ἡλικία: Difference between revisions

|Definition=Ion. [[ἡλικίη]], Dor. [[ἁλικία]], ἡ, ([[ἧλιξ]])<br><span class="bld">A</span> [[time of life]], [[age]], ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ [[γῆρας]] Il.22.419; γηραιὸν μέρος ἁλικίας Pi.''P.''4.157; παρὰ τὸν ἁλικίας ἐοικότα χρόνον Id.''O.''4.29; τήνδ' ἡ. ἀστῶν, i.e. their old [[age]], A.''Pers.''914: acc. used adverbially, [[in age]], νέος ἡλικίην [[Herodotus|Hdt.]]3.134; ἐτέων ἐὼν ἡλικίην πέντε καὶ τριήκοντα Id.1.26, cf. X.''Cyn.''2.3: so in dat., ἡλικίᾳ ἔτι τότε ὢν νέος Th.5.43; προεληλυθότες ταῖς ἡ. X.''HG''6.1.4; also [[ὑπὸ τῆς ἡλικίας]] from our [[age]], Pl.''La.''180d; αἱ δι' ἡλικίαν ἄτοκοι Id.''Tht.''149c; οἱ ἐν τῇ αὐτῆ ἡ. Th.1.80; τὸ ἀχρεῖον τῆς ἡλικίας Id.2.44; [[ὅταν]].. τοῦ γεννᾶν ἐκβῶσι τὴν ἡ. [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 461b; [[πόρρω τῆς ἡλικίας]] = [[to an advanced age]], Id.''Grg.''484c; [[προήκων]] ἐς βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar. ''Nu.''514; προϊούσης τῆς ἡλικίας, [[Plato|Pl.]]''[[Phaedrus|Phdr.]]''279a; [[ὁ παρ' ἡλικίαν νοῦς]] = [[beyond one's age]], Men.''Mon.''690: in plural, [[ἐν ἁπάσαις ταῖς ἡ]]. [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 412e, cf. ''Lg.'' 625b, al.<br><span class="bld">2</span> [[prime of life]], [[manhood]], ἐν ἁλικίᾳ πρώτᾳ Pi.''N.''9.42; αὐτὴ ἡ ἡ. τῶν νέων κατέκρινε Antipho 4.4.2; ἡλικίαν [[ἔχειν]], εἰς ἡλικίαν [[ἐλθεῖν]], [[ἀφικέσθαι]], Pl.''Euthd.''306d, ''Tht.''142d, ''Men.''89b; ἡλικίην [[ἔχειν]] c. inf., to be of [[fit]] [[age]] for doing, [[Herodotus|Hdt.]]1.209, cf. Pl.''Tht.''146b; ἡλικίας μετέχειν Th.7.60; [[οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ]] = men of [[military]] [[age]], Id.8.75; ἐν ἡλικίᾳ στρατεύεσθαι D.4.7; ἐστρατευμένος ἁπάσας τὰς ἐν ἡλικίᾳ στρατείας Id.21.95; οἱ τῆς ἡ. ἐντὸς γεγονότες Lys.2.50; [[ἡ καθεστηκυῖα ἡλικία]] = [[maturity]], Th.2.36, cf. ''IG''12(7).239.21 (Amorgos); of [[women]], [[womanhood]], [[marriageable]] [[age]], Hp.''Prorrh.''2.30, D.59.22; αἱ ἐν ἡ. γυναῖκες [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 461b; τὴν ἡλικίαν τὴν ἑαντοῦ καταμεμψάμενος Is.7.14: in plural, οἱ ταῖς ἡ. οὐ καλῶς κεχρημένοι Aeschin.1.194.<br><span class="bld">3</span> [[youthful]] [[passion]], ἡλικίῃ καὶ θυμῷ ἐπιτρέπειν [[Herodotus|Hdt.]]3.36; εἴκειν Id.7.18.<br><span class="bld">4</span> [[maidenhood]], τὴν ἡ. οὐ καλῶς διαφυλάξασαν Aeschin.1.182.<br><span class="bld">II</span> as collective Noun, = [[οἱ ἥλικες]], those of the [[same]] [[age]], [[comrade]]s, ὃς ἡλικίην ἐκέκαστο ἔγχεϊ Il.16.808, cf. Pi.''P.''1.74; esp. [[those]] of [[military]] [[age]], τῆς ἡ. ἀπούσης ἐν ταῖς ναυσί Lys.2.49, cf. Th.3.67, 8.1, etc.; also, [[men of any age]], παίδων τε καὶ ἀνδρῶν καὶ πάσης ἡλικίας Pl.''Lg.''959e.<br><span class="bld">III</span> [[time]], [[ταῦτα ἡλικίην ἂν εἴη κατὰ Λάϊον]] about the [[time]] of Laius, [[Herodotus|Hdt.]]5.59, cf. 60, 71; ἡ. τετρακοσίοισι ἔτεσι.. πρεσβυτέρους Id.2.53.<br><span class="bld">IV</span> [[age]], [[generation]], ἐπὶ τῆς νῦν ἡ. Isoc.4.167; πρὸ τῆς ἡμετέρας ἡ. Din. 1.38; εἰς τὴν νῦν ζῶσαν ἡ. D.60.11; πολλαῖς ἔμπροσθεν ἡ. Plu.''Per.'' 27, cf. D.L.5.37.<br><span class="bld">V</span> of the body, [[stature]], as a sign of age, [[Herodotus|Hdt.]] 3.16, Pl.''Euthd.''271b, D.40.56; τῇ ἡ. μικρός ''Ev.Luc.''19.3 (but [[προσθεῖναι]] ἐπὶ τὴν ἡ. πῆχυν [[ἕνα]] [[add]] a [[cubit]] to one's [[age]] (cf. [[πήχυιος]]), ''Ev.Matt.''6.27); ἄνδρας ἡμισταδιαίους τὰς ἡ. Luc.''VH''1.40; [[height]] of a [[pillar]], Id.''Syr.D.''28.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1161.png Seite 1161]] ἡ, das [[Lebensalter]]; ἤν πως ἡλικίην αἰδέσσεται ἠδ' ἐλεήσῃ [[γῆρας]] Il. 22, 419, wo also das Greisenalter gemeint ist, wie ὑπὸ τῆς ἡλικίας Plat. Lach. 180 d; ληρεῖν ὑφ' ἡλικίας Luc. de laps. in salt. 1 (s. auch unten); ἁλικίας γηραιὸν [[μέρος]] Pind. P. 4, 157; aber auch ἐν ἁλικίᾳ πρώτᾳ, N. 9, 42; πολιαὶ θαμὰ καὶ παρὰ τὸν ἁλικίας ἐοικότα χρόνον Ol. 4, 29; ἐπεὶ δὲ ἔχοιεν τὴν ἡλικίαν, ἥνπερ σὺ νῦν ἔχεις [[ἤδη]] Xen. Cyr. 1, 6, 34; vgl. Her. ἐτέων ἐὼν ἡλικίην [[πέντε]] καὶ τριήκοντα, fünfunddreißig Jahre alt, 1, 26; allgemein, [[ταῦτα]] ἡλικίην ἂν εἴη κατὰ Λάϊον 5, 59, dies dürfte dem Alter nach zur Zeit des Laios geschehen sein; 5, 60; οἱ ἐν τῇ αὐτῇ ἡλικίᾳ, die in demselben Alter stehenden, Thuc. 1, 80; Folgde. Besondere Bestimmungen sind: ἡλικίαν ἔχων τὴν [[ἄρτι]] ἐκ παίδων, Xen. Hell. 5, 4, 25; τοὺς μὲν προεληλυθότας [[ἤδη]] ταῖς ἡλικίαις, τοὺς δ' [[οὔπω]] ἀκμάζοντας, 6, 1, 4; ἡλικίᾳ ἔτι [[παῖς]] ὤν, Thuc. 5, 43. Gew. das Alter männlicher Reise, das kräftigste Alter, wie ἥβη, vom 18. bis 50. Jahre, Her. 3, 36. 7, 18, οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ, Thuc. 8, 75; vgl. Dem. 1, 28; Plut. Them. 10; Plat. Phaedr. 255 a; ἐντὸς τῆς πρεπούσης ἡλικίας Tim. 18 d; [[πόῤῥω]] τῆς ἡλικίας, über das Jugendalter hinaus, Gorg. 484 c; [[οὔπω]] ἐν ἡλικίᾳ ἦν Charm. 154 a; [[εἴπερ]] εἰς ἡλικίαν ἔλθοι Theaet. 142 d; ἐν ἡλικίᾳ ὄντες μέσῃ τε καὶ καθεστηκυίᾳ, im gesetzten Alter, Ep. III, 316 c; vgl. Thuc. 2, 36. Von höherem Alter, προϊούσης τῆς ἡλικίας Plat. Phaedr. 279 a; προήκων εἰς βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar. Nubb. 513; – οἱ τῆς ἡλικίας ἐντὸς γεγονότες Lys. 2, 50; öfter bei den Rednern; allgemein, τὰ μικρὸν πρὸ τῆς ἡμετέρας ἡλικίας γεγενημένα Din. 1, 38; ἐπὶ τῆς νῦν ἡλικίας Isocr. 4, 167; [[ἕως]] εἰς τὴν νῦν ζῶσαν ἡλικίαν ὁ [[χρόνος]] προήγαγεν ἡμᾶς Dem. 60, 11, bis zu dem heutigen Menschengeschlecht, collectivisch wie die unten folgenden Beispiele; daher Menschenalter, πολλαῖς [[ἔμπροσθεν]] ἡλικίαις τοῦ πολέμου Plut. Pericl. 27; mit Bestimmungen, wie ἡλικίαν εἶχεν ἀνδρὶ συνοικεῖν Is. 2, 4, heirathsfähiges Alter, wofür Plut. Rom. 21 αἱ ἐν ἡλικίᾳ γυναῖκες sagt; Dem. 59, 22 νεωτέρα οὖσα διὰ τὸ [[μήπω]] τὴν ἡλικίαν αὐτῇ παρεῖναι; Aesch. 1, 182 τὴν θυγατέρα διεφθαρμένην καὶ τὴν ἡλικίαν οὐ [[καλῶς]] διαφυλάξασαν [[μέχρι]] γάμου, worauf §. 194 folgt ταῖς ἡλικίαις καὶ τοῖς ἑαυτῶν σώμασιν οὐ [[καλῶς]] κεχρημένοι. – Als Collectivum, die Menschen eines gewissen Alters, bes. die waffenfähige Mannschaft, ὃς ἡλικίην [[ἐκέκαστο]] Il. 16, 808; ἀστῶν Aesch. Pers. 878; Thuc. 3, 67; ἡλικίας οἵαν οὐχ ἑτέραν ἑώρων ὑπάρχουσαν 8, 1; [[πᾶσα]] [[ἡλικία]] Plat. Legg. XII, 959 e; Lys. 2, 49 u. Folgde, wie Plut. Fab. 14; dah. Zeitgenosse u. Zeitalter, s. oben. – Auch körperlich wird es von Größe, Wuchs gebraucht, wie man Dem. 40, 56 erkl.: ἧς τῇ μὲν φύσει [[πατήρ]] εἰμι, τὴν δ' ἡλικίαν αὐτῆς εἰ ἴδοιτε, οὐκ ἂν θυγατέρα μου, ἀλλ' ἀδελφὴν εἶναι αὐτὴν νομίσαιτε; eigtl. aber nur das Alter, so weit man es im Aeußern erkennen kann u. es nach dem Aeußern beurtheilt, vgl. Her. 3, 16. Aber Luc. V. Hist. 1, 40 sagt ἄνδρας μεγάλους ὅσον ἡμισταδιαίους τὰς ἡλικίας; vgl. Plut. Philop. 11; u. so im N. T. προσθεῖναι ἐπὶ τὴν ἡλικίαν πῆχυν ἕνα, Hatth. 6, 27; Hesych. erkl. [[μέγεθος]] σώμα τος, [[μέτρον]] τι. Sogar von Säulen, Luc. D. Syr. 28.

|mltxt=και ηλικιά και [[ελικιά]], η (AM [[ἡλικία]], Α ιων. τ. ήλικίη και δωρ. τ. [[ἁλικία]])<br /><b>1.</b> (για έμβια όντα) ο [[χρόνος]] που διανύεται από τη [[γέννηση]] ενός έμβιου όντος [[μέχρι]] τη [[στιγμή]] που γίνεται [[λόγος]] για την [[ηλικία]] του, υπολογισμένος σε έτη ή στις υποδιαιρέσεις του έτους («τὴν δὲ ἡλικίαν [[περί]] ἔτη [[εἴκοσι]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] [[περίοδος]] της ζωής του ανθρώπου, βρεφική ή νηπιακή, παιδική, εφηβική, νεανική, ανδρική, γεροντική [[ηλικία]]<br /><b>3.</b> (για το [[σώμα]]) το [[ανάστημα]], το [[μπόι]], η [[κορμοστασιά]] («οι δυό σου νώμοι πύργοι 'ναι κι η [[ελικιά]] σου [[κάστρο]]», Διγεν. Ακρ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (με προσδ. [[κατά]] γεν. δηλώνει ειδική [[εποχή]]) («[[ηλικία]] γάμου», «[[ηλικία]] στρατεύσεως»)<br /><b>2.</b> η στρατολογική [[κλάση]] («διατάχθηκε [[επιστράτευση]] [[πέντε]] ηλικιών»)<br /><b>3.</b> (και για τα άψυχα) η χρονική [[διάρκεια]], ο [[χρόνος]] [[κατά]] τον οποίο υπάρχει [[κάτι]] («η [[ηλικία]] της γης»)<br /><b>4.</b> <b>γεωλ.</b> [[μονάδα]] του γεωλογικού χρόνου που αντιπροσωπεύει το [[χρονικό]] [[διάστημα]], [[κατά]] το οποίο αποτέθηκε μια [[αλληλουχία]] πετρωμάτων<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «έχω την [[ηλικία]]» — δεν [[είμαι]] πια [[νέος]]<br />β) «[[κάμνω]] κάποιον της ηλικίας» — [[ανατρέφω]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> α) «[[ἔρχομαι]] ή [[μπαίνω]] ή εἶμαι ή [[γίνομαι]] εἰς νόμον ἤ [[μέτρον]] ἡλικίας» — [[ενηλικιώνομαι]]<br />β) «τρέφομαι σε [[ηλικία]]» — [[μεγαλώνω]]<br />γ) «[[τελεία]] [[ηλικία]]» — η ώριμη [[ηλικία]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για ανθρώπους) η [[περίοδος]] της [[ακμής]] του βίου, [[κατά]] την οποία συντελείται η σωματική και [[μάλιστα]] η πνευματική [[ανάπτυξη]]<br /><b>2.</b> [[κάθε]] [[γενεά]] («πολλαῑς [[ἔμπροσθεν]] ἡλικίαις», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτοί που έχουν την [[ίδια]] [[ηλικία]], οι συνομίληκοι<br /><b>4.</b> περασμένη [[εποχή]] ή περασμένη [[περίοδος]] του χρόνου, ο [[παλαιός]] [[καιρός]] («ταῦτα ἡλικίαν ἄν εἴη [[κατά]] Λάϊον» — [[κατά]] τους χρόνους, στον καιρό του Λαΐου, <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> νεανικό [[πάθος]], νεανική [[ορμή]] («μὴ [[πάντα]] ἡλικίῃ και θυμῷ ἐπίτραπτε», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>6.</b> για [[γυναίκα]]) [[αγνότητα]], [[παρθενία]]<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «ὁ παρ' ἡλικίαν νοῦς» — ο [[νους]] που έχει πρόωρα αναπτυχθεί<br />β) «οἱ ἐν τῇ αυτῇ ἡλικίᾳ» — οι συνομίληκοι<br />γ) «ἐς βαθὺ τῆς ἡλικίας» ή «[[πόρρω]] τῆς ἡλικίας» — σε προχωρημένα [[γεράματα]], σε γεροντική [[ηλικία]]<br />δ) «ἡλικίαν ἔχω» ή «ἡλικίας [[μετέχω]]» — βρίσκομαι στην κατάλληλη [[ηλικία]] για να [[κάνω]] [[κάτι]]<br />ε) «οἱ ἐν τῇ ἡλικίᾳ» — οι στρατεύσιμοι<br />στ) (για γυναίκες) «ἡ ἐν ἡλικίᾳ» — αυτή που [[είναι]] ώριμη για γάμο<br />ζ) «ἡ καθεστηκυῑα ἡλικίᾳ» — η [[μέση]], η ώριμη [[ηλικία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ηλικ</i>- (<span style="color: red;"><</span> [[ήλιξ]]) <span style="color: red;">+</span> -<i>ία</i>. Σχηματίζει υποχωρητικά το <i>αφ</i>-[[ήλιξ]] «απομακρυσμένος από τη [[μέση]] [[ηλικία]]», δηλ. «ηλικιωμένος» [[αλλά]] και «[[νέος]]» μερικές φορές. Άλλο παρ. το [[ηλικιώτης]] «[[συνομήλικος]]» που στον τ. της κρητ. διαλ. <i>Fαλικιώτας</i> διατηρεί το <i>F</i>].