View source for σάκος

{{LSJ1
|Full diacritics=σάκος
|Medium diacritics=σάκος
|Low diacritics=σάκος
|Capitals=ΣΑΚΟΣ
|Transliteration A=sákos
|Transliteration B=sakos
|Transliteration C=sakos
|Beta Code=sa/kos
|Definition=[ᾰ], εος, τό, Ion. gen. <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[σάκευς]] <span class="bibl">Hes.<span class="title">Sc.</span>334</span> (Cretan word acc. to <span class="title">AB</span>1096):—[[shield]], <span class="bibl">Il.7.222</span>, <span class="bibl">18.478</span>, <span class="bibl">20.268</span>, <span class="bibl">Hdt.1.52</span>, etc.: it was [[concave]], and hence sometimes used as a [[vessel]] to hold [[liquid]], <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span> 540</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> metaph., [[shield]], [[defence]], [[βωμός]], [[ἄρρηκτος|ἄρρηκτον]] σάκος <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>190</span>. (Prob. cogn. with Skt. tvác- '[[skin]], [[hide]]'.)</span><br>[ᾰ], ὁ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> v. [[σάκκος]]. </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> [[σακός]], ὁ, v. [[σηκός]].</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0858.png Seite 858]] τό, der [[Schild]]; sehr häufig bei Hom. u. Hes.; er bestand in dieser ältesten Zeit aus dichten Flechtwerk (vgl. [[σάκκος]]) od. aus Holz, worüber rohe, harte Ochsenhäute einfach oder in mehreren Lagen gezogen waren, welche auch mit Metalllagen wechselten; der schwerste, stärkste Schild, den Hom. Il. 7, 222 erwähnt, besteht aus 7 Ochsenhäuten und einer achten Metalllage; μέγα τε στιβαρόν τε, 3, 335; er heißt sonst noch χάλκεον, χαλκῆρες, τετραθέλυμνον, ἑπταβόειον, auch, was von früher Kunst in der Verzierung u. Politur der Schilde zeugt, δαιδάλεον, ποικίλον, αἰόλον, παναίολον, φαεινόν; vgl. die Beschreibung des Schildes des Achilleus, 18, 428 ff.; u. des Herakles, Hes. Sc. 139 ff. Er wird über die Schulter mit einem Tragriemen getragen, ἑλὼν [[σάκος]] ὤμῳ lIl. 15, 474, ἀφείλετο ὤμων 125, vgl. Od. 14, 277; χαλκόδετα, Aesch. Spt. 145; χαλκήλατον, 522 u. öfter; ἑπτάβοιον ἄῤῥηκτον, Soph. Ai. 573; Eur. ὁ, s. [[σάκκος]].
}}
{{ls
|lstext='''σάκος''': [ᾰ], ὁ, ἴδε [[σάκκος]]. Β. σᾱκός, ὁ, Δωρικ. ἀντὶ [[σηκός]].
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span><i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br />bouclier d’osier <i>ou</i> de bois recouvert d’une peau de bœuf <i>ou</i> d’une plaque de métal ; <i>fig.</i> bouclier, protection, défense.<br />'''Étymologie:''' DELG mot i.-e. signifiant originellement « peau ».<br /><span class="bld">2</span>v. [[σάκκος]].
}}
{{Autenrieth
|auten=εος: the [[great]] [[shield]]. (See cuts Nos. 9, 16, 17.)
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />ο<br />[[σάκκος]], ΝΜΑ, και αττ. τ. [[σάκος]] Α<br /><b>1.</b> [[είδος]] στενόμακρης θήκης από ύφασμα ή [[δέρμα]] ή από [[άλλο]] υλικό [[σήμερα]], ανοιχτή στο [[επάνω]] [[μέρος]], που χρησιμοποιείται για την [[τοποθέτηση]], [[φύλαξη]] και [[μεταφορά]] διαφόρων [[χύμα]] πραγμάτων, [[σακί]], [[τσουβάλι]] (α. «[[χάρτινος]] [[σάκος]]» β. «σάκκους τε ἐπ<br />ἁμαξέων εὕρισκον», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) χοντρό τρίχινο ύφασμα και, [[κυρίως]], ύφασμα από [[τρίχα]] κατσίκας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (ναυτ.-στρ.) κυλινδρική [[θήκη]] από ανθεκτικό ύφασμα, κατάλληλη για την [[φύλαξη]] και την [[μεταφορά]] του ιματισμού και τών ατομικών ειδών τών ναυτικών και τών στρατιωτών<br /><b>2.</b> [[κοντός]] [[επενδύτης]], [[σακάκι]]<br /><b>3.</b> <b>εκκλ.</b> αρχιερατικό άμφιο που φτάνει [[μέχρι]] τα γόνατα και το οποίο έχει [[κοντά]] και πλατιά [[μανίκια]]<br /><b>4.</b> <b>(αλιευτ.)</b> το τελευταίο κλειστό [[τμήμα]] αλιευτικού δικτύου τράτας, το οποίο έχει τις μικρότερες οπές και [[μέσα]] στο οποίο καταφεύγουν και συλλαμβάνονται τα ψάρια<br /><b>5.</b> <b>ναυτ.</b> [[περιτύλιγμα]] από [[καραβόπανο]] για τα πανιά ιστιοφόρου πλοίου, [[έλυτρο]]<br /><b>6.</b> <b>συνεκδ.</b> το [[περιεχόμενο]] ενός σακιού, ό,τι περιέχεται [[μέσα]] στην [[παραπάνω]] [[θήκη]] («[[δέκα]] σάκοι [[καφέ]]»)<br /><b>7.</b> <b>μτφ.</b> φαρδύ γυναικείο [[ένδυμα]], [[φόρεμα]] σε [[ίσια]] [[γραμμή]]<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ταχυδρομικός]] [[σάκος]]» — [[σάκος]] χρησιμοποιούμενος για την [[μεταφορά]] επιστολών και ταχυδρομικών δεμάτων β) «[[χειρουργικός]] [[σάκος]]» — ειδική [[θήκη]], χρησιμοποιούμενη [[κυρίως]] στον στρατό, η οποία περιέχει διάφορα φάρμακα, επιδέσμους και εργαλεία απαραίτητα για την [[παροχή]] τών πρώτων βοηθειών γ) «θα σού δείξω πόσα απίδια βάζει [ή παίρνει] ο [[σάκος]]» — λέγεται ως [[απειλή]] σε κάποιον για να συνετιστεί<br />β) «[[κηλικός]] [[σάκος]]»<br /><b>ιατρ.</b> ορογόνο [[περίβλημα]], αποτελούμενο από [[περιτόναιο]], που περιβάλλει το [[περιεχόμενο]] κήλης<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />[[επενδύτης]] τών πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως [[κατά]] την [[διάρκεια]] τών μεγάλων μόνον εορτών, δηλ. του [[Πάσχα]], της Πεντηκοστής και τών Χριστουγέννων, το οποίο αργότερα έγινε το διακριτικό τους άμφιο, ενώ [[κατά]] τον 11ο αιώνα παρόμοιο επενδύτη φορούσαν διακεκριμένοι μητροπολίτες και από την [[εποχή]] της τουρκοκρατίας τον χρησιμοποίησαν όλοι οι επίσκοποι αντικαθιστώντας με αυτόν το [[πολυσταύριο]] ή το φελάνιο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[λεπτό]] [[κόσκινο]], [[στραγγιστήρι]], [[σουρωτήρι]], [[ιδίως]] για το [[κρασί]]<br /><b>2.</b> τραχύ [[ένδυμα]] το οποίο φορούσαν οι Ιουδαίοι όταν πενθούσαν<br /><b>3.</b> [[είδος]] μέτρου<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> (στην [[κωμωδία]]) [[μακριά]] τραχιά [[γενειάδα]] σαν τρίχινο ύφασμα («σάκον πρὸς ταῑν γνάθοιν ἔχειν», <b>Αριστοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Δάνεια λ. σημιτικής, πιθ. φοινικικής, προέλευσης (<b>πρβλ.</b> ακκαδικό <i>šaqqu</i>, εβρ. <i>šaq</i>). Έχει διατυπωθεί [[επίσης]] η [[άποψη]] ότι πρόκειται για λ. μεσογειακή με ευρεία [[διάδοση]]. Τη λ. δανείστηκε η Λατινική (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>saccus</i>) και στην [[συνέχεια]] οι νεώτερες γλώσσες (<b>πρβλ.</b> αγγλ., γαλλ., ρουμ. <i>sac</i>, γερμ. <i>Sack</i> <b>κ.ά.</b>)].<br /> <b>(II)</b><br />-ους και -εος και ιων. τ. γεν. σάκευς, τὸ, Α<br /><b>1.</b> [[είδος]] κοίλης ασπίδας η οποία πολλές φορές χρησίμευε και ως [[αγγείο]] υποδοχής υγρού<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> [[υπεράσπιση]], [[προστασία]] («[[βωμός]], ἄρρηκτον [[σάκος]]», <b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αρχαϊκή λ. για την [[ασπίδα]], η οποία ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>twakos</i> «[[δέρμα]]» (το συμφωνικό [[σύμπλεγμα]] <i>tw</i>- έδωσε στην Ελληνική <i>σ</i>-) και συνδέεται με το αρχ. ινδ. <i>tvac</i>- «[[δέρμα]]» και με το χεττιτικό <i>tuekka</i>- «[[σώμα]]» (με φωνηεντισμό -<i>ε</i>-, ο [[οποίος]] αποτελεί πιθ. την αρχική [[μορφή]] φωνηεντισμού της λ.). Η λ. [[σάκος]] χρησιμοποιήθηκε αρχικά για την [[μεγάλη]] μυκηναϊκή [[ασπίδα]], που προστάτευε [[ολόκληρο]] το [[σώμα]] του πολεμιστή, όπως λ.χ. για την [[ασπίδα]] του Αχιλλέως ή του Αίαντος, και διακρινόταν από την λ. [[ἀσπίς]], η οποία, όμως, τήν αντικατέστησε αρκετά [[νωρίς]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''σάκος:''' [ᾰ], τό, γεν. <i>-εος</i>, Ιων. <i>-ευς</i> ([[σάττω]]), [[ασπίδα]], σε Όμηρ. κ.λπ. Οι πρώτες ασπίδες ήταν φτιαγμένες από πλεγμένα κλαδιά ή από [[ξύλο]] και ήταν καλυμμένες από δέρματα βοδιού· κάποιες φορές ήταν καλυμμένες και με φύλλα μετάλλου (η [[ασπίδα]] του Αίαντα είχε [[επένδυση]] με [[επτά]] στρώματα δέρματος βοδιού). Η [[ασπίδα]] ήταν [[κοίλη]], χρησιμεύοντας έτσι στη [[συγκράτηση]] νερού, σε Αισχύλ.
}}
{{elnl
|elnltext=σάκος -εος, contr. -ους, τό schild, m. n. het manshoge schild; overdr. van een altaar:. ἄρρηκτον σάκος een onbreekbaar schild Aeschl. Suppl. 190.<br />σάκος -ου, ὁ zie σάκκος.
}}
{{elru
|elrutext='''σάκος:''' <b class="num">II</b> (ᾰ) ὁ атт. = [[σάκκος]].<br />εος, ион. ευς (ᾰ, у Hes. ᾱ) τό<br /><b class="num">1)</b> щит (больших размеров) Hom., Hes., Aesch., Her.;<br /><b class="num">2)</b> защита, прибежище (ἄρρηκτον σ. Aesch.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: <b class="b2">shield (made of leather)</b>, prop. [[longshield]], [[tower shield]] (cf. [[ἀσπίς]] w. lit.; Hom., also A. a.o.).<br />Compounds: Some compp; e.g. <b class="b3">σακέσ-παλος</b> [[shield-swaying]] (Ε 126, Call., Nonn.). σάκος <b class="b3">-φόρος</b> [[shield-bearing]] (B., S., E.), <b class="b3">φερε-σσακής</b> <b class="b2">id.</b> (Hes. Sc., Nonn.); cf. Trümpy Fachausdrücke 20ff., Ruijgh L'élém. ach. 94 f. w. many details.<br />Derivatives: No derivv.<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Semit.<br />Etymology: Old word, which orig. indicated the skin, the hide and seemed also atteseted in Oind.: <b class="b2">tvác-</b> f. [[skin]], [[hide]], as <b class="b2">s-</b>stem (= [[σάκος]]) a.o. in <b class="b2">híraṇya-tvacas-</b> [[with golden skin]]. Here prob. also, but with <b class="b2">e-</b>vowel, which does not agree with [[σάκος]], Hitt. [[tuekkaš]] [[body]]. Lit. in Mayrhofer s. <b class="b2">tvák</b>; older lit. in Bq and WP. 1, 747 (Pok. 1099). Quite uncertain OP. [[taka-barā]], adjunct of the [[Yaunā]] (Ionians); s. Mayrhofer Orientalia 33, 84ff. (after Pisani Glotta 42, 183 ff. loan from Gr. <b class="b3">*σακοφόρος</b>[?]). -- The word is prob. a loan from Semit., Acc. [[saqqu]], Hebr. <b class="b2">śaq</b>; Masson, Emprunts sémit. 24.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=σᾰ́κος, εος, τό, [[σάττω]]<br />a [[shield]], Hom., etc. The earliest shields were of [[wicker]]-[[work]] or of [[wood]], [[covered]] with ox-hides, and [[sometimes]] with [[metal]]-plates, (that of [[Ajax]] had [[seven]] hides and an [[eighth]] [[layer]] of [[metal]]); it was [[concave]], so as to [[hold]] [[liquid]], Aesch.
}}
{{FriskDe
|ftr='''σάκος''': {sákos}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': ‘Schild (aus Leder)’, eig. wohl [[Langschild]], [[Turmschild]] (vgl. [[ἀσπίς]] m. Lit.; Hom., auch A. u.a.).<br />'''Composita''' : Einige Kompp; z.B. [[σακέσπαλος]] [[schildschwingend]] (Ε 126, Kall., Nonn.). ~ -[[φόρος]] [[schildtragend]] (B., S., E.), [[φερεσσακής]] ib. (Hes. ''Sc''., Nonn.); vgl. Trümpy Fachausdrücke 20ff., Ruijgh L’élém. ach. 94 f. m. vielen Einzelheiten.<br />'''Derivative''': Keine Ableitungen.<br />'''Etymology''' : Altes Wort, das ursprünglich die Haut, das Fell bezeichnete und auch im Aind. belegt ist : ''tvác''- f. [[Haut]], [[Fell]], als ''s''-Stamm (= [[σάκος]]) u.a. in ''híraṇya''-''tvacas''- [[mit goldenem Fell]]. Hierher wohl auch, allerdings mit ''e''-Vokal, der zu [[σάκος]] nicht stimmt, heth. ''tuekkaš'' [[Körper]]. Lit. bei Mayrhofer s. ''tvák''; ält. Lit. bei Bq und WP. 1, 747 (Pok. 1099). Sehr unsicher apers. ''taka''-''barā'', Beiwort der ''Yaunā'' (Ionier); s. Mayrhofer Orientalia 33, 84ff. (nach Pisani Glotta 42, 183 ff. aus gr. *[[σακοφόρος]] entlehnt[?]).<br />'''Page''' 2,672
}}