View source for καρκίνος

{{LSJ1
|Full diacritics=καρκίνος
|Medium diacritics=καρκίνος
|Low diacritics=καρκίνος
|Capitals=ΚΑΡΚΙΝΟΣ
|Transliteration A=karkínos
|Transliteration B=karkinos
|Transliteration C=karkinos
|Beta Code=karki/nos
|Definition=[ῐ], ὁ, heterocl. pl. <b class="b3">καρκίνα</b> (v. sub. fin.: on the accent v. Hdn.Gr.2.926):—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">crab</b>, <span class="bibl">Epich.53</span>, <span class="bibl">Hellanic.103</span> J., S.<span class="title">Ichn.</span>298, <span class="bibl">Ar. <span class="title">Eq.</span>608</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>297c</span>, <span class="bibl">Batr.299</span>; κ. ποδήνεμοι <span class="bibl">Crates Com.29.3</span>: various species distinguished, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>525a34</span>, cf. <span class="bibl">601a17</span>, al.: prov., οὔποτε ποιήσεις τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>1083</span>; <b class="b3">εἴς μ' ὁρεῦσα καρκίνου μέζον</b> 'with saucer-eyes', <span class="bibl">Herod.4.44</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <span class="title">Cancer</span>, as a sign in the zodiac, Eudox. ap. <span class="bibl">Hipparch.1.2.18</span>, <span class="bibl">Euc. <span class="title">Phaen.</span>p.10</span> M., <span class="bibl">Arat.147</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> <b class="b2">eating sore</b> or <b class="b2">ulcer, cancer</b>, = [[καρκίνωμα]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Aph.</span>6.38</span>, <span class="bibl">D.25.95</span>, Gal.10.83. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> from like ness of shape to crab's claws, </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> <b class="b2">pair of pincers</b>, <span class="bibl">Aen.Tact.20.3</span>, <span class="bibl">32.5</span>, <span class="title">IG</span>11(2).165.11 (Delos, iii B.C.), <span class="title">AP</span>6.92 (Phil.), <span class="bibl">Ath.10.456d</span>; κ. σιδηροῦς <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>521.14</span> (ii A.D.); used as an instrument of torture, <span class="bibl">D.S.20.71</span>: in Surgery, <b class="b2">forceps</b>, κ. ἰατρικός <span class="title">IG</span>22.47.16: metaph., <b class="b3">λήψεται τὸν τράχηλον ἐντόνως ὁ κ</b>. <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>609</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> = [[ζυγώματα]], bones of the temples, <span class="bibl">Poll.2.85</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> a kind of <b class="b2">shoe</b>, <span class="bibl">Pherecr.178</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> a kind of <b class="b2">bandage</b>, Heliod. ap. <span class="bibl">Orib.48.54</span> tit., Gal.18(1).777. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> <b class="b2">pair of compasses</b>, <span class="bibl">Ph.<span class="title">Bel.</span>55.25</span>, <span class="bibl">Ph.2.192</span>, <span class="bibl">Gal.<span class="title">Opt.Doctr.</span>3</span>, <span class="bibl">S.E.<span class="title">M.</span> 10.54</span>: heterocl. pl., καρκίνα σπειροῦχα <span class="title">AP</span>6.295.5 (Phan.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span> <b class="b2">still</b>, implied in καρκινοειδής <span class="bibl">11</span> (q. v.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> pr. n. of Attic tragedian, hence prov., <b class="b3">Καρκίνου ποιήματα</b>, = [[τὰ αἰνιγματώδη]], <span class="bibl">Men.525</span>; Megarian pr. n. Κερκίνος <span class="title">SIG</span>201.12 (iv B.C.). (Cf. Lat. <b class="b2">cancer</b>, Skt. <b class="b2">karka[tnull ]as</b> 'crab'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1327.png Seite 1327]] ὁ, der <b class="b2">Krebs</b>; [[οὔποτε]] ποιήσεις τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν Ar. Pax 1049; Plat. Euthyd. 297 c; Arist. H. A. 4, 2; Ath. III, 91 c. – Das Gestirn des Krebses, Arat. 147. – Das bösartige Geschwür, der Krebsschaden, Hippocr. u. a. Medic.; Dem. 25, 95 neben [[φαγέδαινα]] ἢ τῶν ἄλλων ἀνιάτων τι κακῶν. – Von der Aehnlichkeit mit den Krebsscheeren, a) die Zange, [[πυραγρέτης]], Philp. 16 (VI, 92); einen plur. καρκίνα σπειροῦχα hat Phani. 3 (VI, 295); vgl. Phot. lex. Nach Hdn. περὶ μ. λ. p. 21, 21 auch κάρκινος accent.; – ὁ κυκλογραφῶν, der Zirkel, S. Emp. adv. phys. 2, 54. – b) eine Art Fesseln, λήψεται τὸν τράχηλον ἐντόνως ὁ καρ., Eur. Cycl. 605; καρκίνοις σιδηροῖς τὰ σφυρὰ πιέζων D. Sic. 20, 71. – c) zwei Knochen am Ohre u. an der Schläfe, Poll. 2, 85. – d) eine Art Schuh, Pherecrat. bei Poll. 7, 90. – [Auffallend ist, da ι sich nur kurz findet, die Bemerkung des Arcad. p. 65, 16, daß καρκῖνος zu schreiben, wie auch im Hippocr. steht.]
}}
{{ls
|lstext='''καρκίνος''': ῐ , ὁ, [[μετὰ]] ἑτερογεν. πληθ. καρκίνα (ἴδε ἐν τέλ.)˙ - «κάβουρας», «καβοῦρι», Λατ. cancer, Ἑλλάνικ. 40, Ἀριστοφ. Ἱππ. 608, Πλάτ. Εὐθύδ. 297C. Τοῦ καρκίνου ὑπάρχει [[πλήρης]] περιγραφὴ ἐν Βατραχομυομ. 295, κἑξ.˙ - διάφορα εἴδη περιλαμβάνονται ὑπὸ τὸ [[ὄνομα]] τοῦτο, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 4. 2, 2 κἑξ.˙ καθ’ ὅσον τινὲς μὲν αὐτῶν [[εἶναι]] μαλακόστρακοι, ἄλλοι δὲ ὀστρακόδερμοι, [[αὐτόθι]] 8. 17, 11˙ περὶ τοῦ σχήματος αὐτῶν κτλ. ἴδε 4. 2, 8., 4. 4. 3, 2˙ ἔστηκε δ’ ἔς μ’ ὀρεῦσα καρκίνου μεῖζον Ἡρώνδ. IV. 44˙ - παροιμ., οὔποτε ποιήσεις τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν Ἀριστοφ. Εἰρ. 1083. ΙΙ. ὁ Καρκίνος, Cancer, ὡς [[σημεῖον]] ἐν τῷ Ζῳδιακῷ, Ἄρατ. 147, Πλούτ. 2. 908C. III. διαβρωτικὸν [[ἕλκος]] ἢ [[νόσημα]], Ἱππ. Ἀφ. 1257 (ἴδε Foës Oecon.), Δημ. 798, 23: ἀλλαχοῦ [[καρκίνωμα]]. IV. ἐξ ὁμοιότητος πρὸς τὰς χηλὰς τοῦ καρκίνου κατὰ τὸ [[σχῆμα]], 1) [[λαβίς]], [[πυράγρα]], Ἀνθ. Π. 6. 92, Ἀθήν. 456D˙Ϗ ὡς [[βασανιστήριον]] [[ὄργανον]], Διόδ. 20. 71˙ - μεταφ., λήψεται τὸν τράχηλον ἐντόνως ὁ [[καρκίνος]] τοῦ ξένων δαιτυμόνος, ἡ [[πυράγρα]] ἐντόνως θὰ σφίγξῃ τὸν λαιμὸν τοῦ φαγόντος τοῦς ξένους, δηλ. θὰ τιμωρηθῇ ἐπαξίως, Εὐρ. Κύκλ. 609 (οὕτω παρὰ τῷ Ὀβιδ., angebar ceu guttura forcipe pressus). 2) = ζυγώματα, «[[μετὰ]] δὲ τούς κροτάφους δύο ὀστῶν εἰσι πλαγίων συμβολαί, περιειληφότων τὰ ὦτα, ὀνομάζονται δὲ ζυγώματα καὶ καρκίνοι» [[Πολυδ]]. Β΄, 85. 3) [[εἶδος]] πεδίλων, Φερεκρ. ἐν Ἀδήλ. 75. 4) [[εἶδος]] ἐπιδέσμου, Γαλην. 12. 476. V. = [[κίρκινος]], [[κύκλος]], Σέξτ. Ἐμπ. π. Μ. 10. 54˙ - τὰ καρκίνα σπειροῦχα, ἐν Ἀνθ. Π. 6. 295, φαίνεται ὅτι [[εἶναι]] διαβῆται σχηματίζοντες κύκλους. (Πρβλ. Σανσκρ. kark-as, Λατ. canc-er).
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>I.</b> écrevisse, <i>poisson</i>;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i> <b>1</b> Cancer, constellation;<br /><b>2</b> <i>t. de méd.</i> chancre, cancer, tumeur.<br />'''Étymologie:''' DELG [[κάρκαρος]].
}}
{{eles
|esgtx=[[cangrejo]], [[Cáncer]]
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM [[καρκίνος]])<br /><b>1.</b> το οστρακόδερμο [[κάβουρας]], [[καβούρι]]<br /><b>2.</b> [[σύμπλεγμα]] νόσων που χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό και ανοργάνωτη [[ανάπτυξη]] προσβεβλημένων κυττάρων σε οποιονδήποτε ιστό του οργανισμού του ανθρώπου και άλλων ζώων<br /><b>3.</b> <b>αστρον.</b> (ως κύριο όν). <i>Καρκίνος</i><br />α) ένα από τα 12 [[σημεία]] (ζώδια) του ζωδιακού κύκλου<br />β) [[αστερισμός]] του βόρειου ημισφαιρίου<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>βοτ.</b> [[ασθένεια]] τών [[φυτών]] που προέρχεται από νοσηρή κυτταροπλασία<br /><b>2.</b> [[διαβήτης]] με κεκαμμένα σκέλη, με τον οποίο μετρούν το [[πάχος]] ενός αντικειμένου<br /><b>3.</b> [[καρκινικός]] [[στίχος]], δηλ. [[στίχος]] που μπορεί να αναγνωστεί το ίδιο από την [[αρχή]] [[προς]] το [[τέλος]] και αντιστρόφως, όπως, π.χ., «νίψον ἀνομήματα μὴ μόναν ὄψιν»<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> αργοκίνητος, [[βραδυκίνητος]] [[άνθρωπος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πυράγρα]], [[λαβίδα]] για κάρβουνα όμοια με τις δαγκάνες του κάβουρα<br /><b>2.</b> [[βασανιστήριο]] όργανο με σιδερένιες χηλές σαν τις δαγκάνες του κάβουρα<br /><b>3.</b> (στη [[χειρουργική]]) [[εμβρυουλκός]]<br /><b>4.</b> τα ζυγώματα<br /><b>5.</b> [[είδος]] μηχανής χρήσιμης στην [[ανέλκυση]] λίθων<br /><b>6.</b> [[είδος]] πεδίλων<br /><b>7.</b> [[είδος]] επιδέσμου<br /><b>8.</b> [[είδος]] γεωμετρικού οργάνου, [[διαβήτης]]<br /><b>9.</b> άμβυξ, ένα [[είδος]] κυπέλλου, ποτηριού<br /><b>10.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>oἱ καρκίνοι</i><br />τα ζυγώματα, τα ζυγωματικά οστά του κρανίου<br /><b>11.</b> <b>φρ.</b> «καρκίνα σπειρούχα» — διαβήτες που σχηματίζουν κύκλους (<b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>12.</b> [[κίρκινος]], [[κύκλος]]<br /><b>13.</b> κύριο όν. στους Αττικούς τραγικούς ποιητές («Καρκίνου ποιήματα» — τα αινιγματώδη ποιήματα, Μέν.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ανάγεται σε αναδιπλασιασμένη ΙΕ [[ρίζα]] <i>kar</i>-<i>kar</i> «[[σκληρός]]». Συνδέεται με το λατ. <i>cancer</i> «[[κάβουρας]]» και το αρχ. ινδ. <i>karkata</i>- «[[κάβουρας]]». Η κατάλ. -<i>ίνος</i> [[μάλλον]] για λόγους ανομοιώσεως δύο αλλεπάλληλων -<i>ρ</i>- σε παλαιότερο αμάρτ. τύπο (<b>[[πρβλ]].</b> λατ. <i>cancer</i> <span style="color: red;"><</span> <i>car</i>-<i>cros</i>). Με τα ανωτέρω συνδέονται πιθ. η [[γλώσσα]] του Ησυχίου [[κάρκαροι]]<br /><i>τραχεῖς</i> και ο αντίστοιχός της αρχ. ινδ. τ. <i>karkara</i>- «[[σκληρός]]» (<b>[[πρβλ]].</b> το σκληρό [[περίβλημα]] του κάβουρα). Η αρχ. ινδ. λ. <i>karki</i>(<i>n</i>)- «[[ζωδιακός]] [[αστερισμός]] του καρκίνου» [[είναι]] [[δάνειο]] από την Αρχαία Ελληνική.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[καρκινώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[καρκινάς]], [[καρκινευτής]], [[καρκινίας]], [[καρκίνιον]], [[καρκινώ]]<br /><b>μσν.</b><br />[[καρκινίδιον]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[καρκινοειδής]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[καρκινοβάτης]], [[καρκινόπους]], [[καρκινόχειρες]]<br /><b>μσν.</b><br />[[καρκινόσαρξ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[καρκινοβασία]], [[καρκινοβατώ]], [[καρκινογένεση]], [[καρκινογόνος]], [[καρκινολογία]], [[καρκινολογικός]], [[καρκινόλυση]], [[καρκινολυτικός]], [[καρκινοπαθής]], [[καρκινοποίηση]], [[καρκινοσάρκωμα]], <i>καρκινοφιλία</i>, [[καρκινοφοβία]], <i>καρκίνωψ</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''καρκίνος:''' [ῐ], ὁ, με ετερογεν. πληθ. <i>καρκίνα</i>,<br /><b class="num">I.</b> [[καβούρι]], [[κάβουρας]], Λατ. [[cancer]], σε Βατραχομ., Αριστοφ., Πλάτ.· παροιμ., [[οὔποτε]] ποιήσεις τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">II.</b> [[ζευγάρι]] δαγκάνες, σε Ανθ.· <i>καρκίνα</i>, πυξίδες, στον ίδ.
}}
{{elru
|elrutext='''καρκίνος:''' (ῐ) ὁ (поэт. pl. тж. κάρκινα)<br /><b class="num">1)</b> зоол. рак или краб Batr., Plat., Arst. etc.: [[οὔποτε]] ποιήσεις τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν погов. Arph. никогда ты не научишь рака идти прямо;<br /><b class="num">2)</b> астр. Рак (созвездие) Plut.;<br /><b class="num">3)</b> раковая опухоль, раковая язва, рак Dem.;<br /><b class="num">4)</b> щипцы, клещи (λήψεται ὁ κ. τὸν τράχηλον, sc. τοῦ Κύκλωπος Eur.; καρκίνοις σιδηροῖς πιέζειν Diod.): κ. [[πυραγρέτης]] Anth. кузнечные клещи;<br /><b class="num">5)</b> циркуль (ὁ κυκλογραφῶν κ. Sext.).
}}
{{elnl
|elnltext=καρκίνος -ου, ὁ, plur. κάρκινα krab; spreekw.: ποιεῖν τὸν καρκίνον ὀρθὰ βαδίζειν een krab rechtuit laten lopen (d.w.z. het onmogelijke doen) Aristoph. Pax 1083. tang; passer. geneesk. gezwel.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m. (Epich., IA.)<br />Meaning: [[crab]] (on the meaning Thompson Fishes s. v.), metaph.. <b class="b2">ulcer, pair of pincers, kind of shoe etc.</b>, also name of a constellation (Scherer Gestirnnamen 167f.). -<br />Derivatives: Diminut. <b class="b3">καρκίνιον</b> (Arist., Hp.), also <b class="b2">kind of slipper</b> (Herod.), <b class="b3">καρκινάς</b>, <b class="b3">-άδος</b> f. (Gal., Ael.); <b class="b3">καρκινίας</b> m. name of a precious stone (Plin.; after the colour; as <b class="b3">καπνίας</b> a. o.; Chantraine Formation 94); <b class="b3">καρκινευτής</b> <b class="b2">crab-catcher</b> (Artem. 2, 14; after <b class="b3">ἁλιευτής</b>, <b class="b3">ὀρνιθευτής</b> a. o.); <b class="b3">καρκινώδης</b> <b class="b2">crab-like</b> (Arist., medic.). Denomin. verb <b class="b3">καρκινόω</b> <b class="b2">bend, crook one's fingers</b> (Antiph., Thphr.; cf. Strömberg Theophrastea 65), <b class="b3">-όομαι</b> <b class="b2">become cancerous, suffer from cancer</b> (Hp.) with <b class="b3">καρκίνωμα</b> [[cancer]] (medic.), <b class="b3">καρκίνωσις</b> <b class="b2">formation of dangerous growth</b> (Aët.); <b class="b3">καρκίνωθρον</b> (codd. <b class="b3">-αθρον</b>, <b class="b3">-ηθρον</b>) plant name, <b class="b2">Polygonum aviculare</b> (Dsc. 4, 4; after Strömberg Pflanzennamen 147 prop. "Krebsmittel" [?]; rather of the crab-like spreading roots).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Clearly connected with Lat. [[cancer]] [[crab]], Skt. <b class="b2">karkaṭa-</b> <b class="b2">id.</b>; the morphological details however are not all clear. As in Lat. [[cancer]] from <b class="b2">*car-cro-s</b> <b class="b3">καρκίνος</b> may also have had a dissimilation of <b class="b2">r-</b>sounds with addition of the <b class="b3">ινο-</b>suffix (cf. Schwyzer 490); on the formation of Skt. <b class="b2">karkaṭa-</b> Wackernagel-Debrunner 2 : 2, 157 (etymological doubts in Mayrhofer KEWA s. v.). - From <b class="b3">καρκίνος</b> as LW [loanword]. Skt. <b class="b2">karki(n</b>)- <b class="b2">the crab in the zodiac</b> (with <b class="b2">karka-</b> [[crab]] [lex.] as backformation?). - Connection with the adjective for [[hard]] (s. <b class="b3">κάρκαρος</b>, <b class="b3">κράτος</b>) seems quite possible. Cf. W.-Hofmann s. [[cancer]] . - The Sanskrit word is probably not cognate (Mayrhofer, EWAia 64, Fur. 129). Fur. connects <b class="b3">κάρχαι καρκίνοι</b>, <b class="b3">καὶ</b> <<b class="b3">κ</b>> <b class="b3">όχλοι</b>. <b class="b3">Σικελοί</b> H. [not mentioned in Frisk, DELG], which is evident. This poves Pre-Greek origin. Fur. doubts the correctnes of Lat. [[cancer]] < <b class="b2">*karkro-</b>, which cannot be proven. Fur. prefers to connct <b class="b3">γάγγραινα</b>, <b class="b3">γάγγλιον</b>. <b class="b3">-ινο-</b> can be a Pre-Greek suffix (Fur. 129 n. 54; Beekes, Pre-Greek, Suffixes; Fur. also comments on the accentuation). He also adduces (130) the PN <b class="b3">Κερκίνος</b> and the river name <b class="b3">Κερκινεύς</b> (Thessaly) with <b class="b3">*κερκιν-</b>.
}}