View source for σφίγγω

{{LSJ1
|Full diacritics=σφίγγω
|Medium diacritics=σφίγγω
|Low diacritics=σφίγγω
|Capitals=ΣΦΙΓΓΩ
|Transliteration A=sphíngō
|Transliteration B=sphingō
|Transliteration C=sfiggo
|Beta Code=sfi/ggw
|Definition=<span class="bibl">Emp.38.4</span>, etc.: fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> σφίγξω <span class="title">AP</span>12.208 (Strat.): aor. ἔσφιγξα <span class="bibl">Alex.31</span>, <span class="title">AP</span>10.75 (Pall.), etc.:—Med., aor. ἐσφιγξάμην <span class="bibl">Hermesian.7.81</span>, <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>15.247</span>, al.:—Pass., aor. ἐσφίγχθην <span class="title">AP</span>6.331 (Gaet.), (ἀπ-) Hp.<span class="title">Mochl.</span>35: pf. ἔσφιγμαι <span class="bibl">D.H.7.72</span>, Luc.<span class="title">Musc. Enc.</span>3; inf. ἐσφίγχθαι <span class="bibl">Demetr.<span class="title">Eloc.</span>244</span>, <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>2.13</span>: plpf. συνέσφικτο <span class="bibl">Procop.Gaz. p.168B.</span>:—[[bind tight]], [[bind fast]]: </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> of the person or thing bound, ἄρασσε μᾶλλον, σφίγγε <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>58</span>; σφίγγετ', ἀμαλλοδέται, τὰ δράγματα <span class="bibl">Theoc.10.44</span>; <b class="b3">κεκρύφαλοι σ. τεὴν τρίχα</b>; <span class="title">AP</span>5.259 (Paul. Sil.); κρημνᾷ ἑαυτὴν σφίγξασα ἐκ τοῦ τραχήλου <span class="bibl">Luc. <span class="title">Asin.</span>24</span>; σ. πύλας [[shut close]], AP5.293.5 (Agath.); [[τόκους]] [[clutch]], ib. <span class="bibl">11.289</span> (Pall.); <b class="b3">σ. τὴν φράσιν</b> [[straiten]], [[abridge]], Plu.2.1011e, cf. <span class="bibl">Demetr.<span class="title">Eloc.</span>244</span>; <b class="b3">πολλῷ χρόνῳ τὸν λόγον σφίγξαντες</b> [[having severely restrained]] their utterance, Plu.2.6e:—Pass., ἐσφίγγετο πέπλος ζωστῆρι <span class="bibl">Theoc.7.17</span>; σ. ὑπὸ τοῦ βρόχου <span class="bibl">D.S.12.17</span>; σφιγχθεὶς χέρας <span class="title">APl.</span>4.198 (Maec.); σ. δράκοντι <span class="title">AP</span>6.331 (Gaet.); οὐ κατὰ τοὺς σφῆκας πάνυ ἐσφιγμένοι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Musc.Enc.</span>3</span>:—also Med. (in act. sense), <span class="bibl">Hermesian.7.81</span>, <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>13.11</span>, al. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of the thing used in binding, <b class="b3">στραγγαλίδας ἐσφίγγετε</b> [[you tied]] knots [[fast]], i.e. raised all sorts of difficulties, <span class="bibl">Pherecr.21</span>; σ. τὴν ἀγκύλην τῆς ἐμβάδος <span class="bibl">Alex.31</span>; σφίγξω σοῖς περὶ ποσσὶ πέδην <span class="title">AP</span>5.178 (Mel.); <b class="b3">σφίγγουσα τὰ πρὸς τοῖς γόνασι</b> (sc. [[σπάργανα]]) <span class="bibl">Sor.1.84</span>; νεβρίδα στέρνοισι <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>1.36</span>; πέπλα . . ἑῷ καρήνῳ <span class="bibl">Musae.252</span>; σφιγχθεὶς στέφανος <span class="title">AP</span>12.135 (Asclep.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[bind]] or [[hold together]], αἰθὴρ σ. περὶ κύκλον ἅπαντα <span class="bibl">Emp.38.4</span>; σ. πάντα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>58a</span>; ὁ ὠκεανὸς σ. τὴν οἰκουμένην <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mu.</span>393b9</span>, cf. Melinno ap.Stob.3.7.12, <span class="title">AP</span>5.293.20 (Agath.). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[tie up in a bundle]], ἀργύριον <span class="bibl">[[LXX]] <span class="title">4 Ki.</span>12.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[tighten up]], <b class="b3">τὴν ἐκ τῆς μαλακῆς τρίψεως ἀραιότητα σ</b>. Gal.6.91; of astringents, ib.477; <b class="b3">σύες . . τοῖς ἄρρεσιν ἐμφερῶς ἐσφιγμέναι</b> sows [[with firm flesh]] like boars, <span class="bibl">Sor.1.30</span>; ὑπὸ τῆς ἐμφύτου θερμασίας ἀναχαλᾶται τῶν ἐσφιγμένων ἕκαστον <span class="bibl">Id.2.10</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[press together]], πόδας . . κατὰ γαστέρος <span class="bibl">Batr.71</span>; [[χεῖρας]] ib.<span class="bibl">88</span>.</span>
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> σφίγξω, <i>ao.</i> ἔσφιγξα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐσφίγχθην, <i>pf.</i> ἔσφιγμαι;<br />étreindre ; étreindre qqn pour l'embrasser ; <i>fig.</i> resserrer, condenser : φράσιν PLUT son style ; λόγον PLUT sa parole.<br />'''Étymologie:''' R. Σφιγ, serrer ; cf. <i>lat.</i> figo.
}}
{{elnl
|elnltext=σφίγγω, aor. ἔσφιγξα, perf. med.-pass. ἔσφιγμαι. vastsnoeren, vastbinden. nauw omsluiten, omspannen:. σφίγγει πάντα καὶ κενὴν χώραν οὐδεμίαν ἐᾷ λείπεσθαι (de omtrek van het al) omspant alles en laat niet toe dat er ook maar enige ruimte open blijft Plat. Tim. 58a.
}}
{{elru
|elrutext='''σφίγγω:''' (fut. σφίγξω, aor. ἔσφιγξα; pass.: aor. ἐσφίγχθην, pf. ἔσφιγμαι)<br /><b class="num">1</b> сжимать, (в отчаянии) ломать (χεῖρας Batr.);<br /><b class="num">2</b> [[сдавливать]], [[зажимать]] (τι ἐν δακτύλοισι Anth.);<br /><b class="num">3</b> [[стягивать]], [[прижимать]] (τὴν [[τρίχα]] Anth.; ἐσφίγγετο [[πέπλος]] ζωστῆρι Theocr.);<br /><b class="num">4</b> [[перевязывать]] (τὰ δράγματα Theocr.);<br /><b class="num">5</b> [[душить]], [[удавливать]] (ἑαυτὸν ἐκ τοῦ τραχήλου Anth.);<br /><b class="num">6</b> [[делать сжатым]], [[сокращать]] (τὴν φράσιν Plut.);<br /><b class="num">7</b> [[задерживать]] (τὸν λόγον Plut.);<br /><b class="num">8</b> [[запирать]] (πύλας Anth.);<br /><b class="num">9</b> [[обматывать]], [[накладывать]] (πέδην περὶ [[ποσσί]] τινι Anth.);<br /><b class="num">10</b> [[охватывать]], [[замыкать]], [[окружать]], [[опоясывать]] (πάντα Plat.): ὁ Ὠκεανὸς σφίγγει τὴν οἰκουμένην Arst. Океан окружает землю.
}}
{{eles
|esgtx=[[atar]], [[encadenar]]
}}
{{grml
|mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[περιδένω]] [[κάτι]] [[σφιχτά]] ώστε να πιέσει [[κάτι]] [[άλλο]] [[ολόγυρα]], [[τυλίγω]] [[κάτι]] [[σφιχτά]] (α. «μη σφίγγεις τόσο πολύ τη [[ζώνη]] σου» β. «κρημνᾷ ἑαυτὴν σφίγξασα ἐκ τοῦ τραχήλου», λουκιαν.)<br /><b>2.</b> [[περιβάλλω]] και [[πιέζω]] [[κάτι]] από [[παντού]] («ὁ ὠκεανὸς σφίγγει τὴν οἰκουμένην», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[δένω]] [[δυνατά]] («σφίξε καλά τον σπάγγο»)<br /><b>4.</b> [[κάνω]] [[κάτι]] λιγότερο πλαδαρό, [[συμπυκνώνω]], [[πήζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[πιέζω]] κάποιον ή [[κάτι]] επώδυνα, [[στενεύω]] («μέ σφίγγει η [[ζώνη]] μου»)<br /><b>2.</b> [[συνάπτω]] ή [[συναρμόζω]] [[κάτι]] [[στερεά]] ώστε να μην [[είναι]] χαλαρό («σφίξε καλά τη [[βρύση]]»)<br /><b>3.</b> συνωθούμαι, στρυμώχνομαι («σαν αγριεμένα νέφαλα, που σμίξουν και σφιχτούσι», <b>Ερωτόκρ.</b>)<br /><b>4.</b> [[ασκώ]] ψυχολογική [[πίεση]] σε κάποιον και τον [[αναγκάζω]] να υποχωρήσει («αν τον σφίξεις λίγο περισσότερο, θα σού τά ομολογήσει όλα»)<br /><b>5.</b> [[φέρνω]] κάποιον σε δύσκολη [[θέση]] («τον έσφιξε η [[ανάγκη]]»)<br /><b>6.</b> [[χτυπώ]] κάποιον, [[ιδίως]] με κλεισμένη την [[παλάμη]] του χεριού («του έσφιξε μία και τον ζάλισε»)<br /><b>7.</b> (σχετικά με οινοπνευματώδη ποτά) [[πίνω]] («σφίξανε δύο [[κονιάκ]] για να ζεσταθούν»)<br /><b>8.</b> <b>(αμτβ.)</b> α) [[γίνομαι]] στερεότερος ή πυκνότερος (α. «έσφιξε η πόρτα» β. «έσφιξε το [[σιρόπι]]»)<br />β) [[παθαίνω]] [[δυσκοιλιότητα]]<br />γ) εντείνομαι, [[γίνομαι]] [[αφόρητος]] (α. «έσφιξαν τα [[κρύα]]» β. «έσφιξαν οι ζέστες»)<br /><b>9.</b> <b>μέσ.</b> <i>σφίγγομαι</i><br />α) [[πιέζω]] το [[σώμα]] μου, όπως π.χ. με στηθόδεσμο, με κορσέ, με [[ζώνη]]<br />β) [[καταβάλλω]] [[μεγάλη]] [[προσπάθεια]], [[βάζω]] τα [[δυνατά]] μου («σφίξου λίγο και θα τά καταφέρεις»)<br />γ) (για [[άτομο]] που αποπατεί) [[τανιέμαι]]<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «[[σφίγγω]] τα λουριά σε κάποιον» — [[περιορίζω]] κάποιον, [[θέτω]] κάποιον υπό αυστηρό έλεγχο<br />β) «[[σφίγγω]] το [[ζωνάρι]] μου»<br />i) [[μένω]] [[νηστικός]], δεν [[χορταίνω]]<br />ii) [[κάνω]] αιματηρές οικονομίες<br />γ) «σφίγγεται η [[καρδιά]] μου» ή «σφίγγει η [[καρδιά]] μου» — κυριεύομαι από [[συναίσθημα]] οίκτου<br />δ) «[[σφίγγω]] την [[καρδιά]] μου» — [[καταπνίγω]] το [[συναίσθημα]] που μέ κυριεύει<br />ε) «σού [[σφίγγω]] το [[χέρι]]»<br />i) σέ [[χαιρετίζω]] με εγκάρδια [[χειραψία]]<br />ii) σέ [[συγχαίρω]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[συνθλίβω]], [[συμπιέζω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[δένω]] [[μαζί]] σε έναν σάκο («καὶ ἔσφιγξαν καὶ ἠρίθμησαν τὸ [[ἀργύριον]] τὸ εὑρεθεν ἐν οἴκῳ κυρίου», ΠΔ)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «[[σφίγγω]] στραγγαλίδας» — [[εγείρω]] [[κάθε]] είδους δυσκολίες <b>(Φερεκρ.)</b><br />β) «[[σφίγγω]] τὴν φράσιν» — [[περικόπτω]] τον λόγο (<b>Πλούτ.</b>)<br />γ) «[[σφίγγω]] τον λόγον» — [[τηρώ]] αναγκαστική [[σιγή]] (<b>Πλούτ.</b>)<br />δ) «[[σφίγγω]] πύλας» — [[κλείνω]] τις πύλες (<b>Ανθ. Παλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικό ρ., με έρρινο [[σύμφωνο]], άγνωστης ετυμολ. Οι τ. του ρ. και τα παράγωγα [[χωρίς]] έρρινο [[σύμφωνο]] (<b>πρβλ.</b> <i>ἔσφιγμαι</i>, [[σφίγμα]], <i>ἀπό</i>-<i>σφιξις</i>) [[είναι]] δευτερογενείς. Έχει διατυπωθεί [[ωστόσο]] η [[άποψη]] ότι το ρ. συνδέεται με τα [[σπιδής]] «[[εκτεταμένος]]», [[σπίδιος]], [[σπιθαμή]] (<b>βλ. λ.</b> [[σπίδιος]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''σφίγγω:''' μέλ. <i>σφίγξω</i>, αόρ. <i>ἔσφιγξα</i>, παρακ. <i>ἔσφιγμαι</i>· [[δένω]] [[σφιχτά]], [[δένω]] με [[δύναμη]], [[συγκρατώ]], [[συνάπτω]], σε Αισχύλ., Θεόκρ. — Παθ., σε Θεόκρ.
}}
{{ls
|lstext='''σφίγγω''': μέλλ. σφίγξω Ἀνθόλ. Π. 12. 208· ἀόρ. ἔσφιγξα Ἄλεξ. ἐν «Ἀχαΐδι» 2, Ἀνθολ., κλπ. ― Μέσ., ἀόρ. ἐσφιγξάμην Ἑρμησιάναξ. 81, Νόνν. ― Παθ., ἀόρ. ἐσφίγχθην Ἀνθολ. Π. 6. 331. (ἀπ-) Ἱππ. 860D· πρκμ. ἔσφιγμαι Διον. Ἁλ. 7. 72, Λουκ., ἀπαρέμ. ἐσφίγχθαι ἢ ἐσφίχθαι, μνημονευόμ. ἐκ τοῦ Φιλοστρ. (Ἐντεῦθεν [[Σφίγξ]], σφιγκτήρ, σφιγκτός, σφίγμα· ― ὁ Κούρτ. σχετίζει καὶ τὸ φιμὸς καὶ τὸ Λατ. fī-lum (fig-lum), fig-o πρὸς ταύτην τὴν ῥίζαν). Ὡς καὶ νῦν, δένω σφιγκτά, δυνατά, [[σφίγγω]]: 1) ἐπὶ τοῦ δενομένου προσώπου ἢ πράγματος, σφ. πόδας, χεῖρας Βατραχομυομ. 71, 88· ἄρασσε [[μᾶλλον]], σφίγγε Αἰσχύλ. Πρ. 58· σφίγγετ’, ἀμαλλοδέται, τὰ δράγματα Θεόκρ. 10. 44· κεκρύφαλοι σφ. τὴν [[τρίχα]] Ἀνθ. Π. 5. 260· κρεμᾷ ἑαυτὴν σφίγξασα ἐκ τοῦ τραχήλου Λουκ. Ὄν. 24· σφ. πύλας, [[κατακλείω]], Ἀνθ. Π. 5. 294· σφ. τόκους, [[περισφίγγω]], κρατῶ σφιγκτῶς, [[αὐτόθι]] 11. 289· σφ. τὴν φράσιν, [[περικόπτω]], [[συντέμνω]], Πλούτ. 2. 1014F, πρβλ. Δημήτρ. Φαλ. § 244· [[ἀλλά]], σφ. λόγον, σταματῶ τὸν λόγον μου, δένεται ἡ γλῶσσά μου Πλούτ. 2. 6Ε. ― Παθ., ἐσφίγγετο [[πέπλος]] ζωστῆρι Θεόκρ. 7. 17 σ. ὑπὸ τοῦ βρόχου Διόδ. 12. 17· σφιγχθεὶς χέρας Ἀνθ. Πλαν. 198· σφ. δράκοντι ὁ αὐτ. Π. 6. 331· οὐ κατὰ τοὺς σφῆκας [[πάνυ]] ἐσφιγμένοι Λουκ. Μυίας Ἐγκώμ. 3· ― ὡσαύτω ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, σφ. πλοκάμους, δένω τὴν κόμην μου, περιδένω, Χριστοδ. Ἔκφρ. 273· καὶ [[ἁπλῶς]] ὡς τὸ ἐνεργ., Ἑρμησιάν. 81. Νόνν. 2) ἐπὶ τοῦ πράγματος [[ὅπερ]] χρησιμεύει ὡς [[δεσμός]], στραγγαλίδας ἐσφίγγετε, ἐδένετε σφιγκτῶς κόμβους, δηλ. ἠγείρετε παντὸς εἴδους δυσκολίας, Φερεκρ. ἐν «Αὐτομόλοις» 12· ἀγκύλην τῆς ἐμβάδος οὐ [[καλῶς]] ἔσφιγξας λυθεῖσαν Ἄλεξ ἐν «Ἀχαΐδι» 2· σφίγξω σοῖς περὶ ποσσὶ πέδην Ἀνθ. Π. 5. 179· νεβρίδα στέρνοισι Νόνν. Δ. 1. 36· πέπλον ἑῷ καρήνῳ Μουσαῖ 252· σφιγχθεὶς [[στέφανος]] Ἀνθ. Π. 12. 135. ΙΙ. περιδένω, [[περιέχω]], [[περισφίγγω]], κρατῶ [[ὁμοῦ]], αἰθὴρ σφ. περὶ κύκλον ἅπαντα Ἐμπεδ. 236 σφ. πάντα Πλάτ. Τίμ. 58Α· ὁ ὠκεανὸς σφ. τὴν οἰκουμένην Ἀριστ. π. Κόσμ. 3, 11· πρβλ. Μελιννὼ παρὰ Στοβ. 87. 26, Ἀνθ. Π. 5. 294, 20.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to bind]], [[to embrace]], [[to jam in]]; non-pres. forms almost only hell. a. late (since Emp., A. Pr. 58)<br />Other forms: Aor. [[σφίγξαι]], [[σφιγχθῆναι]], fut. [[σφίγξω]], perf. midd. [[ἔσφιγμαι]].<br />Compounds: Often w. prefix, e.g. <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">ἐπι-</b>.<br />Derivatives: 1. Vbaladj. [[σφιγκτός]] [[bound]] (AP, Opp. a.o.). 2. <b class="b3">σφιγκ-τήρ</b> m. "binder" (AP, Nonn., of collar resp. fetter), des. muscle closing an aperture (medic. a.o.), also = [[χιτών]]. [[Ταραντῖνοι]] H. (as closely fitting); Lat. LW [loanword] [[spinter]] n. [[bracelet]] (Leumann Spr. 1, 205 = Kl. Schr. 172); <b class="b3">-τωρ</b> of reins (AP); <b class="b3">-της</b> = [[κίναιδος]] (Cratin., H.), Lat. LW [loanword] [[spintria]] m. <b class="b2">id.</b> 3. [[σφίγξις]] (<b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">διά-</b>, <b class="b3">περί-</b>), also <b class="b3">ἀπό-σφιξις</b> f. [[the binding]] (medic. a.o.). 4. [[σφίγμα]] (<b class="b3">ὑπό-</b>) n. [[obstruction]] (Hero, medic.). -- On itself stands, apparently as backformation ("rootnoun") [[Σφίγξ]], <b class="b3">-ιγγός</b> f. [[sphinx]] (Hdt., A., E. etc.), also name of an ape (Agatharch. a.o.). Compp. <b class="b3">ἀνδρό-σφιγξ</b> m. [[male sphinx]] (Hdt.), <b class="b3">σφιγγό-πους</b> [[with sphinx-feet]] (hell.). From it <b class="b3">σφιγγ-ίον</b> n. [[kind of ape]] (Plin., inscr. Praeneste), meaning unclear (Luc. Apol. 1); <b class="b3">-ίδιον</b> n. [[little sphinx]] (inscr.). Besides acc. [[Φῖκα]] ([[variae lectiones|vv.ll.]] [[Σφῖκα]], [[Φίγγα]], [[Σφίγγα]]) f. (Hes. Th. 326), [[Σφίξ]], <b class="b3">-ικός</b> (Choerob.; also Thess. inscr. VIIa?); <b class="b3">Βῖκας Σφίγγας</b> [[H]].<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: As basis of all forms served the pres. [[σφίγγω]]; the nasalless forms [[ἔσφιγμαι]], [[σφίγμα]], [[ἀπόσφιξις]] are secondary. -- Isolated. To be rejected Persson Beitr. 1, 399 (with reservation; referee in Bq, WP. 2, 658, Pok. 984). The judgement of [[Σφίγξ]] is difficult. The by-forms [[Φῖκα]], [[Σφῖκα]] as well as [[φιγγα]] = [[σφίγγα]] in Pl. Kra. 414 d may be due to folketymological adaptations; cf. also the <b class="b3">Φίκιον ὄρος</b> north of Thebes (on it v. Wilamowitz Glaube l. 269). -- The variations show a Pre-Greek word. On the possibility of an Egyptian loan Mac Creedy, Glotta 46, 1968, 250.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />to [[bind]] [[tight]], [[bind]] [[fast]], Aesch., Theocr.:—Pass., Theocr.
}}
{{FriskDe
|ftr='''σφίγγω''': (seit Emp., A. ''Pr''. 58),<br />{sphíggō}<br />'''Forms''': Aor. σφίγξαι, σφιγχθῆναι, Fut. σφίγξω, Perf. Med. ἔσφιγμαι,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[zuschnüren]], [[umfassen]], [[einklemmen]] (außerpräs. Formen fast nur hell. u. sp.).<br />'''Composita''': oft m. Präfix, z.B. περι-, συν-, ἐπι-,<br />'''Derivative''': Davon 1. Vbaladj. [[σφιγκτός]] [[zugeschnürt]] (''AP'', Opp. u.a.). 2. [[σφιγκτήρ]] m. "Zuschnürer" (''AP'', Nonn., vom Halsband bzw. Fessel), Bez. des Aftermuskels (Mediz. u.a.), auch = [[χιτών]]. [[Ταραντῖνοι]] H. (weil eng anliegend); lat. LW ''spinter'' n. [[Armband]] (Leumann Spr. 1, 205 = Kl. Schr. 172); -τωρ vom Zügel (''AP''); -της = [[κίναιδος]] (Kratin., H.), lat. LW ''spintria'' m. ib. 3. [[σφίγξις]] ([[ἀπό]]-, [[διά]]-, [[περί]]-), auch ἀπόσφιξις f. [[das Zuschnüren]] (Mediz. u.a.). 4. [[σφίγμα]] ([[ὑπό]]-) n. [[Hemmung]] (Hero, Mediz.). —Für sich steht, anscheinend als Rückbildung ("Wurzelnomen") [[Σφίγξ]], -ιγγός f. [[Sphinx]] (Hdt., A., E. usw.), auch N. eines Affen (Agatharch. u.a.). Kompp. [[ἀνδρόσφιγξ]] m. [[männlicher Sphinx]] (Hdt.), [[σφιγγόπους]] [[mit Sphinxfüßen]] (hell.). Davon [[σφιγγίον]] n. [[Art]], [[Affe]] (Plin., Inschr. Praeneste), Bed. unklar (Luk. ''Apol''. 1); -ίδιον n. [[kleine Sphinx]] (Inschr.). Daneben Akk. Φῖκα ([[variae lectiones|vv.ll.]] Σφῖκα, Φίγγα, Σφίγγα) f. (Hes. ''Th''. 326), Σφίξ, -ικός (Choerob.; auch thess. Inschr. VII<sup>a</sup>?); Βῖκας· Σφίγγας H.<br />'''Etymology''': Als Grundlage sämtlicher Formen dient das Präs. [[σφίγγω]]; die nasallosen ἔσφιγμαι, [[σφίγμα]], ἀπόσφιξις sind sekundär. —Isoliert. Abzulehnen Persson Beitr. 1, 399 (mit Vorbehalt; Referat bei Bq, WP. 2, 658, Pok. 984). Die Beurteilung von [[Σφίγξ]] ist schwierig. Die Nebenformen Φῖκα, Σφῖκα ebenso wie φιγγα = σφίγγα bei Pl. ''Kra''. 414 d lassen am ehesten auf volksetymologische Angleichung schließen; vgl. noch das Φίκιον [[ὄρος]] nördlich von Theben (dazu v. Wilamowitz Glaube l. 269).<br />'''Page''' 2,832
}}
{{mantoulidis
|mantxt=Θέμα σφίγ + jω → [[σφίγγω]]. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[σφιγκτήρ]] (=[[δεσμός]]), [[σφιγκτός]], [[σφίγκτωρ]], [[σφίγμα]], [[σφιγμός]], [[Σφίγξ]], Σφιγγός (=θηλυκό [[τέρας]]), [[σφίγξις]].
}}
{{elmes
|esmgtx=[[atar]], [[encadenar]] ref. a Hécate-Selene ἐπάκουσον ἐμῶν ἱερῶν ἐπαοιδῶν, ... σφιγγομένη κατὰ νῶτα παλαμναίοις ὑπὸ δεσμοῖς, νυκτιβόη <b class="b3">escucha mis sagrados cánticos, tú que estás encadenada por la espalda con terribles ligaduras, tú que gritas en la noche</b> P IV 2806 
}}
{{pape
|ptext=<i>[[schnüren]], [[zwängen]], [[würgen]], [[zusammenbinden]], -[[ziehen]]</i>, Aesch. <i>Prom</i>. 58; überhaupt <i>[[einengen]], [[einsperren]]</i>, Plat. <i>Tim</i>. 58a; σφιγχθεὶς δράκοντι, Gaet. 4 (VI.331); πύλας σφίγξασα, Agath. 8 (V.294); ἐσφιγμένοι, Luc. <i>musc.enc</i>. 3; τὰ δράγματα, <i>[[Garben]] [[binden]]</i>, Theocr. 10.44.
}}