κεάζω: Difference between revisions

|Definition=Ep. fut.<br><span class="bld">A</span> κεάσσω Orph.''A.''849: aor. κέᾰσα, κέασσα, ἐκέασσα Hom. (v. infr.):—Pass., aor. κεάσθην Il.16.412, but part. κεᾰθείσης ''App.Anth.''3.167: pf. part. [[κεκεασμένος]] (v. infr.):—[[split]], [[cleave]] wood, κέασε ξύλα νηλέϊ χαλκῷ Od.14.418; κέασαν ξύλα 20.161; ξύλα… νέον κεκεασμένα χαλκῷ 18.309, cf. Hp.''Mul.''2.153, Call.''Fr.''289, etc.; of lightning, [[shiver]], νῆα… κεραυνῷ Ζεὺς ἔλσας ἐκέασσε Od.5.132; of a spear, κέασσε δ' ἄρ' ὀστέα λευκά Il.16.347; [<b class="b3">κεφαλὴ] ἄνδιχα πᾶσα κεάσθη</b> [[was cloven]] in twain, ib.412; κεκεασμένον εὐρέϊ κύκλῳ οὐρανόν Arat.474.<br><span class="bld">2</span> [[pound]], [[rub to pieces]], ἢ σφέλᾳ ἢ ὅλμῳ κεάσας Nic.''Th.'' 644. ([[κεάζω]] fr. κεᾰ- in κεᾰθείσης (v. supr.), <b class="b3">εὐ-κέα-τος, κέαρνον</b>, and perhaps [[κείων]], v. [[κείω]] (B); perhaps cf. Skt. śásati 'cut', Lat. [[castrare]].)  

{{bailly

|btext=[[fendre en éclats]].<br />'''Étymologie:''' [[κείω]]².

|elnltext=κεάζω ep. aor. ἐκέασσα, κέασσα en κέασα; aor. pass. (ἐ)κεάσθην; ptc. perf. med. κεκεασμένος, splijten, verbrijzelen.

{{elru

|elrutext='''κεάζω:''' [[κείω]] II] (aor. κέᾰσα и (ἐ)κέασσα; pass.: aor. κεάσθην, part. pf. κεκεασμένος)<br /><b class="num">1</b> [[колоть]], [[раскалывать]] (ξύλα χαλκῷ Hom.);<br /><b class="num">2</b> [[разрубать]], [[пробивать]] (ὀστέα Hom.);<br /><b class="num">3</b> [[разбивать]], [[разламывать]] ([[νῆα]] κεραυνῷ Hom.).

|mltxt=[[κεάζω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[σπάζω]], [[σχίζω]]<br /><b>2.</b> (για κεραυνό) [[συντρίβω]]<br /><b>3.</b> [[χτυπώ]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> πιθ. <span style="color: red;"><</span> θ. <i>κεα</i>- ([[πρβλ]]. αόρ. <i>κεά</i>-<i>σσαι</i>, <i>ευ</i>-<i>κέα</i>-<i>στος</i>, [[αλλά]] και [[κείω]]) <span style="color: red;"><</span> <i>κεσα</i>- <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>kes</i>- «[[κόβω]]» ([[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>śas</i>-a<i>ti</i>, <i>śasisyati</i> «[[κόβω]]», λατ. <i>castrare</i> «[[κλαδεύω]]»). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], συνδέεται με μυκηναϊκή μτχ. παρακμ. <i>kekemeno</i> «μοιρασμένος», [[οπότε]] και ανάγεται σε [[θέμα]] <i>kei</i>- «μοιράζει», όπως και τα <i>κείων</i>, [[κοινός]], [[κώμη]].

|lsmtext='''κεάζω:''' Επικ. αορ. αʹ <i>κεᾶσα</i>, <i>κέασσα</i>, [[ἐκέασσα]] — Παθ., Επικ. αορ. αʹ <i>κεάσθην</i>· μτχ. παρακ. <i>κεκεασμένος</i>· [[σχίζω]], [[χωρίζω]] [[ξύλο]], σε Ομήρ. Οδ.· λέγεται για κεραυνό, [[τσακίζω]], [[κομματιάζω]], [[θρυμματίζω]], στο ίδ.· λέγεται για [[δόρυ]], κέασσε δὲ ὀστέα [[λευκά]], σε Ομήρ. Ιλ.· (<i>κεφαλὴ</i>) [[ἄνδιχα]] κεάσθη, σχίσθηκε στα [[δύο]], στο ίδ.

{{ls

|lstext='''κεάζω''': Ἐπικ. μέλλ. κεάσσω, Ὀρφ. Ἀργ. 852: ἀόρ. κέᾰσα, κέασσα, ἐκέασσα, Ὁμ.- Παθ., ἀόρ. κεάσθην Ἰλ.: παθ. πρκμ. κεκεασμένος, ἴδε κατωτ. (Πρβλ. κείω, καιάδας, κέαρνον, Σανσκρ. khâ, khy-âmi (abscindo)· ἀλλὰ τὸ Λατ. sci-o, de-scisco, scindo, δεικνύει ὅτι ἡ πρώτη [[ῥίζα]] ἦτο SKE ἢ SKA, πιθαν. συγγενὲς τῷ [[σχίζω]], ὃ ἴδε). Σχίζω (ὁ Ἡσύχ. [[διασχίζω]], κτλ.), [[κόπτω]], κέασε ξύλα νηλέϊ χαλκῷ Ὀδ. Ξ. 418· κέασαν ξύλα Υ. 161· πρβλ. Ἱππ. 658. 14, κτλ.· ἐπὶ κεραυνοῦ, [[συντρίβω]], κατασυντρίβω, νῆα... κεραυνῷ [[Ζεύς|Ζεὺς]] ἔλσας ἐκέασε Ὀδ. Ε. 132, Η. 250· ἐπὶ δόρατος, κέασσε δὲ ὀστέα λευκὰ Ἰλ. ΙΙ. 347, [[ὅπερ]] ἐν Υ. 398, εἶπεν, αἰχμὴ ἱεμένη ῥῆξ’ [[ὀστέον]]·- κεφαλὴ [[ἄνδιχα]] πᾶσα κεάσθη, εἰς δύο ἐκόπη, ΙΙ. 412, Υ. 387· οὐρανὸς... κεκεασμένος εὐρέϊ κύκλῳ Ἄρατ. 475. 2) [[κοπανίζω]], [[κατατρίβω]], Νικ. Θηρ. 644.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[split]], [[pound]], [[rub to pieces]] (Il.).<br />Other forms: Aor. <b class="b3">κεάσ(σ)αι</b>, pass. [[κεασθῆναι]], perf. ptc. pass. [[κεκεασμένος]]<br />Compounds: also with <b class="b3">ἀμφι-</b>, <b class="b3">δια-</b>,<br />Derivatives: <b class="b3">εὑκέα-τος</b> [[easy to split]] (ε 60, Theoc. 25, 248), <b class="b3">κέαρνα σίδηρα τεκτονικά</b> [carpenters axe'] (after [[σκέπαρνον]]); uncertain [[Κεάδαο]] gen. (Β 847).<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [586] <b class="b2">*kes(h₂</b>?)- [[cut]]<br />Etymology: The disyll. aorist <b class="b3">κεά-σ(σ)αι</b> (with facultative analogical <b class="b3">-σσ-</b>) as in <b class="b3">ἐλά-σ(σ)αι</b>, <b class="b3">πετά-σ(σ)αι</b> etc.; the other forms are new, [[κεάζω]]. Another presentformation perhaps in [[κείων]] (ξ 425, verse end), if with Schulze Q. 434 for [[κεῶν]] from <b class="b3">*κεάων</b> (after Persson Studien 134 a. o. however from <b class="b3">*κεϜι̯ω</b> to NHG [[hauen]] etc.; not preferable). After Palmer Interpretation 186-8 also Myc. [[ke-ke-me-na]] ([[ko-to-na]]) here as [[divided]] (?; cf. also on [[κεῖμαι]]); but see Ruijgh Études $ 327f. - With <b class="b3">κεα-</b>, if < <b class="b3">*κεσα-</b>, agrees Skt. fut. <b class="b2">śasi-ṣyati</b> [[he will cut]]; this form however is doubtful, as Skt. <b class="b2">śas-(a)ti</b> [[cut]] has normally monosyll. <b class="b2">śas-</b>. From Gr. <b class="b3">κεσ-</b> with certain and Skt. <b class="b2">śas-</b> with possible IE. [[e]] (<b class="b2">*ḱes-</b>) differs Lat. [[castrō]], [[-āre]] [[cut]] through the unexplained a (reduced vowel?). On other, quite hypothetical nominal formations (best Russ. etc. <b class="b2">kosá</b> f. [[sickle]]; with [[k-]] for [[s-]] through dissimilation?) s. Pok. 586, W.-Hofmann s. [[castrō]], Vasmer Russ. et. Wb. s. <b class="b2">kosá</b>.

|mdlsjtxt=to [[split]], [[cleave]] [[wood]], Od.; of [[lightning]], to [[shiver]], [[shatter]], Od.; of a [[spear]], κέασσε δὲ ὀστέα [[λευκά]] Il.; [κεφαλὴ] [[ἄνδιχα]] κεάσθη was [[cloven]] in [[twain]], Il.