View source for σατράπης

{{LSJ1
|Full diacritics=σᾰτρᾰπης
|Medium diacritics=σατράπης
|Low diacritics=σατράπης
|Capitals=ΣΑΤΡΑΠΗΣ
|Transliteration A=satrápēs
|Transliteration B=satrapēs
|Transliteration C=satrapis
|Beta Code=satra/phs
|Definition=or σατράππης <span class="title">CRAcad.Inscr.</span>1931.241 (Susa, i A.D.), ου, ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">satrap</b>, title of a Persian <b class="b2">viceroy</b> or <b class="b2">governor of a province</b>, <span class="bibl">X. <span class="title">Cyr.</span>7.4.2</span>, <span class="bibl">8.6.3</span>, <span class="title">SIG</span>182.3 (iv B.C.), <span class="bibl">Men.897</span>, etc. (in form σαδράπας, <span class="title">IG</span>12(2).645.18 (Nesus, iv B.C.); dat. pl. σαδράπησιν [-] <b class="b3">Ἐφ. Ἀρχ</b>. 1907.27 (Aranda)); of the five lords of the Philistines, <span class="bibl">LXX <span class="title">Jd.</span>16.5</span>, al.; of a Roman Governor, <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VS</span>1.22.3</span>. (In <span class="bibl">Theopomp.Hist.103J.</span> also ἐξατράπης, and in Carian Inscrr. <b class="b3">ἐξαιθραπεύω, ἐξαιτραπεύω</b> (qq. v.); in <span class="bibl">Arr.<span class="title">Fr.</span>10</span> J. ξατράπης (cf. ζατράπης (leg. <b class="b3">ξα-</b>) <b class="b3">· ὁ βασιλεύς</b>, Hsch.), which is nearer to the OPers. χ<b class="b2">ša</b>θ<b class="b2">rapāvan-</b> lit. 'kingdom-protector'.) </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> cant word for <b class="b2">a rich man, 'nabob</b>', <span class="bibl">Alex.116.8</span> (pl.); σ. ἐκ πένητος <span class="bibl">Luc.<span class="title">Nigr.</span>20</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> as culttitle of a god, <span class="title">IGRom.</span>3.1059 (Maad, i B.C.), <span class="bibl">Paus.6.25.6</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0864.png Seite 864]] ὁ, der Satrap, lat. satrapa (ein persisches Wort), Statthalter des Königs von Persien in einer Provinz; Xen. Cyr. 8, 6, 3; vgl. Isocr. 4, 152: οἱ καταβαίνοντες αὐτῶν ἐπὶ θάλατταν, οὓς καλοῦσι σατράπας, wie es bei Sp. der vornehme Herr bedeutet, mit dem Nebenbegriffe des Hochmuths u. der Ueppigkeit, Luc. Nigr. 20.
}}
{{ls
|lstext='''σᾰτράπης''': [ᾱ], -ου, ὁ, Λατ. satrăpa, [[ὄνομα]] ἀντιβασιλέως ἢ κυβερνήτου καὶ διοικητοῦ ἐπαρχίας Περσικῆς, πρβλ. Ξεν. Κύρ. 7. 4, 2., 8. 6, 3, Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 348, κτλ. (Παρὰ Θεοπόμπῳ [[ὡσαύτως]] [[ἐξατράπης]], καὶ ἐν Καρικαῖς ἐπιγραφαῖς [[ἐξαιθραπεύω]], [[ἐκστρατεύω]] (ἴδε Böckh. εἰς Συλλ. Ἐπιγρ. 2. σ. 470, [[ὅπερ]] [[μᾶλλον]] πλησιάζει πρὸς τὸν Ἑβρ. πληθ. achashdarp’ nim (Δαν. Γ΄, 2, Ϛ΄, 2, Ἐσθὴρ Α΄, 4, κ. ἀλλ.)· [[εἶναι]] δὲ ἡ [[λέξις]] ἡ αὐτὴ τῇ Ἀρχ. Περσ. khshatra-pâ = ὁ του Σάχου ἣ βασιλέως [[ἀξιωματικός]], [[ἀντιβασιλεύς]], πρβλ. Ralwins. εἰς Ἡρόδ. 1. 192. 2) ὡς πομπώδης [[λέξις]], ἐπὶ πλουσίου ἀνθρώπου ἢ ἐνδόξου καὶ ἐπισήμου, Παυσ. 6. 25, 6· οἰονεὶ «πασσᾶς», «μπέης», σ. ἐκ. πένητος Λουκ. Νιγρῖν. 20. - Καθ’ Ἡσύχ.: «σατράπαι· ἀρχηγοί, στρατηλάται. Περσικὴ δὲ ἡ λέξης».
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br />satrape, gouverneur de province, <i>en Perse ; fig.</i> homme très riche.<br /><i><b>Étym.</b> anc. pers.</i> khsbatrapâ, litt. « officier du khsha ou sha » -- DELG <i>iranien</i> xśaθra-pâ « qui protège le pays ».
}}
{{grml
|mltxt=ο, ΝΜΑ, θηλ. σατράπισσα Ν, και σατράππης και σαδράπας και [[σάτρης]] και [[ἐξατράπης]] και [[ξατράπης]] και [[ζατράπης]] Α<br />(στην αρχ. Περσία) [[διοικητής]] περσικής επαρχίας, της σατραπείας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ηγέτης]] κράτους που ασκεί τυραννική [[εξουσία]]<br /><b>2.</b> [[άνθρωπος]] [[τυραννικός]], [[δεσποτικός]] που οι πράξεις του χαρακτηρίζονται από [[αυταρχικότητα]] και [[αυθαιρεσία]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[Ρωμαίος]] [[άρχοντας]]<br /><b>2.</b> λατρευτική [[προσηγορία]] θεού<br /><b>3.</b> [[πομπώδης]] [[χαρακτηρισμός]] πλουσίου, αξιωματούχου ή ένδοξου προσώπου («[[σατράπης]] ἐκ πένητος», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>oἱ σατράπαι</i><br />οι [[πέντε]] αρχηγοί τών Φιλισταίων («καὶ ἀνέβησαν πρὸς αὐτὴν οἱ σατράπαι τῶν ἀλλοφύλων», ΠΔ)<br /><b>5.</b> <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «[[ζατράπης]]<br />ὁ [[βασιλεύς]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Δάνειο από το αμάρτυρο περσ. <i>xsaθra</i>-<i>p</i><i>ā</i>- «[[προστάτης]] της πατρίδας» (<b>πρβλ.</b> αρχ. περσ. <i>xšaθra</i>-<i>p</i><i>ā</i><i>van</i>-) <span style="color: red;"><</span> <i>xšaθa</i>- (<b>πρβλ.</b> <i>κτῶμαι</i>) <span style="color: red;">+</span> <i>p</i><i>ā</i><i>iti</i> (<b>πρβλ.</b> [[ποιμήν]], αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ā</i><i>ti</i> «[[προφυλάσσω]], [[προστατεύω]]»). Οι τ. [[ξατράπης]], [[ἐξατράπης]], <i>ξαθράπης</i>, <i>ἐξαιθράπης</i> (απ' όπου [[ἐξαιθραπεύω]]), που παραδίδονται σε επιγραφές, [[είναι]] πλησιέστεροι φωνητικά [[προς]] τον ιραν. τ., [[αλλά]] πιθ. οφείλονται σε [[επίδραση]] του προθεματικού <i>ἐξ</i>- (<span style="color: red;"><</span> <i>ἐκ</i>)].
}}
{{lsm
|lsmtext='''σᾰτράπης:''' [ᾰ], -ου, ὁ, [[σατράπης]], [[αντιβασιλέας]], [[Πέρσης]] [[αξιωματούχος]], [[διοικητής]] περσικής επαρχίας, Λατ. [[satrapa]], σε Ξεν. (περσ. [[λέξη]]).
}}
{{elru
|elrutext='''σᾰτράπης:''' ου (ρᾰ) ὁ (перс.)<br /><b class="num">1)</b> перен. богач Luc.;<br /><b class="num">2)</b> сатрап, наместник персидского царя, правитель области Xen., Dem., Plut.
}}
{{elnl
|elnltext=σατράπης -ου, ὁ satraap (stadhouder in het Perzische rijk); overdr. rijke parvenu. Luc. 8.20.
}}
{{etym
|etymtx=-ου<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: "satrap", governor of the Persian king (since X.).<br />Derivatives: <b class="b3">σατραπ-ικός</b> <b class="b2">belonging to the satrap</b> (Arist. etc.), f. <b class="b3">-ίς</b> (Philostr.), <b class="b3">-εύω</b> <b class="b2">to be a satrap, to rule as a satrap</b> (X. etc.) with <b class="b3">-εία</b>, Ion. <b class="b3">-ηΐη</b> f. <b class="b2">the office, the province of a satrap, satrapy</b> (since Hdt.); <b class="b3">-εῖα</b> n. pl. <b class="b2">the palace of a satrap</b> (Hld.).<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Iran.<br />Etymology: From OIran. <b class="b2">*xšaʮra-pā-</b> <b class="b2">protecting the empire</b> (OP <b class="b2">xšaça-pāvan-</b>), from <b class="b2">xšaʮra-</b> (s. on [[κτάομαι]]) and [[pāiti]] (s. on [[ποιμήν]]). The not rare, often attested forms in inscriptions <b class="b3">ξατρ-</b>, <b class="b3">ἐξα(ι)τρ-</b>, <b class="b3">ἐξαιθρ-</b> (also <b class="b3">σαδρ-</b>) represent partly the OP <b class="b2">xš-</b> and the internal dental more exactly (s. Eilers-Mayrhofer Sprache 6, 120 n. 59 [p. 121], Brandenstein Sprachgesch. und Wortbed. 60), but are also folketymolog. conditioned: <b class="b3">ἐξατρ-</b> after <b class="b3">ἐξ-</b>; cf. Schwyzer 206 a. 329. The <b class="b3">αι-</b>diphthong is by Kretschmer Sprache 2, 70 with Lehmann-Haupt P. -W. s. Satrap col. 84 hardly convincingly derived from an unattested OIran. mixed form. -- Cf. also Skt. <b class="b2">kṣatrapa-</b> a. o., s. Schmitt ZDMG 117, 131.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=σᾰ˘τράπης, ου, ὁ,<br />a [[satrap]], [[viceroy]], Lat. [[satrapa]], Xen. [Persian [[word]].]
}}