ὀρχέομαι: Difference between revisions

|Definition=impf. [[ὠρχούμην]]: Ep. 3pl. pres. [[ὀρχεῦνται]], impf. [[ὠρχεῦντο]] (v. infr.): fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ὀρχήσομαι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>1178</span>, etc.: aor. ὠρχησάμην <span class="bibl">Anacr. 69</span>, <span class="bibl">Hdt.6.129</span>; inf. ὀρχήσασθαι Hom. (v. infr.):—Pass., aor. ὠρχήθην <span class="bibl">Euph.87</span>:—[[dance]], ἠΐθεοι καὶ παρθένοι . . ὠρχεῦντ' <span class="bibl">Il.18.594</span>; Ἅλιον καὶ Λαοδάμαντα κέλευσε μουνὰξ ὀρχήσασθαι <span class="bibl">Od.8.371</span>, cf. <span class="bibl">14.465</span>; πόσσ' ἁπαλοῖσιν ὀρχεῦνται <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>4</span>; <b class="b3">ὀ. πρὸς ὅπλα</b>, of the Pyrrhic dance, Demetr.Sceps. ap. <span class="bibl">Ath.4.155b</span>; ἐν ῥυθμῷ <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.3.10</span>; <b class="b3">ὀρχεῖσθαι ταῖς χερσί</b> (cf. [[χειρονομέω]]) <span class="bibl">Antiph.113.1</span> : c. acc. loci, <b class="b3">δώσω τοι Τεγέην ποσσίκροτον ὀρχήσασθαι</b> [[to dance in]] or [[on]], Orac. ap. <span class="bibl">Hdt. 1.66</span>, cf. Euph.l.c. (Pass.): also c. acc. cogn., <b class="b3">Λακωνικὰ σχημάτια ὀρχεῖσθαι</b> [[dance]] Laconian steps, <span class="bibl">Id.6.129</span>; ὀ. τὸ Περσικόν <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.4.12</span>; ὀ. πρὸς τὸν αὐλὸν σχήματα <span class="bibl">Id.<span class="title">Smp.</span>7.5</span>; ὀ. τὸν ὅρμον Luc.<span class="title">Salt.</span>II sq., etc.:—Pass., τῶν ὕμνων οἳ μὲν ὠρχοῦντο οἳ δὲ οὐκ ὠρχοῦντο <span class="bibl">Ath.14.631d</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[represent by dancing]] or [[pantomime]], <b class="b3">ὀρχεῖσθαι τὴν τοῦ Κρόνου τεκνοφαγίαν, ὀ. τὸν Αἴαντα</b>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Salt.</span>80</span>, <span class="bibl">83</span>, cf. <span class="title">AP</span>9.248 (Boeth.), <span class="bibl">11.254</span> (Lucill.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> metaph., [[leap]], [[bound]], ὀρχεῖται δὲ καρδία φόβῳ <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>166</span>, cf. <span class="bibl">Anaxandr.59</span>; <b class="b3">Θεσσαλίη ὠρχήσατο</b> Thessaly [[shook]], [[trembled]], <span class="bibl">Call.<span class="title">Del.</span>139</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> Act. ὀρχέω, [[make to dance]] (v. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>407a</span>), is used by Ion Trag.<span class="bibl">50</span>, <b class="b3">ἐκ τῶν ἀέλπτων μᾶλλον ὤρχησεν φρένας</b> [[made]] my heart [[leap]] (so codd. Ath., [[ὤρχησαι]] Nauck); but [[ὀρκῆσι]] in <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>1179</span> is a barbarism for [[ὀρχῆται]].</span>

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0389.png Seite 389]] ([[ἔρχομαι]], nicht mit [[χορός]] zusammenhangend), dep. med., [[tanzen]], hüpfen, springen; Il. 18, 594 Od. 8, 371; [[οἶνος]] ὀρχήσασθαι ἀνῆκεν, 14, 465; ὀρχεῖται δὲ [[καρδία]] φόβῳ, Aesch. Ch. 165, es klopft vor Furcht; Ar. Nubb. 765 Pax 326 u. öfter; u. in Prosa, ὀρχήσατο Λακωνικὰ σχημάτια Her. 6, 129, vgl. Xen. Conv. 7, 5, wie auch sonst der Tanz im acc. hinzugefügt wird, τὸ Περσικόν, Cyr. 8, 4, 12; vgl. Ath. I c. 40; – Plat. Crat. 407 a sagt τὸ αὑτὸν μετεωρίζειν ὀρχεῖσθαι καλοῦμεν, u. vrbdt es mit ᾄδειν, Legg. VII, 803 e; οἷον ὀρχεῖσθον παίζοντε, Euthyd. 277 e; Xen. An. 5, 4, 34 u. Sp., wie Pol. 24, 6, 11. – Bei Sp. pantomimisch, durch den Tanz darstellen, ὠρχήσατο τὴν Ἀφροδίτης καὶ [[Ἄρεος]] μοιχείαν, Luc. de salt. 63; τὸν Αἴαντα, 83; τὴν τοῦ Κρόνου τεκνοφαγίαν, 80; Antiphan. bei Ath. IV, 134 b sagt auch οὐχ ὁρᾷς ὀρχούμενον ταῖς χερσὶ τὸν βάκηλον. – Uebh. = κινεῖσθαι καὶ ἐρεθίζεσθαι, Ath. I c. 37, der Beispiele aus Isocr. u. aus Ion sogar das act. anführt, ὤρχησεν φρένας, d. i. ἠρέθισε, ἐκίνησε, wo er auch von der Ableitung des Wortes spricht.

|elrutext='''ὀρχέομαι:''' (3 л. pl. impf. [[ὠρχεῦντο]])<br /><b class="num">1</b> [[плясать]], [[танцевать]] (ἐν ῥυθμῷ Xen.): ὀ. Λακωνικὰ σχημάτια Her. исполнять лаконские пляски; πρὸς τὸν αὐλὸν ὀ. Xen. танцевать под звуки флейт;<br /><b class="num">2</b> [[изображать пляской или пантомимой]] (τὴν Ἀφροδίτης καὶ [[Ἄρεος]] μοιχείαν Luc.);<br /><b class="num">3</b> [[трепетать]], [[стучать]], [[биться]] (ὀρχεῖται [[καρδία]] φόβῳ Aesch.).

|lsmtext='''ὀρχέομαι:''' ([[ὄρχος]]), παρατ. <i>ὠρχούμην</i>, μέλ. <i>ὀρχήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ὠρχησάμην</i>· αποθ.,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[χορεύω]] σε [[σειρά]], [[ομάδα]] χορευτών, και, γενικά, [[χορεύω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[δώσω]] [[τοι]] Τεγέην ὀρχήσασθαι, θα [[σου]] [[δώσω]] την [[Τεγέα]] για να χορεύεις σ' αυτή ή στη γης της, Χρησμός παρ' Ηροδ.· με σύστ. αντ., <i>Λακωνικὰ σχήματα ὀρχεῖσθαι</i>, [[χορεύω]] χορό με Λακωνικές φιγούρες, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> μτβ., αναπαριστώ με χορό παντομίμας, <i>ὀρχεῖσθαι τὸν Αἴαντα</i> (όπως στον Οράτιο, Cyclopa moveri), σε Λουκ.<br /><b class="num">II.</b> μεταφ., [[αναπηδώ]], ὀρχεῖται [[καρδία]] φόβῳ, σε Αισχύλ.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[to dance]], Akt. [[ὀρχέω]] [[to make dance]] (Il., Ion., trag.).<br />Other forms: Aor. [[ὀρχήσασθαι]] (Od.).<br />Compounds: Also w. prefix as <b class="b3">ὑπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>.<br />Derivatives: 1. the nom. actionis <b class="b3">ὀρχ-ηθμός</b> m. [[dance]] (Hom., h. Ap.), <b class="b3">-ησμός</b> m. <b class="b2">id.</b> (A.), <b class="b3">-ηστύς</b> f. <b class="b2">id.</b> (Hom., E. Kyk. 171; as [[κιθαριστύς]]); younger <b class="b3">-ησις</b> f. <b class="b2">id.</b> (posthom.; Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 127; semantic. in spite of Benveniste Noms d'ag. 86 not to be separated from <b class="b3">-ηστύς</b>), <b class="b3">-ημα</b> (<b class="b3">ὑπ-</b> ὀρχέομαι ) n. <b class="b2">id.</b> (Simon., S., Pl.); 2. the nom. agentis <b class="b3">-ηστήρ</b> (Il.), <b class="b3">-ηστής</b>, Dor. <b class="b3">-ηστάς</b> (Il., Thera, OldAtt.) m.'dancer' with f. <b class="b3">-ηστρίς</b> (com., Pl.), <b class="b3">-ήστρια</b>(Moer.); 3. the nom. loci <b class="b3">-ήστρα</b> f. [[dancing-room]], [[orchestra]] (Pl., Arist.); 4. the adj. <b class="b3">-ηστικός</b> <b class="b2">belonging to dance(r)s, fit for dancing</b> (Pl., Arist.). Deatils in Fraenkel Nom. ag. 1, 28f. (a.o. on the analog. <b class="b3">-σ-</b>), Benveniste Origines 201, Noms d'ag. 65 f. a. 86, Porzig Satzinhalte 183 a. 236.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Iterative-intensive formation, formally from primary [[ἔρχομαι]]; [[sub verbo|s.v.]] and Schwyzer 719 a. 702 (which DELG finds neither formally nor semantically convincing). Skt. <b class="b2">r̥ghāyáti</b> [[tremble]], [[scream]], [[rage]], of old compared (Bq [[sub verbo|s.v.]] w. lit., WP. 1, 147, Pok. 339, Mayrhofer s.v.) can at most be indirectly connected.

|mantxt=-οῦμαι (=[[χορεύω]], σκιρτῶ). Ἴσως ἀπό τό οὐσ. [[ὄρχος]] (=[[σειρά]] ἀπό κλήματα ἤ δέντρα). Μπορεῖ ἀκόμα νά συγγενεύει μέ τό [[ὄρνυμι]] (=[[σηκώνω]]) ἤ μέ τό [[ὀρούω]] (=[[σπεύδω]]).<br><b>Παράγωγα:</b> [[ὀρχηδόν]] (=κατ' ἄντρα), [[ὀρχηθμός]] (=[[χορός]]), [[ὄρχημα]], [[ὑπόρχημα]], [[ὄρχησις]] (=[[χορός]]), [[ὀρχησμός]], [[ὀρχηστήρ]], [[ὀρχήστρια]] (=[[χορεύτρια]]), [[ὀρχηστής]], [[ὀρχηστικός]], [[ὀρχήστρα]], [[ὀρχηστύς]] (-ύος) (=[[χορός]]), [[ὀρχηστομανέω]] (=εἶμαι [[μανιώδης]] [[χορευτής]]).