δεύτερος: Difference between revisions

δεύτερος (view source)

Revision as of 10:47, 5 August 2017

5,008 bytes added , 5 August 2017

6_4

Spiros

Bureaucrats, Interface administrators, Administrators

3,274,919

edits

@@ Line 12: / Line 12: @@
 {{pape
 |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0553.png Seite 553]] der <b class="b2">Zweite</b>; comparativ. zum superlstiv. [[δεύτατος]] »der Letzte«, also eigentlich »der Letztere«, d. h. der Letzte von Zweien; δευτερος und [[δεύτατος]] hängen mit δύο nicht unmittelbar zusammen, sondern sind zunächst von δεύεσθαι abzuleiten, [[δεύτερος]] der Nachstehende, der (hinter dem Ersten) Zurückbleibende. Lehrreich ist besonders die Redensart οὐδενὸς [[δεύτερος]], Herodot. 1, 23, und Hom. Iliad. 23, 248 [[ἔπειτα]] δὲ καὶ τὸν (nämlich τύμβον) Ἀχαιοὶ εὐρύν θ' ὑψηλόν τε τιθήμεναι, οἵ κεν [[ἐμεῖο]] δεύτεροι ἐν νήεσσι πολυκλήισι λίπησθε, Scholl. Aristonic.<b class="b2"> δεύτεροι</b>: ὕστεροι. καὶ »[[δεύτατος]] ἦλθεν (Iliad. 19, 51)« ἀντὶ τοῦ [[ἔσχατος]]; Scholl. Aristonic. Iliad. 19, 51 ἡ [[διπλῆ]], ὅτι [[δεύτατος]] ἀπὸ τοῦ δεύεσθαι ὁ [[ἔσχατος]]· τὸ δὲ δεύεσθαι ἐνδεῖν ἐστι. Nun hängt aber δεύεσθαι selbst mit δύο zusammen; es ist mit Guna von der den Begriff der Trennung ausdrückenden Wurzel δυ- oder δFι-gebildet; von dieser Wurzel kommt δύο, das die Sonderung in Zwei bezeichnende Zahlwort, und δεύεσθαί τινος, von Etwas getrennt sein, es entbehren. Vgl. δίς, διά und das Latein. dis-. Δεύτερος findet sich von Homer an überall, das neutrum auch adverolat, »zweitens«, »zum zweiten Male«; bei Homer öfters in den Formen [[δεύτερος]] und δεύτερον; andere Formen nur im 23. Buche der Ilias: δευτέρῳ vs. 265. 750, δεύτεροι vs. 248. 498, δεύτερα vs. 538. In der Odyssee nur δεύτερον, 8, 1619, 354. 18, 24. 19, 65. 22, 69. Homer setzt gerne αὖ, [[αὖτε]], [[αὖτις]] hinzu; er gebraucht das Wort vom <b class="b2">Raume</b>, von der <b class="b2">Zeit</b> und vom <b class="b2">Range</b>, welche Kategorien sich aber meistens nicht genau sondern lassen. Entschieden <b class="b2">räumlich</b> ist wohl zu fassen Iliad. 23, 498 [[τότε]] δὲ γνώσεσθε ἵππους, οἳ δεύτεροι οἵ τε πάροιθεν; entschieden von der <b class="b2">Zeit</b> Iliad. 5, 855 [[πρόσθεν]] [[Ἄρης]] ὠρέξατο – [[δεύτερος]] αὖθ' ὡρμᾶτο [[Διομήδης]]; entschieden vom <b class="b2">Range</b> Iliad. 23, 538 ἀλλ' ἄγε δή οἱ δῶμεν [[ἀέθλιον]], ὡς ἐπιεικές, δεύτερ'· ἀτὰρ τὰ [[πρῶτα]] φερέσθω Τυδέος [[υἱός]], τὰ δεύτερα = der zweite Kampfpreis. Vgl. Iliad. 7, 248 [[δεύτερος]] [[αὖτε]], Iliad. 3, 191 δεύτερον [[αὖτε]] – τὸ τρίτον [[αὖτε]], Odyss. 3, 161 δεύτερον [[αὖτις]], Iliad. 6, 184 πρῶτον μέν – δεύτερον αὖ – τὸ τρίτον αὖ, Iliad. 23, 265 τῷ πρώτῳ· ἀτὰρ αὖ τῷ δευτέρῳ – αὐτὰρ τῷ τριτάτῳ – τῷ δὲ τετάρτῳ – πέμπτῳ δέ. – Folgende: a) der Zeit nach: δευτέρῳ χρόνῳ Pind. Ol. 1, 43; μετ' ἐμὲ [[δεύτερος]], sogleich nach mir, Xen. Cyr. 2, 2, 4. – b) der Oldnung, dem Range nach: οὐδενὸς [[δεύτερος]], keinem nachstehend, Her. 1, 23; Pol. 32, 13, 16; καὶ [[ὕστερος]] Plat. Phil. 59 c; δεύτερα ἦν τῶν ὑποκειμένων προσδοκιῶν καὶ τῶν ἐλπίδων, war unter den Erwartungen, blieb hinter den Erwartungen zurück, Dem. 19, 24; ἰσχύϊ δὲ μάχης καὶ στρατοῦ πλήθει πολὺ δευτέρα ἦν μετὰ τὴν Σκυθῶν, an Heereszahl stand sie weit der Macht der Scythen nach, Thuc. 2, 97; Her. 1, 31; μετὰ Πᾶνα τὸ δεύτερον [[ἆθλον]] ἀποισῇ Theocr. 1, 3; vgl. ἐμοὶ μὲν μετὰ τὸ πλουτεῖν δεύτερον Alexis Ath. VI, 258 e. – So ἄγειν, ἡγεῖσθαι, ποιεῖν, τιθέναι τινὰ δεύτερόν τινος, Jemand einem Andern nachsetzen, Soph. O. C. 351; Luc. Lapith. 9 enc. Dem. 34; Plut. u. a. Sp.; ἐν δευτέρῳ καὶ γονεῖς καὶ παῖδας τῶν τῆς πατρίδος καλῶν τίθεσθαι, Plut. Fab. 24; ἐν δευτέρᾳ τάξει τινὸς ποιεῖσθαι Dsm. 13. – c) übh. der Andere neben Einem, [[δεύτερος]] [[αὐτός]], selbzweiter, d. i. allein mit dem Andern, Her. 4, 113 u. sonst; δευτέρῳ ἔτει τούτων, im zweiten Jahre darauf; δευτέρῃ ἡμέρῃ ἀπ' ἧς ὁ χειμὼν ἔγένετο, den Tag nach dem Sturme, 7, 192; Sp. = [[ἕτερος]], εἷς καὶ [[δεύτερος]], vgl. Schäfer D. Hal. C. V. p. 174. – Das neutr. δεύτερον, Her. u. Att. gew. τὸ δεύτερον, <b class="b2">zweitens, zumzweiten Male</b>, wiederum, oft noch mit αὖ, [[αὖτε]] u. ähnl. vbdn; δεύτερον [[πάλιν]], Plat. Polit. 260 d; δεύτερα, Herodot. 1, 46; τὰ δεύτερα, Thuc. 6, 78; ἐκ δευτέρου, zum zweitenmale, Aesop., N. T.; – τὰ δεύτερα, der zweite Preis, Rang, Her. 8, 104; Xen. Cyr. 4, 6, 11; τὰ δεύτερα φέρεσθαι, Luc. – Bei Medic. = Nachgeburt. – Adv. δευτέρως, Plat. Tim. 56 b u. öfter; Arist.
+}}
+{{ls
+|lstext='''δεύτερος''': -α, -ον, [[εἶναι]] πράγματι [[εἶδος]] συγκριτικοῦ τοῦ δύο, ὡς τὸ δεύτατος, [[εἶναι]] τὸ ὑπερθ. Buttm. Ausf. Gr. §41n· (ἴδε ἐν λ. δύο). Ι. ὡς πρὸς τὴν τάξιν, ἀλλὰ μετά τινος ἐννοίας χρόνου, παρ’ Ὁμ. ([[οὐδαμοῦ]] ἐν τῇ Ὀδ.) ἐπὶ τοῦ ἐρχομένου δευτέρου ἐν ἀγῶνι, Ἰλ. Ψ. 265· [[δεύτερος]] ἐλθεῖν Χ. 207· δ. αὖ… προΐει… [[ἔγχος]], [[μετὰ]] [[ταῦτα]], Υ. 273, κτλ.· οὔ μ’ ἔτι δεύτερον ὧδε ἵξετ’ [[ἄχος]], οὐδεμία μετ’ αὐτὴν [[θλῖψις]] ὁμοία πρὸς τὴν παροῦσαν, Ψ. 46· [[ἐνίοτε]] ὡς πραγματικὸν συγκριτικόν, ἐμεῖο δεύτεροι, [[μετὰ]] τὸν ἰδικόν μου καιρόν, αἰτ. 248· σοὶ δεύτερον ἔσται, θὰ δοθῇ εἰς σὲ ὡς δευτέρα [[ἐκλογή]]· δηλ. θὰ παραχωρηθῇ εἰς σέ, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 34· παρ’ Ἀττ. [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] τοῦ ἄρθρ., ὁ [[δεύτερος]] Σοφ. Ο. Κ. 1315, κτλ.· αἱ δεύτεραι φροντίδες, δεύτεραι σκέψεις, Εὐρ. Ἱππ. 436· παροιμ., τὸν δ. πλοῦν, [[δοκιμάζω]] τὸν δεύτερον παρουσιαζόμενον εἰς ἐμὲ τρόπον, Πλάτ. Φαίδ. 99D, κτλ.· ἑρμηνευόμενον ὑπὸ τοῦ Μενάνδ. Θρασ. 2, ὁ δ. [[πλοῦς]] ἐστι [[δήπου]] λεγόμενος, ἂν ἀποτύχῃ τις πρῶτον, ἐν κώπαισι [[πλεῖν]]. 2) μεθ’ Ὅμηρ. ἐπ’ [[αὐτοῦ]] τοῦ χρόνου, δευτέρῳ χρόνῳ, εἰς τὸν [[μετέπειτα]] χρόνον, Πίνδ. Ο. 1. 69· δευτέρῃ ἡμέρῃ, τῇ ἑπομένῃ ἡμέρᾳ, Ἡρόδ. 1. 82 (πρβλ. [[δευτεραῖος]])· δευτέρῳ ἔτεϊ τούτων, κατὰ τὸ [[μετὰ]] τοῦτο [[ἔτος]], [[αὐτόθι]] 6. 46· - οὕτω [[πολλάκις]] κατ’ οὐδέτερ. ὡς ἐπίρρ. δεύτερον αὖ, δεύτερον [[αὖτις]], δεύτερον, [[μετὰ]] [[ταῦτα]], [[πάλιν]], δευτέραν φοράν, ἀντίθετον τῷ πρῶτον, Ὅμ., Ἀττ.· παρὰ πεζοῖς [[ὡσαύτως]] δεύτερα, [[ὅπερ]] ὁ [[Ὅμηρος]] ἔχει [[ἅπαξ]], Ἰλ. Ψ. 538· [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] τοῦ ἄρθρ., τὸ δεύτερον Ἡρόδ. 1. 79, Αἰσχύλ. Ἀγ. 1082, κτλ.· τὰ δεύτερα Θουκ. 6. 78· μεταγεν., ἐκ δευτέρου, δευτέραν φοράν, Λατ. denuo, Εὐαγγ. κ. Μᾶρκ. ιδ΄, 71·- ὁμαλ. ἐπίρ. δευτέρως Πλάτ. Νόμ. 955Ε, κτλ. ΙΙ. ἐν σχέσει πρὸς τὴν τάξιν ἢ ἀξίαν καὶ σπουδαιότητα, [[ἄνευ]] οὐδεμιᾶς ἐννοίας χρόνου, [[δεύτερος]], [[ὕστερος]], δ. μετ’ ἐκεῖνον Ἡρόδ. 1. 31, πρβλ. Ξεν. Κύρ. 2. 2, 4, κτλ.· δ. [[πρός]] τι Σοφ. Ἀποσπ. 325· πολὺ δ. μετά τι, κατὰ πολὺ [[κατώτερος]], πολὺ [[ὀπίσω]], Θουκ. 2. 97· οὕτω μ. γεν. [[δεύτερος]] οὐδενός, [[κατώτερος]] οὐδενός, Ἡρόδ. 1. 23· δ. παιδὸς σῆς Εὐρ. Τρῳ. 614· δεύτερα τῶν προσδοκιῶν, κατωτέρω τῶν ἐλπίδων, Δημ. 348. 22· ἡγεῖσθαι δεύτερον, [[νομίζω]] τι δευτερεῦον, δευτέρου λόγου ἄξιον, Σοφ. Ο. Κ. 351· οὕτω, δ. ἄγειν, ποιεῖσθαι, τίθεσθαι Λουκ. Λαπ. 9, Πλούτ. 2. 162Ε, πρβλ. ὁ αὐτ. Φαβ. 24. 2) ὁ [[δεύτερος]] ἐκ δύο, δευτέρη αὐτή, αὐτὴ καὶ ἄλλη τις, Ἡρόδ. 4. 113· πρβλ. Α. Β. 89· ἑπτὰ δεύτεροι σοφοί, [[μετὰ]] τοὺς γνωστοὺς πρώτους [[ἑπτά]], Εὔφρ. Ἀδελφ. 1 12· εἷς καὶ [[δεύτερος]], unus et alter, μόνον παρὰ μεταγεν., Sch äf. Διον. Ἁλ. π. Συν. σ. 174· ἕν τι… ἢ δεύτερον Δίων Χρ. 2. 4· δ. καὶ [[τρίτος]], δύο-[[τρεῖς]], Πολύβ. 26. 10, 2. ΙΙΙ. ὡς οὐσιαστ., τὰ δεύτερα, = [[δευτερεῖα]], τὸ δεύτερον [[βραβεῖον]] ἢ ἡ δευτέρα [[θέσις]], τὰ δ. φέρεσθαι Ἰλ. Ψ. 538, Ἡρόδ. 8. 104, πρβλ. Valck. 9. 78. 2) τὸ [[ὕστερον]] (ἀκόλουθον) τῆς γέννας, Διοσκ. 1. 58.
 }}