View source for ὑπανίσταμαι

{{LSJ1
|Full diacritics=ὑπανίσταμαι
|Medium diacritics=ὑπανίσταμαι
|Low diacritics=υπανίσταμαι
|Capitals=ΥΠΑΝΙΣΤΑΜΑΙ
|Transliteration A=hypanístamai
|Transliteration B=hypanistamai
|Transliteration C=ypanistamai
|Beta Code=u(pani/stamai
|Definition=Pass. with aor. 2 and pf. Act., <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[rise]], [[stand up]], <span class="bibl">Thgn.485</span>; of game, <b class="b2">start up</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span> 2.4.19</span>; of land, ὑπανεστώς <b class="b2">rising slightly above the plain</b>, <span class="bibl">Ph.2.510</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">τοῖσι πρεσβυτέροισι . . ἐξ ἕδρης ὑπανιστέαται</b> <b class="b2">rise up from</b> their seats <b class="b2">to make room</b> or <b class="b2">show respect to</b>... <span class="bibl">Hdt.2.80</span>, cf. <span class="bibl">Phld. <span class="title">Vit.</span>p.38J.</span>; τῶν θάκων τοῖς πρεσβυτέροις ὑ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>993</span> (anap.); ἕδρας ὑ. βασιλεῖ <span class="bibl">X.<span class="title">Lac.</span>15.6</span>; ὑ. ἀπὸ τῶν θάκων ὁδῶν τε παραχωρεῖν <span class="bibl">Id.<span class="title">Hier.</span> 7.2</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Smp.</span>4.31</span>; καθήμενος ὑ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Mem.</span>2.3.16</span>: metaph., θυμὸς ὑπανίστατο <b class="b2">gave way</b>, <span class="bibl">Callistr.<span class="title">Stat.</span>13</span>: cf. [[ὑπανάστασις]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> [[withdraw]], ἐκ τῶν Ἀθηναίων Suid. s.v. [[Ἀρίσταρχος]].</span>
}}
{{ls
|lstext='''ὑπανίσταμαι''': Παθητ., μετ᾿ ἀορ. β´ καὶ πρκμ. ἐνεργ., ἀνίσταμαι [[αἴφνης]], σηκώνομαι ἔξαφνα, Θεόγν. 485· ἐπὶ θηράματος, πορευομένῳ δὲ αὐτῷ εὐθὺς ἐν τῷ πρώτῳ χωρίῳ ἐπανίσταται [[λαγὼς]] Ξεν. Κύρ. 2. 4, 19· ἐπὶ ἐδάφους γῆς, ὑπανεστώς, ἐγειρόμενος ἢ ὑψούμενος [[ἠρέμα]] [[ὑπεράνω]] τῆς πεδιάδος, Φίλων 2. 510, 619. 2) τοῖσι πρεσβυτέροισι... ἐξ ἕδρης [[ὑπανίσταμαι]], ἐγείρομαι ἐκ τῆς θέσεώς μου ἵνα παράσχω τόπον εἰς ἕτερον, «προσηκώνομαι» εἰς ἔνδειξιν σεβασμοῦ [[πρός]] τινα, Λατ. assurgere alicui, Ἡρόδ. 2. 80· τῶν θάκων τοῖς πρεσβυτέροις ὑπ. Ἀριστοφ. Νεφ. 993· ἕδρας ὑπ. βασιλεῖ Ξεν. Λακ. 15, 6· ὑπ. τινὶ ἀπὸ τῶν θάκων ὁδῶν τε παραχωρεῖν ὁ αὐτ. ἐν Ἱέρ. 7, 2, πρβλ. Συμπ. 4, 31· ὑπ. καθήμενος ὁ αὐτ. ἐν Ἀπομν. 2. 3, 16· μεταφορ., «λογισμοῦ κατηγόρει τὸ [[δήλωμα]] καὶ θυμὸς ὑπανίστατο καὶ πρὸς λύπης διάθεσιν μετέβαινεν ἡ εἰκὼν» Καλλίστρ. 905· ‒ πρβλ. [[ὑπανάστασις]]. ‒- Ἴδε Κόντου Φιλολογικὰ Σύμμικτα ἐν Ἀθηνᾶς τόμ. Δ´, σ. 183.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> ὑπαναστήσομαι, <i>ao.2</i> ὑπανέστην, <i>etc.</i><br /><b>1</b> se lever de dessous, du fond de, se lever de, gén.;<br /><b>2</b> se lever par discrétion <i>ou</i> déférence : τινι devant qqn.<br />'''Étymologie:''' [[ὑπό]], ἀνίσταμαι.
}}
{{grml
|mltxt=Α<br /><b>1.</b> σηκώνομαι [[ξαφνικά]]<br /><b>2.</b> (για [[θήραμα]]) [[πηδώ]] [[ξαφνικά]] [[μπροστά]] σε κάποιον, ξεπετιέμαι («πορευομένῳ δὲ αὐτῷ εὐθὺς ἐν τῷ πρώτῳ χωρίῳ ἐπανίσταται [[λαγώς]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>3.</b> σηκώνομαι από τη [[θέση]] μου για να τήν παραχωρήσω σε κάποιον («τοῑσι προσβυτέροισι... ἐξ ἕδρης [[ὑπανίσταμαι]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> αποσύρομαι<br /><b>5.</b> (το αρσ. μτχ. παρακμ. ως επίθ.) <i>ὑπανεστώς</i><br />(για [[έδαφος]]) αυτός που υψώνεται λίγο [[πάνω]] από την [[επιφάνεια]] πεδιάδας.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>υπ</i>(<i>ο</i>)- <span style="color: red;">+</span> <i>ἀνίσταμαι</i> «[[εκπηδώ]], εκτινάσσομαι»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ὑπανίσταμαι:''' Παθ., με αόρ. βʹ και Ενεργ. παρακ.,<br /><b class="num">1.</b> σηκώνομαι, σηκώνομαι όρθιος, σε Θέογν.· λέγεται για [[θήραμα]], εμφανίζομαι απροσδόκητα, [[ξεπροβάλλω]], σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> [[ὑπανίσταμαι]] τῆς ἕδρης, σηκώνομαι από τη [[θέση]] μου για να την παραχωρήσω ή ως [[ένδειξη]] σεβασμού σε κάποιον, Λατ. assurgere alicui, σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.
}}
{{elru
|elrutext='''ὑπᾰνίστᾰμαι:''' (aor. ὑπανέστην) приподниматься, вставать: ὑ. τινι ἐξ ἕδρης Her., τῆς ἕδρας и ἀπὸ τῶν θάκων Xen. (почтительно) вставать перед кем-л. со стула.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">1.</b> Pass. with aor2 and perf. act. to [[rise]], [[stand]] up, Theogn.; of [[game]], to [[start]] up, to be sprung, Xen.<br /><b class="num">2.</b> ὑπ. τῆς ἕδρης to [[rise]] up from one's [[seat]] to make [[room]] or [[shew]] [[respect]] to [[another]], Lat. assurgere alicui, Hdt., Ar., etc.
}}