View source for μήτρως

{{LSJ1
|Full diacritics=μήτρως
|Medium diacritics=μήτρως
|Low diacritics=μήτρως
|Capitals=ΜΗΤΡΩΣ
|Transliteration A=mḗtrōs
|Transliteration B=mētrōs
|Transliteration C=mitros
|Beta Code=mh/trws
|Definition=Dor. ματρ-, ὁ, gen. ωος and ω <span class="title">JRS</span>16.58 (Eumeneia) (Att. acc. to Suid.), acc. ωα and ων; pl. always of the third declen.:— <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[maternal uncle]], <span class="bibl">Il.2.662</span>, <span class="bibl">16.717</span>, <span class="bibl">Hdt.4.80</span>, etc.: dat. μάτρωϊ <span class="bibl">Pi.<span class="title">I.</span>7</span> (<span class="bibl">6</span>).<span class="bibl">24</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> generally, <b class="b2">relation by the mother's side</b>, μάτρωες ἄνδρες <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>6.77</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">N.</span>10.37</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">HF</span>43</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> = [[μητροπάτωρ]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>9.63</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0180.png Seite 180]] ωος und ω, acc. μήτρωα, Mutterbruder; Il. 2, 662. 16, 717; Her. 4, 80; oft Pind., dat. μάτρῳ, N. 4, 80, u. μάτρωϊ, I. 6, 24; er braucht es auch = ματροπάτωρ, μάτρωος ἰσώνυμον, Ol. 9, 68 (wie Eur. bei Poll. 3, 16); μάτρωες ἄνδρες übh. für Verwandte von mütterlicher Seite, 6, 77; vgl. Eur. Herc. fur. 43.
}}
{{ls
|lstext='''μήτρως''': Δωρ. μᾱτρ-, ὁ· γεν. ωος καὶ ω, αἰτ. ωα καὶ ων· ὁ πληθ. ἀείποτε κατὰ τὴν γ΄ κλίσιν, ὡς τὸ [[πάτρως]]· - πρὸς μητρὸς [[θεῖος]], Ἰλ. Β. 662., Π. 717, Ἡρόδ. 4. 80, κτλ. 2) [[καθόλου]], συγγενὴς πρὸς μητρός, μάτρωες ἄνδρες Πινδ. Π. 6. 130, πρβλ. Ν. 10. 70, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 43. 3) = [[μητροπάτωρ]], Πινδ. Ο. 9. 96.
}}
{{bailly
|btext=ωος (ὁ) :<br />ωϊ (&gt; ῳ), ωα <i>et</i> ων ; <i>plur. touj. de la 3ᵉ décl.</i><br />oncle maternel.<br />'''Étymologie:''' [[μήτηρ]].
}}
{{Autenrieth
|auten=ωος: [[maternal]] [[uncle]]. (Il.)
}}
{{grml
|mltxt=[[μήτρως]], -ωος και -ω, δωρ. τ. [[μάτρως]], ὁ (Α)<br /><b>1.</b> ο [[αδελφός]] της μητέρας, ο [[θείος]] από τη [[μητέρα]]<br /><b>2.</b> [[συγγενής]] από τη [[μητέρα]]<br /><b>3.</b> ο [[πατέρας]] της μητέρας, ο [[παππούς]] από τη [[μητέρα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[μήτηρ]], <i>μητρός</i> (<b>[[πρβλ]].</b> [[πάτρως]], [[ἥρως]]). Η λ. [[είναι]] αρχαϊκή, ανάγεται πιθ. σε [[θέμα]] με <i>ou</i>- (> ω) και συνδέεται με τον τ. [[μητρυιά]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''μήτρως:''' Δωρ. μᾰτρ-, ὁ, γεν. <i>-ωος</i> και <i>-ω</i>, αιτ. <i>-ωα</i> και <i>-ων</i>· πληθ. [[πάντοτε]] στην γʹ [[κλίση]], όπως [[πάτρως]]·<br /><b class="num">1.</b> [[θείος]] από την [[πλευρά]] της μητέρας, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> οποιαδήποτε [[συγγένεια]] από την [[πλευρά]] της μητέρας, σε Πίνδ., Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> [[μητροπάτωρ]], σε Πίνδ.
}}
{{elru
|elrutext='''μήτρως:''' дор. [[μάτρως]], ωος и ω ὁ (dat. μήτρωϊ, acc. μήτρωα и [[μήτρων]])<br /><b class="num">1)</b> дядя по матери Hom., Her.;<br /><b class="num">2)</b> pl. родственники по материнской линии Pind.;<br /><b class="num">3)</b> Pind. = [[μητροπάτωρ]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: <b class="b2">male relative of the mother, uncle, grandfather</b> (Il.).<br />Other forms: Dor. <b class="b3">μάτρως</b>, <b class="b3">-ωος</b> a. <b class="b3">-ω</b> (further forms in Schwyzer 480 and in LSJ).<br />Derivatives: <b class="b3">μητρώϊος</b>, <b class="b3">-ῳ̃ος</b> (Dor. <b class="b3">μα-</b>) prop. <b class="b2">belonging to the μήτρωες, i.e. to mothers family</b> (τ 410), then directly referring to <b class="b3">μήτηρ</b> <b class="b2">what belongs to the mother, maternal</b> (A.); <b class="b3">τὸ Μητρῳ̃ον</b> (sc. <b class="b3">ἱερόν</b>) [[the temple of the Great Mother Cybele]], in Athens used as state archive (Att.); <b class="b3">τὰ Μητρῳ̃α</b> (sc. <b class="b3">ἱερά</b>) <b class="b2">the temple-service of Cybele</b> (D. H.); with <b class="b3">μητρῳακός</b> [[belonging to the service of Cybele]] and <b class="b3">μητρῴζω</b> <b class="b2">celebrate the Cybele-feasts</b> (sp.) ; <b class="b3">μητρωϊκός</b> = <b class="b3">μητρικός</b> (Delos IIa). -- Side form <b class="b3">μήτρων</b> (Dor. <b class="b3">μά-</b>), <b class="b3">-ωνος</b> m. (Asia Minor inscr.; originating from the acc. <b class="b3">μήτρων</b>). -- <b class="b3">μητρυιά</b>, Dor. <b class="b3">μα-</b>, ion. <b class="b3">-ιή</b> f. <b class="b2">step-mother</b> (Il.) with <b class="b3">μητρυι-ώδης</b> <b class="b2">step-motherly</b> (Plu.), <b class="b3">-άζω</b> <b class="b2">act as step-moher</b> (Gloss.); as joking innovation <b class="b3">μητρυιός</b> m. [[stepfather]] (Theopomp. Com., Hyp.).<br />Origin: IE [Indo-European] [700] <b class="b2">*meh₂ter</b> [[mother]], <b class="b2">*meh₂tr-ou-s</b> [[relative of the mother]]<br />Etymology: If one connects, acc. to the communis opinio, <b class="b3">μητρυιά</b> with <b class="b3">μήτρως</b>, for which there is in fact no decisive evidence, we must start from a long <b class="b2">-ōu-</b> ( > [[ō]]), of which <b class="b3">-υ-</b> in <b class="b3">μητρυιά</b> would be the zero grade (cf. Schwyzer 479 f.). With <b class="b3">μητρυιά</b> (prob. for older <b class="b3">*μήτρυια</b>, gen. <b class="b3">-υιᾶς</b>; Wackernagel KZ 33, 574 [= Kl. Schr. 2, 1207] n. l, Schwyzer 469 w. n. 8) cf. the close Armenian form [[mawru]], gen. [[mawrui]] (< <b class="b2">*mātruu̯i-</b>) <b class="b2">stepmother, mother-in-law</b>, perhaps also the far off Westgermanic form OE [[modrige]] [[sisters mother]] (PGm. <b class="b2">*mōdruu̯i̯ōn-</b> < IE <b class="b2">*mātruu̯i̯ā</b>?) a direct correspondence; the formation must then be from pre-Greek. A hypothesis on the origin (after the old word for <b class="b2">mother-in-law</b>, Lat. [[socrus]] = Gr. <b class="b3">*ἑκρύς</b> ?; s. <b class="b3">ἑκυρός</b>, <b class="b3">-ά</b>) by Wackernagel Festgabe Kaegi 44 (= Kl. Schr. 1, 472) n. 2. -- Cf. the lit. on [[μήτηρ]]. Cf. Kuiper, Notes 56ff.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[pl. [[always]] of the [[third]] decl., like [[πάτρως]]<br /><b class="num">1.</b> a [[maternal]] [[uncle]], Il., Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> any [[relation]] by the [[mother]]'s [[side]], Pind., Eur.<br /><b class="num">3.</b> = [[μητροπάτωρ]], Pind.
}}
{{FriskDe
|ftr='''μήτρως''': {mḗtrōs}<br />'''Forms''': dor. [[μάτρως]], -ωος u. -ω (weitere Formen bei Schwyzer 480 und in LSJ)<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[männlicher Verwandter der Mutter]], [[Oheim]], [[Großvater]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Davon [[μητρώϊος]], -ῳ̃ος (dor. μα-) eig. ‘den μήτρωες, d.h. der mütterlichen Sippe gehörig’ (τ 410), dann mit direkter Beziehung auf [[μήτηρ]] [[was der Mutter gehört]], [[mütterlich]] (A. usw.); τὸ Μητρῳ̃ον (sc. [[ἱερόν]]) [[der Tempel der großen Mutter Kybele]], in Athen als Staatsarchiv benutzt (att. usw.); τὰ Μητρῳ̃α (sc. [[ἱερά]]) [[der Tempeldienst der Kybele]] (D. H. u.a.); davon [[μητρῳακός]] [[dem Dienst der Kybele gehörig]] und [[μητρῴζω]] [[die Kybelefeier begehen]] (sp.); μητρωϊκός = [[μητρικός]] (Delos II<sup>a</sup>). — Nebenform [[μήτρων]] (dor. μά-), -ωνος m. (kleinas. Inschr.; aus dem Akk. [[μήτρων]] hervorgegangen). — [[μητρυιά]], dor. μα-, ion. -ιή f. [[Stiefmutter]] (seit Il.) mit [[μητρυιώδης]] [[stiefmütterlich]] (Plu.), -άζω [[als Stiefmutter auftreten]] (Gloss.); dazu als scherzhafte Neubildung [[μητρυιός]] m. [[Stiefvater]] (Theopomp. Kom., Hyp.).<br />'''Etymology''' : Ableitung von [[μήτηρ]], aber im einzelnen strittig. Eine ''ō''-Ableitung scheint auch im. lat. ''matrōna'' eingekapselt zu sein. Wenn man gemäß der communis opinio [[μητρυιά]] mit [[μήτρως]] zusammenhält, wofür eigentlich kein triftiger Grund vorliegt, ist am ehesten von einem gedehnten ''ōu''- Diphthong (> ''ō'') auszugehen, wozu -υ- in [[μητρυιά]] die Schwundstufe wäre (vgl. Schwyzer 479 f. m. Lit.). Zu [[μητρυιά]] (wohl für älteres *μήτρυια, Gen. -υιᾶς; Wackernagel KZ 33, 574 [= Kl. Schr. 2, 1207] A.l, Schwyzer 469 m. A. 8) bietet das nahestehende Armenische in ''mawru'', Gen. ''mawrui'' (aus *''mātruu̯i''-) [[Stiefmutter]], [[Schwiegermutter]], vielleicht auch das entlegene Westgermanische in z.B. ags. ''modrige'' [[Mutters Schwester]] (urg. *''mōdruu̯i̯ōn''- aus idg. *''mātruu̯i̯ā''?) eine direkte Entsprechung; die Bildung muß somit vorgriechisch sein. Eine Vermutung über die Entstehung (nach dem alten Wort für [[Schwiegermutter]], lat. ''socrus'' = gr. *ἑκρύς ?; s. [[ἑκυρός]], -ά) bei Wackernagel Festgabe Kaegi 44 (= Kl. Schr. 1, 472) A. 2. — Vgl. die Lit. zu [[μήτηρ]].<br />'''Page''' 2,233-234
}}