View source for κήλη

{{LSJ1
|Full diacritics=κήλη
|Medium diacritics=κήλη
|Low diacritics=κήλη
|Capitals=ΚΗΛΗ
|Transliteration A=kḗlē
|Transliteration B=kēlē
|Transliteration C=kili
|Beta Code=kh/lh
|Definition=Att.κάλη [prob.<b class="b3">ᾱ], ἡ</b>, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[tumour]]; esp. [[rupture]], [[hernia]], Hp.Aër. 7 (pl.), <span class="title">AP</span>6.166 (Lucill.), <span class="bibl">11.342</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[hump]] on a buffalo's back, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>606a16</span>, in acc. pl. [[κάλας]] (v.l. [[χαίτας]]); in human beings, <span class="bibl">Eup.276.1</span>, Gal.7.729, <span class="bibl">Artem.3.45</span>; καλήτης καὶ κάλη Ἀττικοί... κηλήτης καὶ κήλη Ἴωνες <span class="bibl">Phryn.<span class="title">PS</span>p.81</span> B. (Cf. ONorse [[haull]], OSlav. [[kyla]], both = [[hernia]].) </span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1431.png Seite 1431]] ἡ, att. [[κάλη]], Geschwulst, bes. Bruch; die besondere Art derselben wird von den Aerzten durch Composita angegeben, [[ἐντεροκήλη]], [[ἐπιπλοκήλη]] u. ä., Medic.; vgl. B. A. 47, 21.
}}
{{ls
|lstext='''κήλη''': Ἀττ. [[κάλη]] ᾱ, ἡ, [[οἴδημα]], [[ὄγκωμα]], ἰδίως «σπάσιμον», «καταίβασμα», Λατ. hernia, Ἱππ. π. Ἀέρ. 284, Ἀνθ. Π. 6. 166., 11. 342, 404. 2) ὕβος ἐπὶ τῶν νώτων τοῦ βουβάλου gibber in dorso (Plin. 8. 70), Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 8. 28, 5, [[ἔνθα]] νῦν ἐκ πολλῶν Ἀντιγράφ. διωρθώθη εἰς κάλας ἀντὶ χαίτας· πρβλ. Φρύνιχ. ἐν Α. Β. 47, «καλήτης καὶ [[κάλη]] Ἀττικοί…, [[κηλήτης]] καὶ [[κήλη]] Ἴωνες». (Ἐντεῦθεν, [[βουβωνοκήλη]], [[βρογχοκήλη]], [[ὑδροκήλη]]).
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />tumeur, <i>particul.</i> hernie.<br />'''Étymologie:''' DELG rapprochements avec des mots germaniques désignant la hernie.
}}
{{grml
|mltxt=η (ΑΜ [[κήλη]], Α αττ. τ. [[κάλη]])<br />η [[έξοδος]] ενός οργάνου από την [[κοιλότητα]] στην οποία περιέχεται φυσιολογικά, εξαιτίας [[κυρίως]] της ύπαρξης ειδικής ανατομικής προδιάθεσης, εκ γενετής ή επίκτητης<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[οίδημα]], όγκος<br /><b>αρχ.</b><br />[[καμπούρα]] («καὶ οἱ βόες, [[ὥσπερ]] αἱ κάμηλοι, κάλας ἔχουσιν ἐπὶ τῶν ἀκρωμίων», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[κήλη]] πιθ. <span style="color: red;"><</span> <i>κᾱF</i>-<i>ελ</i>-<i>ᾱ</i> <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>kau</i> (<i>ә</i>)<i>l</i><i>ā</i> «[[οίδημα]], [[κήλη]]» ([[πρβλ]]. αρχ. νορβ. <i>haull</i>, αρχ. άνω γερμ. <i>h</i><i>ō</i><i>la</i>, αρχ. σλαβ. <i>kyla</i>, ρωσ. <i>kila</i>). Ο αττ. τ. [[κάλη]] εμφανίζει <i>ᾱ</i> δυσερμήνευτο. Πιθ. [[κάλη]] <span style="color: red;"><</span> <i>kặF</i>-<i>ελ</i>-<i>ᾱ</i>, με [[συναίρεση]]. Κατ' άλλους, ο τ. θεωρείται [[δάνειος]] από μη ιωνική διάλεκτο.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κηλήτης]], [[κηλώ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κηλικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[κηλογράφος]], [[κηλοποιός]], [[κηλοτόμος]]. (Β' συνθετικό) [[βουβωνοκήλη]], [[βρογχοκήλη]], [[εντεροκήλη]], [[κιρσοκήλη]], [[σαρκοκήλη]], [[υδροκήλη]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>εντερεπιπλοκήλη</i>, <i>επιπλοεντεροκήλη</i>, [[επιπλοκήλη]], [[μηροκήλη]], [[πνευματοκήλη]], [[πωροκήλη]], [[σαρκοεπιπλοκήλη]], [[στεατοκήλη]], <i>υγροκήλη</i>, [[υδρεντεροκήλη]], [[υδροκιρσοκήλη]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αεροκήλη]], [[γαλακτοκήλη]], <i>γαστροκήλη</i>, <i>καρδιοκήλη</i>, <i>κοιλοκήλη</i>, <i>λαπαροκήλη</i>, [[νεφροκήλη]], [[ομφαλοκήλη]], [[ορχεοκήλη]], [[οφθαλμοκήλη]], [[προστατοκήλη]], [[πρωκτοκήλη]], [[σπερματοκήλη]], [[σπληνοκήλη]], [[τραχειοκήλη]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κήλη:''' Αττ. [[κάλη]] <i>[ᾱ]</i>, <i>ἡ</i>, [[οίδημα]], όγκος, [[ιδίως]], [[διακοπή]], [[διάρρηξη]], Λατ. hemia, σε Ανθ.
}}
{{elnl
|elnltext=κήλη -ης, ἡ geneesk. zwelling; hernia.
}}
{{elru
|elrutext='''κήλη:''' атт. [[κάλη]] (ᾱ) ἡ<br /><b class="num">1)</b> опухоль или вздутие, преимущ. грыжа Anth.;<br /><b class="num">2)</b> горб (на спине буйвола) Arst.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: <b class="b2">tumour; rupture, hernia</b> (Hp., AP), [[hump]] (Eup., Arist.);<br />Dialectal forms: Att. [[κάλη]]<br />Compounds: as 1. member in <b class="b3">κηλο-τομία</b> [[operation for hernia]]; as 2. member in <b class="b3">ἐντερο-</b>, <b class="b3">σαρκο-κήλη</b> (medic.; Strömberg Wortstudien 69f.).<br />Derivatives: [[κηλήτης]], Att. [[καλήτης]] m. [[with hernia]] (Str., Gal., Phryn.), (<b class="b3">ἐντερο-)-κηλικός</b> (Dsc., Gal.); <b class="b3">κάλαμα ὄγκος</b> H. (Chantraine Formation 186f.); denomin. verb <b class="b3">καλάζει ὀγκοῦται</b>. [[Ἀχαιοί]] H. On [[κηλᾶς]] bird s. v.<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [536] <b class="b2">*keh₂u(e)l-</b> [[tumour]], [[rupture]]<br />Etymology: The difference between Ion. [[κήλη]] and Att. [[κάλη]] (acc. to gramm. [[α]] long) is not explained. [[Rückverwandlung]] of PAtt. [[η]] > [[α]] cannot be accounted for; diff. ablaut-forms: <b class="b3">*καϜ-ελ-α</b> > [[κήλη]], <b class="b3">*καϜ-ελ-α</b> > [[κάλη]] (Kretschmer KZ 31, 471f. doubting) is not attractive. Then [[κάλη]] must be an unattic term (Björck Alpha [[impurum]] 70 doubting); there is no proof. - A remarkable agreement gives a Germanic term for [[groin rupture]], OWNo. [[haull]] m., OE [[hēala]] m., OHG [[hōla]] f., PGm. <b class="b2">*haula(n</b>)-, <b class="b2">-ō(n</b>); from Slavic territoy we find with the same meaning Csl. [[kyla]], Russ. <b class="b2">kilá</b>, also [[knag on a tree]], with Lith. <b class="b2">kū́las</b> <b class="b2">navel-rupture(?)</b>, <b class="b2">kū́la</b> [[thickening]], [[swelling]], [[knag]]. Al forms mentioned can go back on an <b class="b2">l-</b>stem <b class="b2">*kāu̯el-</b>, <b class="b2">kaul-</b>, <b class="b2">kūl-</b> (cf. on [[ἥλιος]]). - Pok. 536f., W.-Hofmann s. [[cūlus]], Vasmer Wb. s. <b class="b2">kilá</b>.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />a [[tumor]], esp. a [[rupture]], Lat. [[hernia]], Anth.
}}
{{FriskDe
|ftr='''κήλη''': {kḗlē}<br />'''Forms''': att. [[κάλη]]<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Geschwulst]], [[Bruch]] (Hp., ''AP''), [[Buckel]], [[Höcker]] (Eup., Arist. usw.);<br />'''Composita''' : als Vorderglied in [[κηλοτομία]] [[Bruchoperation]], als Hintergkied in ἐντερο-, [[σαρκοκήλη]] u. a. (Mediz.; Strömberg Wortstudien 69f.).<br />'''Derivative''': Davon [[κηλήτης]], att. [[καλήτης]] m. [[mit einem Bruche behaftet]] (Str., Gal., Phryn. u. a.), (ἐντερο-)-κηλικός (Dsk., Gal.); κάλᾳμα· [[ὄγκος]] H. (Erweiterung, Chantraine Formation 186f.); denominatives Verb καλάζει· ὀγκοῦται. Ἀχαιοί H. Zu κηλᾶς Vogelname s. bes.<br />'''Etymology''' : Der Gegensatz zwischen ion. [[κήλη]] und att. [[κάλη]] (nach den Gramm. α lang) ist nicht aufgeklärt. Die Annahme einer Rückverwandlung von uratt. η zu α (WP. 1, 333) ist nicht zu begründen; eine Zurückführung auf im Ablaut verschiedene Grundformen: *καϝελα > [[κήλη]], *καϝελα > [[κάλη]] (Kretschmer KZ 31, 471f. zweifelnd) ist ein wenig verlockender Ausweg. So bleibt die Möglichkeit, in [[κάλη]] einen nichtattischen Terminus zu erblicken (Björck Alpha impurum 70 zögernd); der Beweis steht noch aus. — Eine auffallende Ähnlichkeit zeigt ein germanischer Ausdruck für [[Leistenbruch]], awno. ''haull'' m., ags. ''hēala'' m., ahd. ''hōla'' f., urg. *''haula''(''n'')-, -''ō''(''n''); aus slavischem Gebiet kommen in derselben Bedeutung hinzu ksl. ''kyla'', russ. ''kilá'', auch [[Knorren am Baum]] u. a., wozu lit. ''kū́las'' [[Nabelbruch]], ''kū́la'' [[Verdickung]], [[Anschwellung]], [[Auswuchs]], [[Knorren]] stimmen. Alle oben genannten Formen lassen sich auf einen idg. ''l''-Stamm *''qāu̯el''-, ''qaul''-, ''qūl''- zurückführen (vgl. zu [[ἥλιος]]). — WP. 1, 333, Pok. 536f., W.-Hofmann s. ''cūlus'', Vasmer Wb. s. ''kilá''. Ältere Lit. auch bei Bq.<br />'''Page''' 1,839-840
}}