View source for καταλύω

{{LSJ1
|Full diacritics=καταλύω
|Medium diacritics=καταλύω
|Low diacritics=καταλύω
|Capitals=ΚΑΤΑΛΥΩ
|Transliteration A=katalýō
|Transliteration B=katalyō
|Transliteration C=katalyo
|Beta Code=katalu/w
|Definition=fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> -λύσω <span class="bibl">Od.4.28</span>: 3pl. plpf. -λελύκεσαν <span class="bibl">Hdn.8.4.2</span>:—Pass., fut. -λῠθήσομαι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>714c</span>, <span class="bibl">D. 38.22</span> (fut. Med. in pass. sense, v. infr. <span class="bibl">1.2a</span>): pf. -λέλῠμαι <span class="bibl">Th.6.36</span>:— [[put down]], [[destroy]], πολλάων πολίων κατέλυσε κάρηνα <span class="bibl">Il.2.117</span>, <span class="bibl">9.24</span>; [[τείχη]], ([[πτόλιν]]), <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>819</span>, <span class="bibl">1080</span> (both lyr.); [[γέφυραν]] [[break]] it [[up]], Hdn. l. c. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of political or other systems, [[dissolve]], [[break up]], [[put down]], <b class="b3">κ. ἀρχήν, βασιληΐην, ἰσοκρατίας</b>, <span class="bibl">Hdt.1.53</span>,<span class="bibl">54</span>, <span class="bibl">5.92</span>.ά; τοῦ Διὸς τὴν δύναμιν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>142</span>; τὸ κράτος τῆς βουλῆς <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>7</span>; τὰς προσόδους τὰς Μιλησίων <span class="title">SIG</span>633.40 (Milet., ii B. C.): freq. in Att., κ. τὸν δῆμον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span> 453</span>, <span class="bibl">Th.3.81</span>; τὴν δημοκρατίαν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span>948</span>; <b class="b3">τὰς πολιτείας</b> Decr. ap. <span class="bibl">D. 18.182</span>:—Pass., <b class="b3">καταλελυμένης τῆς δημοκρατίας</b> Lex ap.<span class="bibl">And.1.96</span>, cf. <span class="bibl">95</span>, <span class="bibl">Lys.13.4</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1292a29</span>: fut. Med. as Pass., <b class="b3">καταλύσεται… ἡ ἀρχή</b> (Cobet [[καταλελύσεται]]) <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.6.9</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> c. acc. pers., [[put down]], [[depose]], κ. τύραννον <span class="bibl">Th.1.18</span>, etc.; κ. τινὰ τῆς ἀρχῆς <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.5.24</span>:— Pass., <b class="b3">τῶν ἄλλων καταλελυμένων στρατηγῶν</b> [[having been dismissed]], <span class="bibl">Hdt.6.43</span>; καταλυθῆναι τῆς ἀρχῆς <span class="bibl">Id.1.104</span>, cf. <span class="bibl">6.9</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> [[dissolve]], [[dismiss]], [[disband]] a body, <b class="b3">καταλύειν τὴν βουλήν, τὸν στόλον</b>, <span class="bibl">Id.5.72</span>, <span class="bibl">7.16</span>.β; τῶν πόλεων τά τε βουλευτήρια καὶ τὰς ἀρχάς <span class="bibl">Th.2.15</span>; τὸ ναυτικόν <span class="bibl">D.18.102</span> (Pass.). </span><span class="sense"><span class="bld">d</span> [[abolish]] or [[annul]] laws, customs, etc., δίκην <span class="bibl">Gorg.<span class="title">Pal.</span>17</span>; νόμους <span class="bibl">Isoc.6.66</span> (Pass.), <span class="bibl">Plb.3.8.2</span>, cf.<span class="bibl"><span class="title">Ev.Matt.</span>5.17</span>; ψήφισμα <span class="title">Michel</span>725.20 (ii B.C.); also <b class="b3">κ. τὸν ἱππέα</b> [[render]] him [[useless]], <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span>12.5</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">e</span> <b class="b3">τὴν φυλακὴν κ</b>. [[neglect]] the watch, <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>2</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1308a29</span>; τὴν φρουράν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>762c</span>; τὴν κοινὴν φυλακὴν καταλυθῆναι βούλεται <span class="bibl">Din.1.112</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">f</span> <b class="b3">κ. τὴν τριηραρχίαν</b> [[lay]] it [[down]], <span class="bibl">Isoc.18.59</span>; <b class="b3">τὴν ἄσκησιν</b>, v. infr. 3a. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[bring to an end]], τὸν βίον <span class="bibl">X. <span class="title">Ap.</span>7</span>; ἐς Ἅιδαν καταλύσουσ' ἔμμοχθον βίοτον <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>1004</span>(lyr.); μώμου ἀδικίαν καὶ δόξης ἀμαθίαν <span class="bibl">Gorg.<span class="title">Hel.</span>21</span>; ἐλπίδα <span class="bibl">Th.2.89</span>; δόξα, ἣν αἰσχρόν ἐστιν ἐν σοὶ -λῦσαι <span class="bibl">D.10.73</span>; <b class="b3">κ. τὸ πλεῖν, τὴν ἄροσιν</b>, <span class="bibl">Id.33.4</span>, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>13.1</span>; κ. τὰς θυσίας <span class="bibl">Lys.30.17</span>, <span class="bibl">Isoc.6.68</span>; τὰ γυμνάσια <span class="bibl">And.4.39</span>; τὸν λόγον <span class="bibl">Aeschin.2.126</span>, <span class="bibl">Isoc.12.176</span>; <b class="b3">τοὺς λόγους περὶ τὰ μέγιστα κ</b>. ib.199: abs., [[make an end]], <b class="b3">ὥρᾳ κ</b>. [[die]] in good time, <span class="bibl">Diocl.Com.14</span>, cf.<span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>8.28</span>; <b class="b3">πύκτης ὢν κατέλυσε</b> [[retired]] from the ring, <span class="title">AP</span>11.79 (Lucill.), cf. <span class="bibl">161</span> (Id.) (in full -λῦσαι τὴν ἄσκησιν <span class="bibl">Gal.<span class="title">Protr.</span>14</span>); <b class="b3">καθάπερ ἐν τοῖς Χοροῖς ἐν τῷ καταλύειν</b> in the [[ending]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>921a20</span>: also pf. part. Pass. [[καταλελυμένος]] [[disused]], [[obsolete]], Phld.<span class="title">Mus.</span>p.68 K. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> <b class="b3">κ. τὴν ὑπάρχουσαν εἰρήνην</b> [[break]] the peace, <span class="bibl">Aeschin.3.55</span>; but, </span><span class="sense"><span class="bld">c</span> more commonly, <b class="b3">κ. τὸν πόλεμον</b> [[end]] the war, make peace, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>112</span>, <span class="bibl">Th.7.31</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.7.27</span>, etc.; [[δίκας]] [[settle]] disputes, <span class="title">IG</span>5(2).357.15 (Stymphalus, iii B.C.): abs. (sc. <b class="b3">τὸν πόλεμον</b>), Foed. ap. <span class="bibl">Th.5.23</span>; <b class="b3">πρός τινα</b> Foed.ib.<span class="bibl">8.58</span>:—more freq. in Med., <b class="b3">καταλύσασθαι τὰς ἔχθρας</b>, [[componere inimicitias]], <span class="bibl">Hdt.7.146</span>; τὸν πόλεμον <span class="bibl">And.3.17</span>, <span class="bibl">Th.6.36</span>; στάσιν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>359</span>: abs., [[make peace]], <span class="bibl">Hdt. 8.140</span>.ά, <span class="bibl">Th.1.81</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>6.8.6</span>, etc.; <b class="b3">καταλύεσθαί τινι</b> [[come to terms with]] one, <span class="bibl">Hdt.9.11</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> Pass., <b class="b3">ἤδη καταλελυμένης τῆς ἡλικίας</b> in the [[decay]] of life, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1335a34</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[unloose]], [[unyoke]], καταλύσομεν ἵππους <span class="bibl">Od.4.28</span>; <b class="b3">τὸ σῶμα τοῦ ἀδελφεοῦ κ</b>. [[take]] it [[down]] from the wall where it was hung up, <span class="bibl">Hdt.2.121</span>.γ:—Pass., to [[be taken down]] from hanging, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Aph.</span>2.43</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> intr., <b class="b2">take up one's quarters, lodge</b>, <b class="b3">παρ' ἐμοὶ καταλύει</b> he [[is]] my [[guest]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>447b</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Prt.</span>311a</span>, <span class="bibl">D.18.82</span>: abs., <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>315d</span>: c. acc., <b class="b3">κ. παρά τινα</b> [[turn off]] the road to a person's house, [[go and lodge]] with him, <span class="bibl">Th.1.136</span>; κ. εἰς πανδοκεῖον <span class="bibl">Aeschin.2.97</span>; Μεγαροῖ <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>142c</span>; ἐν τῷ ἱαρῷ <span class="title">SIG</span>978.8(Cnidos, iii B.C.):—Med., <b class="b3">θανάτῳ καταλυσαίμαν</b> [[may I take my rest]] in the grave, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>146</span> (anap.).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1362.png Seite 1362]] (s. λύω), auflösen; 1) [[vernichten]], zerstören; ὃς δὴ πολλάων πολίων κατέλυσε κάρηνα, Il. 2, 117. 9, 24; τείχη Eur. Troad. 819; πόλεως ἃν πυρὸς αἰθομένα κατέλυσεν ὁρμά 1081; τὴν βασιληΐην Her. 1, 54; τὴν βουλήν 5, 72; τῶν [[πόλεων]] τά τε βουλευτήρια καὶ τὰς ἀρχάς Thuc. 2, 15; so öfter von Aufhebung der bestehenden Verfassung des Staates; ὁ [[δῆμος]] καταλύεται, die Demokratie wird aufgehoben, vernichtet, Andoc. 3, 1. 4; Dem. 13, 14 u. andere Redner oft; auch [[πλῆθος]], Lys. 13, 16; καταλύσεταί σου εὐθὺς ἡ [[ἀρχή]] Xen. Cyr. 1, 6, 9, für das fut. pass.; auch in anderen Vrbdgn, καταλύειν πειράσεσθε τοῦτον τῆς ἀρχῆς Cyr. 8, 5, 24, ihn der Herrschaft zu entsetzen, wie Her. sagt τῆς ἀρχῆς κατελύθησαν, 1, 104; [[ὅπως]] ἄρξει τε ἀεὶ καὶ μὴ καταλυθήσεται Plat. Legg. IV, 714 c; Pol. öfter, τὰς μοναρχίας, τοὺς νόμους, 2, 43, 8. 3, 8, 2; – γέφυραν, abbrechen, Hdn. 8, 4, 4. – 2) auseinander gehen lassen; στόλον Her. 7, 16, 2; στρατιάν Xen. Cyr. 6, 1, 15; pass., τῶν ἄλλων καταλελυμένων στρατηγῶν Her. 6, 43; πόλεμον, den Krieg beilegen, Thuc. 8, 58 u. öfter; auch absol., 5, 23; Ggstz von ἀνελέσθαι, Xen. An. 5, 7, 27. Daher im med. sich aussöhnen, die Streitigkeiten beilegen, Thuc. 1, 81. 4, 16 u. öfter, wie καταλύσονται τῷ Πέρσῃ Her. 9, 11, vgl. 8, 140; aber auch καταλύεσθαι τὸν πόλεμον, den Krieg unter einander beilegen, Andoc. 3, 17; vgl. Xen. Hell. 6, 3, 6. – Aehnl. λόγον, die Rede beendigen, Isocr. 12, 176, u. τὸν βίον, Xen. Apol. 7, wie Eur. Suppl. 1004 εἰς Ἅιδαν καταλύσουσ' ἔμμοχθον βίοτον. – 3) losbinden, [[losspannen]], καταλύσομεν ἵππους Od. 4, 28; Halt machen, um auszuruhen, [[einkehren]], nach Moeris hellenistisch für κατάγεσθαι; aber Thuc. sagt 1, 136 παρὰ Ἄδμητον καταλῦσαι u. Dem. πρέσβεις δεῦρ' ἀφικνούμενοι παρὰ σοὶ κατέλυον, 18, 82; vgl. Plat. Theaet. 142 c; öfter bei Sp. – 4) absol., [[aufhören]], [[πύκτης]] ὢν κατέλυσε Lucill. 43 (XI, 161); so Dem. [[οὔπω]] ἔτη ἐστὶν [[ἑπτά]], ἀφ' οὗ τὸ μὲν [[πλεῖν]] καταλέλυκα, ich habe das Fahren zur See eingestellt, damit aufgehört, 33, 4, vgl. 10, 73 u. Ath. XIII, 581 c; – φυλακήν, den Wachtposten aufgeben, ablösen, Ar. Vesp. 2, vgl. Plat. Legg. IV, 714 c; Arist. pol. 5, 8.
}}
{{ls
|lstext='''καταλύω''': μέλλ.-λύσω (καὶ Δωρ. καταλυσῶ, Ἐπιγρ.)― Παθ., μέλλ. -λῠθήσομαι Πλάτ. Νόμ. 714C, Δημ. 991. 11 (ἴδε κατωτ. Ι. 2. α): πρκμ.-λέλῠμαι Θουκ. 6. 36. Λύω τι ἐντελῶς καὶ [[καταβάλλω]], [[καταρρίπτω]], [[καταστρέφω]], πολλάων πολίων κατέλυσε κάρηνα Ἰλ. Β. 117., Ι. 24· τείχη, πόλιν Εὐρ. Τρῳ. 819, 1080· κ. γέφυραν, [[διαλύω]], [[καταστρέφω]], Ἡρῳδιαν. 8. 4. 2)ἐπὶ πολιτικῶν συστημάτων κ.τ.τ., [[καταστρέφω]], καταργῶ, κ. [[ἀρχήν]], βασιληΐην, ἰσοκρατίας Ἡρόδ. 1. 53, 54., 5. 92, 1· Διὸς τὴν δύναμιν· Ἀριστοφ. Πλ. 141· [[συχνάκις]] παρ’ Ἀττ. συγγραφ., κ. τὸν δῆμον Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 453, Θουκ. 3. 81· τὴν δημοκρατίαν Ἀριστοφ. Πλ. 948, (ἀντίθ., συνιστάναι) τὴν ὀλιγαρχίαν, Θουκ. 8, 48, πρβλ. Ἀνδοκ. 12. 42, Λυσ. 130. 10· τὸ [[πλῆθος]] ὁ αὐτὸς 131. 12· τὴν πολιτείαν Δημ. 289. 11· [[ὅπως]] ἄρξει τε ἀεὶ καὶ μὴ καταλυθήσεται Πλάτ. Νόμ. 4. 714· (ἡ [[πολιτεία]] συνέστηκε) [[αὐτόθι]] 7, 817· κατελύθησαν δημοκρατίαι καὶ (μετ’ ὀλίγον) ἀνῄρηνται Ξεν. Κύρ. ἐν ἀρχῇ· λέγεται δέ, [[καταλύω]] τὴν [[ἀρχήν]] σου, τὴν σὴν [[ἀρχήν]], καί, σε τῆς ἀρχῆς, καί, ἀναιρεῖν τὰς πολιτείας Ἰσοκρ. 8. 99· Παθητ., καταλελυμένης τῆς δημοκρατίας Νόμ. παρ’ Ἀνδοκ. 13. 6· Μέσ. μέλλ. ὡς παθ., καταλύσεται… ἡ ἀρχὴ (Κόβητος καταλελύσεται) Ξεν. Κύρ. 1. 6, 9, πρβλ. Ἀριστ. Πολιτικ. 4. 4, 30. β) μετ’ αἰτ. προσ., [[καταβάλλω]], [[ἀπολύω]], καθαιρῶ, κ. τύραννον Θουκ. 1.17, (ἀντίθετ. τυράννους καθιστάναι Ἰσοκρ. 8. 99) κτλ.· κ. τινὰ τῆς ἀρχῆς Ξεν. Κύρ. 8. 5, 24.― Παθ., τῶν ἄλλων καταλελυμένων στρατηγῶν, ἀφοῦ καθῃρέθησαν ἢ ἀπελύθησαν, Ἡρόδ. 6. 43· καταλυθῆναι τῆς ἀρχῆς ὁ αὐτ. 1. 104., 6. 9· πρὶν τὸν χρόνον τῆς ἀρχῆς σφίσιν ἐξήκειν κατελύοντο Δίων Κ. 36, 26. γ) [[διαλύω]], [[ἀπολύω]], «ἀφίνω» σῶμά τι πολιτικὸν ἢ στρατιωτικόν, καταλύειν τὴν βουλήν, τὸν στόλον ὁ αὐτὸς 5. 72., 7. 16, 2· κ. τὸ [[κράτος]] τῆς βουλῆς Πλουτ. Περικλ. 7· τῶν [[πόλεων]] τά τε βουλευτήρια καὶ τὰς ἀρχὰς Θουκ. 2. 15· τὸ ναυτικὸν Δημ. 260. 10, ἀντίθ., συστήσασθαι δύναμιν Πολύβ. 4. 60, 2. δ) καταργῶ νόμους, ἔθιμα, κτλ., Ἰσοκρ. 129Ε, 130Α, Πολύβ. 3. 8, 2· [[ὡσαύτως]], κ. τὸν ἱππέα, τὸν [[κάμνω]] ἄχρηστον, Ξεν. Ἱππ. 12, 5. ε) τὴν φυλακὴν κ., παραμελῶ τὴν φυλακήν, Ἀριστοφ. Σφ. 2, πρβλ. Πλάτ. Νόμ. 762C, Δείναρχ. 104. 29 (ἀντίθετ. τοῦ φυλάττειν), ἵνα φυλάττωσι καὶ μὴ καταλύωσιν [[ὥσπερ]] νυκτερινὴν φυλακὴν Ἀριστ. Πολιτικ. 5. 8, 8. ζ) κ. τὴν τριηραρχίαν, [[καταπαύω]] ἢ παραμελῶ, Ἰσοκρ. 382Β. 3) τελευτῶ, [[φέρω]] εἰς [[πέρας]], τελειώνω, καταλύειν τὴν δόξαν ἐν ἑαυτῷ, θέτω [[τέρμα]] εἰς τὴν δόξαν ἐν ἑμαυτῷ, Δημ. 150. 27, πρβλ. Ἰσοκρ. 269Ε, 274D· κ. τὸ [[πλεῖν]], τὴν ἄροσιν Δημ. 893. 23, Αἰλ. π. Ζ. 13. 1· καταλύεσθαι τὰς θυσίας, τὰ γυμνάσια, Λυσ. 184. 34, Ἀνδοκ. 34. 17· καταλύεσθαι τὸν λόγον [[περί]] τι Αἰσχίν., ἀντίθ., συστήσασθαι λόγον, Πολύβ. 3, 50, 44. ἐν τέλ.·― καταλῦσαι τὸν βίον, θανεῖν, Ξεν. Ἀπολ. 7· κ. βίοτον ἐς Ἅιδαν Εὐρ. Ἱκέτ. 1004· καὶ οἱ μεθ’ Ὅμηρον τὸ θανεῖν καταλῦσαι τὸν βίον λέγουσιν Εὐστ.· καὶ ἀπολύτ., καταλύειν, ἀποθνήσκειν· οἱ καταλύσαντες, οἱ ἀπελθόντες, οἱ τεθνηκότες, Γρηγόρ.· ὥρα κ., ἐν τῷ προσήκοντι καιρῷ [[ἀποθνήσκω]], [[ἀλλά]], [[πύκτης]] ὢν κατέλυσε Ἀνθ. Π. 11. 161· ἔπαυσε τὸ πυκτεύειν ὡς ὁ Πλούτ. ἐν Ἠθ. 593· ἀθλητὰς καταλύσαντας ἄσκησιν· ὁμοίως καταλύειν τὴν τέχνην·― ἐν τῷ καταλύειν, εἰς τὸ [[τέλος]], Ἀριστ. Προβλ. 19. 39, 3. β) κ. τὴν εἰρήνην, [[παραβαίνω]], καταργῶ, καταπατῶ, Αἰσχίν. 61. 23. [[ἀλλά]], γ) συνηθέστερον, κ. τὸν πόλεμον, τελειώνω τὸν πόλεμον, [[κάμνω]] εἰρήνην, Ἀριστοφ. Λυσ. 112, Θουκ. 7. 31· [[οὔτε]] ἀνελέσθαι πόλεμον, [[οὔτε]] καταλῦσαι Ξεν. Ἀν. 5. 7, 27, κτλ.· καὶ ἀπολ. (ἐξυπακ. τὸν πόλεμον) καταλύειν τινί, [[εἰρηνεύω]] μετά τινος,) (ἀντίθ., συστήσασθαι πόλεμον Πολύβ. 2, 13, 3), Θουκ. 5. 23· [[πρός]] τινα 8. 58· ― συνηθέστερον ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, καταλύεσθαι τὰς ἔχθρας, componere inimicitias, Ἡρόδ. 7. 146· τὸν πόλεμον Ἀνδοκ. 35. 32, Θουκ. 6. 36· χρὴ ἄρχεσθαι τοῦ πολέμου ὡς σχολαίτατα, [[ὅταν]] δὲ γένηται, καταλύεσθαι ὡς τάχιστα Ξεν. Ἑλλ. 6. 3, 6· στάσιν Ἀριστοφ. Βάτρ. 359· καί, ἀπολ., [[εἰρηνεύω]], [[κάμνω]] εἰρήνην, τινι μετά τινος, Ἡρόδ. 8. 140, Θουκ. 1. 81., 4. 18, κτλ.· καταλύεσθαί τινι, συνεννοοῦμαι μετά τινος, [[κάμνω]] εἰρήνην, Ἡρόδ. 9. 11, κτλ. 4. Παθ., ἤδη καταλελυμένης τῆς ἡλικίας, ἐν τῇ παρακμῇ τῆς ζωῆς, Ἀριστ. Πολιτικ. 7. 16, 10. ΙΙ. λύω ἀπὸ τοῦ ζυγοῦ, «ξεζεύγω», καταλύσομεν ἵππους Ὀδ. Δ. 28· τὸ [[σῶμα]] τοῦ ἀδελφεοῦ κ., [[καταβιβάζω]] τι ἀπὸ τοῦ τοίχου ἐφ’ οὗ ἐκρέματο, Ἡρόδ. 2. 121, 3· «καταλῦσαι· τὸν ἀπαγξάμενον καθελεῖν» Φώτ.· [[οὕτως]] ἐν τῷ Παθ., καταβιβάζομαι ἀπὸ τοῦ νὰ κρέμαμαι, Ἱππ. Ἀφ. 1246. 2) ἀμετάβ., [[μένω]], [[διαμένω]], παρ’ ἐμοὶ καταλύει, [[εἶναι]] [[ξένος]] μου, ξενίζεται παρ’ ἐμοί, Πλάτ. Γοργ. 447Β, πρβλ. Πρωτ. 311Α, 315D, Δημ. 252. 24· [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] τῆς ἐμπροθ. αἰτιατ., κ. [[παρά]] τινα, ἀφίνω τὴν ὁδὸν καὶ [[ὑπάγω]] εἰς τὴν οἰκίαν τινός, [[ὑπάγω]] καὶ [[μένω]] παρ’ αὐτῷ, Θουκ. 1. 136· οὕτω, κ. εἰς [[πανδοχεῖον]] Αἰσχ. 41. 4· [[Μεγαροῖ]] Πλάτ. Θεαίτ. 142C· (συχνότερον ἡ σημασ. αὕτη παρὰ μεταγενεστ., διὸ ὁ Μοῖρις προτιμᾷ τὸ κατάγεσθαι)· ἀπολ., ἀναπαύομαι, Ἀριστοφ. Σφ. 2· [[οὕτως]] ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, θανάτῳ καταλυσαίμαν, [[εἴθε]] νὰ ἀναπαυθῶ διὰ τοῦ θανάτου, Εὐρ. Μήδ. 146· πρβλ. [[κατάλυσις]] ΙΙ, [[κατάλυμα]]. ― Πρβλ. Κόντον ἐν Ἀθηνᾶς τ. Β΄, σ. 295, [[ἔνθα]] περὶ τῆς συγχύσεως ἐν τοῖς χειρογράφοις τοῦ καταΛύειν, ―καταΔύειν, ―καταΛύεσθαι, ―καταΔύεσθαι κλπ.
}}
{{bailly
|btext=<b>I.</b> dissoudre :<br /><b>1</b> détruire, renverser, acc. : [[πολίων]] κάρηνα IL le faîte des villes ; <i>fig.</i> τὴν βουλήν HDT dissoudre, <i>càd</i> supprimer le conseil ; τινα τῆς ἀρχῆς XÉN renverser qqn du pouvoir;<br /><b>2</b> congédier, licencier (l’armée, la flotte);<br /><b>3</b> faire cesser, mettre fin à, terminer, acc. : τὸν βίον XÉN finir la vie ; πόλεμον XÉN <i>ou abs.</i> καταλύειν terminer une guerre, faire la paix ; <i>abs.</i> cesser son cours, prendre fin : ἡ παππῴα [[δόξα]] ἔν [[σοι]] καταλύει DÉM la gloire de tes aïeux finit avec toi ; (<i>s.e.</i> πόλεμον) cesser les hostilités, THC ; κ. τινι faire la paix avec qqn;<br /><b>II.</b> délier, dételer : ἵππους OD des chevaux ; descendre pour séjourner <i>ou</i> loger : [[εἰς]] παντοδοχεῖον PLUT dans une hôtellerie ; [[παρά]] τινα chez qqn ; [[παρά]] τινι loger chez qqn;<br /><i><b>Moy.</b></i> καταλύομαι;<br /><b>1</b> mettre fin à, cesser, terminer : τὸν πόλεμον XÉN les hostilités;<br /><b>2</b> <i>abs.</i> finir les hostilités ; se réconcilier.<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[λύω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=aor. κατέλῦσε, subj. -λύσομεν: [[loose]] ([[unharness]]), Od. 4.28; [[fig]]., [[undo]], ‘[[destroy]],’ Il. 2.117, Il. 9.24.
}}
{{StrongGR
|strgr=from [[κατά]] and [[λύω]]; to [[loosen]] [[down]] ([[disintegrate]]), i.e. (by [[implication]]) to [[demolish]] ([[literally]] or [[figuratively]]); [[specially]] ([[compare]] [[κατάλυμα]]) to [[halt]] for the [[night]]: [[destroy]], [[dissolve]], be [[guest]], [[lodge]], [[come]] to [[nought]], [[overthrow]], [[throw]] [[down]].
}}
{{Thayer
|txtha=[[future]] καταλύσω; 1st aorist κατέλυσα; 1st aorist [[passive]] κατελυθην; 1future [[passive]] 3rd [[person]] [[singular]] καταλυθήσεται; to [[dissolve]], [[disunite]] ([[see]], III:4);<br /><b class="num">a.</b> ([[what]] has been joined [[together]]) equivalent to to [[destroy]], [[demolish]]: λίθους (A. V. [[throw]] [[down]]), [[τόν]] ναόν, οἰκίαν, οἰκοδομεῖν, [[Homer]], Iliad 9,24 f; 2,117; τευχη, [[Euripides]], Tro. 819; γέφυραν, Herodian, 8,4, 4 (2edition, Bekker)).<br /><b class="num">b.</b> [[metaphorically]], to [[overthrow]], i. e. to [[render]] [[vain]], to [[deprive]] of [[success]], to [[bring]] to [[naught]]: [[τήν]] βουλήν ἤ τό [[ἔργον]], τάς ἀπειλάς, τινα, to [[render]] [[fruitless]] [[one]]'s desires, endeavors, etc. ibid. 39 G L T Tr WH ([[Plato]], legg. 4, p. 714c.); to [[subvert]], [[overthrow]]: τό [[ἔργον]] [[τοῦ]] Θεοῦ ([[see]] [[ἀγαθός]], 2), [[Herodotus]] [[down]], of institutions, forms of [[government]], laws, etc., to [[deprive]] of [[force]], [[annul]], [[abrogate]], [[discard]]: [[τόν]] νόμον, [[Xenophon]], mem. 4,4, 14; Isocrates paneg. § 55; Philost. v., Apoll. 4,40).<br /><b class="num">c.</b> of travelers, to [[halt]] on a [[journey]], to [[put]] up, [[lodge]] (the figurative [[expression]] originating in the [[circumstance]] [[that]], to [[put]] up for the [[night]], the straps and packs of the beasts of [[burden]] are unbound and taken [[off]]; or, [[perhaps]] [[more]] [[correctly]], from the [[fact]] [[that]] the traveler's garments, tied up [[when]] he is on the [[journey]], are unloosed at its [[end]]; cf. [[ἀναλύω]], 2): [[Thucydides]], [[Xenophon]], [[Plato]] [[down]]; the Sept. for לוּן, Buttmann, 145 (127)).
}}
{{grml
|mltxt=(AM [[καταλύω]])<br /><b>1.</b> [[αφανίζω]], [[καταστρέφω]]<br /><b>2.</b> ([[ιδίως]] για [[πολιτικά]] συστήματα, κράτη, εξουσίες) [[καταργώ]], [[ανατρέπω]], [[διαλύω]]<br /><b>3.</b> [[τρώγω]] κατ' [[εξαίρεση]] [[τροφή]] που δεν [[είναι]] νηστήσιμη<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για [[τμήμα]] στρατού) [[σταθμεύω]] [[κάπου]] για [[ανάπαυση]] ή για [[διανυκτέρευση]]<br /><b>2.</b> [[διαμένω]] προσωρινά, εγκαθίσταμαι [[κάπου]] για λίγες μέρες, φιλοξενούμαι<br /><b>3.</b> (για καταλύτη) [[μεταβάλλω]] την [[ταχύτητα]] μιας χημικής αντίδρασης, επιταχύνοντας ή επιβραδύνοντάς την<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[καθαιρώ]], [[απολύω]]<br /><b>2.</b> [[καθιστώ]] κάποιον άχρηστο<br /><b>3.</b> [[παραμελώ]], [[εγκαταλείπω]]<br /><b>4.</b> [[καταπαύω]]<br /><b>5.</b> [[τελειώνω]] [[κάτι]]<br /><b>6.</b> [[πεθαίνω]]<br /><b>7.</b> (σχετικά με [[ειρήνη]]) [[καταπατώ]]<br /><b>8.</b> (σχετικά με πόλεμο) [[παύω]]<br /><b>9.</b> [[λύνω]] από τον [[ζυγό]]<br /><b>10.</b> [[κατεβάζω]] [[κάτι]] που κρέμεται από τον τοίχο<br /><b>11.</b> <b>μέσ.</b> <i>καταλύομαι</i><br />[[συνάπτω]] [[ειρήνη]]<br /><b>12.</b> <b>παθ.</b> <i>καταλύομαι</i><br />καταβιβάζομαι<br /><b>13.</b> (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) <i>καταλελυμένος</i>, -<i>η</i>, -<i>ον</i><br />[[άχρηστος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''καταλύω:''' μέλ. -λύσω [ῡ] — Παθ., μέλ. <i>-λῠθήσομαι</i>, παρακ. <i>-λέλῠμαι</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[καταρρίπτω]], [[καταστρέφω]], σε Ομήρ. Ιλ., Ευρ. <b>2. α)</b> λέγεται για [[πολιτικά]] συστήματα, [[διαλύω]], [[καταργώ]], [[καταστέλλω]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.· <i>κ. [[τύραννον]]</i>, [[καταργώ]], [[καθαιρώ]], σε Θουκ.· <i>κ. τινὰ τῆς ἀρχῆς</i>, σε Ξεν. — Παθ., [[τῶν]] ἄλλων καταλελυμένων στρατηγῶν, [[αφού]] καθαιρέθηκαν, σε Ηρόδ. <b>β)</b> [[διαλύω]], [[απολύω]], [[καταργώ]] πολιτικό ή στρατιωτικό [[σώμα]], <i>καταλύειν τὴν βουλὴν</i>, στον ίδ.· <i>τὸ ναυτικόν</i>, σε Δημ. <b>γ)</b> <i>τὴν φυλακὴν κ</i>., [[παραμελώ]] τη [[φύλαξη]], [[αμελώ]] τη [[φρούρηση]], σε Αριστοφ. <b>3. α)</b> [[τελειώνω]], [[φέρνω]] εις [[πέρας]], <i>βίοτον</i>, σε Ευρ.· <i>τὸν βίον</i>, σε Ξεν. <b>β)</b> <i>κ. τὴν εἰρήνην</i>, [[παραβιάζω]] την [[ειρήνη]], σε Αισχίν.· <b>γ)</b> <i>κ. τὸν πόλεμον</i>, [[τελειώνω]] τον πόλεμο, κάνω [[ειρήνη]], σε Θουκ., Ξεν. κ.λπ.· και απόλ. (ενν. <i>τὸνπόλεμον</i>) <i>καταλύειν τινί</i> ή [[πρός]] τινα, κάνω [[ειρήνη]] με κάποιον, σε Θουκ.· ομοίως και στη Μέσ., στον ίδ. κ.λπ.· καταλύεσθαι [[τὰς]] ἔχθρας, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[λύνω]] από τον [[ζυγό]], ξεζεύω, <i>ἵππους</i>, σε Ομήρ. Οδ.· τὸ [[σῶμα]] τοῦ ἀδελφέου κ., το [[κατεβάζω]] από το [[τείχος]] (στο οποίο [[επάνω]] κρέμονταν), σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> αμτβ., [[μένω]], [[διαμένω]], <i>παρ' ἐμοὶ καταλύει</i>, είναι φιλοξενούμενός μου, σε Πλάτ.· κ. [[παρά]] τινα, [[πηγαίνω]] και [[μένω]] μαζί με κάποιον, σε Θουκ.· απόλ., αναπαύομαι, σε Αριστοφ. — Μέσ., <i>θανάτῳ καταλυσαίμαν</i>, [[μακάρι]] να βρω [[ανάπαυση]] στον τάφο, σε Ευρ.
}}
{{elru
|elrutext='''καταλύω:''' (pass.: fut. καταλῠθήσομαι, pf. καταλέλῠμαι)<br /><b class="num">1)</b> развязывать, распрягать (ἵππους Hom.);<br /><b class="num">2)</b> отвязывать, т. е. снимать (τὸ [[σῶμα]], sc. τοῦ ἀνακρεμαμένου Her.);<br /><b class="num">3)</b> сносить, разрушать ([[πολίων]] κάρηνα Hom.; πόλιν, τείχη Eur.; ναόν NT);<br /><b class="num">4)</b> ломать, сокрушать (Διὸς τὴν δύναμιν Arph.; τὸ [[κράτος]] τῆς [[βουλῆς]] Plut.);<br /><b class="num">5)</b> ниспровергать, подрывать (τὴν δημοκρατίαν Arph.; τὸ [[πλῆθος]] Lys.; τὴν πολιτείαν Dem.): εἰ μὴ [[ἕξει]] τὰ [[ἐπιτήδεια]] ἡ [[στρατιά]], καταλύσεται ἡ [[ἀρχή]] Xen. если армия не будет иметь продовольствия, власть (полководца) падет;<br /><b class="num">6)</b> свергать (τύραννον Thuc., Plut.); смещать (τινὰ τῆς ἀρχῆς Xen.): καταλυθῆναι τῆς ἀρχῆς Her. лишиться власти;<br /><b class="num">7)</b> распускать (τὴν βουλήν Her.; τῶν [[πόλεων]] τὰ βουλευτήρια Thuc.; τὸ [[ναυτικόν]] Dem.);<br /><b class="num">8)</b> упразднять, отменять (τοὺς νόμους Polyb.; νόμον NT);<br /><b class="num">9)</b> выводить из строя (τὸν ἱππέα Xen.);<br /><b class="num">10)</b> тж. med. кончать, прекращать, оканчивать (τὸν πόλεμον Thuc.; στάσιν Arph.; τὸ [[πλεῖν]] Dem.; τὸν βίον Xen., Plut.; τὴν φυλακήν Arph.; τὸν λόγον Aeschin.; ἄσκησιν ὑπὸ [[γήρως]] Plut.): κ. τὴν εἰρήνην Aeschin. нарушать мир; ἐν τῷ καταλύειν Arst. в конце, при окончании; κ. πόλεμόν τινι или πρός τινα Thuc., Plut. прекращать войну с кем-л.; καταλύεσθαι τὰς ἐχθρας Her. прекращать взаимные раздоры; καταλελυμένης τῆς ἡλικίας Arst. на склоне жизни;<br /><b class="num">11)</b> тж. med. заключать мир (τινί Her., Thuc.);<br /><b class="num">12)</b> (ср. 1) останавливаться (для отдыха), искать убежища, находить пристанище ([[παρά]] τινα Thuc. и [[παρά]] τινι Dem.; [[Μεγαροῖ]] Plat.; εἰς [[πανδοχεῖον]] Plut.): θανάτῳ καταλύσασθαι Eur. найти себе отдых в могиле.
}}
{{elnl
|elnltext=κατα-λύω oplossen, ontbinden losmaken, uitspannen:; ἵππους paarden Od. 4.28; τὸ σῶμα... καταλύσας na het lichaam losgemaakt te hebben Hdt. 2.121γ.2; abs. zijn intrek nemen, logeren:; παρὰ Ἄδμητον... καταλῦσαι zijn intrek nemen bij Admetus Thuc. 1.136.2; παρ ’ ἐμοὶ καταλύει hij logeert bij mij Plat. Grg. 447b; Μεγαροῖ in Megara Plat. Tht. 142c; overdr. rust vinden:; θανάτῳ καταλυσαίμην moge ik in de dood rust vinden Eur. Med. 146; ook met acc.: ἔμμοχθον καταλύσουσ ’ ἐς Ἅιδαν βίοτον om in de Hades mijn moeizame leven uit te spannen Eur. Suppl. 1004 ( lyr. ). verwoesten:; πολλάων πολίων κατέλυσε κάρηνα van vele steden heeft hij de burchten verwoest Il. 2.117; overdr.: καταλῦσαι Πελοποννησίων τὴν ἐλπίδα de hoop van de Peloponnesiërs de grond in boren Thuc. 2.89.10. ontbinden, uiteen laten gaan:; τὴν βουλήν de Raad ontbinden Hdt. 5.72.1; τὸν στόλον de expeditie opgeven Hdt. 7.16β.1; τὰ γυμνάσια κ. de gymnasia sluiten And. 4.39; κ. τὸν δῆμον de democratie omverwerpen Thuc. 3.81.4; met pers. als obj. afzetten, fut. med. met pass. bet.: καταλύθησαν τῆς ἀρχῆς zij werden afgezet uit hun heerschappij Hdt. 1.104.2; οἱ τύραννοι κατελύθησαν de tirannen waren afgezet Thuc. 1.18. afschaffen, van wetten of gebruiken:; κ. τὴν δίκην het recht buiten spel zetten Gorg. B 11a.17; κ. τὸν νόμον de wet afschaffen NT Mt. 5.17; afbreuk doen aan, verwaarlozen, beëindigen:; κ. ἀδικίαν het onrecht beëindigen Gorg. B 11.21; κ. φυλακήν de wacht verwaarlozen Aristoph. Ve. 2; δόξαν κ. de reputatie teniet doen Dem. 10.73; pass.:; ἤδη καταλελυμένης τῆς ἡλικίας wanneer de kracht van hun leven al voorbij is Aristot. Pol. 1335a34; ὁρῶν... τὸ ναυτικὸν ὑμῶν καταλυόμενον nu ik zie dat jullie vloot in verval raakt Dem. 18.102; spec. van vijandigheden, meestal med.:; καταλύσασθαι τὰς ἔχθρας de vijandelijkheden beëindigen Hdt. 7.146.1; κ. τὸν πόλεμον de oorlog beëindigen Thuc. 6.36.4; pregn., abs. een ruzie beëindigen, zich verzoenen:. καταλύειν πρὸς Ἀθηναίους met de Atheners tot een vergelijk komen Thuc. 8.58.7; παρέχει δὲ ὑμῖν κάλλιστα καταλύσασθαι nu heeft u de mogelijkheid tot een eervol vergelijk Hdt. 8.140α.4.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=fut. -λύσω Pass., fut. -λῠθήσομαι perf. -λέλῠμαι<br /><b class="num">I.</b> to put [[down]], [[destroy]], Il., Eur.<br /><b class="num">2.</b> of governments, to [[dissolve]], [[break]] up, put [[down]], Hdt., Ar., etc.; κ. τύραννον to put [[down]], to [[depose]], Thuc.; κ. τινὰ τῆς ἀρχῆς Xen.:—Pass., τῶν ἄλλων καταλελυμένων στρατηγῶν having been dismissed, Hdt.,<br />b. to [[dissolve]], [[dismiss]], [[disband]] a [[body]], καταλύειν τὴν βουλήν Hdt.; τὸ ναυτικόν Dem.<br />c. τὴν φυλακὴν κ. to [[neglect]] the [[watch]], Ar.<br /><b class="num">3.</b> to end, [[bring]] to an end, βίοτον Eur.; τὸν βίον Xen.<br />b. κ. τὴν εἰρήνην to [[break]] the [[peace]], Aeschin.<br />c. κ. τὸν πόλεμον to end the war, make [[peace]], Thuc., Xen., etc.; and absol. (sub. τὸν πόλεμον) καταλύειν τινί or πρός τινα to make [[peace]] with him, Thuc.:—so in Mid., Thuc., etc.; καταλύεσθαι τὰς ἔχθρας Hdt.<br /><b class="num">II.</b> to [[unloose]], [[unyoke]], ἵππους Od.; τὸ [[σῶμα]] τοῦ ἀδελφεοῦ κ. to [[take]] it [[down]] from the [[wall]], Hdt.<br /><b class="num">2.</b> intr. to [[take]] up one's [[quarters]], to [[lodge]], παρ' ἐμοὶ καταλύει he is my [[guest]], Plat.; κ. [[παρά]] τινα to go and [[lodge]] with him, Thuc.: absol. to [[take]] one's [[rest]], Ar.; Mid., θανάτῳ καταλυσαίμαν may I [[take]] my [[rest]] in the [[grave]], Eur.
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：katalÚw 卡他-呂哦<br />'''詞類次數'''：動詞（17）<br />'''原文字根'''：向下-釋放 相當於： （[[יָשַׁב]]&#x200E; / [[יָשׁוּב]]&#x200E;）  （[[לוּן]]&#x200E; / [[לִין]]&#x200E; / [[לֵן]]&#x200E;）  （[[עָזַב]]&#x200E;）  （[[שָׁכַן]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：鬆弛下來，毀壞，敗壞，住宿，投宿，拆毀，廢掉，廢除；由（[[κατά]] / [[καθεῖς]] / [[καθημέραν]] / [[κατακύπτω]]）*=下）與（[[λύω]]）*=解開）組成。參讀 （[[ἀναιρέω]]）同義字參讀 （[[ἀναπαύω]]）同義字<br />'''同源字'''：1） （[[ἀκατάλυτος]]）不可分解的 2） （[[κατάλυμα]]）旅程的解除 3） （[[καταλύω]]）鬆弛下來 4） （[[λύω]]）解開<br />'''出現次數'''：總共（17）；太（5）；可（3）；路（3）；徒（3）；羅（1）；林後（1）；加（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 被拆毀的（3） 太24:2； 可13:2； 路21:6；<br />2） 拆毀（3） 太26:61； 太27:40； 可15:29；<br />3） 要毀壞（1） 徒6:14；<br />4） 毀壞（1） 羅14:20；<br />5） 被拆毀了（1） 林後5:1；<br />6） 敗壞（1） 徒5:39；<br />7） 我⋯拆毀的（1） 加2:18；<br />8） 去住宿（1） 路19:7；<br />9） 要廢掉（1） 太5:17；<br />10） 要拆毀（1） 可14:58；<br />11） 投宿（1） 路9:12；<br />12） 廢掉（1） 太5:17；<br />13） 必要敗壞（1） 徒5:38
}}
{{WoodhouseVerbsReversedFirstPerson
|woodvrf=[[army]], [[depose]], [[lodge]], [[overthrow]], [[rescind]], [[a meeting]], [[be billeted on]], [[cease from hostilities]], [[lodge with]], [[put an end to]], [[put down]], [[put up]]
}}