View source for ὄργανον

{{LSJ1
|Full diacritics=ὄργανον
|Medium diacritics=ὄργανον
|Low diacritics=όργανον
|Capitals=ΟΡΓΑΝΟΝ
|Transliteration A=órganon
|Transliteration B=organon
|Transliteration C=organon
|Beta Code=o)/rganon
|Definition=τό, (ἔργον, ἔρδω) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">instrument, implement, tool, for making</b> or [[doing]] a thing, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>905</span>, cf. [[ἀθηρόβρωτος]]; λογχοποιῶν ὄργανα <span class="bibl">E. <span class="title">Ba.</span>1208</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ion</span>1030</span> ; πολεμικὰ ὅπλα τε καὶ ὄργανα <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>374d</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Lg.</span> 956a</span> ; <b class="b3">ὄ</b>. without any Adj., <b class="b2">engine of war</b>, <span class="bibl">Ctes.<span class="title">Fr.</span>81</span> ; τὰ ναυτικὰ ὄ. [[tackle]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>298d</span> ; ὄ. ὅσα περὶ γεωργίαν <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>370d</span> ; ὄνομα ἄρα διδασκαλικόν τί ἐστιν ὄ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Cra.</span>388b</span> ; <b class="b3">ὄργανα χρόνων</b> or <b class="b3">χρόνου</b>, of the stars, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ti.</span>41e</span>,<span class="bibl">42d</span> ; ὄ. κυβευτικά <span class="bibl">Aeschin.1.59</span>; of a person, ἁπάντων ἀεὶ κακῶν ὄ. <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>380</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">organ of sense</b> or [[apprehension]], τὰ περὶ τὰς αἰσθήσεις ὄ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>508b</span> ; <b class="b3">τὸ ὄ. ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος</b> ib.<span class="bibl">518c</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Tht.</span>185c</span>, al.; δι' ἀμυδρῶν ὀ. θεᾶσθαί τι <span class="bibl">Id.<span class="title">Phdr.</span>250b</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ti.</span>45b</span>, <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Nat.</span>11.6</span>,<span class="bibl">7</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> of the body and its different parts, <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span> 642a11</span>, <span class="bibl">645b14</span>, <span class="bibl"><span class="title">GA</span>716a24</span>, Phld.<span class="title">Mus.</span>pp.71,96 K., Gal.10.47 ; the hand is called <b class="b3">ὄργανον ὀργάνων</b> or <b class="b3">ὄ. πρὸ ὀργάνων</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">de An.</span>432a2</span>, <span class="bibl"><span class="title">PA</span>687a21</span> ; <b class="b3">τὰ πορευτικὰ ὄ</b>. the [[organs]] of locomotion, <span class="bibl">Id.<span class="title">GA</span>732b28</span>; <b class="b3">ὄ. πρὸς ἐργασίαν τῆς τροφῆς</b> the digestive [[organs]], ib.<span class="bibl">788b24</span> ; <b class="b3">τὸ ὄ. τὸ περὶ τὴν ἀναπνοήν</b> the respiratory [[organ]], <span class="bibl">Id.<span class="title">PA</span>664a29</span> ; τὰ ὄ. τὰ χρήσιμα πρὸς τὴν ὀχείαν <span class="bibl">Id.<span class="title">HA</span>500a15</span> ; of plants, <span class="bibl">Id.<span class="title">de An.</span>412b1</span>, <span class="bibl"><span class="title">PA</span> 656a2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">musical instrument</b>, <span class="bibl">Simon.31</span>, f.l. in <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>57.1</span> ; <b class="b3">ὁ μὲν δι' ὀργάνων ἐκήλει ἀνθρώπους</b>, of Marsyas, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>215c</span> ; <b class="b3">ἄνευ ὀργάνων ψιλοῖς λόγοις</b> ibid., cf. <span class="bibl"><span class="title">Plt.</span>268b</span> ; ὄ. πολύχορδα <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>399c</span>, al.; μετ' ᾠδῆς καί τινων ὀργάνων Phld.<span class="title">Mus.</span>p.98K.; of the pipe, <span class="bibl">Melanipp.2</span>, <span class="bibl">Telest.1.2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b2">surgical instrument</b>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Off.</span>2</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>5.3.47</span>, <span class="bibl">Pl. <span class="title">Plt.</span>298c</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> concrete, [[work]] or [[product]], μελίσσης κηρόπλαστον ὄ. <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>398.5</span> ; <b class="b3">λαϊνέοισιν Ἀμφίονος ὀ</b>., of the walls of Thebes, <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>115</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> of logic as an [[instrument]] of philosophy, ἡ λογικὴ πραγματεία ὀργάνου χώραν ἔχει ἐν φιλοσοφίᾳ <span class="bibl">Alex.Aphr.<span class="title">in Top.</span>74.29</span>, cf. <span class="bibl">Phlp.<span class="title">in APr.</span>6.23</span> ; <b class="b3">πᾶσα τεχνικὴ διδασκαλία ὑπὸ τὸ λογικὸν ὄ. ἀνάγεται</b> Sch.D.T.<span class="bibl">p.161</span> H.; but <b class="b3">τὸ ὄ</b>. as title of Aristotle's collected logical writings lacks authority. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> [[instrument]] or <b class="b2">table of calculations</b>, εἰσῆλθον εἰς τὸ προκείμενον ὄργανον <span class="bibl">Vett.Val.20.12</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b3">ὄ. χλούνιον</b>, = [[ἠρύγγιον]], Ps.-Dsc.3.21.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0368.png Seite 368]] τό (εργ), das [[Werkzeug]], das, womit man Etwas ins Werk setzt; [[ἀθηρόβρωτον]], Soph. frg. 404, der auch κλᾶε δ' ὀργάνων ὅτου ψαύσειεν οἷς ἐχρῆτο, Trach. 901, von dem vergifteten Gewande sagt; λογχοποιῶν ὄργανα Eur. Bacch. 1206, λαϊνέοις Ἀμφίονος ὀργάνοις Phoen. 116; ἔχων τι τοιοῦτον [[ὄργανον]], οἷον οἱ σκυτοτόμοι, Plat. Conv. 191 a; ὁπόσα ἄλλα ὄργανα τῆς περὶ τὰ ἀμφιέσματα γενέσεως κοινωνεῖ, Polit. 281 e; [[σίδηρος]] καὶ χαλκὸς πολέμων ὄργανα, Legg. XII, 956 a, öfter; auch sogar [[ὄργανον]] ἐν ὄρεσιν, von Baumholz, Legg. 678 d; κυβευτικά, Aesch. 1, 59; Xen. u. Folgde, bes. von Maschinen, z. B. im Kriege; vgl. Pol. 1, 23, 5. 8, 7, 2; Arist. eth. 8, 11 nennt [[ὄργανον]] einen δοῦλον ἄψυχον, wie [[δοῦλος]] ein [[ὄργανον]] ἔμψυχον. Auch ὄργανα δι' ὧν αἰσθάνεται ἡμῶν τὸ αἰσθανόμενον ἕκαστον, Plat. Theaet. 185 c; dah. unser »Organ«. – Von musikalischen Instrumenten, πολύχορδα, πολυαρμόνια, Plat. Rep. III, 399 c; Arist. u. A. – Soph. brauchte es auch = [[ἔργον]], das Werk selbst, μελίσσης κηρόπλαστον [[ὄργανον]], frg. 464; vgl. Valcken. zum Schol. Eur. Phoen. 115.
}}
{{ls
|lstext='''ὄργᾰνον''': τό, (*[[ἔργω]]) [[ἐργαλεῖον]], τὸ δι’ οὗ ἐργαζόμεθα ἢ κατασκευάζομέν τι, Σοφ. Τρ. 905, πρβλ. [[ἀθηρόβρωτος]]· λογχοποιῶν ὄργανα Εὐρ. Βάκχ. 1208, πρβλ. Ἴωνα 1030· πολεμικὰ ὅπλα τε καὶ ὄργανα Πλάτ. Νόμ. 374D, πρβλ. 956Α· τὰ ἰατρικά, τὰ ναυτικὰ ὄργ. ὁ αὐτ. ἐν Πολιτικ. 298C· ὄργ. οἷα περὶ γεωργίαν ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 370D [[ὄνομα]] ἄρα διδασκαλικόν τί ἐστιν ὄργ. ὁ αὐτ. ἐν Κρατ. 388Β· οἱ ἀστέρες καλοῦνται ὄργανα χρόνων ἢ χρόνου ὀ αὐτ. ἐν Τιμ. 41Ε, 42D· ὄργ. κυβευτικὰ Αἰσχίν. 9. 9· - ἐπὶ προσώπων, ἁπάντων ἀεὶ κακῶν ὄργ. Σοφ. Αἴ. 380. 2) [[αἰσθητήριον]] ἢ [[μέσον]] δι’ οὗ ἀντιλαμβάνεταί τις, τὰ περὶ τὰς αἰσθήσεις ὄργ. Πλάτ. Πολ. 580Β· τὸ ὄργ. ᾧ καταμανθάνει [[ἕκαστος]] [[αὐτόθι]] 518C πρβλ. Θεαίτ. 185C, κ. ἀλλ.· δι’ ἀμυδρῶν ὀργ. θεᾱσθαί τι ὁ αὐτ. ἐν Φαίδρ. 250Β, πρβλ. Τίμ. 45Β· - ἀκολούθως ἐπὶ τοῦ σώματος καὶ τῶν διαφόρων [[αὐτοῦ]] μερῶν, Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 1. 4, 41., 1. 5, 12, π. Ζ. Γενέσ. 1. 2, 5· τὰ πορευτικὰ ὄργ., τὰ τῆς κινήσεως ὄργ., [[αὐτόθι]] 2. 1, 15· ὄργ. πρὸς ἐργασίαν τῆς τροφῆς, τὰ τῆς πέψεως ὄργ., [[αὐτόθι]] 5. 8, 4· τὸ ὄργ. τὸ περὶ τὴν ἀναπνοήν, τὰ ἀναπνευστικὰ ὄργανα, ὁ αὐτ. π. Ζ. Μορ. 3. 3, 4· τὰ ὄργ. τὰ πρὸς ὀχείαν ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 1, 38· ἡ χεὶρ καλεῖται [[ὄργανον]] ὀργάνων ἢ ὄργ. πρὸ ὀργάνων ὁ αὐτ. π. Ψυχῆς 3. 8, 3, π. Ζ. Μορ. 4. 10, 21· - [[ὡσαύτως]] ἐπὶ φυτῶν, ὁ αὐτ. π. Ζ. Μορ. 2. 1, 6, π. Ζ. Μορ. 2. 10, 3. 3) μουσικὸν [[ὄργανον]], Σιμωνίδ. 38, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 55· ὁ μὲν δι’ ὀργάνων ἐκήλει ἀνθρώπους, ἐπὶ τοῦ Μαρσύου, Πλάτ. Συμπ. 215C· [[ἄνευ]] ὀργάνων ψιλοῖς λόγοις [[αὐτόθι]], πρβλ. Πολιτικ. 268Β· ὄργ. πολύχορδα ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 399C, κ. ἀλλ.· ἐπὶ τοῦ αὐλοῦ, Μελανιππίδ. 2, Τελέστ. 1. 2. 4) χειρουργικὸν [[ἐργαλεῖον]], Ἱππ. π. Ἰητρεῖον 740, Ξεν. Κύρ. 5. 3, 46. ΙΙ. τὸ πρὸς ἐργασίαν ὑλικόν, [[ὄργανον]] ἐν ὄρεσι ἡ ξυλική, Πλάτ. Νόμ. 678D. ΙΙΙ. αὐτὸ τὸ παραχθὲν ἢ ποιηθέν, ὡς τὸ [[ἔργον]], μελίσσης κηρόπλαστον ὄργ. Σοφ. Ἀποσπ. 464· λαϊνέοισιν Ἀμφίονος ὀργ., ἐπὶ τῶν τειχῶν τῶν Θηβῶν, Εὐρ. Φοίν. 115. IV. Τοῦ Ἀριστοτέλους τὰ λογικὰ συγγράμματα συνελέγησαν ὑπὸ τὸ [[ὄνομα]] [[ὄργανον]], οἱονεὶ [[ὄργανον]] τοῦ διανοεῖσθαι, Ἀμμων. Ἑρμην. εἰς τὰς Κατηγ. 1. α, πρβλ. Trendelenb. Elem. Log. σ. 48 (ἔκδ. 2), Πλάτ. Σοφιστ. 235Β.
}}
{{bailly
|btext=ου (τό) :<br /><b>1</b> instrument de travail, outil;<br /><b>2</b> instrument de musique.<br />'''Étymologie:''' R. Ϝεργ, travailler ; cf. [[ἔργον]].
}}
{{Slater
|sltr=<b>ὄργᾰνον</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[instrument]] Κρῆτα μὲν καλέοντι τρόπον, τὸ δ' [[ὄργανον]] Μολοσσόν (a [[kind]] of [[flute]]?) *fr. 107b. 2.*
}}
{{lsm
|lsmtext='''ὄργᾰνον:''' τό (*[[ἔργω]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> όργανο, [[εργαλείο]], [[σύνεργο]] για την [[κατασκευή]] ή την [[επίτευξη]] κάποιου πράγματος, σε Σοφ., Ευρ. κ.λπ.· λέγεται για πρόσωπα, ἁπάντων ἀεὶ κακῶν [[ὄργανον]], σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[αισθητήριο]] όργανο, σε Πλάτ.<br /><b class="num">3.</b> μουσικό όργανο, στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> χειρουργικό [[εργαλείο]], σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> [[έργο]], παράγωγο, <i>λαΐνεα Ἀμφίονος ὄργανα</i>, τα λίθινα έργα του Αμφίωνα, δηλ. τα τείχη των Θηβών, σε Ευρ.
}}
{{elru
|elrutext='''ὄργᾰνον:''' τό<br /><b class="num">1)</b> орудие, средство, инструмент, прибор, приспособление: πολεμικὰ ὄργανα Plat. военное снаряжение; τὰ ἰατρικὰ ὄργανα Plat. врачебные инструменты; τὰ ναυτικὰ ὄργανα Plat. мореходные принадлежности; ὄργανα περὶ γεωργίαν Plat. земледельческие орудия; ὄργανα χρόνου Plat. (о небесных светилах) орудия времени; ἁπάντων κακῶν ὄ. Soph. (об Одиссее) орудие всяческих преступлений;<br /><b class="num">2)</b> музыкальный инструмент (δι᾽ ὀργάνων κηλεῖν ἀνθρώπους Plat.);<br /><b class="num">3)</b> анат. орган (τὰ πορευτικὰ ὄργανα, ὄργανα πρὸς ἐργασίαν τῆς τροφῆς, τὸ ὄ. τὸ περὶ τὴν ἀναπνοήν Arst.);<br /><b class="num">4)</b> материал: ὄ. ἐν [[ὄρεσι]] Plat. материал в горах, т. е. лес;<br /><b class="num">5)</b> произведение: λαΐνεα Ἀμφίονος ὄργανα Eur. каменные творения Амфиона, т. е. стены Фив.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: <b class="b2">implement, tool, instrument, sense organ, organ</b> (Hp., Ctes., Att., Arist.).<br />Compounds: Few compp. as <b class="b3">ὀργανο-ποιός</b> m. <b class="b2">instrument maker</b> (D. S.).<br />Derivatives: <b class="b3">ὀργάν-ιον</b> dimin. (AP, M. Ant.), <b class="b3">-ικός</b> [[instrumental]], [[operative]], [[practical]] (Arist.), <b class="b3">-ίτης</b> m. [[engineer]] (pap. IVp; Redard 36), <b class="b3">-ιστής</b> m. <b class="b2">waterworks engineer</b> (pap. IIp), unattested <b class="b3">*ὀργανίζω</b>, but <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-οργανίζω</b> (AP, Alchem.); <b class="b3">ὀργανάριος</b> = [[fistularius]] (Gloss.); <b class="b3">-όομαι</b>, also w. <b class="b3">δι-</b>, <b class="b2">organised, to be provided with organs</b> (S. E., Iamb.) with (<b class="b3">δι-)-ωσις</b> f. [[organisation]] (Iamb.). -- Besides <b class="b3">Όργάνη</b> f. surn. of Athena (Thasos Va, Athens; v. Wilamowitz Glaube 2, 164), cf. <b class="b3">Ἐργάνη</b>; as adj. <b class="b3">ὀργάνα</b> [[operative]], [[formative]] (<b class="b3">χείρ</b>; E. Andr. 1014, not quite certain).<br />Origin: IE [Indo-European] [1168] <b class="b2">*u̯erǵ-</b> [[work]]<br />Etymology: Formation like <b class="b3">ξόανον</b> (: <b class="b3">ξέω</b>, <b class="b3">-ξοος</b>), <b class="b3">ὄχανον</b> (: <b class="b3">ἔχω</b>, <b class="b3">ὄχος</b>, <b class="b3">-οχος</b>), <b class="b3">πλόκανον</b> (: <b class="b3">πλέκω</b>, <b class="b3">πλόκος</b>), <b class="b3">ὁρκάνη</b> (: <b class="b3">ὅρκος</b>, <b class="b3">ἕρκος</b>) a.o. (Chantraine Form. 198, Schwyzer 489 f.); similarly <b class="b3">ὄργανον</b> beside <b class="b3">-οργός</b>, <b class="b3">ὄργια</b>, <b class="b3">ἔοργα</b> (<b class="b3">ἔρξαι</b>, <b class="b3">ἔρδω</b>), <b class="b3">ἔργον</b>; whether directly from verb or through <b class="b3">-οργός</b>, <b class="b3">ἔργον</b>, is unclear. Cf. [[ἔργον]] u. [[ἔρδω]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=ὄργᾰνον, ου, τό, [*[[ἔργω]]<br /><b class="num">I.</b> an [[organ]], [[instrument]], [[tool]], for [[making]] or doing a [[thing]], Soph., Eur., etc.:—of a [[person]], ἁπάντων ἀεὶ κακῶν ὄργ. Soph.<br /><b class="num">2.</b> an [[organ]] of [[sense]], Plat.<br /><b class="num">3.</b> a [[musical]] [[instrument]], Plat.<br /><b class="num">4.</b> a surgical [[instrument]], Xen.<br /><b class="num">II.</b> a [[work]], [[product]], λαΐνεα Ἀμφίονος ὄργανα the [[stony]] works of [[Amphion]], i. e. walls of [[Thebes]], Eur.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ὄργανον''': {órganon}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Werkzeug]], [[Gerät]], [[Instrument]], [[Sinneswerkzeug]], [[Organ]] (Hp., Ktes., att., Arist. usw.);<br />'''Composita''' : vereinzelte Kompp. wie [[ὀργανοποιός]] m. [[Instrumentenmacher]] (D. S. u.a.).<br />'''Derivative''': Davon [[ὀργάνιον]] Dentin. (''AP'', M. Ant.), -ικός [[als Werkzeug dienend]], [[wirksam]], [[praktisch]] (Arist. u.a.), -ίτης m. [[Ingenieur]] (Pap. IV<sup>p</sup>; Redard 36), -ιστής m. ‘I. bei einem Wasserwerk’ (Pap. II<sup>p</sup>), unbelegt *[[ὀργανίζω]], aber δι-, [[κατοργανίζω]] (''AP'', Alchem.); [[ὀργανάριος]] = ''fistularius'' (Gloss.); -όομαι, auch m. δι-, [[organisiert]], [[mit Organ versehen werden]] (S. E., Iamb. u.a.) mit (δι-)-ωσις f. [[Organisation]] (Iamb. u.a.). — Daneben Ὀργάνη f. Bein. d. Athena (Thasos V<sup>a</sup>, Athen; v. Wilamowitz Glaube 2, 164), vgl. Ἐργάνη; als Adj. ὀργάνα [[wirkend]], [[bildend]] ([[χείρ]]; E. ''Andr''. 1014, nicht ganz sicher).<br />'''Etymology''' : Bildung wie [[ξόανον]] (: [[ξέω]], -ξοος), [[ὄχανον]] (: [[ἔχω]], [[ὄχος]], -οχος), [[πλόκανον]] (: [[πλέκω]], [[πλόκος]]), [[ὁρκάνη]] (: [[ὅρκος]], [[ἕρκος]]) u.a. (Chantraine Form. 198, Schwyzer 489 f.); ähnlich [[ὄργανον]] neben -οργός, [[ὄργια]], [[ἔοργα]] (ἔρξαι, [[ἔρδω]]), [[ἔργον]]; ob direkt vom Verb oder vermittels -οργός, [[ἔργον]], steht dahin. Vgl. [[ἔργον]] u. [[ἔρδω]].<br />'''Page''' 2,410-411
}}