κυλίνδω: Difference between revisions

|mltxt=[[κυλίνδω]] και κυλινδῶ, -έω (AM)<br /><b>1.</b> [[κινώ]] ή [[κυλώ]] [[κάτι]] («Βορέης αἰθρηγενέτης, μέγα κῡμα κυλίνδων», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[μεταφέρω]], [[φέρνω]] («κυλίνδετ' [[εἴσω]] τόνδε τὸν δυσδαίμονα», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> [[ανακινώ]] στη [[σκέψη]] μου («φθονερή δ' [[ἄλλος]] [[ἀνήρ]] βλέπων γνώμαν κενεάν σκότῳ κυλίνδει», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>4.</b> (και μτφ.) [[απομακρύνω]], [[μετακινώ]]<br /><b>5.</b> [[επιφέρω]] [[κάτι]] [[κακό]] («[[πῆμα]] θεὸς Δαναοῑσι κυλίνδει», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>6.</b> (μέσ. και παθ.) <i>κυλίνδομαι</i> και <i>κυλινδούμαι</i><br />α) περιστρέφομαι, περιδινούμαι, [[στριφογυρνώ]] (α. «Ἰξίονα... ἐν πτερόεντι τροχῷ [[παντᾷ]] κυλινδόμενον», <b>Πίνδ.</b><br />β. «[νεφέλαι] βροντῶσιν κυλινδόμεναι», <b>Αριστοφ.</b>)<br />β) ταλαντεύομαι, [[είμαι]] [[ασταθής]], κινούμαι [[ανάμεσα]] σε διαφορετικά ή αντίθετα πράγματα («τά τών πολλών πολλὰ [[νόμιμα]] καλοῡ τε πέρι καὶ τῶν ἄλλων [[μεταξύ]] που κυλινδεῑται τοῦ τε μή ὄντος και τοῦ ὄντος εἰλικρινῶς», <b>Πλάτ.</b>)<br />γ) [[πέφτω]] [[καταγής]], στο [[χώμα]]<br />δ) <b>(ειδ.)</b> κυλιέμαι στο [[έδαφος]] από [[στενοχώρια]], από [[θλίψη]] («αὐτὰρ [[ἐπεὶ]] κλαίων τε κυλινδόμενος τ' ἐκορέσθην», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />ε) (για τον χρόνο) [[παρέρχομαι]], [[φεύγω]] («αἰὼν δὲ κυλινδομέναις ἁμέραις ἄλλ' ἄλλοτ' ἐξάλλαξεν», <b>Πίνδ.</b>)<br />στ) περιπλανιέμαι, [[τριγυρνώ]] (α. «ἡ τοιαύτη [[ψυχή]]... περὶ τὰ μνήματά τε καὶ τοὺς τάφους κυλινδουμένη», <b>Πλάτ.</b><br />β. «παραλαβοῡσα αὐτῶν τήν ψυχήν ἡ [[φιλοσοφία]]... ἐν πάσῃ ἀμαθίᾳ κυλινδουμένην», <b>Πλάτ.</b>)<br />ζ) (για [[λόγια]]) μεταδίδομαι από [[στόμα]] σε [[στόμα]], διαδίδομαι, διαλαλούμαι («[[ὅταν]] δὲ [[ἅπαξ]] [[γραφή]], κυλινδεῑται μὲν πανταχοῡ πᾱς [[λόγος]] ὁμοίως παρὰ τοῖς ἐπαΐουσιν», <b>Πλάτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. <i>κυλ</i>-<i>ίνδω</i> πιθ. <span style="color: red;"><</span> συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας (<i>s</i>)<i>kel</i>- «[[στρέφω]], [[ακουμπώ]], [[κυρτός]]» και συνδέεται με το [[κυλλός]], ενώ το [[πρόσφυμα]] -<i>νδ</i>- [[είναι]] ανερμήνευτο ([[πρβλ]]. και <i>αλίνδω</i>). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. συνδέεται με το [[κύκλος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κυλίνδησις]], [[κύλινδρος]], [[κύλισις]], [[κύλισμα]], [[κυλιστήριον]], [[κυλιστός]], [[κυλίστρα]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κυλινδήθρα]], [[κυλιστικός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[κυλισμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αμφικυλίνδω</i>, [[ανακυλίνδω]], [[εγκυλίνδω]], [[εισκυλίνδω]], [[εκκυλίνδω]], [[κατακυλίνδω]], [[μετακυλίνδω]], [[συναποκυλίνδω]].