View source for ἕζομαι

{{LSJ1
|Full diacritics=ἕζομαι
|Medium diacritics=ἕζομαι
|Low diacritics=έζομαι
|Capitals=ΕΖΟΜΑΙ
|Transliteration A=hézomai
|Transliteration B=hezomai
|Transliteration C=ezomai
|Beta Code=e(/zomai
|Definition=imper. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἕζευ <span class="bibl">Il.24.522</span>: impf. and aor. 2 [[ἑζόμην]]: aor. 1 Pass. [[ἕσθην]], only <b class="b3">ἦ 'σθῶ</b>; <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>195</span> ([[si vera lectio|s.v.l.]]):—[[seat oneself]], [[sit]], in Hom. only pres. and impf., εἰνὶ θρόνῳ <span class="bibl">Il.15.150</span>; ἐς θρόνους <span class="bibl">Od.4.51</span>; ἐπὶ δίφρῳ <span class="bibl">Il.6.354</span>; κατὰ κλισμούς <span class="bibl">Od.3.389</span>; ποτὶ βωμόν <span class="bibl">22.379</span>; ἐπὶ [[βάθρον]] <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>100</span>, cf. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>682</span> ([[si vera lectio|s. v.l.]]); ἕ. ἐς Κολοφῶνα <span class="bibl">Mimn.9</span>; ἀμφὶ κλάδοις <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>1516</span> (anap.): c. acc. only, τόδ' ἕζετο [[μαντεῖον]] <span class="bibl">A. <span class="title">Eu.</span>3</span>; εἰρεσίας ζυγὸν ἑζόμενον <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>249</span> (lyr.); <b class="b3">ἐπὶ χθονὶ . . ἑζέσθην</b> they [[sank]] to the [[earth]], of a [[pair]] of [[scale]]s, <span class="bibl">Il.8.74</span>; once in Hdt., ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε <span class="bibl">8.22</span>, and in late Prose, <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>18.6.6</span>, Luc.<span class="title">Syr. D.</span>31, <span class="bibl"><span class="title">Astr.</span>10</span>; in Att. Prose [[καθέζομαι]] was always used. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[crouch]], in a [[posture]] of [[defence]], <span class="bibl">Il.22.275</span>, <span class="bibl">Od.14.31</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[sink]] to the [[ground]], [[collapse]], <span class="bibl">Il.13.653</span>, <span class="bibl">14.495</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Act., [[ἕζω]] [[set]], [[place]], is not found: for <b class="b3">εἷσα, εἱσάμην, εἵσομαι, εἷμαι</b>, v. [[ἵζω]]. (Cf. [[ἕδος]].)</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> pres. imper. ἕζευ <i>Il</i>.24.522, Call.<i>Fr</i>.228.47; aor. pas. subj. ἑσθῶ S.<i>OC</i> 195; para las formas [[εἷσα]], εἱσάμην, εἵσομαι, [[εἷμαι]] y ἕσαι v. [[ἵζω]]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[sentarse]]<br /><b class="num">a)</b> de pers., dioses c. ἐπί indic. sobre lo que uno se sienta ἕζεο τῷδ' ἐπὶ δίφρῳ <i>Il</i>.6.354, ἐπὶ θρόνου <i>Il</i>.24.522, κἀπὶ σεμνὸν ἑζόμην [[βάθρον]] S.<i>OC</i> 100, ὄργανον ... ἐφ' ὃ ἑζομένη Hp.<i>Mul</i>.2.181, ἐπὶ κλιντῆρι Theoc.2.113, c. otros giros prep. ἕζετο δ' εἰνὶ θρόνῳ <i>Il</i>.15.150, κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε <i>Od</i>.3.389, κατ' Ὄλυμπον Q.S.10.335, ἔς ῥα θρόνους ἕζοντο <i>Od</i>.4.51, sólo c. ac. εἰρεσίας ζυγὸν ἑζόμενον S.<i>Ai</i>.249, c. dat. ἑζομένη δελφῖνι Nonn.<i>D</i>.6.308, ἑζομένην λοφιῇσιν Nonn.<i>D</i>.13.443, c. constr. pred. ἐγὼ οὐδ' οἵδε παῖδες ἑζόμεσθ' ἐφέστιοι S.<i>OT</i> 32<br /><b class="num">•</b>c. giro prep. de junto a quien o a lo que uno se sienta παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ' οὐδοῦ ἑζόμεθ' <i>Od</i>.10.63, Διὸς μεγάλου ποτὶ βωμόν <i>Od</i>.22.379, παρ' αὐτὸν ἑζομένη <i>Od</i>.23.99, Διὸς παρὰ θρόνον E.<i>Fr</i>.620, παρὰ τοῖν ποδοῖν I.<i>AI</i> 18.187<br /><b class="num">•</b>abs. [[ἄμφω]] δ' ἑζομένω <i>Il</i>.3.211, ἦ 'σθῶ; ¿debo sentarme?</i> S.l.c., δαίνυνθ' ἑζόμενοι A.R.2.305, [[ἄμφω]] ἕζονται Luc.<i>Syr.D</i>.31<br /><b class="num">•</b>c. adv. o sintagma adverbial ἑζομένη δὲ κατ' [[αὖθι]] <i>Od</i>.21.55, Θέμιστι ἐγκλιδὸν ἑζομένῃ <i>h.Hom</i>.23.3, ἐν σκιῇ ἑζόμενον sentándose a la sombra</i> Hes.<i>Op</i>.593, [[αὐτίκα]] ἕζετ' Pi.<i>I</i>.6.56, ἕζεο δὴ τηνεί Theoc.<i>Ep</i>.4.13, μέσῳ ἕζεται Luc.<i>Astr</i>.10;<br /><b class="num">b)</b> de anim. voladores [[posarse]] Θρηικία χελιδὼν ἐπὶ βάρβαρον ἑζομένη πέταλον Ar.<i>Ra</i>.682, del coro de aves ἑζόμενος μελίας ἔπι φυλλοκόμου Ar.<i>Au</i>.742, de insectos ἑζόμεναι λιγυροῖσιν ἐπὶ στομάτεσσι μέλισσαι <i>AP</i> 2.1.386 (Christod.).<br /><b class="num">2</b> fig. [[establecerse]], [[asentarse]] c. ac. τόδ' ἕζετο μαντεῖον A.<i>Eu</i>.3, c. giro prep. ἐς ... Κολοφῶνα ... ἑζόμεθ' Mimn.12.4, ἕζευ ... ἐπ' Ἄθω κολώναν Call.l.c., cf. Opp.<i>H</i>.1.327<br /><b class="num">•</b>[[situarse]], [[colocarse]] c. ἐκ y gen. ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε situaos fuera del centro (de nuestra contienda)</i>, Hdt.8.22.<br /><b class="num">II</b> c. énfasis en el mov. ‘[[hacia abajo]]’<br /><b class="num">1</b> [[caer al suelo]] ὁ δ' ἕζετο χεῖρε πετάσσας [[ἄμφω]] <i>Il</i>.14.495<br /><b class="num">•</b>[[bajar hasta el suelo]], [[hundirse]] αἱ μὲν Ἀχαιῶν κῆρες ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ ἑζέσθην las Keres (en la psicostasia) de los aqueos bajaron hacia la tierra feraz</i>, <i>Il</i>.8.74.<br /><b class="num">2</b> [[agacharse]], [[agazaparse]] ἕζετο γὰρ προϊδών <i>Il</i>.22.275, Ὀδυσσεὺς ἕζετο κερδοσύνῃ <i>Od</i>.14.31, ἑζόμενος aganchádose</i> para orinar, Hes.<i>Op</i>.731.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Pres. secundario (el primario es ἵζω < *<i>si-sd-ō</i>, como lat. <i>sīdō</i>), formado sobre ἑζόμην, antiguo aor. red. < *<i>se-sd-o-mān</i>, cf. av. opt. <i>ha-zd-yāt</i>, de la r. *<i>sed</i>-; cf. tb. gót. <i>satjan</i>, aesl. <i>sěděti</i>, etc.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0717.png Seite 717]] s. [[ἕδω]].
}}
{{bailly
|btext=v. *[[ἕζω]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἕζομαι:''' med. к *[[ἕζω]].
}}
{{ls
|lstext='''ἕζομαι''': παρατ. καὶ ἀόρ. β΄ ἑζόμην: ὁ παθ. ἀόρ. ἕσθην (ἀναγινωσκόμενος ἐν Σοφ. Ο. Κ. 195) δὲν [[εἶναι]] Ἀττικ., ἴδε Λουκ. Σολοικ. 11, Φρύν. 269, καὶ σημ. Jebb ἐν τόπῳ, [[προσέτι]] καὶ τὸ [[ῥῆμα]] [[καθέζομαι]]. (Ἐκ τῆς PΕΔ παράγονται [[ὡσαύτως]] ἵζω, εἷσᾱ, ἕδος, ἕδρα, ἱδρύω, (παρβλ [[σέδας]] = καθέδρας Ἡσύχ.)· πρβλ. Σανσκρ. sad, sid-âmi (sido, sedeo) sâd-ayâmi (colloco), sa-as, (sedes) Λατ. sed-eo, sed-o, sol-ium· Γοτθ. sit-a Παλ. Ὑψηλ. Γερμ. sitz-u (sitzen), sat-al, (sedile, settle, saddle): πρβλ. [[ἧμαι]]). Καθίζω ἐμαυτόν, [[καθέζομαι]], Ὁμ., [[ὅστις]] [[ὅμως]] μεταχειρίζεται μόνο ἐνεστ. καὶ παρατ., τὸ πλεῖστον μετὰ τῆς προθέσεως ἐν, ὡς ἕζεσθαι ἐν λέκτρῳ, κτλ.· ἐπὶ δίφρῳ, ἱλ. Ζ. 354· κατὰ κλισμοὺς Ὀδ. Γ. 389· [[ποτὶ]] βωμὸν Χ. 335, 379· ἐπὶ [[βάθρον]] Σοφ. Ο. Κ. 100, πρβλ. Ἀριστοφ. Βατρ. 682· σπανίως ἕζ. εἰς τόπον Μίμνερμ. 9· [[ἀμφί]] τινι Εὐρ. Φοίν. 1516· - [[ὡσαύτως]] μετ’ αἰτ. μόνον, τόδ’ ἕζετο [[μαντεῖον]] Αἰσχύλ. Εὐμ. 3· εἰρεσίας ζυγὸν ἑζόμενος Σοφ. Αἴ. 249 (ἴδε [[καθίζω]] ΙΙ): - ἐπὶ χθονί… ἑζέσθην, κατέβησαν πρὸς τὴν γῆν, ἐκάθισαν, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[ἄερθεν]] ἤρθησαν, ἐπὶ πλαστίγγων, Ἰλ. Θ. 71: - [[ἅπαξ]] παρ’ Ἡροδ. 8. 22 (ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε), καὶ παρὰ τοῖς μεταγεν. πεζολόγοις· ἀλλ’ ἐν τῷ Ἀττ. πεζῷ λόγῳ τὸ [[καθέζομαι]] ἦν ἀεὶ ἐν χρήσει. ΙΙ. Δὲν ὑπάρχει ἐνεργητικὸς [[τύπος]] ἕζω, [[καθίζω]], τοποθετῶ, θέτω, ἂν καὶ ὡς εἰ ἐξ [[αὐτοῦ]] ἔχομεν τοὺς μεταβατ. τύπους [[εἷσα]], μέσ. εἱσάμην, μέσ. μέλλ. εἵσομαι, παθ. πρκμ. [[εἷμαι]], (ἴδε [[εἷσα]]): - τὸ μεταβατικὸν [[ῥῆμα]] [[εἶναι]] ἵζω, ἢ [[ἱδρύω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[root]] ἑδ), 2 [[sing]]. [[ἕζεαι]], imp. [[ἕζεο]], [[ἕζευ]], ipf. ἑζόμην: [[sit]] [[down]], [[take]] a [[seat]]; in dodging a [[spear]], Il. 22.275; [[fig]]., of the sinking of the [[scale]], κῆρες ἐπὶ χθονὶ ἑζέσθην, Il. 8.74.
}}
{{grml
|mltxt=[[ἕζομαι]] 1. [[κάθομαι]]<br /><b>2.</b> [[σταματώ]], [[μένω]] σ' έναν [[τόπο]]<br /><b>3.</b> (για [[ζυγό]]) [[γέρνω]] [[προς]] τη γη<br /><b>4.</b> [[πέφτω]] στο [[έδαφος]], [[καταρρέω]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο [[θεματικός]] ενεστώτας [[έζομαι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>sed</i>-<i>jo</i>-<i>mai</i>), με [[σημασία]] «[[είμαι]] καθισμένος» [[μάλλον]] [[παρά]] «[[κάθομαι]]», ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>sed</i> «[[καθίζω]], [[παίρνω]] [[θέση]], [[κάθομαι]]». Ο [[παρατατικός]] <i>εζόμην</i> ([[αντί]] <i>ειζόμην</i>), που λειτουργεί και ως [[αόριστος]], σχηματίζεται με τη μηδενισμένη (<i>sd</i>-) [[βαθμίδα]] της ρίζας <i>sed</i>- [[είτε]] με αναδιπλασιασμό (<i>se</i>-<i>sd</i>- [[πρβλ]]. αβεστ. <i>ha</i>-<i>zd</i>-<i>y</i><i>ā</i><i>t</i>) [[είτε]] με [[αύξηση]] (<i>e</i>-<i>sd</i>-), [[οπότε]] η δάσυνση [[είναι]] αναλογική. Ο [[μεταβιβαστικός]] [[θεματικός]] ενεστώτας <i>ίζω</i> προήλθε από <i>si</i>-<i>sd</i>-<i>ō</i> ([[πρβλ]]. λατ. <i>s</i><i>ī</i><i>d</i><i>ō</i>, ουμβρ. <i>sistu</i>, αρχ. ινδ. <i>s</i><i>ī</i><i>dati</i>). To [[έζομαι]] «[[είμαι]] καθισμένος» και το μεταβιβαστικό <i>ίζω</i> «[[καθίζω]] κάποιον», που [[συνήθως]] απαντούν ως [[σύνθετα]] με την [[πρόθεση]] [[κατά]], αντιστοιχούν [[προς]] τα <i>sitzen</i> «[[είμαι]] καθισμένος», <i>setzen</i> «[[καθίζω]]» (στατικά: δυναμικά) ρήματα της Γερμανικής ([[πρβλ]]. και λατ. <i>sed</i><i>ē</i><i>re</i>, <i>sed</i><i>ā</i><i>re</i>, αρχ. σλαβ. <i>s</i><i>ě</i><i>d</i><i>ě</i><i>ti</i>, γοτθ. <i>satjan</i>). Τέλος στην [[ίδια]] [[ρίζα]] ανάγεται πιθ. και το [[ρήμα]] [[ιδρύω]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἕζομαι:''' (√<i>ΕΔ</i>), παρατ. και αόρ. βʹ <i>ἑζόμην</i>, Παθ. αόρ. αʹ [[ἕσθην]]· [[καθίζω]] τον εαυτό μου, [[κάθομαι]], <i>ἐν λέκτρῳ</i>, <i>ἐπὶ δίφρῳ</i>, <i>κατὰ κλισμούς</i>, σε Όμηρ.· <i>ἐπὶ χθονὶ ἑζέσθην</i>, κατέβηκαν στη γη, καταδύθηκαν από ένα [[ζεύγος]] σκάλες, σε Ομήρ. Ιλ.· πρβλ. [[καθέζομαι]].<br /><b class="num">II.</b> δεν υπάρχει Ενεργ. ενεστ., <i>ἕζω</i>, [[θέτω]], [[τοποθετώ]]· αν και, όπως και αυτό, έχουμε μτβ. τύπους [[εἷσα]], Μέσ. [[εἱσάμην]], Μέσ. μέλ. [[εἵσομαι]], Παθ. παρακ. [[εἷμαι]]· βλ. [[εἷσα]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">sit (down)</b> (Il.)<br />Other forms: fut. [[καθεδοῦμαι]] (Att.), later [[καθεσθήσομαι]] (LXX), [[καθεδήσομαι]] (D. L.); aor. [[καθεσθῆναι]] (Paus.); - other presents [[ἵζω]], [[ἱζάνω]] (Schwyzer 700) [[make sit]], [[set]], with [[ἵζησα]], [[ἵζηκα]] (late.), with prefix <b class="b3">καθ-ίζω</b> (Il.), Ion. <b class="b3">κατ-ίζω</b>, <b class="b3">καθ-ιζάνω</b>, Aeol. <b class="b3">κατ-ισδάνω</b> [[set down]], [[sit down]], med. <b class="b3">καθ-ίζομαι</b> [[sit down]], with fut. [[καθιῶ]] (D.), [[καθίσω]] (hell.), [[κατίσω]] (Ion.), [[καθιξῶ]] (Dor.), med. [[καθιζήσομαι]] (Att.), [[καθιοῦμαι]] (LXX), [[καθίσομαι]] (NT., Plu.); aor. <b class="b3">καθίσ(σ)αι</b>, <b class="b3">καθίσ(σ)ασθαι</b> (X., in Hom. wrong for <b class="b3">καθέσ(σ)αι</b>, s. below), [[κατίσαι]] (Hdt., for [[κατέσαι]]), [[καθίξαι]] (Dor.), [[καθιζῆσαι]] (late.); late perf. [[κεκάθικα]], late aor. ptc. pass. [[καθιζηθείς]]. - Beside these present forms and the aorists there is a sigmatic aorist [[εἷσα]] [[I set]], inf. <b class="b3">ἕσ(σ)αι</b>, med. [[εἱσάμην]], <b class="b3">ἕσ(σ)ασθαι</b>, <b class="b3">καθ-εῖσα</b>, <b class="b3">καθ-έσ(σ)αι</b> (thus also in Hom. to be read for <b class="b3">καθίσ(σ)αι</b>; and also [[κατέσαι]] for [[κατίσαι]] in Hdt.); here fut. [[καθέσω]] (Eup.); see Wackernagel Unt. 63ff.<br />Compounds: With terminative prefix (s. Brunel Aspect verbal 83ff., 257ff.) <b class="b3">καθ-έζομαι</b> (Il.) <b class="b2">sit (down)</b> - Often with prefix: <b class="b3">ἀνα-</b>, <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">παρα-</b>, <b class="b3">συν-</b> etc.; also to [[καθέζομαι]], [[καθίζω]] which are considered as simplices (s. Schwyzer 656, Schwyzer-Debrunner 429). - [[ἕδος]] s-stem (s. [[εὐρυόδεια]] s.v.). The verbal nouns are largely independent, s. [[ἕδρα]], [[ἑδώλια]], [[ἑλλά]]; also [[ἔδαφος]] and [[ἔδεθλον]]; [[ἕσμα]] [[stalk]], [[pedicle]] (Arist.) < <b class="b2">*sed-sm-</b>, cf. [[ὄζος]]. Cf. also [[ἱδρύω]].<br />Origin: IE [Indo-European] [884] <b class="b2">*sed-</b> [[sit down]]<br />Etymology: Both [[ἕζομαι]] and [[ἵζω]] are IE formations, [[ἕζομαι]] a thematic jotpresent <b class="b2">*sed-i̯o-(mai</b>), also found in Germ., e. g. ONo. [[sitia]], OS [[sittian]], OHG [[sizzen]] [[sitzen]], [[ἵζω]] a redupl. <b class="b2">*si-zd-ō</b> (< <b class="b2">*si-sd-ō</b> ) = Lat. [[sīdō]], Umbr. [[sistu]] [[sidito]], Skt. <b class="b2">sī́dati</b> . As the preterite [[ἑζόμην]] in Homer is often an aorist, it is perhaps a redupl. aorist <b class="b2">*se-zd-</b> (cf. Av. opt. <b class="b2">ha-zd-yā-t_</b>); it could even be an augmented zero grade <b class="b2">*e-zd-</b> (with secondary aspiration). A present is in Homer only [[ἕζεαι]] (κ 378). Cf. Schwyzer 652 n. 5 and 716 n. 3, Chantr. Gramm. hom. 1, 336. - The aorist [[εἷσα]], <b class="b3">ἕσ(σ)αι</b> from IE <b class="b2">*e-sed-s-m̥</b> (with sec. aspiration), <b class="b2">*sed-sai</b> agrees with Skt. subj. <b class="b2">ní</b> ... <b class="b2">ṣát-s-a-t</b> <b class="b2">er möge sich niederlassen</b> (RV 10, 53, 1). - Further, e. g. Lat. [[sedēre]], [[sēdāre]], OCS <b class="b2">sěděti</b>, s. the etym. dict. - As perfect indicating a present to (<b class="b3">καθ-)ἕζομαι</b>, (<b class="b3">καθ-)ἵζω</b> functions [[ἧμαι]], <b class="b3">κάθ-ημαι</b> (s. Schwyzer-Debrunner 258).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[Root !εδ]<br /><b class="num">I.</b> to [[seat]] [[oneself]], sit, ἐν λέκτρωι, ἐπὶ δίφρωι, κατὰ κλισμούς Hom.; ἐπὶ χθονὶ ἑζέσθην they sank to the [[earth]], of a [[pair]] of scales, Il.:—cf [[καθέζομαι]].<br /><b class="num">II.</b> [[there]] is no act. pres., ἕζω, to set, [[place]]; [[though]], as if from it, we [[have]] [[transitive|trans.]] tenses [[εἷσα]], mid. [[εἱσάμην]], fut. mid. [[εἵσομαι]], perf. [[pass]]. [[εἷμαι]]; v. [[εἷσα]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἕζομαι''': {hézomai}<br />'''Forms''': wozu Fut. [[καθεδοῦμαι]] (att.), später καθεσθήσομαι (LXX), καθεδήσομαι (D. L.); Aor. καθεσθῆναι (Paus. u. a.); — andere Präsensbildung [[ἵζω]], erweitert [[ἱζάνω]] (Schwyzer 700) [[sitzen lassen]], [[setzen]], [[sich setzen]], [[sitzen]] (vorw. ep. ion. poet., sp. Prosa), wozu ἵζησα, ἵζηκα (sp.), präfigiert [[καθίζω]] (seit Il., att.), ion. [[κατίζω]], [[καθιζάνω]], äol. κατισδάνω [[niedersetzen]], [[sich niedersetzen]], [[sitzen]], Med. καθίζομαι [[sich niedersetzen]], wozu (nach den Verba auf -ίζω) Fut. [[καθιῶ]] (D. usw.), καθίσω (hell.), [[κατίσω]] (ion.), [[καθιξῶ]] (dor.), Med. καθιζήσομαι (att.), καθιοῦμαι (LXX), καθίσομαι (NT., Plu.); Aor. καθίσ(σ)αι, καθίσ(σ)ασθαι (X. usw., bei Hom. falsch für καθέσ(σ)αι, s. unten), κατίσαι (Hdt., wohl für κατέσαι), καθίξαι (dor.), καθιζῆσαι (sp.); sp. Perf. κεκάθικα, sp. Aor. Ptz. Pass. καθιζηθείς.<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[sitzen]], [[sich setzen]] (ep. poet. seit Il., sp. Prosa),<br />'''Composita''': mit terminativem Präfix (vgl. Brunel Aspect verbal 83ff., 257ff.) [[καθέζομαι]] (seit Il., att.) [[sich niedersetzen]], [[sitzen]], — Oft mit Präfix: ἀνα-, ἐν-, ἐπι-, παρα-, συν- usw.; auch zu den als Simplicia empfundenen [[καθέζομαι]], [[καθίζω]] (dazu Schwyzer 656, Schwyzer-Debrunner 429). — Die betreffenden Verbalnomina nehmen alle in formaler Hinsicht gegenüber dem Verb eine selbständige Stellung ein, s. [[ἕδος]], [[ἕδρα]], [[ἑδώλια]], [[ἑλλά]]; auch [[ἔδαφος]] und [[ἔδεθλον]]. Vgl. noch [[ἱδρύω]].<br />'''Derivative''': Neben diesen Präsensformen und daraus gebildeten Aoristformen steht ein alter sigmatischer Aorist [[εἷσα]] [[ich setzte]], Inf. ἕσ(σ)αι, Med. [[εἱσάμην]], ἕσ(σ)ασθαι, [[καθεῖσα]], καθέσ(σ)αι (so auch bei Hom. zu lesen für καθίσ(σ)αι; danach auch κατέσαι für κατίσαι bei Hdt.); dazu Fut. [[καθέσω]] (Eup.); vgl. Wackernagel Unt. 63ff. mit wichtigen Ausführungen.<br />'''Etymology''': Sowohl [[ἕζομαι]] wie [[ἵζω]] vertreten idg. Bildungen, [[ἕζομαι]] ein indeterminiertes thematisches Jotpräsens *''sed''-''i̯o''-(''mai''), das auch im Germ., z. B. ano. ''sitia'', asächs. ''sittian'', ahd. ''sizzen'' ‘''sitzen''’, belegt ist (anders über die germ. Formen Karstien KZ 65, 149 m. A. 1), [[ἵζω]] ein terminatives redupliziertes *''si''-''zd''-''ō'' (aus *''si''-''sd''-''ō'' mit Schwundstufe) = lat. ''sīdō'', umbr. ''sistu'' ‘''sidito''’, aind. ''sī́dati'' [[sich setzen]]. Da das Präteritum ἑζόμην bei Homer oft als Aorist fungiert, ist es vielleicht als reduplizierter Aorist *''se''-''zd''- (vgl. aw. Opt. ''ha-zd-yā-t_'') aufzufassen; es könnte sogar für augmentiertes schwundstufiges *''e''-''zd''- (mit sekundärer Aspiration) stehen. Sicher präsentisch ist bei Homer nur [[ἕζεαι]] (κ 378). Vgl. Schwyzer 652 A. 5 und 716 A. 3 m. Lit., Chantraine Gramm. hom. 1, 336. — Der Aorist [[εἷσα]], ἕσ(σ)αι aus idg. *''e''-''sed''-''s''-''m̥'' (mit sekundärer Aspiration), *''sed''-''sai'' stimmt zum aind. Konj. ''ní'' ... ''ṣát''-''s''-''a''-''t'' [[er möge sich niederlassen]] (RV 10, 53, 1). — Über andere Formen dieser weitverzweigten Wortsippe, z. B. lat. ''sedēre'', ''sēdāre'', aksl. ''sěděti'', s. W.-Hofmann und Ernout-Meillet s. ''sedeō'', Vasmer Russ. et. Wb. s. ''sidétь'' m. Lit.; außerdem WP. 2, 483ff. — Als Zustandeperfekt zu (καθ-)[[ἕζομαι]], (καθ-)[[ἵζω]] fungiert [[ἧμαι]], [[κάθημαι]] (vgl. Schwyzer-Debrunner 258). — Ein altes Kausativum zu [[ἕζομαι]] vermutet Specht KZ 62, 51 in ὁδεῖν· πωλεῖν H. usw. (eig. [[dauernd hinsetzen]] = got. ''satjan'' usw.).<br />'''Page''' 1,445-446
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[κάθομαι]]) Ἀπό ρίζα σεδ + j + ομαι μέ [[τροπή]] τοῦ σ σέ δασεία καί τοῦ δj σέ ζ → ἕ-ζ-ο-μαι.<br><b>Παράγωγα:</b> [[ἔδαφος]] (=[[πυθμένας]], [[βάση]]), τό [[ἕδος]] (=[[κάθισμα]]), [[ἕδρα]], [[ἐνέδρα]], [[ἐξέδρα]], [[καθέδρα]], [[ἔφεδρος]], [[ἑδράζω]] (=[[τοποθετῶ]]), ἑδράζομαι (=[[στηρίζομαι]]), [[ἑδραῖος]], ἑδραιῶ (=[[θεμελιώνω]]), [[ἑδραίωσις]], [[ἕδρανον]] (=[[κάθισμα]]), [[ἑδώλιον]], [[ἑσμός]] (=[[πλῆθος]]), Θεοῦ [[ἕδος]] (=[[ναός]], [[ἄγαλμα]] θεοῦ), [[ἱδρύω]], [[ἵζω]], [[ἱζάνω]], [[ἑστία]], [[Ἑστία]] (=ἡ προστάτισσα θεά τοῦ σπιτιοῦ), [[ἑστιάω]] (=[[φιλοξενῶ]]), [[ἐφέστιος]], ἐφέστιοι θεοί, [[πάρεδρος]], [[πρόεδρος]], [[προεδρία]], [[προεδρεύω]], [[προσεδρεύω]], [[σύνεδρος]], [[συνέδριον]].
}}