View source for ἰθύς

{{LSJ1
|Full diacritics=ἰθύς
|Medium diacritics=ἰθύς
|Low diacritics=ιθύς
|Capitals=ΙΘΥΣ
|Transliteration A=ithýs
|Transliteration B=ithys
|Transliteration C=ithys
|Beta Code=i)qu/s
|Definition=(A) [<b class="b3">ῑ], ἰθεῖα, ἰθύ</b>, Ion. fem. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> ἰθέα <span class="bibl">Hdt.2.17</span>, <span class="bibl">Eus.Mynd.63</span> (but <b class="b3">ἰθείης, ῃ, αν</b> are prob. in oblique cases)&lt;*&gt; Comp. <b class="b3">ἰθύντερος</b> Hdn.Gr.<span class="bibl">2.927</span>: Sup. <b class="b3">ἰθύντατος</b> or <b class="b3">-ύτατος</b> (v. infr.):—Ion. and Ep. form of Att. <b class="b3">εὐθύς</b>: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> <b class="b2">straight</b>, used by Hom. in this sense only in Adv. <b class="b3">ἰθύς</b> (infr. <span class="bibl">11</span>); <b class="b3">ἰθείῃ τέχνῃ</b> <b class="b2">straightway, forthwith</b>, <span class="bibl">Hdt.9.57</span>; ἰθέα ὁδός <span class="bibl">Id.2.17</span>; <b class="b3">ἰθεῖαν</b> (sc. <b class="b3">ὁδόν</b>) <b class="b2">straight on</b>, <span class="bibl">Id.7.193</span>; <b class="b3">ἐκ τῆς ἰθείης</b> <b class="b2">outright, openly</b>, <span class="bibl">Id.2.161</span>, al.; ἰ. ἀτραπός <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>265</span>, cf. <span class="title">AP</span>10.3; ἰθύντατον ἴχνος <span class="bibl">D.P.651</span>; γραφίδες ἰθύταται <span class="title">AP</span>6.63 (Damoch.); <b class="b3">ἰθύτατον ὄρος</b> <b class="b2">steepest</b>, <span class="bibl">App.<span class="title">Hisp.</span>1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> in moral sense, <b class="b2">straight-forward, just</b>, <b class="b3">εἰ δ' ἄγ' ἐγὼν αὐτὸς δικάσω, . . ἰθεῖα γὰρ ἔσται [ἡ δίκη</b>] <span class="bibl">Il.23.580</span>; ἰθείῃσι δίκῃσιν <span class="bibl"><span class="title">h.Cer.</span>152</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>86</span>, cf.<span class="bibl"><span class="title">Op.</span>36</span>; opp. <b class="b3">σκολιαὶ δίκαι</b>, ib.<span class="bibl">224</span>: in Sup. Adv., <b class="b3">δίκην ἰθύντατα εἰπεῖν</b> to give judgement <b class="b2">the most fairly</b>, <span class="bibl">Il. 18.508</span>; later οὔποτε δουλείη κεφαλὴ ἰθεῖα πέφυκεν <span class="bibl">Thgn.535</span>; πρήξιες ἰθύτεραι <span class="bibl">Id.1026</span>; Δίκα ἰθεῖα <span class="bibl">B.14.54</span>; ἰθύς τε καὶ δίκαιος <span class="bibl">Hdt.1.96</span>; <b class="b3">λόγος ἰ</b> ib.<span class="bibl">118</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b3">ἰθύς</b>, or less freq. <b class="b3">ἰθύ</b>, as Adv., <b class="b2">straight at</b>, mostly c. gen. objecti, βῆ ῥ' ἰθὺς Διομήδεος <span class="bibl">Il.5.849</span>, cf. <span class="bibl">16.584</span>; <b class="b3">ἰθὺς κίεν οἴκου</b> went <b class="b2">straight towards</b> the dwelling, <span class="bibl">24.471</span>, cf. <span class="bibl">Od.15.511</span>; ἰθὺ βέλος πέτετ' οὐδ' ἀπολήγει <span class="bibl">Il.20.99</span>; ἔπλεε ἰθὺ τοῦ Ἴστρου <span class="bibl">Hdt.4.89</span>; ἰθὺ τῆς ἀρχῆς τῆς Τομύριος <span class="bibl">1.207</span>, cf. <span class="bibl">6.95</span>, al.; ἰθὺ βαδίζειν <span class="bibl">Semus 20</span>; ἰθὺς πρὸς τεῖχος ἔκιον <span class="bibl">Il.12.137</span>; ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης <span class="bibl">Hdt.5.64</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> abs., <b class="b3">ἰθὺς φρονέων</b> resolving to go <b class="b2">straight on</b>, <span class="bibl">Il.12.124</span>, cf. <span class="bibl">13.135</span>; ἰθὺς μεμαώς <span class="bibl">11.95</span>, etc.; of a bird's flight, <span class="title">SIG</span>1167.7 (Ephesus, vi B.C.); <b class="b3">ἰθὺς μαχέσασθαι</b> to fight <b class="b2">face to face</b>, <span class="bibl">Il.17.168</span>; μένος χειρῶν ἰθὺς φέρον <span class="bibl">5.506</span>; also <b class="b3">τέτραπτο πρὸς ἰθύ οἱ</b> (v.l. [[πρὸς ἰθύν]], cf. sq.) he fronted him <b class="b2">face to face</b>, <span class="bibl">14.403</span>; <b class="b3">κατ' ἰθὺ γούνασιν</b> <b class="b2">opposite</b>, i.e. <b class="b2">vertically below</b>, the knees, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Off.</span>3</span>; of Time, <b class="b2">straightway</b>, <span class="bibl">Hdt.3.58</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> regul. Adv. ἰθέως <span class="bibl">Id.2.121</span>.<b class="b3">β</b>, al.; πλέειν ἰθέως ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον <span class="bibl">Id.8.108</span>.</span><br /><span class="bld">ἰθύς</span> (B) [<b class="b3">ῑθῡ], ἡ</b>, used by Hom. only in acc. <b class="b3">ἰθύν</b>: <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> <b class="b3">ἀν' ἰθύν</b>,= <b class="b2">against</b>, <b class="b3">πρὸς ῥόον ἀΐσσοντος ἀν' ἰθύν</b> <b class="b2">against</b> the stream, <span class="bibl">Il.21.303</span>; <b class="b3">ἐπεὶ δὴ σφαίρῃ ἀν' ἰθὺν πειρήσαντο</b> in throwing <b class="b2">straight upwards</b>, <span class="bibl">Od. 8.377</span>; <b class="b3">πρὸς ἰθύν</b> v.l. in <span class="bibl">Il.14.403</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">enterprise</b>, οἷσι μάλιστα πεποίθεα πᾶσαν ἐπ' ἰθύν <span class="bibl">Od.4.434</span>; ἄριστοι πᾶσαν ἐπ' ἰθύν ἐστε μάχεσθαί τε φρονέειν τε <span class="bibl">Il.6.79</span>; <b class="b3">γυναικῶν γνώομεν ἰθύν</b> their <b class="b2">mood, designs</b>, <span class="bibl">Od.16.304</span>; <b class="b3">ἐμὴν ἰ</b>. dub. in <span class="bibl"><span class="title">h.Ap.</span>539</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1246.png Seite 1246]] -ύος, ἡ, nur im acc. sing. vorkommend, das grade darauf Losgehen, grader Angriff, ἑταίρους, οἷσι [[μάλιστα]] πεποίθεα πᾶσαν ἐπ' ἰθύν Od. 4, 434; übh. Unternehmung, ἄριστοι πᾶσαν ἐπ' ἰθύν ἐστε, μάχεσθαί τε φρονέειν τε Il. 6, 79; Verlangen, Wunsch, Neigung, Od. 16, 304; h. Ap. 549; – ἀν' ἰθύν, grad aufwärts, in die Höhe, Il. 21, 303 Od. 8, 377. εῖα (auch [[ἰθέα]], Her. 2, 17), ύ, ion. u. ep. = [[εὐθύς]], <b class="b2">gerade</b>, gerade entgegengerichtet; [[ἔγχος]], [[βέλος]], Il. 14, 403. 20, 99; sp. D.; εἰς Ἀΐδην ἰθεῖα [[κατήλυσις]] Ep. ad. 443 (X, 3); übertr., gerade, gerecht, aufrichtig, wahrhaft; ἡ ἰθεῖα, sc. [[δίκη]], der gerechte Richterspruch; δίκαι ἰθεῖαι, im Ggstz der σκολιαί, Hes. O. 224, vgl. Tb. 86; so auch δίκην [[ἰθύντατα]] εἰπεῖν, am gerechtesten Recht sprechen, Il. 18, 508; ἰθείῃ τέχνῃ Her. 9, 57; [[λόγος]] 1, 118; ἰθὺς καὶ [[δίκαιος]] [[ἀνήρ]] 1, 96; den compar. ἰθύντερος erwähnt Hdn. περὶ μον. λ. p. 21; superl. ἰθύτατος, App. Hisp. 1. – Adverbial, τὴν ἰθεῖαν, sc. ὁδόν, grades Weges, z. B. ἔπλεον Her. 7, 193; vgl. Nic. Th. 265. 481; ähnl. ἐκ τῆς ἰθείης, z. B. ἀπέστησαν, στρατὸν ἐπ' αὐτὸν πέμπειν, gradezu, ganz offen, ohne Rückhalt, Her. 2, 161. 3, 127. – Adv. ist [[ἰθύς]], gradeaus, grade darauf zu, oft bei Hom., gew. bei Verbis der Bewegung mit dem gen., ἢ ἰθὺς σῆς μητρὸς ἴω καὶ σοῖο δόμοιο Od. 15, 511, ἰθὺς κίεν οἴκου, grade auf das Haus zu oder grade hinein, Il. 24, 471; vom Angreifen, ἃς ἰθὺς Λυκίων, Πατρόκλεις, [[ἔσσυο]] καὶ Τρώων Il. 16, 584, ἰθὺς Δαναῶν [[ἴομεν]], laßt uns gegen die Danaer grade anrücken, 17, 340, öfter; auch ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]], 12, 137; ohne Casus, οἱ δ' ἰθὺς ἐφρόνεον, 13, 135, sie wollten grade vorwärts, ἰθὺς μαχέσασθαι 17, 168, grad entgegen kämpfen, ἰθὺς τετραμμένος 227, grade gegen ihn gewendet. Bei Her. so ἰθύ, z. B. ἰθὺ τοῦ Ἴστρου ἔπλεον 2, 119; κατ' ἰθύ, grade gegenüber, 9, 51. S. auch das Folgde.
}}
{{ls
|lstext='''ἰθύς''': ἰθεῖα, ἰθύ, θηλ. ἰθέα Ἡρόδ. 2. 17, ἂν καὶ ἐν ταῖς πλαγ. πτώσεσιν ἔχει ἰθείης, ῃ, αν. ῑ πλὴν ἐν τῷ Ἐπικ. συνθέτῳ ἰθαιγενής, Ὀδ. Ξ. 203. Ἰων. καὶ Ἐπικ. [[τύπος]] τοῦ Ἀττ. [[εὐθύς]], «ἴσιος». 1) [[εὐθύς]], κατ’ εὐθεῖαν, Λατ. rectus, ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. ἐπὶ ταύτης τῆς σημασίας μόνον ἐν τῷ Ἐπιρρ. ἰθὺς (κατωτ. ΙΙ)· ἰθείῃ τέχνῃ, κατ’ εὐθεῖαν, ἀμέσως, Ἡρόδ. 9. 57· ἰθέα ὁδὸς 2. 17· ἰθεῖαν (δηλ. ὁδόν), κατ’ εὐθεῖαν, Λατ. recla (δηλ. via), 7. 193· ἐκ τῆς ἰθέης, ἀπ’ εὐθείας, φανερά, 2. 161., 9. 37· κατ’ ἰθὺ [[εἶναι]], κατ’ εὐθεῖαν [[ἀπέναντι]], 9. 51· ἰθ. ἀτραπὸς Νικ. Θηρ. 265, πρβλ. Ἀνθ. Π. 10. 3· ἰθύντατον [[ἴχνος]] Διον. Π. 651· γραφίδες ἰθύταται Ἀνθ. Π. 6. 63· ἰθύτατον [[ὄρος]], καθ’ ὑπερβολὴν ἀπότομον, Ἀππ. Ἰβηρ. ἐν ἀρχῇ. 2) τὸ ἐπίθ. ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. μόνον ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, [[εὐθύς]], [[δίκαιος]], εἰ δ’ ἄγ’ ἐγὼν αὐτὸς δικάσω, … ἰθεῖα γὰρ ἔσται ἡ [[δίκη]] Ἰλ. Ψ. 580 ([[ἐντεῦθεν]], ἐν Αἰσχύλ. Ἰκ. 84, ὁ Ἕρμανος ἀναγινώσκει, [[ἰθείη]] [[Διός]]· πρβλ. Ἡσύχ., «ἰθεῖα· [[δικαιοσύνη]]»)· διακρινώμεθα [[νεῖκος]] ἰθείῃσι δίκαις Ἠσ. Ἔρ. κ. Ἡμ. 36· ἀντίθετον τῷ σκολιαὶ δίκαι [[αὐτόθι]] 219, 222, Θεογ. 86· [[οὕτως]] ἐν τῷ Ὑπερθ. Ἐπιρρ., δίκην [[ἰθύντατα]] εἰπεῖν, κρῖναι δικαιότατα, Ἰλ. Σ. 508· οὕτω καὶ ἀκολούθως, ἰθεῖα κεφαλὴ Θέογν. 535· πρήξιες ἰθύτεραι ὁ αὐτ. 1020· [[ἰθύς]] τε καὶ [[δίκαιος]] Ἡρόδ. 1. 96· [[λόγος]] ἰθὺς [[αὐτόθι]] 118. ΙΙ. [[ἰθύς]], ἢ σπανιώτερον, ἰθύ, ὡς Ἐπίρρ., κατ’ εὐθεῖαν [[πρός]], [[συχν]]. παρ’ Ὁμήρ., κατὰ τὸ πλεῖστον [[μετὰ]] γεν. ἀντικειμένου, αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ’ ἰθὺς Διομήδεος Ἰλ. Ε. 849· ἰθὺς Δαναῶν Ρ. 340· ἰθὺς Λυκίων... ἔσσυο καὶ τρώων Π. 584· ἰθὺς κίεν οἴκου, ὑπῆγε κατ’ εὐθεῖαν πρὸς τὸν οἶκον (δηλ. τὴν κλισίην, σκηνὴν τοῦ Ἀχιλλέως), Ω. 471, πρβλ. Ὀδ. Ο. 511· τοῦ γ’ ἰθὺ [[βέλος]] πέτετ’ οὐδ’ ἀπολήγει Ἰλ. Υ. 99· οὕτω παρ’ Ἡροδ., ἰθὺ τοῦ Ἴστρου 4. 89· ἰθὺ τῆς ἀρχῆς τῆς Τομύριος 1. 207, πρβλ. 6. 95, κ. ἀλλ.· - [[ὡσαύτως]], ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]] Ἰλ. Μ. 137· ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης Ἡρόδ. 5. 64. 2) ἀπολ., τῇ ῥ’ ἰθὺς φρονέων ἵππους ἔχε, «[[ἐκεῖσε]] δὴ κατ’ εὐθὺ ἐπὶ φρονήματι ἐπαιρόμενος ἤλαυνε τοὺς ἵππους» (Θ. Γαζῆς), Ἰλ. Μ. 124, Ν. 135· ἰθὺς μεμαὼς Λ. 95, κτλ.· ἰθὺς μαχέσασθαι, «ἐπ’ εὐθείας μάχεσθαι» (Θ. Γαζῆς), Ρ. 168· οἱ δὲ [[μένος]] χειρῶν ἰθὺς φέρον, «οἱ δὲ (ἀναβάται) τὴν τῶν χειρῶν ἰσχὺν εὐθὺ τῶν ἐναντίων ἔφερον» (Θ. Γαζῆς), Ε. 506, πρβλ. Υ. 108· [[ἐπεὶ]] τέτραπτο πρὸς ἰθύ οἱ, δηλ. [[ἐπεὶ]] προσετέτραπτό οἱ ἰθύ, ἀντεμετώπισεν αὐτόν· ἐστράφη [[ἐναντίον]] του [[πρόσωπον]] πρὸς [[πρόσωπον]], Ἰλ. Ξ. 403· - [[ὡσαύτως]] ἐπὶ χρόνου, ἀμέσως, Ἡρόδ. 3. 58. 3) [[ἰθέως]], Ἐπίρρ. ἐν χρήσει παρ’ Ἡροδ., κατὰ τὸν αὐτὸν ἀκριβῶς τρόπον, 2. 121, 2. κτλ.· [[ἰθέως]] ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον 8. 108.
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span>εῖα, ύ;<br /><b>I.</b> qui va en droite ligne, droit, direct :<br /><b>1</b> droit en longueur : [[ἰθεῖαν]] (<i>s.e.</i> ὁδόν) HDT <i>ou</i> [[ἐκ]] τῆς ἰθείης HDT en droite ligne, directement ; πρὸς [[ἰθύ]] IL, κατ’ [[ἰθύ]] HDT en droite ligne, face à face;<br /><b>2</b> droit en hauteur;<br /><b>II.</b> <i>fig.</i> droit, sans détour, juste, équitable : ἰθεῖα (<i>s.e.</i> [[δίκη]]) IL jugement droit, équitable ; ἡ ἰθεῖα IL justice équitable ; avec un gén. : ἰθείη [[Διός]] ESCHL par la justice de Zeus ; <i>en parl. de pers.</i> [[ἰθύς]] [[τε]] καὶ [[δίκαιος]] HDT droit et juste.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller.<br /><span class="bld">2</span><i>adv.</i><br /><b>1</b> en droite ligne, directement : ἰθὺς μάχεσθαι IL combattre face à face ; ἰθὺς φρονεῖν IL être résolu à marcher droit (à l’ennemi) ; avec le gén. : ἰθὺς Δαναῶν IL droit aux Grecs ; ἰθὺς [[τοῦ]] Ἴστρου HDT droit à l’Ister ; ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]] IL droit au mur ; ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης HDT droit sur la Thessalie;<br /><b>2</b> <i>avec idée de temps</i> tout de suite, aussitôt;<br /><b>3</b> <i>au sens moral</i> avec droiture : [[δίκην]] [[ἰθύντατα]] [[εἰπεῖν]] IL prononcer un jugement d’une souveraine équité.<br />'''Étymologie:''' [[ἰθύς]]¹.<br /><span class="bld">3</span>ύος (ἡ) :<br /><i>seul. acc. sg.</i> ἰθύν;<br /><b>I.</b> course en ligne droite : [[ἀν]]’ ἰθύν IL droit devant (lui), de front;<br /><b>II.</b> effort direct vers, <i>d’où</i><br /><b>1</b> entreprise;<br /><b>2</b> direction, sentiments.<br />'''Étymologie:''' R. Ἰ, aller ; [[ἰθύς]]¹ et [[ἰθύς]]².
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ἰθύς]], -εῑα, -ύ, θηλ. και ιθέα (ΑΜ)<br /><b>1.</b> [[ευθύς]], [[ίσιος]]<br /><b>2.</b> [[δίκαιος]], [[σωστός]], [[ειλικρινής]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «ἐς τὸ ἰθύ» — επί του θέματος<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (το αρσ. και το ουδ. ως επίρρ.) [[ἰθύς]] και <i>ἰθύ</i><br />α) <b>τοπ.</b> [[κατευθείαν]] [[εναντίον]] κάποιου<br />β) <b>χρον.</b> [[αμέσως]], [[ευθύς]], [[παρευθύς]]<br /><b>2.</b> (το θηλ. στην αιτ. ως επίρρ.) <i>ἰθεῑαν</i><br />[[κατευθείαν]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «ἰθέῃ τέχνῃ» — [[αμέσως]], [[ευθύς]]<br />β) «ἐκ τῆς ἰθείης» — απευθείας, [[φανερά]], στα ίσα. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[ἰθέως]] (Α)<br /><b>1.</b> (για [[τόπο]]) [[κατευθείαν]]<br /><b>2.</b> (για χρόνο) [[αμέσως]], [[χωρίς]] [[χρονοτριβή]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ἰθύς]] συνδέεται ετυμολογικά και σημασιολογικά με αρχ. ινδ. <i>s</i><i>ā</i><i>dhu</i>- «[[ευθύς]], [[δίκαιος]]», <i>s</i><i>ā</i><i>dhati</i>, <i>s</i><i>ā</i><i>dhnoti</i> «[[πετυχαίνω]] τον στόχο μου» και ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>se</i>[[i]]<i>dh</i>-, <i>s</i><i>ī</i><i>dh</i>- «[[πετυχαίνω]] [[κατευθείαν]] τον στόχο μου». Ο τ. [[ἰθύς]], όπως και το [[εὐθύς]] με το οποίο συνδέεται, χρησιμοποιήθηκε και ως επίρρ. [[αντί]] τών σπανιότερων τ. <i>ἰθύ</i>, [[ἰθέως]]. Ο τ., [[τέλος]], του υπερθ. του επιρρ. [[ἰθύντατα]] πιθ. να σχηματίστηκε [[κατά]] το ρ. [[ιθύνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιθύνω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύς]] (<i>η</i>), [[ιθύτης]], [[ιθύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ιθύφαλλος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιθύβιος]], [[ιθυβόλος]], [[ιθύγραμμος]], [[ιθυδίκης]], [[ιθύδικος]], [[ιθυδρόμος]], [[ιθύθριξ]], [[ιθυκέλευθος]], [[ιθυκρήδεμνος]], [[ιθυκτέανος]], [[ιθυκυφής]], [[ιθύκυφος]], [[ιθύλορδος]], [[ιθυμάχος]], [[ιθύνους]], [[ιθυπόρος]], [[ιθυπτίων]], [[ιθύρροπος]], [[ιθυσκόλιος]], [[ιθυτενής]], [[ιθυτμής]], [[ιθύτομος]], [[ιθύτονος]], <i>ιθυτρεχής</i>, [[ιθυφανής]], [[ιθύφρων]], [[ιθυωρίη]]].———————— <b>(II)</b><br />[[ἰθύς]], -ύος, ἡ (Α)<br /><b>1.</b> [[πορεία]] σε [[ευθεία]] [[γραμμή]]<br /><b>2.</b> (γενικώς) [[πορεία]]<br /><b>3.</b> [[πράξη]] που απαιτεί [[ταχεία]] [[εκτέλεση]]<br /><b>4.</b> [[κλίση]], [[διάθεση]], [[επιθυμία]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἀν' ἰθύν» — [[κατευθείαν]] [[προς]] τα [[πάνω]], [[ψηλά]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> επίθ. [[ἰθύς]], από το οποίο διαφοροποιείται (το [[ἰθύς]], <i>η</i> δεν αποτελεί δηλ. ουσιαστικοποιημένο θηλ. του επιθ. [[ἰθύς]]) λόγω του μακρού -<i>υ</i>- της λ. [[έναντι]] του βραχέος του επιθ.].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἰθύς:''' ἡ, μόνο στην αιτ. <i>ἰθύν</i>·<br /><b class="num">1.</b> λέγεται για [[ευθεία]] [[πορεία]]· <i>ἀν' ἰθύν</i>, = <i>ἀν' ὀρθόν</i>, [[κατευθείαν]] προς τα πάνω, [[ψηλά]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για [[επιχείρηση]], [[ενέργεια]] που απαιτεί [[ταχεία]] [[εκτέλεση]], <i>πᾶσαν ἐπ' ἰθύν</i>, στον ίδ.· γυναικῶν [[γνώομεν]] ἰθύν, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">• [[ἰθύς]]:</b> ἰθεῖα, [[ἰθύ]], Ιων. θηλ. [[ἰθέα]], Ιων. αντί [[εὐθύς]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για [[κίνηση]], [[ίσιος]], [[ευθύς]], Λατ. [[rectus]], χρησιμ. από τον Όμηρ., με αυτή τη [[σημασία]] μόνο, στο επίρρ. [[ἰθύς]](βλ. κατωτ. II)· <i>ἰθείῃ τέχνῃ</i>, κατ' ευθείαν, [[αμέσως]], σε Ηρόδ.· [[ἰθεῖαν]] (ενν. <i>ὁδόν</i>), κατ' ευθείαν, Λατ. [[recta]] (ενν. [[via]]), στον ίδ.· <i>ἐκ τῆς ἰθείης</i> (ενν. <i>ὁδοῦ</i>), απευθείας, [[φανερά]], στον ίδ.· κατ' ἰθὺ [[εἶναι]], [[κατευθείαν]] [[απέναντι]], στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> με θετική [[σημασία]], [[ευθύς]], [[δίκαιος]], [[ακριβής]], [[τίμιος]], ἰθεῖαγὰρ [[ἔσται]] (ἡ [[δίκη]]), σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἰθείῃσι δίκῃσιν</i>, σε Ησίοδ.· ομοίως στον υπερθ., ως επίρρ., δίκηνἰθύντατα [[εἰπεῖν]], [[αποφαίνομαι]] δικαιότατα, σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, πρήξιες ἰθύτεραι [ῠ], σε Θέογν.· [[ἰθύς]] τε καὶ [[δίκαιος]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[ἰθύς]], ή σπανιότερα [[ἰθύ]], ως επίρρ., [[κατευθείαν]] προς· με γεν. αντικ., <i>ἰθὺς Δαναῶν</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἰθὺς κίεν οἴκου</i>, πήγε [[κατευθείαν]] προς τον οίκο (δηλ. τη [[σκηνή]] του Αχιλλέα), στο ίδ.· <i>ἰθὺ τοῦ Ἴστρου</i>, σε Ηρόδ.· επίσης, ἰθὺς πρὸς [[τεῖχος]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἰθὺς ἐπὶ Θεσσαλίης</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> απόλ., <i>ἰθὺς φρονέων ἵππους εἴχε</i>, κατηύθυνε τα άλογα αποφασίζοντας να [[πάει]] [[κατευθείαν]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἰθὺςμαχέσασθαι</i>, παλεύοντας [[σώμα]] με [[σώμα]], εκ του [[συστάδην]], απευθείας, στο ίδ.· [[ἐπεὶ]] [[τέτραπτο]] πρὸς [[ἰθύ]] οἱ,, [[αφού]] τον αντιμετώπισε [[πρόσωπο]] με [[πρόσωπο]], στο ίδ.· λέγεται για τον χρόνο, [[αμέσως]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[ἰθέως]], κανονικό επίρρ., σε Ηρόδ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἰθύς:''' <b class="num">II</b> adv.<br /><b class="num">1)</b> прямо, напрямик: ἰ. φρονεῖν Hom. устремляться прямо (вперед), рваться вперед; ἰ. [[μεμαώς]] Hom. ворвавшийся;<br /><b class="num">2)</b> прямо напротив, лицом к лицу (μαχέσασθαι Hom.): ἰ. φέρειν χαλκόν Hom. прямо выступить с оружием;<br /><b class="num">3)</b> тотчас же: ἰ. ἡ [[Πυθίη]] λέγει [[τάδε]] Her. Пифия сразу же говорит следующее; [[οὔτε]] [[τότε]] ἰ. [[οὔτε]] τῶν Σαμίων ἀπιγμένων Her. ни тотчас же, ни по прибытии самийцев.<br /><b class="num">III</b> praep. [[cum]] gen. (тж. с πρός или ἐπί) прямо к, прямо в, прямо на: ἰ. Δαναῶν Hom. прямо на данайцев; ἰ. πρὸς [[τεῖχος]] Hom. прямо к крепостной стене; ἰ. ἐπὶ Θεσσαλίης Her. прямо (или немедленно) в Фессалию.<br />ἡ (только acc. sing. ἰθύν)<br /><b class="num">1)</b> верх, высь: ἀν᾽ ἰθύν Hom. вверх, ввысь, высоко; σφαίρῃ ἀν᾽ ἰθὺν πειρᾶσθαι Hom. состязаться в бросании мяча вверх;<br /><b class="num">2)</b> стремление, намерение, предприятие ([[γνῶναι]] ἰθύν τινος Hom.): οἷσι [[πεποίθεα]] πᾶσαν ἐπ᾽ ἰθύν Hom. (товарищи), которые, я был уверен, готовы на любое дело; ἄριστοι πᾶσαν ἐπ᾽ ἰθύν ἐστε μάχεσθαί τε φρονέειν τε Hom. вы - лучшие во всех делах брани и совета.<br />[[ἰθεῖα]] (ион. тж. [[ἰθέα]]), [[ἰθύ]] (ῑθ)<br /><b class="num">1)</b> прямой, прямолинейный ([[ὁδός]] Her.; [[κατήλυσις]] εἰς Ἀΐδην Anth.);<br /><b class="num">2)</b> прямой, открытый, решительный: ἰθέῃ τέχνῃ ἀπολιπεῖν τινα Her. решительным образом (т. е. открыто) покинуть кого-л.;<br /><b class="num">3)</b> прямой, честный, правдивый ([[λόγος]] Her.);<br /><b class="num">4)</b> справедливый ([[δίκη]] Hom., Hes.; [[ἀνήρ]] Her.). - см. тж. [[ἰθεῖα]], [[ἰθεῖαν]], [[ἰθύ]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[straight]], [[just]], also adv. (beside rare <b class="b3">ἰθύ</b>, <b class="b3">ἰθέως</b>) [[straightforward]] (Il.; cf. on <b class="b3">εὑθύς</b>); superl. <b class="b3">ἰθύντατα</b> (Hom.; after <b class="b3">ἰθύνω</b>?, diff. Schwyzer 534).<br />Compounds: Often as 1. member (s. Strömberg Prefix Studies 156), e. g. <b class="b3">ἰθυ-ωρίη</b>, see on <b class="b3">εὑθυωρία</b>. <b class="b3">ἰθυ-βέλεια</b> epithet of Artemis <b class="b2">whose arrows go straight</b> (ZPE 88, 1991, 70 l. 11, Ia).<br />Derivatives: 1. <b class="b3">ἰθύς</b> f. <b class="b2">straight direction, enterprise</b>, only in acc. <b class="b3">ἀν</b>' <b class="b3">ἰθύν</b>, <b class="b3">πᾶσαν ἐπ</b>' <b class="b3">ἰθύν</b> etc. (Hom.); for the explanation Schwyzer 463 w. n. 8, Frisk Eranos 43, 221. 2. <b class="b3">ἰθύτης</b> f. <b class="b2">id.</b> (Aret.). Denomin. verbs: 1. <b class="b3">ἰθύω</b>, aor. <b class="b3">ἰθῦσαι</b>, also with <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b2">go straight, be eager, desire</b> (Il.); 2. <b class="b3">ἰθύνω</b>, aor. <b class="b3">ἰθῦναι</b>, pass. <b class="b3">ἰθυνθῆναι</b>, also with prefix, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-ιθύνω</b> etc., <b class="b2">make straight, direct, steer, lead</b> (Il.; Schwyzer 733) with <b class="b3">ἰθυντήρ</b> <b class="b2">who steers, leader</b> (Theoc., A. R.), f. <b class="b3">ἰθύντειρα</b> (Orph. A. 352), adj. <b class="b3">-τήριος</b> [[steering]], [[leading]] (S. Ichn. 73); also <b class="b3">ἰθύντωρ</b> (Orph.), <b class="b3">ἰθύντης</b> (H.) <b class="b2">id.</b>; postverbal <b class="b3">ἴθυνα</b> = <b class="b3">εὔθυνα</b> (Chios V-IVa).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: The comparison with Skt. <b class="b2">sādhú-</b> [[straight]], [[just]] (beside <b class="b2">sā́dhati</b>, [[sādhnoti]] <b class="b2">come to a goal</b>) with Skt. zero grade in <b class="b2">sídhyati</b> <b class="b2">id.</b>, ptc. <b class="b2">siddha-</b>, gives <b class="b2">*s(e)Hdh-</b>; Pok. 892. (Earlier reconstructions with a long diphtong can now be forgotten.) Here perhaps also Arm. <b class="b2">aǰ</b> [[dexter]], [[straight]] < <b class="b2">*seh₂dhi̯o-</b>, poss. <b class="b2">*sHdhi̯o-</b> (Lidén Armen. Stud. 75f.). Older lit. in Bq. Wrong Sommer IF 11, 208, Wood ClassPhil. 7, 324, id. Mod. langu. notes 18, 13f. From this form the Greek forms cannot be explained. A Cret. fem. <b class="b3">εἰθεῖα</b> confirmes a form <b class="b3">*εἰθύς</b>, Lamberterie (1990) 287f. Cf. <b class="b3">εἶθαρ</b>, <b class="b3">εὐθύς</b>.
}}