άπτω: Difference between revisions

|mltxt=(νεοελλ. άφτω) [[ἅπτω]] (AM), [[άπτομαι]] (AM ἅπτομαι)<br />(-ω) [[ανάβω]] [[κάτι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ανάβω]], καίγομαι<br /><b>2.</b> [[ανάβω]], εξάπτομαι<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>φρ.</b> «χορὸν ἅψωμεν» — ας αρχίσουμε τον χορό<br /><b>2.</b> [[προσαρμόζω]] (νέα [[χορδή]] στη [[λύρα]])<br />(-ομαι) <b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> έχω κάποια [[σχέση]], [[πλησιάζω]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «μή μου άπτου»<br />(για πρόσωπα) ο [[υπερευαίσθητος]], [[μυγιάγγιχτος]]<br />β) <b>βοτ.</b> το [[φυτό]] [[μιμόζα]] η αισχυντηλή<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[εγγίζω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αγγίζω]], [[ψαύω]], [[ψηλαφώ]]<br /><b>2.</b> [[επιχειρώ]] [[κάτι]], καταπιάνομαι<br /><b>3.</b> [[πιάνω]], [[κρατώ]]<br /><b>4.</b> προσκολλιέμαι, [[αρπάζω]]<br /><b>5.</b> [[φθάνω]] στον σκοπό μου<br /><b>6.</b> (κ. μτφ.) επιτίθεμαι, [[προσβάλλω]]<br /><b>7.</b> [[αρχίζω]], [[θέτω]] σε [[ενέργεια]]<br /><b>8.</b> [[επενεργώ]], [[επιδρώ]]<br /><b>9.</b> [[αντιλαμβάνομαι]] με τις αισθήσεις μου, [[εννοώ]], [[καταλαβαίνω]]<br /><b>10.</b> [[έρχομαι]] σε [[επαφή]], σε [[επικοινωνία]] ή [[συνουσία]]<br /><b>11.</b> [[φθάνω]] [[κάτι]], [[καταλαμβάνω]], [[γίνομαι]] [[κάτοχος]]<br /><b>12.</b> [[χρησιμοποιώ]], [[επωφελούμαι]]<br /><b>13.</b> <b>(γεωμ.)</b> α) [[εφάπτομαι]], [[συναντώ]], [[αγγίζω]]<br />β) [[περνώ]] από ένα [[σημείο]], [[διέρχομαι]], βρίσκομαι.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ. Η [[προέλευση]] του τ. από αρχικό θέμ. <i>αφ</i>- (<b>[[πρβλ]].</b> αβεστ. <i>ā</i><i>f</i><i>ә</i><i>nte</i> «επιτυγχάνονται») [[είναι]] αβέβαιη. Η σημ. «[[ανάβω]], [[αναφλέγω]]» οδηγεί σε πιθ. [[συγγένεια]] της λ. [[άπτομαι]] με το</i> <b>(γερμ.)</b> <i>seng</i>- και το <b>(σλαβ.)</b> <i>senk</i> -, τα οποία μπορούν να αναχθούν σε αρχική ΙΕ ρ. <i>senk</i>^ω - «[[καίω]]», ενώ η [[έννοια]] «[[συνάπτω]], [[συνδέω]]» οδηγεί σε πιθ. [[σχέση]] με το <b>λατ.</b> <i>apio</i>, <i>apere</i> (μτχ. <i>aptus</i>). Από την αμοιβαία [[επίδραση]] των δύο αυτών ρημάτων προέκυψε ο τ. [[άπτω]], που διατηρεί την αρχική [[δασύτητα]] του τ. <i>senk</i>^ω -. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η [[δασύτητα]] του [[άπτω]] προήλθε από πιθ. [[επίδραση]] του ρ. <i>έπω</i> «[[φροντίζω]]» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>sapati</i> «φροντίζει, περιποιείται») στον τ. [[άπτω]] <span style="color: red;"><</span> <b>λατ.</b> <i>aptus</i> (<i>apere</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[απτός]], [[άπτρα]], <i>αφή</i>, [[άφθα]], [[αψίδα]] (-<i>ις</i>), <b>αρχ.</b> [[άμμα]], <i>απτώδιον</i>, [[άψις]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ανάπτω]], [[εξάπτω]], [[εφάπτομαι]] [[περιάπτω]], [[προσάπτω]], [[συνάπτω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αφάπτω]], [[ενάπτω]], [[καθάπτω]], [[προάπτω]], [[υφάπτω]]].