View source for δεσποτικός

{{LSJ1
|Full diacritics=δεσποτικός
|Medium diacritics=δεσποτικός
|Low diacritics=δεσποτικός
|Capitals=ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΣ
|Transliteration A=despotikós
|Transliteration B=despotikos
|Transliteration C=despotikos
|Beta Code=despotiko/s
|Definition=ή, όν, <span class="sense"><span class="bld">A</span> of or for a [[master]], [[συμφοραί]] misfortunes [[that befall one's master]], <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.5.64</span>; [[δίκαιον]] a [[master's]] right, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>134b8</span>; ὑπομένειν τὴν δ. ἀρχήν <span class="bibl">Id.<span class="title">Pol.</span>1285a22</span>; <b class="b3">ἡ δ</b>., = [[δεσποτεία]], ib.<span class="bibl">1259a37</span>; τὸ δ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>697c</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[Imperial]], νομισμάτια <span class="bibl"><span class="title">PFlor.</span>95.10</span>; κτήσεις <span class="bibl"><span class="title">PLond.</span>2.234.1</span> (iv A. D.); [[νοτάριος]] ib.<span class="bibl">416.3</span>.(iv A. D.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[fitted to rule]], ἀδικία-ώτερον δικαιοσύνης <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>344c</span>, etc.; [[inclined to tyranny]], [[despotic]], ὀλιγαρχία δ. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1306b3</span>; [[δῆμος]] ib.<span class="bibl">1292a16</span>; of persons, [[tyrannical]], Phld.<span class="title">Ir.</span>p.50 W. Adv. -κῶς, βουλεύεσθαι <span class="bibl">Isoc.4.104</span>; ἄρχειν <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1295a16</span>: Comp. -ωτέρως <span class="bibl">Id.<span class="title">Ath.</span>24.2</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. gen., [[exercising despotic power over]], τινός X. <b class="b2">Oec.</b>.13.5; ἐστὶ δὲ τυραννὶς μοναρχία δ. τῆς πολιτικῆς κοινωνίας <span class="bibl">Arist. <span class="title">Pol.</span>1279b16</span>; <b class="b3">δ. τῶν βελτιόνων</b> ib.<span class="bibl">1292a19</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0551.png Seite 551]] 1) den Herrn betreffend, συμφοραί Xen. Cyr. 7, 5, 64; δίκαιον, das Recht des Herrn, Arist. Eth. Nic. 5, 6. – 2) zur Herrschaft geeignet, τῶν ἀνθρώπων, über die Menschen, Xen. oec. 13, 5; herrisch, gebieterisch, despotisch, Ggstz τὸ ἐλεύθερον Plat. Legg. III, 697 c; δεσποτικώτερον [[ἀδικία]] δικαιοσύνης Rep. I, 344 c; δεσποτικῶς διακεῖσθαι Dem. 17, 17 ἄδχειν Pol. 10, 36.
}}
{{ls
|lstext='''δεσποτικός''': -ή, -όν, ὁ τοῦ δεσπότου, ἀνήκων ἢ [[κατάλληλος]] εἰς δεσπότην ἢ κύριον, δεσποτικαὶ συμφοραί, δυστυχίαι καταλαμβάνουσαι τὸν κύριόν τινος, Ξεν. Κύρ. 7. 5, 64· δ. δίκαιον, τὸ δίκαιον τοῦ κυρίου, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 5. 6, 8· ὑπομένειν τὴν δ. ἀρχὴν ὁ αὐτ. Πολ. 3. 14, 6· ἡ δ. = [[δεσποτεία]], ὁ αὐτ. 1. 3, 2· οὕτω, τὸ δ. Πλάτ. Νόμ. 697C. ΙΙ. ἐπὶ προσώπων, ἔχων κλίσιν πρὸς δεσποτείαν, [[τυραννικός]], ὁ αὐτ. Πολιτ. 344C, κτλ.· [[ὀλιγαρχία]] δ. Ἀριστ. Πολ. 5. 6, 16· [[δῆμος]] [[αὐτόθι]] 4. 4, 27, κτλ. – Ἐπιρρ. –κῶς, Ἰσοκρ. 62C, Ἀριστ. Πολ. 4. 10, 3. 2) μετὰ γεν., ἐξασκῶ δεσποτικὴν ἐξουσίαν ἐπί τινος, τινος ὁ αὐτ. Οἰκ. 13. 5· [[οὕτως]], ἐστὶ δὲ τυραννὶς [[μοναρχία]] δ. τῆς πολιτικῆς κοινωνίας ὁ αὐτ. Πολ. 3. 8, 2, πρβλ. 4. 4, 28.
}}
{{bailly
|btext=ή, όν :<br /><b>1</b> qui concerne un maître, du maître;<br /><b>2</b> qui exerce un pouvoir absolu sur, gén.;<br /><b>3</b> enclin à un pouvoir absolu, despotique.<br />'''Étymologie:''' [[δεσπότης]].
}}
{{DGE
|dgtxt=-ή, -όν<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[del amo]], [[del señor]] δεσποτικώτερον [[ἀδικία]] δικαιοσύνης ἐστίν la injusticia es más propia del amo que la justicia</i> Pl.<i>R</i>.344c, συμφοραί X.<i>Cyr</i>.7.5.64, τὸ δ. δίκαιον el derecho del amo</i> Arist.<i>EN</i> 1134<sup>b</sup>9, χείρ Call.<i>Cer</i>.62, τὸ κτῆμα Charito 1.12.10, εὐνή X.Eph.5.9.12, [[ἀπειλή]] Luc.<i>Phal</i>.1.3, παιδία Pall.<i>V.Chrys</i>.17.218, ἡ δ. στάσις la revuelta contra el amo</i> D.Chr.38.15<br /><b class="num">•</b>subst. ἡ δ. [[el poder del amo]] sobre los esclavos, Arist.<i>Pol</i>.1259<sup>a</sup>37<br /><b class="num">•</b>neutr. compar. como adv. τῷ δ' ἦν μὲν ὁρμὴ καλουμένῳ δεσποτικώτερον διακινδυνεύειν su impulso al recibir una orden imperiosa fue correr el riesgo</i> I.<i>BI</i> 1.135, cf. 4.390.<br /><b class="num">2</b> [[de propiedad]], [[relativo a la propiedad]] legal, conforme a derecho, en la expr. δεσποτικὸν δίκαιον [[derecho de propiedad]] (cf. [[δεσποτεία]] II) frec. en dat. <τῷ> πληρεστάτῳ δεσποτ[ικῷ] δικαίῳ <i>PFlor</i>.66.3 (IV d.C.), ἕκαστον κρατεῖν καὶ κυριεύειν ἧς ἔλαχεν μερίδος ... δεσποτικῷ δικαίῳ <i>PLips</i>.26.10 (IV d.C.), cf. <i>SB</i> 13173.55 (VII d.C.).<br /><b class="num">3</b> en lit. crist. [[del Señor]] ref. a [[Cristo]] φόνος Chrys.M.58.734, τόκος Antip.Bost.<i>Io.Bapt</i>.13 (M.85.1776B).<br /><b class="num">II</b> polít.<br /><b class="num">1</b> [[inclinado al poder absoluto]], [[despótico]] [[ἀρχή]] Arist.<i>Pol</i>.1285<sup>a</sup>22, δῆμος Arist.<i>Pol</i>.1292<sup>a</sup>16, διὰ τὸ [[ἄγαν]] δεσποτικὰς εἶναι τὰς ὀλιγαρχίας Arist.<i>Pol</i>.1306<sup>b</sup>3<br /><b class="num">•</b>de pers. [[tiránico]], [[despótico]] Phld.<i>Ir</i>.28.29<br /><b class="num">•</b>subst. τὸ δ. [[el poder despótico]], [[el despotismo]] Pl.<i>Lg</i>.697c.<br /><b class="num">2</b> c. gen. [[que ejerce un poder despótico sobre]] ἀνθρώπων X.<i>Oec</i>.13.5, τῶν βελτιόνων Arist.<i>Pol</i>.1292<sup>a</sup>19, ἔστι δὲ τυραννὶς μὲν μοναρχία ... δ. τῆς πολιτικῆς κοινωνίας Arist.<i>Pol</i>.1279<sup>b</sup>16.<br /><b class="num">3</b> [[imperial]] νομισμάτια <i>PFlor</i>.95.10 (IV d.C.), ἐπίτροπος χωρίων δεσποτικῶν procurador a cargo de las tierras imperiales</i> en la región de Tesalónica <i>IG</i> 10<sup>2</sup>.351.3 (IV d.C.), cf. <i>SEG</i> 20.455 (Palestina IV d.C.), νοτάριος <i>PAbinn</i>.17.3 (IV d.C.), χαρτουλάριος <i>IEphesos</i> 1323.7 (VI d.C.)<br /><b class="num">•</b>subst. τὰ δεσποτικά las tierras imperiales</i>, <i>SEG</i> 37.496.7 (Tesalia IV/V d.C.)<br /><b class="num">•</b>τὸ δ. [[las arcas imperiales]], [[el fisco]], <i>Jahresh</i>.1.1898 <i>Beibl</i>.115.12 (Perinto, imper.).<br /><b class="num">III</b> adv. -ῶς<br /><b class="num">1</b> [[como amo o dueño]] συμμαχικῶς ἀλλ' οὐ δ. βουλευόμενοι περὶ αὐτῶν deliberando sobre ellos como aliados, pero no como amos</i> Isoc.4.104<br /><b class="num">•</b>[[en uso del derecho de propiedad]] τὸν ... δοῦλον κυρίως ἔχειν καὶ δ. κτᾶσθαι χρᾶσθαι πωλεῖν διοικεῖν <i>BGU</i> 316.20 (IV d.C.) en <i>BL</i> 5.11, δ. κτᾶσθαι poseer con pleno derecho</i>, <i>BGU</i> 316.20 (IV d.C.).<br /><b class="num">2</b> lit. crist. [[a la manera del Señor]], [[de Cristo]] Δ. [[εἰπεῖν]] hablar con palabras del Señor</i> Thdt.M.81.809B.<br /><b class="num">3</b> [[despóticamente]] τὸ δ. ἄρχειν Arist.<i>Pol</i>.1295<sup>a</sup>16.
}}
{{grml
|mltxt=-ή, -ό (AM [[δεσποτικός]], -ή, -όν) [[δεσπότης]]<br />Ι. 1. αυτός που ανήκει, αναφέρεται ή ταιριάζει σε δεσπότη, σε κυρίαρχο<br /><b>2.</b> [[απολυταρχικός]], [[τυραννικός]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αφιερωμένος στον Δεσπότη, στον Χριστό («δεσποτικές εορτές»)<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το δεσποτικό</i> (<i>ν</i>)<br />ο [[αρχιερατικός]] [[θρόνος]], όπου ανέρχεται ο [[επίσκοπος]] όταν χοροστατεί<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>το ουδ. εν. ως ουσ.</b> <i>το δεσποτικό</i><br />η [[κατοικία]] του επισκόπου, η [[επισκοπή]]<br /><b>2.</b> (ουδ. πληθ. ως ουσ.) <i>τα δεσποτικά</i><br />εισφορές για τις ανάγκες της επισκοπής<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> (για αξιωματούχο) ο [[εκκλησιαστικός]]<br /><b>2.</b> (ουδ. πληθ. ως ουσ.) φόροι ή υπηρεσίες που παρέχονται σε δεσπότη, κυβερνήτη περιοχής<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει [[τάση]] [[προς]] [[δεσποτεία]], ο [[τυραννικός]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «δεσποτική [[ἀρχή]]» — η τυραννική, απολυταρχική [[εξουσία]]<br /><b>3.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>ἡ δεσποτική</i><br />η [[δεσποτεία]]<br /><b>4.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το δεσποτικόν</i><br />η [[δεσποτεία]]<br />II. <b>επίρρ.</b> <i>δεσποτικά</i> (AM δεσποτικώς)<br />με δεσποτισμό, τυραννικά<br /><b>νεοελλ.</b><br />σαν [[δεσπότης]], με τρόπο που ταιριάζει σε αρχιερέα<br /><b>μσν.</b><br />[[κατά]] [[κυριότητα]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''δεσποτικός:''' -ή, -όν ([[δεσπότης]]),<br /><b class="num">I.</b> αυτός που ανήκει ή χαρακτηρίζει τον αφέντη, <i>δεσποτικαὶ συμφοραί</i>, δυστυχίες που προκύπτουν στον αφέντη κάποιου, σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[επιρρεπής]] προς την τυραννική [[συμπεριφορά]], [[δυναστικός]], [[τυραννικός]], [[δεσποτικός]], σε Πλάτ.
}}
{{elnl
|elnltext=δεσποτικός -ή -όν [δεσπότης] van de heer, meester. als een heer, meester, autoritair; van personen:; ἵνα δὴ μὴ δοκῶσιν ἀηδεῖς εἶναι μηδὲ δεσποτικοί opdat ze niet onaangenaam lijken te zijn of bazig Plat. Resp. 563b; van zaken:; τήν τε δεσποτικωτάτην ( πολιτείαν ) de meest autoritaire (staat) Plat. Lg. 701e; adv.: συμμαχικῶς, ἀλλ ’ οὐ δεσποτικῶς als bondgenoten, niet als meesters Isocr. 4.104.
}}
{{elru
|elrutext='''δεσποτικός:'''<br /><b class="num">1)</b> [[господский]], [[хозяйский]] (συμφοραί Xen.): δεσποτικὸν [[δίκαιον]] Arst. власть господина (над рабами);<br /><b class="num">2)</b> [[обладающий неограниченной властью]], [[деспотический]] ([[ἀδικία]] Plat.; [[τρόπος]] τῆς πολιτείας Arst.);<br /><b class="num">3)</b> [[стремящийся к неограниченной власти]] ([[ὀλιγαρχία]] Arst.).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[δεσπότης]]<br /><b class="num">I.</b> of or for a [[master]], δεσποτικαὶ συμφοραί misfortunes that [[befall]] one's [[master]], Xen.<br /><b class="num">II.</b> of persons, inclined to [[tyranny]], [[despotic]], Plat.
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[despotic]], [[peremptory]], [[tyrannical]]
}}