View source for οἴγνυμι

{{LSJ2
|Full diacritics=οἴγνυμι
|Medium diacritics=οἴγνυμι
|Low diacritics=οίγνυμι
|Capitals=ΟΙΓΝΥΜΙ
|Transliteration A=oígnymi
|Transliteration B=oignymi
|Transliteration C=oignymi
|Beta Code=oi)/gnumi
|Definition=v. [[οἴγω]].
}}
{{grml
|mltxt=[[οἴγω]] και [[ὀείγω]] και [[οἴγνυμι]] (Α)<br />(<b>ποιητ. τ.</b>)<br /><b>1.</b> [[ανοίγω]] («[[οἴξασα]] κληΐδα θύρας», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «[[οἴγω]] [[στόμα]]» — [[ανοίγω]] το [[στόμα]] μου, [[αρχίζω]] να [[μιλώ]] (<b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η [[μαρτυρία]] στα ομηρικά [[κείμενα]] τών τ. <i>ἀνέῳγον</i> και <i>ὠίγνυντο</i> παρουσιάζει [[πολλά]] προβλήματα. Πολλοί θεωρούν αρχικό τ. το λεσβ. <i>ὀείγω</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ὀ</i>[[F]]<i>είγω</i>), στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] του οποίου ανάγεται το ομηρικό <i>ὠίγννυτο</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ὀ</i>[[F]]<i>ιγνυται</i>, <i>ὠ</i>[[F]]<i>ίγνυτο</i>). Κατά την [[ίδια]] [[άποψη]], οι τ. <i>ἀναοίγεσκον</i>, <i>ἀνέῳγε</i>, <i>ἀνέῳξε</i> [[πρέπει]] να αναχθούν σε αμάρτυρους αρχικούς τ. <i>ἀν</i>-<i>ο</i>-<i>Fείγεσκον</i>, <i>ἀν</i>-<i>όFειγε</i>, <i>ἀν</i>-<i>ό</i>-<i>Fειξε</i> (<b>πρβλ.</b> και [[επείγω]]), όπου το -<i>ο</i>- [[είναι]] [[πρόθεση]] ή [[πρόθημα]] (<b>πρβλ.</b> <i>ὀ</i>-[ΙΙ]). Οι αττ. τ., [[πάντως]], <i>ἀνέῳγε</i>, <i>ἀνέῳξε</i> προϋποθέτουν θ. -<i>Fοιγ</i>- και [[αύξηση]] <i>ἠ</i>- ( <i>ἀν</i>-<i>η</i>-<i>Fοιγ</i>-) και ο [[τελικός]] [[σχηματισμός]] τους σε <i>αν</i>-<i>έ</i>-<i>ῳγ</i>- οφείλεται πιθ. σε αναλογική [[επίδραση]] τύπων όπως <i>ἐᾱγην</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ηFᾰγ</i>-), <i>ἑᾱλων</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ηFᾰλ</i>-), <i>ἐώρων</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ηFορ</i>-), που προέρχονται από αντιμεταχωρηση. Σε [[ρίζα]] <i>Fειγ</i>-, <i>Fιγ</i>- [[εκτός]] από τα ελλ. [[οἴγω]], <i>ὀείγω</i> θα μπορούσαν να αναχθούν τα αρχ. ινδ. <i>vijate</i>, <i>vejate</i> «[[απωθώ]], [[απομακρύνω]]» και <i>vega</i> «βίαιη [[κίνηση]]». Πολλοί [[μάλιστα]] πιστεύουν ότι η αρχική σημ. τών [[οἴγω]] / <i>οἴγνυμι</i> ήταν «ωθώ, [[σπρώχνω]]», από όπου «[[ανοίγω]] την πόρτα». Από τους τ. [[οἴγω]] και <i>οἴγνυμι</i> ο [[θεματικός]] ενεστ. [[οἴγω]] [[είναι]] αρχαιότερος. Το ρ. [[οἴγω]], [[τέλος]], εμφανίζεται συχνότερα συνθ. με την [[πρόθεση]] <i>ἀν</i>(<i>ά</i>). Βλ. και λ. [[ανοίγω]]].
}}
{{bailly
|btext=<i>seul. prés. Act. et impf. Pass. 3ᵉ pl. épq.</i> ὠίγνυντο;<br /><i>c.</i> [[οἴγω]].
}}
{{pape
|ptext=[ῡ], und [[οἴγω]], fut. [[οἴξω]], aor. [[ᾦξα]], ep. gew. [[ὤϊξα]], wie im impf. [[ὠΐγνυντο]] (vgl. das gebräuchlichere comp. [[ἀνοίγνυμι]]), <i>[[öffnen]]</i>; [[οἴξασα]] κληῗδι θύρας, <i>[[aufschließend]], Il</i>. 6.89; [[τῇσι]] θύρας ὤϊξε [[Θεανώ]], <i>ib</i>. 298, [[öfter]]; pass., [[πᾶσαι]] δ' [[ὠΐγνυντο]] πύλαι, <i>Il</i>. 2.809; [[absolut]], ᾦξε γέροντι, <i>er öffnete dem [[Alten]], [[machte]] ihm die Tür auf</i>, 24.457; auch ὤϊξε [[οἶνον]], <i>sie öffnete den Wein, Od</i>. 3.392, d.h. das [[Gefäß]], wie οἶγε πίθον Hes. <i>O</i>. 819; οἰχθεισᾶν πυλᾶν, Pind. <i>N</i>. 1.41; οἰχθέντος θαλάμου, frg. 45; πρὸς φίλους οἴγειν [[στόμα]], Aesch. <i>Prom</i>. 614; οἴγειν κλῇθρα, Eur. <i>Herc.Fur</i>. 332; θύραν τίς οἴξει [[μοι]]; <i>Cycl</i>. 500; [[einzeln]] bei sp.D.
}}
{{elru
|elrutext='''οἴγνῡμι:''' эп. (только praes. act. и 3 л. pl. impf. pass. [[ὠΐγνυντο]]) Hom., Anth. = [[οἴγω]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to open]].<br />Other forms: and [[οἴγω]], Aeol. inf. [[ὀείγην]] (SGDI 214, 43), later also <b class="b3">ἀν-οιγνύω</b> (Demetr. Eloc.), ipf. [[ὠΐγνυντο]] (Β 809, Θ 58), <b class="b3">ἀνα-οίγεσκον</b> (Ω 455), <b class="b3">-ῳ̃γον</b>, <b class="b3">-έῳγον</b>, aor. [[οἶξαι]] ([[ᾦξε]], [[ὤϊξε]] Hom., <b class="b3">ἀν-έῳξε</b> Hom., Att.), pass. [[οἰχθῆναι]] (Pi., Att.), fut. [[οἴξω]], perf. <b class="b3">ἀν-έῳγα</b> (intr. Hp. and late), with <b class="b3">-έῳχα</b>, <b class="b3">*έῳγμαι</b> (Att.), [[ὤϊκται]] (Herod.), <b class="b3">ἀν-ῳ̃κται</b> (Theoc.),<br />Compounds: Mostly w. prefix esp. <b class="b3">ἀν-</b>, from which a.o. <b class="b3">ὑπ-</b>, <b class="b3">παρ-ανοίγνυμι</b>, <b class="b3">ὑπ-</b>, <b class="b3">συν-ανοίγω</b> with [[ἤνοιγον]], [[ἤνοιξα]], [[ἠνοίχθην]], [[ἠνοίγην]], [[ἠνέῳξα]] etc. (X., LXX).<br />Derivatives: Few derivv. [[ἄνοιξις]] f. [[opening]] (Th., Thphr.), <b class="b3">ἄνοιγ-μα</b> n. [[opening]] (LXX), <b class="b3">-εύς</b> m. [[opener]] (Dam. Pr.), <b class="b3">ἐπανοίκ-τωρ</b> (Man.), <b class="b3">-της</b> (Arg. Man.) m. [[springer]]. As 2. member in <b class="b3">πιθ-οίγ-ια</b> n. pl. [[opening of a barrel]], opening feast of the Anthesterien in Athens (Plu.). The judgment of these forms is partly uncertain and disputable. Starting from the inscriptional attested [[ὀείγην]], i.e. <b class="b3">ὀ-(Ϝ)είγην</b>, with zero grade <b class="b3">ὠ-(Ϝ)ίγ-νυντο</b> (cf. <b class="b3">ἴγνυντο ἠνοίγοντο</b> H.; very uncertain), Fick and Bechtel (s. Lex. s. v.) want to replace the suspected ep. [[ἀναοίγεσκον]] as well as ep. [[ἀνέῳγε]], [[ἀνέῳξε]] by <b class="b3">*ἀν-ο-(Ϝ)είγεσκον</b>, <b class="b3">*ἀν-ό-(Ϝ)ειγε</b>, <b class="b3">*ἀν-ό-(Ϝ)ειξε</b>, where <b class="b3">ὀ-</b> would be either prothetic or prefixal (cf. <b class="b3">ὀ-κέλλω</b> and 2. <b class="b3">ὀ-</b>).<br />Origin: IE [Indo-European] [1130] <b class="b2">*h₃u̯eig-</b> [[make give way]]<br />Etymology: The judgment of these forms is partly uncertain and disputable. Starting from the inscriptional attested [[ὀείγην]], i.e. <b class="b3">ὀ-(Ϝ)είγην</b>, with zero grade <b class="b3">ὠ-(Ϝ)ίγ-νυντο</b> (cf. <b class="b3">ἴγνυντο ἠνοίγοντο</b> H.; very uncertain), Fick and Bechtel (s. Lex. s. v.) want to replace the suspected ep. [[ἀναοίγεσκον]] as well as ep. [[ἀνέῳγε]], [[ἀνέῳξε]] by <b class="b3">*ἀν-ο-(Ϝ)είγεσκον</b>, <b class="b3">*ἀν-ό-(Ϝ)ειγε</b>, <b class="b3">*ἀν-ό-(Ϝ)ειξε</b>, where <b class="b3">ὀ-</b> would be either prothetic or prefixal (cf. <b class="b3">ὀ-κέλλω</b> and 2. <b class="b3">ὀ-</b>). Not certainly explained. With <b class="b3">Ϝιγ-</b>, <b class="b3">Ϝειγ-</b> agree formally Skt. (midd.) [[vij-áte]], [[vej-ate]] [[give ground]], [[flee]], to which a.o. Skt. [[véga-]] = Av. [[vaēγa-]] m. (IE <b class="b2">*u̯óigo-s</b>) [[violent movement]], [[pressure]], [[clash]], [[blow]] (further s. [[εἴκω]]); so <b class="b3">ὀ-(Ϝ)εί-γω</b>, <b class="b3">ὀ-(Ϝε)ίγ-νυμι</b> prop. <b class="b2">make give way, push, open (a door)</b>? (Bechtel Lex. [[sub verbo|s.v.]] after Wackernagel). -- Diff., hardly to be preferred, Brugmann IF 29, 238 ff.: from <b class="b3">*Ϝο-(ε)ιγ-</b> to <b class="b3">ἐπ-είγω</b> with the same prefix as in <b class="b3">Ϝο-φληκόσι</b>, s. [[ὀφείλω]]. -- On the individual forms cf. Schwyzer 653 n. 10 w. lit. (also 412, 434 w. n. 3, 772), Chantraine Gramm. hom. 1. 152, 303 a. 480. S. also [[ἐπῳχατο]]. The analysis leads to <b class="b2">*h₃u̯(e)ig-</b>.
}}
{{FriskDe
|ftr='''οἴγνυμι''': {oígnumi}<br />'''Forms''': und [[οἴγω]], äol. Inf. [[ὀείγην]] (SGDI 214, 43), später auch ἀνοιγνύω (Demetr. ''Eloc''. u.a.), Ipf. [[ὠΐγνυντο]] (Β 809, Θ 58), ἀναοίγεσκον (Ω 455), -ῳ̃γον, -έῳγον, Aor. οἶξαι (ᾦξε, ὤϊξε Hom., ἀνέῳξε Hom., att.), Pass. οἰχθῆναι (Pi., att.), Fut. [[οἴξω]], Perf. [[ἀνέῳγα]] (intr. Hp. und spät), wozu -έῳχα, *έῳγμαι (att. usw.), ὤϊκται (Herod.), ἀν-ῳ̃κται (Theok.),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[öffnen]].<br />'''Composita''': vorw. m. Präfix bes. ἀν-, wovon u.a. ὑπ-, [[παρανοίγνυμι]], ὑπ-, [[συνανοίγω]] mit ἤνοιγον, [[ἤνοιξα]], ἠνοίχθην, [[ἠνοίγην]], ἠνέῳξα usw. (X., LXX, sp.)<br />'''Derivative''': Wenige Ableitungen: [[ἄνοιξις]] f. [[das Öffnen]] (Th., Thphr. usw.), [[ἄνοιγμα]] n. [[Öffnung]] (LXX u.a.), -εύς m. [[Öffner]] (Dam. ''Pr''.), [[ἐπανοίκτωρ]] (Man.), -της (Arg. Man.) m. [[Zersprenger]]. Als Hinterglied in der Zusammenbildung [[πιθοίγια]] n. pl. [[Faßöffnung]], Vorfeier der Anthesterien in Athen (Plu.). Die Beurteilung der obigen Formen ist z. T. unsicher und strittig. Von dem inschriftlich belegten [[ὀείγην]], d.h. ὀ-(ϝ)είγην ausgehend, wozu mit Schwundstufe ὠ-(ϝ)ίγνυντο (vgl. ἴγνυντο· ἠνοίγοντο H.; sehr fraglich), wollen Fick und Bechtel (s. Lex. s. v.) das verdächtige ep. ἀναοίγεσκον ebenso wie ep. ἀνέῳγε, ἀνέῳξε durch *ἀνο-(ϝ)είγεσκον, *ἀνό-(ϝ)ειγε, *ἀνό-(ϝ)ειξε ersetzen, wobei ὀ- entweder prothetisch oder präfixal (vgl. [[ὀκέλλω]] und 2. ὀ-) wäre.<br />'''Etymology''': Nicht sicher erklärt. Mit ϝιγ-, ϝειγ- decken sich formal aind. (Med.) ''vij''-''áte'', ''vej''-''ate'' ‘zurückweichen, sich flüchten, vor etwas zurückfahren’, wozu u.a. aind. ''véga''- = aw. ''vaē''γ''a''- m. (idg. *''u̯óigo''-''s'') [[heftige Bewegung]], [[Andrang]], [[Anprall]], [[Schlag]] (weiteres s. [[εἴκω]]); ὀ-(ϝ)είγω, ὀ-(ϝε)ίγνυμι somit eig. ‘zurückweichen machen, anstoßen, (eine Tür) aufstoßen’? (Bechtel Lex. [[sub verbo|s.v.]] nach Wackernagel). — Anders, kaum vorzuziehen, Brugmann IF 29, 238 ff.: aus *ϝο-(ε)ιγ- zu [[ἐπείγω]] mit demselben Präfix wie in ϝοφληκόσι, s. [[ὀφείλω]]. — Zu den einzelnen Formen noch Schwyzer 653 A. 10 m. Lit. (auch 412, 434 m. A. 3, 772), Chantraine Gramm. hom. 1. 152, 303 u. 480. S. auch [[ἐπῴχατο]].<br />'''Page''' 2,356-357
}}
{{mantoulidis
|mantxt=οἰγνύω [[οἴγω]] (=[[ἀνοίγω]]) καί σύνθ. [[ἀνοίγνυμι]] [[ἀνοίγω]], πιό συνηθισμένο. Δές γιά παράγωγα στό [[ρῆμα]] [[ἀνοίγω]].
}}