View source for ἕνος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἕνος
|Medium diacritics=ἕνος
|Low diacritics=ένος
|Capitals=ΕΝΟΣ
|Transliteration A=hénos
|Transliteration B=henos
|Transliteration C=enos
|Beta Code=e(/nos
|Definition=(C), η, ον (so Att. Inscrr., Ar.''Nu.''1134, [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''409b; in codd. freq. written ἔνος, as Hes. ''Op.''770, etc.),<br><span class="bld">A</span> [[belonging to the former of two periods]] (<b class="b3">τὸ ἕνον..· τὸ πρότερον καὶ παρεληλυθὸς δηλοῖ</b>, Harp.; <b class="b3">ἔνην· τὴν παλαιάν</b>, Suid.), <b class="b3">ὁ νόμος ἐπὶ Κρόνου ἕνος</b> (opp. [[νεωστί]]) Dam. ''Pr.''348: hence, [[last year's]], <b class="b3">ἕναι ἀρχαί</b> [[last year's]] magistrates, D.25.20, prob. in Arist.''Pol.''1322a12; στρατηγοὶ ἕνοι Id.''Ath.''4.2; Ἑλληνοταμίαι ἕνοι ''IG''12.324.26; <b class="b3">ἕνης ἐπιφορᾶς</b> ib.218i38; <b class="b3">ἕνος [καρπός]</b> [[last year's]] [[fruit]], [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 3.4.6; also <b class="b3">ἕνος ὄνος</b> [[a year old]], ''BGU''806: generally, [[old]], [[by-gone]], νέον δέ που καὶ ἕνον ἀεί ἐστι περὶ τὴν σελήνην τοῦτο τὸ φῶς [[Plato|Pl.]]''[[Cratylus|Cra.]]''409b:—in [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''610 <b class="b3">ἤδη πεπρέσβευκας σὺ πολιὸς ὢν ἕνη</b>, the Sch. takes [[ἕνη]] as an Adv. = [[ἐκ πολλοῦ]], long ago; but the passage is prob. corrupt.<br><span class="bld">2</span> <b class="b3">ἕνη καὶ νέα</b> (''[[sc.]]'' [[ἡμέρα]]) [[the old and new day]], i.e. [[the last day of the month]], IG12.374.276, Ar.''Nu.'' 1134sq., Lys.23.6: first used by Solon, acc. to D.L.1.57; Σκιροφοριῶνος ἕνῃ καὶ νέᾳ ''IG''22.916.10, cf. Decr. ap. D.18.29; [[ἕνη]] alone, Hes. ''Op.''770. (Cf. Lith. sẽnas 'old', Lat. [[senex]], etc.)
}}
{{DGE
|dgtxt=-η, -ον<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> hέν- <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.281.1.46, 369.26 (ambas V a.C.); cód. frec. ἔν- Hes.<i>Op</i>.770, Thphr.<i>HP</i> 3.4.6<br /><b class="num">1</b> ref. a situaciones o realidades que se renuevan en ciclos anuales [[anterior]], [[pasado]], e.d., [[del último año]], [[del año pasado]] frec. op. [[νέος]] ‘[[nuevo]]’, ‘[[de este año]]’:<br /><b class="num">a)</b> de cargos y magistraturas hελλενοταμίαι hένοι los helenotamías del año pasado, e.d., salientes</i>, <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.369.26 (V a.C.), τὰς ἕνας ἀρχὰς ταῖς νέαις ... ὑπεξιέναι D.25.20, cf. Arist.<i>Pol</i>.1322<sup>a</sup>12 (cj.), τοὺς πρυτάνεις καὶ τοὺς στρατηγοὺς καὶ τοὺς ἱππάρχους τοὺς ἕνους Arist.<i>Ath</i>.4.2, cf. Hsch.ε 3236, gener. τὸ ἕνον δασυνόμενον τὸ πρότερον καὶ παρεληλυθὸς δηλοῖ Harp.s.u. ἕνη καὶ νέα, de categorías de edad οἱ ἕνοι ἔφηβοι <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.958.63, 1011.10 (ambas II a.C.);<br /><b class="num">b)</b> de plantas y anim. [[ἅμα]] γὰρ τὸν ἔνον (καρπόν) πεπαίνει καὶ τὸν νέον ὑποφαίνει Thphr.l.c., cf. <i>CP</i> 5.13.5, ὁ πυρὸς ἔ. <i>POsl</i>.30.11 (I a.C.) en <i>BL</i> 3.121, ὄνος [[ἔνος]] un burro del año pasado, e.e., de un año</i> de edad, dud. en <i>BGU</i> 806.3 (I d.C.);<br /><b class="num">c)</b> de tributos, impuestos y otros hένης ἐπιφορᾶς <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.281.1.46 (V a.C.), ἔχω παρὰ σοῦ τὸ τέλος [[ἔνος]] (<i>sic</i>) dud. en <i>OStras</i>.176 (III a.C., cf. <i>BL</i> 2(2).148), αἱ ἕναι τιμαί <i>Ath.Decr</i>.336.6 (I a.C.).<br /><b class="num">2</b> en cómputos mensuales basados en el ciclo lunar [[viejo]] σέλας νέον καὶ ἕνον ἔχει [[ἀεί]] (la luna) tiene siempre luz nueva y vieja</i> como etim. de σελήνη (v. <i>infra</i>) Pl.<i>Cra</i>.409b:<br /><b class="num">a)</b> en el calendario ático ref. al último día del mes τὰς hένας ε̄̀μέρας τὰς πρὸ τε͂ς νομɛ̄νίας <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.4B.19 (V a.C.), gener. en la expr. ἕνη καὶ νέα la luna vieja y nueva</i>, e.e., el día último del mes</i>, Ar.<i>Nu</i>.1134, πρῶτος δὲ Σόλων τὴν τριακάδα ἔνην καὶ νέαν ἐκάλεσε D.L.1.57, cf. Plu.<i>Sol</i>.25, gener. en dat. ἕνει καὶ [ν] έαι Μεταγειτνιῶνος <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.377.39 (V a.C.), τῇ ἕνῃ καὶ νέᾳ Lys.23.6, Luc.<i>Herm</i>.80, Ἑκατομβαιῶνος ἕνῃ καὶ νέᾳ Decr. en D.18.29, cf. <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.375.5 (IV a.C.), 685.4 (III a.C.), <i>Ath.Council</i>.187.34 (II a.C.)<br /><b class="num">•</b>en expr. más complejas para designar un día intercalado ocasionalmente antes del último día del año Σκιροφοριῶνος ἕνῃ κ[αὶ νέ] ᾳ προτέρᾳ <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.495.4 (IV a.C.), como penúltimo día intercalar en otros meses Μουνικιῶνος ἕνει καὶ νέᾳ ἐμβολίμῳ <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.471.6 (IV a.C.), cf. 791.5 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>raro en solitario μηνὸς Βοηδρομιῶνος ἕνῃ <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1241.26 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>fuera de Atenas sólo en el calendario de Tenos ἕνει καὶ νέαι Ἐλειθυαιῶνος <i>IG</i> 12(5).872.75, cf. 5 (Tenos IV a.C.);<br /><b class="num">b)</b> [[ἔνη]] como n. del [[día primero del mes]], prob. por etim. pop. rel. c. el numeral [[εἷς]], Hes.l.c.<br /><b class="num">• Etimología:</b> De ide. *<i>senos</i> ‘[[viejo]]’, cf. arm. <i>hin</i>, lituan. <i>sẽnas</i>, ai. <i>sána</i>-, airl. <i>sen</i>, aisl. <i>sina</i>, het. <i>zena</i>-, y c. otra formación lat. <i>[[senex]]</i>.
}}
{{bailly
|btext=η, ον :<br /><i>att., mieux que</i> [[ἔνος]];<br /><b>I.</b> de la période précédente, <i>particul.</i><br /><b>1</b> [[de l'année précédente]];<br /><b>2</b> [[du jour précédent]] ; ἡ [[ἔνη]], <i>att.</i> [[ἕνη]] ([[ἡμέρα]]) le jour qui précède la nouvelle lune ; le dernier jour du mois ; [[ἕνη]] καὶ [[νέα]] LYS la précédente lune et la nouvelle, <i>càd</i> le dernier jour du mois, limite des deux lunaisons;<br /><b>II.</b> le troisième jour, <i>càd</i> le surlendemain;<br /><b>III.</b> <i>p. ext.</i> vieux, ancien (<i>p. opp. à</i> [[νέος]]).<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> [[senex]], [[senium]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἕνος:''' -η, -ον,<br /><b class="num">1.</b> αυτός που υπήρχε [[πριν]] [[δύο]] περιόδους, αυτός που ανήκει στον περσινό χρόνο, <i>ἕναιἀρχαί</i>, οι δικαστές του περσινού έτους, σε Δημ.· δοτ. <i>ἕνῃ</i> ως επίρρ., [[παλιά]], εδώ και καιρό, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[ἕνη]] καὶ [[νέα]] (ενν. [[ἡμέρα]]), η [[παλιά]] και η [[νέα]] [[ημέρα]], δηλ. η τελευταία [[ημέρα]] του [[μήνα]], η οποία αποτελούνταν από [[δύο]] μέρη, εκ των οποίων το πρώτο μισό άνηκε στην παλαιά ενώ το δεύτερο στη [[νέα]] [[σελήνη]], στον ίδ.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[old]] as opppsed tonew, only in expressions about fruits and officials of the past year, also of the last dayof the preceding month, indicating the new period (Hes.; [[ἔνη]] the first day of the month, with Ion. psilosis?); in the last sense mostly <b class="b3">ἕνη καὶ νέα</b> (''[[sc.]]'' [[σελήνη]]; Att. since Solon).<br />Origin: IE [Indo-European] [907] <b class="b2">*senos</b> [[old]]<br />Etymology: The general IE word for [[old]], <b class="b2">*sénos</b>, is still found in most branches, as opposed to [[new]]: Gr. [[ἕνος]], Arm. [[hin]], Skt. <b class="b2">sána-</b>, Lith. <b class="b2">sẽnas</b>, Celt., e. g. OIr. [[sen]]; here also OWNo. [[sina]] f. [[withered grass of last year]] (cf. <b class="b3">ἕνος βλαστός</b> etc.). Some lnguages use it also as opposed to [[young]], so e.g. Celtic and Lithuanian, but also Germ., e. g. Goth. [[sineigs]] [[πρεσβύτης]], and also Iranian, Av. [[hana-]] [[old]], [[grey]]; in Skt. <b class="b2">sána-</b> is not so used. this meaning became dominant in Italic, Lat. [[senex]], Osc. <b class="b2">senateís</b> [[senātūs]]. In the East <b class="b2">*sénos</b> in this meaning was replaced by the expressive group of von [[γέρων]] (s. v.). - Cf. Porzig Sprachgeschichte und Wortbedeutung 343ff..
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ἔνος]], η, ον<br />the day [[after]] [[tomorrow]], Lat. [[perendie]], only in [[oblique]] cases of fem., gen. ἔνης epic ἔννηφι (sub. ἡμέρασ) Hes.; doric [[ἔνας]] Theocr.; εἰς ἕνην Ar. <br />![[ἕνος]], η, ον<br /><b class="num">1.</b> belonging to the [[former]] of two periods, [[last]] [[year]]'s, ἕναι ἀρχαί [[last]] [[year]]'s magistrates, Dem.:— dat. ἕνῃ as adv., [[long]] ago, Ar.<br /><b class="num">2.</b> ἕνη καὶ νέα (''[[sc.]]'' ἡμέρἀ, the old and new day, i. e. the [[last]] day of the [[month]], [[which]] consisted of two halves, one belonging to the old, the [[other]] to the new [[moon]], Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἕνος''': {hénos}<br />'''Meaning''': [[alt]] im Gegensatz zu [[neu]], nur in stehenden Redewendungen von Früchten und Beamten des vorigen Jahres, auch von dem letzten Tag des vorigen Monats oder Mondumlaufes, der zugleich den neuen Umlauf einleitet (seit Hes.); in der letztgenannten Bedeutung gewöhnlich [[ἕνη]] καὶ [[νέα]] (''[[sc.]]'' [[σελήνη]]; att. seit Solon).<br />'''Etymology''': Das gemeinidg. Wort für [[alt]], *''sénos'', hat sich in den meisten Sprachzweigen erhalten, u. z. in erster Linie als Gegensatz zu [[neu]]: gr. [[ἕνος]], arm. ''hin'', aind. ''sána''-, lit. ''sẽnas'', kelt., z. B. air. ''sen''; hierher noch awno. ''sina'' f. [[verwelktes Gras vom vorigen Jahre]] (vgl. [[ἕνος]] [[βλαστός]] u. ä.). Einige der genannten Sprachen gebrauchen es auch im Gegensatz zu [[jung]], so namentlich das Keltische und Litauische, aber auch das Germ., z. B. got. ''sineigs'' [[πρεσβύτης]], und das Iranische, aw. ''hana''- [[alt]], [[greis]]; von aind. ''sána''- gibt es dagegen keinen sicheren Fall dieser Verwendung. Umgekehrt ist diese Bedeutung im Italischen alleinherrschend geworden, lat. ''senex'', osk. ''senateís'' ‘''senātūs''’. Im Osten wurde *''sénos'' in dieser Bedeutung von der expressiven Wortsippe von [[γέρων]] (s. d.) ersetzt bzw. stark zurückgedrängt. — Vgl. Porzig Sprachgeschichte und Wortbedeutung 343ff., der nur [[alt]] im Gegensatz zu [[neu]] als die ursprüngliche Bedeutung gelten lassen will.<br />'''Page''' 1,522-523
}}
{{pape
|ptext== [[ἔνος]]¹ und [[ἔνος]]².
}}