 2, 5, μή πού τι προὔβης τῶνδε καὶ περαιτέρω, Aesch. Prom. 247, προβᾶσ' ἐπ' ἔσχατον θράσους, Soph. Ant. 846; auch von der Zeit. ὁ μὲν [[χρόνος]] δὴ διὰ χρόνου προὔβαινέ μοι, Phil. 265; σκῆψιν ἔς τινα, Eur. Or. 747; μὴ [[πέρα]] προβῇς τῶνδε, Hipp. 504. ποῖ προβήσεται [[λόγος]], 342; οὐκ ἄξιον περαιτέρω προβαίνειν, Plat. Phaedr. 239 d; εἰς τὸ [[πρόσθεν]], Rep. VIII, 604 b; ἡ νὺξ προβαίνει, Xen. An. 3, 1, 13; προβαίνοντος τοῦ πολέμου, Pol. 2, 47, 3, u. öfter. – Dah. 2) vorangehen, <b class="b2">übertreffen</b>, überlegen sein, mit dem gen. der Person, die man übertrifft, u. dem dat. der Sache, in der man übertrifft, νῦν γε πολὺ προβέβηκας ἁπάντων σῷ θάρσει, Il. 6. 125, wie 23. 890; ὅ τε κράτεϊ προβεβήκῃ, 16, 54; δυνάμει τε καὶ αἰδοῖ Τρηχῖνος προβέβηκε, durch Macht und Ehrfurcht, die er einflößt, ist er Trechis überlegen, d. i. herrscht er über Trechis, Hes. Sc. 355. Auch = <b class="b2">überschreiten</b>, [[τέρμα]] προβάς Pind. N. 7, 71. – 3) Fortgang haben, von <b class="b2">Statten gehen</b>, gelingen, μὴ προβαίη μεῖζον κακόν, Eur. Med. 907. τὸ τῆς τύχης ἀφανὲς οἷ προβήσεται, Alc. 788; προέβαινε τὸ [[ἔθνος]] ἄρχον, das Volk machte Fortschritte in Befehlen, dehnte seine Macht aus, Her. 2, 5, τοσοῦτόν γε προβεβήκαμεν ὥςτε, Plat. Theaet. 187 a; ἐπεὶ ὁ [[λόγος]] παγκάλως προβέβηκε, Hipp. mai. 296 b; Xen., Oratt. u. Folgde; τὰ ἀσεβήματα [[μέχρι]] τίνος προὔβη, Pol. 2, 1, 3; ἐπὶ τὸ χεῖρον προὔβαινε τὰ πράγματα, 5, 30, 6. – Trans. [[τίς]] [[τρόπος]] ἄνδρα προβάσει, vorwärts bewegen, bringen, Pind. Ol. 8, 63. – Anders πόδα τόνδε πρόβαινε, Theogn. 283; Μυκηνίδ' ἀρβύλαν προβάς, Eur. Or. 1470; προβὰς [[κῶλον]] δεξιόν, Phoen. 1421, eigtl. mit dem rechten Fuße vorgehen, den rechten Fuß vorsetzen; οὐκ ἂν προβαίην τὸν πόδα, Ar. Eccl. 161.
}}
{{ls
|lstext='''προβαίνω''': μέλλ. -βήσομαι· πρκμ. -βέβηκα· ἀόρ. β΄ προΰβην· ― ἐν τῶν τύπων τούτων ὁ Ὅμηρ. χρῆσιν ποιεῖται μόνον τοῦ πρκμ.· ἀλλ’ ἔχει μετοχ. ἐνεστ. [[προβιβάς]] ([[ὥσπερ]] ἐκ ῥήματ. [[βίβημι]]), ἀλλὰ [[μετὰ]] διαφόρ. γραφ. [[προβιβῶν]] ([[ὥσπερ]] ἐκ ῥήματ. [[βιβάω]])· ― ὁ Ἡσύχ. μνημονεύει καὶ τύπον προβιβάσθων· ― [[ὡσαύτως]] ἀντὶ προβοῶντε ἐν Ἰλ. Μ. 277, ὁ Σχολ. ποιεῖται μνείαν διαφόρ. γραφῆς προβάοντε ([[ὥσπερ]] ἐκ ῥήματ. [[προβάω]], πρβλ. Ἀπολλ. Λεξ.) καὶ προβῶντες δὲ ἀπαντᾷ παρὰ τῷ Κρατίνῳ ἐν «Νόμοις» 5 ([[ἔνθα]] ἴδε Meineke), πρβλ. [[ἐκβάω]]· εἰς τὸν τύπον τοῦτον γραμματικοί τινες ἀναφέρουσι τὴν προστ. πρόβᾱ (ἥτις συνήθως λαμβάνεται ὡς κατ’ ἀποκοπὴν ἀντὶ τοῦ πρόβηθι), Εὐρ. Ἄλκ. 872, Ἀριστοφ. Ἀχ. 262· προβᾶτε Σοφ. Ο. Κ. 841, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 1047 καὶ ἐν ἅπασι τοῖς λυρ. χωρίοις· ἴδε Ahrens D. Dor. 338. Ὡς καὶ νῦν, βαίνω πρὸς τὰ ἐμπρός, [[βαδίζω]], προχωρῶ, κραιπνὰ (κοῦφα) ποσὶ προβιβὰς Ἰλ. Ν. 18, 158, Ὀδ. Ρ. 27· τὸν δ’ ὦκα προβιβάντα πόδες φέρον Ὀδ. Ο. 555· ὑπασπίδια προβιβάντι Ἰλ. Ν. 807, Π. 609· οὕτω καὶ παρ’ ἅπασι τοῖς συγγραφ., Αἰσχύλ. Πρ. 247, κτλ.· πρ. εὐθέσι τοῖς σκέλεσι Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 8. 24, 3· [[μετὰ]] συστοίχ. αἰτ., οἵαν ὁδὸν ἁ δειλαιοτάτα πρ. Εὐρ. Ἄλκ. 262· προβεβήκασι τὰ ἀριστερά, ἔχουσι τοὺς ἀριστερούς των πόδας πρὸς τὰ ἐμπρός, (ἀλλὰ [[μετὰ]] διαφ. γραφ. προβεβλήκασι, ἴδε [[προβάλλω]] ΙΙ. 1), Ἀριστ. π. Ζ. Πορείας 4, 9. 2) ὡς [[σημεῖον]] χρόνου, ἄστρα προβέβηκε, ἔχουσι προβῆ πολὺ ἐν τῷ οὐρανῷ, δηλ. ἐπέρασαν τὰ μεσάνυκτα, Ἰλ. Υ. 252· ἡ νὺξ προβαίνει, ἡ νὺξ προχωρεῖ, Ξεν. Ἀν. 3. 1, 13· ― [[ἐντεῦθεν]] ἐπὶ τοῦ χρόνου [[αὐτοῦ]], τοῦ χρόνου προβαίνοντος, προχωροῦντος, παρερχομένου, Ἡρόδ. 3. 53, 140· ὁ μὲν [[χρόνος]] δὴ διὰ χρόνου προὔβαινέ μοι Σοφ. Φιλ. 285· οὕτω, προβαίνοντος τοῦ ἔργου, τοῦ πολέμου Ἡρόδ. 7. 23, Πολύβ. 2. 47, 3· τοῦ κώθωνος εὖ [[μάλα]] προβεβηκότος Ἀθήν. 477Ε· ― ἐπὶ ἡλικίας, προβήσεται ἡ [[ἡλικία]] Ξεν. Ἀπολ. 6˙ καὶ ἐπὶ προσώπων, τοὺς ἤδη προβεβηκότας τῇ ἡλικίᾳ, τοὺς ὄντας ἐν προβεβηκυίᾳ ἡλικίᾳ, Λυσ. 169. 38, Διόδ. 12. 18˙ καὶ ἀπολ., οἱ προβεβηκότες Βάτων ἐν Ἀδήλ. 1. 9, Λουκ. Νιγρῖν. 24˙ [[ὡσαύτως]], [[ἐπεὶ]] προέβη τοῖς ἔτεσιν Μάχων παρ’ Ἀθην. 580C· προβεβηκότες ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν Εὐαγγ. κ. Λουκ. α΄, 7, πρβλ. 18˙ ἡλικίας εἰς τὸ [[πρόσθεν]] πρ. Πλάτ. Ἐπιστ. 325C· πρ. εἰς [[πεντήκοντα]] ἔτη Δίων Κ. 68. 4˙ ― ἀλλ’ ἐπὶ χρόνου [[ὡσαύτως]], [[παρέρχομαι]], «περνῶ», «[[διαβαίνω]]», Θέογν. 583, πρβλ. Πολύβ. 7. 11, 2. 2) μεταφορ., ἐπὶ διηγήσεως, λογικοῦ ἐπιχειρήματος ἢ συζητήσεως, ἐπὶ ἐνεργείας, ἐπὶ γεγονότων, ἐπίσχες [[αὐτοῦ]], μὴ [[πέρα]] προβῇς λόγου Κρατῖνος ἐν «Εὐνείδαις» 6˙ προβήσομαι ἐς τὸ [[πρόσω]] τοῦ λόγου Ἡρόδ. 1. 5˙ πρ. ἐκ τῶν κνημέων ἐς τοὺς μηρούς, προεχώρησαν..., ὁ αὐτ. 6. 75˙ προὔβης τῶνδε καὶ περαιτέρω Αἰσχύλ. Πρ. 247˙ πρ. ἐπ’ ἔσχατον θράσους Σοφ. Ἀντ. 853˙ ποῖ προβήσεται [[λόγος]]; Εὐρ. Ἱππ. 342˙ [[πέρας]] δὴ ποῖ κακῶν προβήσεται ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 511, πρβλ. 749˙ τὸ τῆς τύχης ἀφανὲς οἷ προβήσεται ὁ αὐτ. ἐν Ἀλκ. 758˙ ἀπροσ., εἰς τοῦτο προβέβηκε [[ὥστε]]..., ἔχει προχωρήσῃ [[μέχρι]] τοσούτου, [[ὥστε]]..., Πλάτ. Νόμ. 839C· τοσοῦτον προβεβήκαμεν [[ὥστε]]... ὁ αὐτ. ἐν Θεαιτ. 187Α˙ καὶ προβήσεσθαι... [[πόρρω]] μοχθηρίας, καὶ ὅτι θὰ προχωρήσῃ εἰς μέγαν βαθμὸν μοχθηρίας, Ξεν. Ἀπολ. 30˙ πρ. εἰς τοῦτο ἔχθρας Δημ. 162. 2˙ εἰς ἀταξίαν Αἰσχίν. 59. 5˙ [[μέχρι]] τινὸς Πολύβ. 2. 1, 3. 4) βαίνω πρὸς τὰ ἐμπρὸς, [[προοδεύω]], προέβαινε τὸ [[ἔθνος]] ἄρχον, προώδευεν αὐξάνον τὴν κυριαρχίαν του, Ἡρόδ. 1. 134˙ τοσοῦτον προβεβήκαμεν, Λατ. tantum profecimus, Πλάτ. Θεαίτ. 187Α˙ μὴ προβαίη μεῖζον ἢ τὸ νῦν κακὸν Εὐρ. Μήδ. 907˙ πρ. ἐπὶ πολὺ Αἰσχίν. 25. 30˙ ἐπὶ τὸ [[χεῖρον]] πρ. τὰ πράγματα Πολύβ. 5. 30, 6. ΙΙ. [[ὑπερβάλλω]], ὑπερτερῶ, πολὺ προβέβηκας ἁπάντων σῷ θάρσει, «κατὰ πολὺ πάντας ὑπερβάλλεις τῇ σῇ εὐτολμίᾳ» (Θ. Γαζῆς), Ἰλ. Ζ. 125˙ κράτεϊ Π. 54, πρβλ. Χ. 190˙ δυνάμει τε καὶ αἰδοῖ Τρηχῖνος προβέβηκε, ἀνεδείχθη [[ὑπέρτερος]] τῶν Τραχινιῶν, Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 355. ΙΙΙ. μετ’ αἰτ. πράγμ., [[τέρμα]] προβὰς (ἀντὶ ὑπερβὰς) Πινδ. Ν. 7. 104. IV. [[ἐνίοτε]] παρὰ ποιηταῖς μετ’ αἰτ. τοῦ ὀργάνου τῆς κινήσεως, [[πόδα]] πρ. Θέογν. 283˙ τὸν [[πόδα]] Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 161˙ προβὰς δὲ [[κῶλον]] Εὐρ. Φοίν. 1412˙ ἀρβύλαν προβὰς ὁ αὐτ. ἐν Ὀρ. 1470˙ προβὰς τὸν [[πόδα]] τὸν ἀριστερὸν, καὶ τὸν δεξιὸν ὑποβὰς [[Πολυδ]]. Ε΄, 23, πρβλ. Λουκ. Πῶς δεῖ Ἱστ. Συγγρ. 29˙ ἴδε βαίνω ΙΙ. 4. V. Μεταβατ. ἐνεργείας, ἐν τῷ ἐνεργητ. μέλλ., [[κάμνω]] τινὰ νὰ ὑπάγῃ ἐμπρός, [[διδάσκω]] αὐτὸν πῶς ὑπάγῃ ἐμπρὸς, τίς [[τρόπος]] ἄνδρα προβάσει [ᾱ]; «διδάξει» (Σχόλ.), Πινδ. Ο. 8. 83.
}}
{{bailly
|btext=<i>impf.</i> προέβαινον, <i>p. contr.</i> [[προὔβαινον]], <i>f.</i> προβήσομαι, <i>ao.</i> προέβην, <i>par contr.</i> [[προὔβην]], <i>pf.</i> προβέβηκα;<br /><b>I. 1</b> marcher en avant, s’avancer : [[ἐκ]] Κορίνθου LUC sortir de Corinthe ; ἄστρα προβέβηκε IL les astres se sont avancés dans leur course, <i>càd</i> il est minuit passé ; χρόνου προβαίνοντος HDT le temps s’avançant ; [[οἱ]] [[ἤδη]] προβεβηκότες PLUT ceux qui sont déjà avancés en âge, les vieillards;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> faire des progrès, croître : ἐπ’ ἔσχατον θράσους προβαίνειν SOPH en venir au comble de la hardiesse;<br /><b>II.</b> marcher avant, dépasser, surpasser : τινός τινι qqn en qch.<br />'''Étymologie:''' [[πρό]], [[βαίνω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=[[part]]. [[προβιβάς]], προβιβῶντι, -α, perf. προβέβηκα, plup. προβεβήκει: go [[forward]], [[advance]], and [[fig]]., [[surpass]], τινός, Il. 6.125; ἄστρα προβέβηκε, are ‘verging [[low]],’ ‘[[forward]]’ toward [[their]] setting, Il. 10.252.
}}
{{Slater
|sltr=[[προβαίνω]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> ? go [[over]] ἀπομνύω μὴ [[τέρμα]] προβαὶς ἄκονθ' ὥτε χαλκοπάρᾳον ὄρσαι θοὰν γλῶσσαν (Turyn: προβάς codd.) (N. 7.71) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> fut. causal, [[advance]] [[τίς]] [[τρόπος]] ἄνδρα προβσει (O. 8.63)
}}
{{StrongGR
|strgr=from [[πρό]] and the [[base]] of [[βάσις]]; to [[walk]] [[forward]], i.e. [[advance]] ([[literally]], or in years): + be of a [[great]] [[age]], go [[farther]] (on), be [[well]] [[stricken]].
}}
{{Thayer
|txtha=[[perfect]] participle προβεβηκώς; 2nd aorist participle προβάς; from [[Homer]] [[down]]; to go [[forward]], go on (cf. [[πρό]], d. α.): [[properly]], on [[foot]], ἐν ταῖς ἡμέραις προβεβηκώς, advanced in [[age]], [[ἡμέρα]], at the [[end]]; [[τήν]] ἡλικίαν, Herodian, 2,7, 7 (5 edition, Bekker); τῇ [[ἡλικία]], [[Lysias]], p. 169,37; (Diodorus 12,18); ταῖς ἡλικιαις, Diodorus 13,89; (cf. Liddell and Scott, [[under]] the [[word]], I:2)).
}}
{{grml
|mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[βαδίζω]] [[προς]] τα [[εμπρός]], [[προχωρώ]] («προβαίνει εὐθέσι τοῑς σκέλεσι», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> (για τον χρόνο) [[παρέρχομαι]]<br /><b>3.</b> (το αρσ. πληθ. μτχ. παρακμ. ως ουσ.) <i>οι προβεβηκότες</i><br />άνθρωποι προχωρημένης ηλικίας, ηλικιωμένοι<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (με την [[πρόθεση]] σε) [[προβαίνω]] σε</i>...<br />[[ενεργώ]], [[αρχίζω]] να [[κάνω]] [[κάτι]] («[[μετά]] την [[επίθεση]] η [[Ελλάδα]] προέβη σε έντονο [[διάβημα]] στον ΟΗΕ»)<br /><b>2.</b> [[προβάλλω]], [[παρουσιάζομαι]] («προβαίνει η χαραυγούλα», Κρυστ.)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «προβεβηκυία [[ηλικία]]» — η προχωρημένη, η γεροντική ή η [[σχεδόν]] γεροντική [[ηλικία]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για [[τρίχες]]) αναπτύσσομαι, [[μεγαλώνω]]<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> (για [[διήγηση]], [[λογικό]] [[επιχείρημα]], [[συζήτηση]], [[ενέργεια]] ή [[γεγονός]]) [[βαίνω]] [[προς]] τα [[εμπρός]], [[προοδεύω]] («προβήσομαι εἰς τὸ [[πρόσω]] τοῡ λόγου», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[υπερέχω]], [[υπερτερώ]] («πολὺ προβέβηκας ἁπάντων σῷ θάρσει», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> [[διαβαίνω]]<br /><b>5.</b> [[κάνω]] κάποιον να [[πάει]] [[μπροστά]], να προοδεύσει («τίς [[τρόπος]] ἄνδρα προβάσει;», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «μέγα [[προβαίνω]]» — [[κάνω]] μεγάλο [[βήμα]] [[προς]] τα [[εμπρός]]<br />β) «ἄστρα προβέβηκε» — πέρασαν τα [[μεσάνυχτα]]<br />γ) «ἡ νὺξ προβαίνει» — η [[νύχτα]] προχωρεί<br />δ) «ἐκ τοῡ προβεβηκότος» — υπό την [[πίεση]] τών περιστάσεων<br />ε) «προβαίνει τὸ [[ἔθνος]] ἄρχον καὶ ἐπιτροπεῡον» — το [[έθνος]] αυξάνει την [[κυριαρχία]] του<br />στ) «εἰς τοῡτο προβέβηκε» — έχει προχωρήσει σε τέτοιο [[σημείο]] ώστε...<br />ζ) «[[προβαίνω]] τὰ ἀριστερά»<br />(για ζώο) έχω τα αριστερά σκέλη [[εμπρός]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''προβαίνω:''' μέλ. -[[βήσομαι]], παρακ. -[[βέβηκα]]· Αττ. αόρ. βʹ <i>προὔβη</i>· επίσης, Επικ. μτχ. [[προβιβάς]] (όπως αν προερχόταν από [[βίβημι]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> [[βαδίζω]], [[βαίνω]] [[εμπρός]], [[προχωρώ]], σε Όμηρ. κ.λπ.· λέγεται για χρόνο, <i>ἄστρα προβέβηκε</i>, έχουν προχωρήσει [[πολύ]] στον ουρανό, δηλ. είναι περασμένα [[μεσάνυχτα]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἡ νὺξ προβαίνει</i>, η [[νύχτα]] προχωρεί [[γρήγορα]], σε Ξεν.· [[έπειτα]], λέγεται για τον χρόνο τον ίδιο, <i>τοῦ χρόνου προβαίνοντος</i>, [[καθώς]] ο [[χρόνος]], ο [[καιρός]] προχωρεί, παρέρχεται, σε Ηρόδ.· ομοίως, <i>προβαίνοντος τοῦ ἔργου</i>, <i>τοῦ πολέμου</i>, στον ίδ.· λέγεται και για πρόσωπα, <i>τοὺς προβεβηκότας τῇ ἡλικίᾳ</i>, οι προχωρημένοι στην [[ηλικία]], σε Λυσ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., λέγεται για [[διήγηση]], [[επιχείρημα]], [[συζήτηση]], [[ενέργεια]], [[προβήσομαι]] ἐς τὸ [[πρόσω]] τοῦ λόγου, σε Ηρόδ.· [[προβαίνω]] ἐπ' ἔσχατον θράσους, σε Σοφ.· <i>τὸ τῆς τύχης ἀφανὲς οἷ προβήσεται</i>, σε Ευρ.· [[προβαίνω]] [[πόρρω]] μοχθηρίας, είμαι σε προχωρημένο βαθμό μοχθηρίας, είμαι [[μοχθηρός]] [[πολύ]], σε Ξεν.· [[προβαίνω]] εἰς [[τοῦτο]] ἔχθρας, σε Δημ.<br /><b class="num">3.</b> [[προοδεύω]], [[προχωρώ]], προέβαινε τὸ [[ἔθνος]] ἄρχον, το [[έθνος]] προόδευε αυξάνοντας την [[κυριαρχία]] του, συνέχισε επεκτείνοντας την [[επιβολή]] του, σε Ηρόδ.· μὴ προβαίη [[μεῖζον]] ἢ τὸ [[νῦν]] [[κακόν]], για να μην προχωρήσει περισσότερο, για να μην αυξηθεί, σε Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> [[υπερβάλλω]], [[υπερτερώ]], δηλ. βρίσκομαι [[μπροστά]] ή είμαι [[ανώτερος]] από τον [[άλλο]], με γεν., <i>προβέβηκας ἁπάντων</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>Τρηχῖνος προβέβηκε</i>, ανεδείχθη [[υπέρτερος]], δηλ. νίκησε, σε Ησίοδ.<br /><b class="num">III.</b> με αιτ. πράγμ., [[υπερβαίνω]], [[τέρμα]] [[προβάς]] (αντί <i>ὑπερβάς</i>), σε Πίνδ.<br /><b class="num">IV.</b> στους Ποιητές, [[πόδα]] [[προβαίνω]], [[προχωρώ]], [[κινώ]] το [[πόδι]], σε Θέογν.· τὸν [[πόδα]], σε Αριστοφ.· προβὰς [[κῶλον]], ἀρβύλαν [[προβάς]], σε Ευρ.· βλ. [[βαίνω]] Α. II. 3.<br /><b class="num">V.</b> μτβ., σε Ενεργ. μέλ., [[τοποθετώ]] [[μπροστά]], [[προωθώ]], τίς [[τρόπος]] ἄνδρα προβάσει [ᾱ];, σε Πίνδ.
}}
{{elru
|elrutext='''προβαίνω:''' (fut. [[προβήσομαι]] - см. тж. 9; aor. 2 προέβην - стяж. [[προὔβην]], pf. [[προβέβηκα]])<br /><b class="num">1)</b> идти вперед, передвигаться, шествовать (κραιπνὰ [[ποσί]] Hom.; ὁδόν τινα Eur.);<br /><b class="num">2)</b> выдвигать, выставлять (προβὰς [[κῶλον]] [[δεξιόν]] Eur.): οὐκ ἂν προβαίην τὸν [[πόδα]] τὸν ἕτερον Arph. я и одной ногой не шевельну, т. е. не сделаю ни шагу;<br /><b class="num">3)</b> выступать, выходить (ἐξ Κορίνθου Luc.);<br /><b class="num">4)</b> продвигаться вперед: ἄστρα προβέβηκε Hom. звезды передвинулись, т. е. часть ночи уже прошла; προβαίνοντος τοῦ ἔργου Her. по мере того, как работа продвигалась вперед; οἱ προβεβηκότες (τῇ ἡλικίᾳ) Lys., Plut., Luc. и ἐν ταῖς ἡμέραις NT люди пожилого возраста, старики; π. ἐς τὸ [[πρόσω]] τοῦ λόγου Her. продолжать рассказ;<br /><b class="num">5)</b> уходить (ἡ νὺξ προβαίνει Xen.);<br /><b class="num">6)</b> доходить, достигать (ἐπ᾽ [[ἔσχατον]] θράσους Soph.): εἰς [[τοῦτο]] προβέβηκε [[νῦν]] (impers.), ὥστ᾽ οὐδ᾽ ἄν ποτε [[γενέσθαι]] δοκεῖ Plat. дело дошло теперь до того, что это считается невозможным; ἐπὶ τὸ [[χεῖρον]] προβαίνει τὰ πράγματα Polyb. дела идут все хуже и хуже;<br /><b class="num">7)</b> опередить, превзойти (προβέβηκας ἁπάντων σῷ θάρσει Hom.): δυνάμει π. τινός Hes. превзойти могуществом что-л., т. е. иметь власть над чем-л.;<br /><b class="num">8)</b> переступать, переходить ([[τέρμα]] Pind.);<br /><b class="num">9)</b> (только fut. προβήσω) двигать вперед, продвигать (τινά Pind.).
}}