ἡμεῖς: Difference between revisions

|Definition=<span class="sense"><span class="bld">A</span> v. [[ἐγώ]]. ἡμεκτέω, v. [[περιημεκτέω]].</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1164.png Seite 1164]] <b class="b2">wir, äol.</b> u. ep. [[ἄμμες]], wie Hom., aber auch Pind. P. 4, 144; dor. ἁμές, Tim. Locr. 96 a u. Alcm. bei Apollon. de pron. p. 378; bei Ar. Lys. 1162 ἀμές geschrieben, aber 168 ἇμες; – gen. ἡμῶν, unser, ion. u. ep. ἡμέων, ep. auch ἡμείων, wie Od. 24, 169; dor. ἁμῶν, Ar. Lys. 168; Theocr. 2, 158; äol. ἀμμέων, Alcaeus bei Apollon. a. a. O.; – dat. ἡμῖν, uns, mit inklinirtem Ton, ἥμιν, u. nach Versbedürfniß ἧμιν, Il. 17, 415 Od. 8, 569; Soph. O. R. 39. 42 u. oft; Ar. Av. 386, wo von Bekk. ἡμίν, wie auch bei Soph. von Einigen geschrieben wird; Lys. 124 Plut. 286; dor. ἁμίν (v. l. [[ἄμμιν]]), Theocr. 7, 135, nach den Zeugnissen der Alten; so Aesch. Eum. 329; auch ἁμῖν, Theocr. 3, 106; äol. [[ἄμμιν]], Od. 12, 275 u. öfter, Pind. P. 4, 154, Aesch. Spt. 141, u. [[ἄμμι]], Od. 1, 384 Ap. Rh. 2, 241 Theocr. 1, 102; – acc. ἡμᾶς, uns, ion. u. ep. ἡμέας, mit inklinirtem Ton, ἧμας, Od. 16, 273; äol. [[ἄμμε]], was eigtl. dual. war, Il. 1, 59; Pind. Ol. 9, 114; Theocr. 8, 25 u. sonst.

|mltxt=(AM ἡμεῑς)<br />ονομ. πληθ. της προσ. αντων. εγώ.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι τ. της ονομ. (ιων.-αττ. [[ἡμεῖς]], δωρ. <i>ἁμές</i>, αιολ. [[ἄμμες]]) προήλθαν, όπως και στη λατ. (ονομ., αιτ. <i>nos</i>), από το θ. της αιτ. (ιων.-αττ. <i>ἡμέ</i>-, δωρ. <i>ἁμέ</i>-, αιολ. <i>ἄμμε</i>-) <span style="color: red;">+</span> κατάλ. τών ον. -<i>ες</i> (<i>ἡμέ</i>-<i>ες</i> > [[ἡμεῖς]]), ενώ σε άλλες ΙΕ γλώσσες οι τ. της ονομ. έχουν διαφορετικό θ. από εκείνους της αιτ. ([[πρβλ]]. γοτθ. ονομ. <i>weis</i> «εμείς», αιτ. <i>uns</i> «εμάς», αρχ. ινδ. ονομ. <i>vay</i>-<i>am</i> «εμείς», αιτ. <i>asman</i> «εμάς»). Η [[κλίση]] της αιτ. (αττ. <i>ἡμᾶς</i>, ιων. <i>ἡμέας</i>) ακολούθησε, αντιστρόφως, το [[παράδειγμα]] της ονομ. παίρνοντας την καταλ. τών ον. -<i>ας</i>. Οι αιτ. της δωρ. ᾱμέ και της αιολ. ἄμμε βρίσκονται πλησιέστερα στον αρχικό ελλ. τ. <i>ἄσμε</i> (<span style="color: red;"><</span> ΙΕ τ. .<i>nsme</i> «εμείς» <span style="color: red;"><</span> <i>n</i>-<i>sm</i>(<i>e</i>) <span style="color: red;"><</span> <i>ns</i>- και [[επίθημα]] -<i>sm</i>(<i>e</i>), [[πρβλ]]. και αβεστ. <i>ahma</i>, αρχ. ινδ. <i>asm</i><i>ā</i><i>n</i> «εμάς», λατ. <i>nos</i>, αρχ. ινδ. <i>nas</i>, το γοτθ. <i>uns</i> «εμάς». Η [[δασύτητα]] της ελλ. θεωρείται αναλογική [[προς]] το [[ὑμεῖς]] ή, κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], από το [[επίθημα]] <i>sme</i> > <i>hme</i> και [[μεταφορά]] της στο αρχικό [[φωνήεν]]. Οι τ. της δοτ. (ιων. -αττ. <i>ἡμῖν</i>, δωρ. <i>ἁμῑν</i>, αιολ. [[ἄμμιν]]) ανάγονται σε αρχικό ελλ. τ. <i>ἀσμι</i>(<i>ν</i>), η [[κλίση]] του οποίου θυμίζει έντονα εκείνην τών δοτ. ορισμένων δεικτικών και ερωτηματικών αντων. διαφόρων ΙΕ γλωσσών ([[πρβλ]]. αβεστ. <i>ahmi</i>, αρχ. ινδ. <i>asmin</i> «σ' αυτόν» και αβεστ. <i>kahmi</i>, αρχ. ινδ. <i>kasmin</i> «σε [[ποιόν]];»). Η ιων.-αττ. παρουσιάζει [[έκταση]] του καταληκτικού φωνήεντος -<i>ι</i>-, [[φαινόμενο]] που παρατηρείται [[σποραδικά]] και στη δωρική, όχι όμως σε άλλες ΙΕ γλώσσες. Ίσως οφείλεται σε [[αναλογία]] [[προς]] τις μακρές καταλήξεις τών [[ἡμεῖς]], <i>ἡμῶν</i>, <i>ἡμᾶς</i>. Τα νεοελλ. <i>εμείς</i>, <i>εμάς</i> παρουσιάζουν προθεματικό [[φωνήεν]] <i>ε</i>- [[κατά]] το <i>εγώ</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ημέτερος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ημεδαπός]]].

|etymtx=Grammatical information: pron. pers.<br />Meaning: [[we]], [[us]] (Il.).<br />Other forms: acc. [[ἡμᾶς]], Ion. [[ἡμέας]], Dor. [[ἁμές]], acc. [[ἁμέ]], Aeol. [[ἄμμες]], acc. [[ἄμμε]]<br />Derivatives: Possessive <b class="b3">ἡμέ-τερος</b>, Dor. <b class="b3">ἁμέ-τερος</b>, [[ἁμός]], Aeol. <b class="b3">ἀμμέ-τερος</b>, [[ἄμμος]] [[our]]. The acc. [[ἁμέ]], [[ἄμμε]] go back on <b class="b3">*ἀσμε</b> (s. below) and gave through adopting nominal inflection the nom. [[ἁμές]], [[ἄμμες]], then also [[ἡμεῖς]] (from <b class="b3">-έες</b>) with the new acc. [[ἡμέας]], and with irregular contraction [[ἡμᾶς]]. Then came the genetives [[ἡμῶν]], [[ἡμέων]], [[ἁμέων]], [[ἀμμέων]]. On the datives [[ἡμῖν]] etc. s. below.<br />Origin: IE [Indo-European] [35] <b class="b2">*ne\/os</b> [[we]]<br />Etymology: The archaic [[ἁμέ]], [[ἄμμε]] < <b class="b3">*ἀσμε</b> agree exactly with Av. [[ahma]] [[us]]; in Skt. <b class="b2">asmā́n</b> <b class="b2">id.</b> it got the nominal ending. Other forms like Skt. [[nas]] (enclitic), Lat. [[nōs]], Goth. [[uns]] < IE <b class="b2">*nōs</b> resp. <b class="b2">*n̥s</b> show for <b class="b3">*ἀσμε</b> = Av. [[ahma]] IE basis with added element <b class="b2">-sme</b>: <b class="b2">*n̥sme</b> < <b class="b2">*n̥s-sme</b>. The spiritus in <b class="b3">ἁμ-</b>, <b class="b3">ἡμ-</b> could be analogical after <b class="b3">ὑμ-</b>. - The dativ [[ἡμῖν]], Dor. [[ἁμιν]], Aeol. <b class="b3">ἄμμι(ν</b>) from <b class="b3">*ἀσμι(ν</b>) recalls the Indo-Iranian demonstratives and interrogatives Av. [[ahmi]], <b class="b2">ásmin</b> [[in eo]], Av. [[kahmi]], Skt. <b class="b2">kásmin</b> <b class="b2">in quo?</b>; cf Cret. <b class="b3">ὅτι-μι</b>, <b class="b3">μήδι-μι</b>. The long <b class="b3">-ῖν</b> is an innovation (after the longvowel endings in <b class="b3">ἡμ-ῶν</b>, <b class="b3">-εῖς</b> etc.?). - Greek like Latin and Celtic lost the specific nominative for [[we]], Goth. [[weis]], Hitt. <b class="b2">u̯ēš</b>, Skt. <b class="b2">vay-ám</b> etc. and used the acc. - Details Schwyzer 600ff.

|ftr='''ἡμεῖς''': {hēmeĩs}<br />'''Forms''': Akk. [[ἡμᾶς]], ion. [[ἡμέας]], dor. [[ἁμές]], Akk. [[ἁμέ]], äol. [[ἄμμες]], Akk. [[ἄμμε]]<br />'''Meaning''': [[wir]], [[uns]] (seit Il.).<br />'''Derivative''': Davon die Possessiva [[ἡμέτερος]], Dor. [[ἁμέτερος]], [[ἁμός]], äol. [[ἀμμέτερος]], [[ἄμμος]] [[unser]]. Die Akkusative [[ἁμέ]], [[ἄμμε]] gehen auf *ἀσμε zurück (s. unten) und ergaben durch Angleichung an die Nominalflexion die Nom. [[ἁμές]], [[ἄμμες]], dann auch [[ἡμεῖς]] (wohl aus -έες) mit dem neuen Akk. [[ἡμέας]], durch unregelmäßige Kontraktion (oder nach ἧμας π 372?) [[ἡμᾶς]]. Hinzu kamen die Genetive [[ἡμῶν]], [[ἡμέων]], ἁμέων, [[ἀμμέων]]. Zu den Dativen [[ἡμῖν]] usw. s. unten.<br />'''Etymology''' : Die altertümlichen [[ἁμέ]], [[ἄμμε]] aus *ἀσμε stimmen genau zu aw. ''ahma'' [[uns]]; in aind. ''asmā́n'' ib. wurde die nominale Endung hinzugefügt. Andere Formen wie aind. ''nas'' (enklitisch), lat. ''nōs'', got. ''uns'' aus idg. *''nō̆s'' bzw. *''n̥s'' erweisen für *ἀσμε = aw. ''ahma'' eine idg. Grundform mit einem angehängten Element -''sme'': *''n̥sme'' aus *''n̥s''-''sme''. Der Spiritus in ἁμ-, ἡμ- läßt sich analogisch aus ὑμ- erklären. — Der Dativ [[ἡμῖν]], dor. ἁμῐν, äol. [[ἄμμι]](ν) aus *ἀσμι(ν) erinnert stark an die indoiranischen Demonstrativa und Interrogativa aw. ''ahmi'', ''ásmin'' [[in eo]], aw. ''kahmi'', aind. ''kásmin'' ‘in quo?’; dazu noch kret. ὅτιμι, μήδιμι. Die Länge -ῖν ist jedenfalls eine Neuerung (nach den langvokalischen Ausgängen in [[ἡμῶν]], -εῖς usw.?). — Das Griechische hat wie das Latein und das Keltische den besonderen Nominativ für [[wir]], got. ''weis'', heth. ''u̯ēš'', aind. ''vay''-''ám'' usw. eingebüßt und durch den Akkusativ ersetzt. — Einzelheiten mit reicher Lit. und Diskussion bei Schwyzer 600ff.<br />'''Page''' 1,635