3,274,216
edits
τροπή: Difference between revisions
From LSJ
6
(42) |
(6) |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[αλλαγή]] κατεύθυνσης, [[γύρισμα]], [[καμπή]]<br /><b>2.</b> [[μεταβολή]], [[μετατροπή]], [[τροποποίηση]]<br /><b>3.</b> [[ηλιοστάσιο]]<br /><b>4.</b> [[μεταστροφή]], [[αλλαγή]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>γραμμ.</b> [[μεταβολή]] ενός φθόγγου σε άλλον («[[τροπή]] του <i>α</i> σε <i>η</i>»)<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> [[μετατροπή]] μιας μετρικής μονάδας σε [[άλλην]] («[[τροπή]] δεκαδικού σε [[κλάσμα]]»)<br /><b>3.</b> [[ανταλλαγή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αλλοίωση]] της ποιότητας ή της ουσίας («αἱ τοῡ αίματος τροπαὶ καὶ αλλοιώσεις», Τίμ.)<br /><b>2.</b> (σχετικά με εχθρό) [[απόκρουση]], [[κατατρόπωση]], [[κατανίκηση]] («βοηθήσας καὶ τροπὴν ποιήσας τών πολεμίων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> (στη φιλοσ. του Δημοκρ.) [[θέση]]<br /><b>4.</b> [[είδος]] νομίσματος<br /><b>5.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ [[τροπαί]]<br />α) το χειμερινό [[ηλιοστάσιο]] («ἐν τῷ αὐτῷ χειμῶνι... ἑπτὰ καὶ [[εἴκοσι]] [[νῆες]] ἄρασαι ἔπλεον... περὶ ἡλίου τροπάς», <b>Θουκ.</b>)<br />β) (για άλλα ουράνια σώματα) [[αλλαγή]] θέσης στον [[ουράνιο]] θόλο (α. «[[περί]] Πλειάδος δύσιν καὶ τροπάς», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «ἄστρων ἐπιτολάς, δύσεις, τροπάς», Άλεξ.)<br />γ) οι μεταβαλλόμενοι άνεμοι, τροπαῑαι<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «τροπαὶ περὶ τὸν ἀέρα» — [[μεταβολή]] της ατμοσφαιρικής κατάστασης<br />β) (στον Όμ.) «τροπαὶ ἠελίοιο»<br />([[κατά]] τον Θεοτ.) η [[δύση]]<br />γ) «τροπαὶ λέξεως»<br /><b>(ρητ.)</b> η [[μεταβολή]] της υφής του λόγου με τη [[χρησιμοποίηση]] λεκτικών τρόπων και σχημάτων.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>τροπ</i>- της ρίζας του ρ. [[τρέπω]] (<b>βλ. λ.</b> [[τρέπω]])]. | |mltxt=η, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[αλλαγή]] κατεύθυνσης, [[γύρισμα]], [[καμπή]]<br /><b>2.</b> [[μεταβολή]], [[μετατροπή]], [[τροποποίηση]]<br /><b>3.</b> [[ηλιοστάσιο]]<br /><b>4.</b> [[μεταστροφή]], [[αλλαγή]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>γραμμ.</b> [[μεταβολή]] ενός φθόγγου σε άλλον («[[τροπή]] του <i>α</i> σε <i>η</i>»)<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> [[μετατροπή]] μιας μετρικής μονάδας σε [[άλλην]] («[[τροπή]] δεκαδικού σε [[κλάσμα]]»)<br /><b>3.</b> [[ανταλλαγή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αλλοίωση]] της ποιότητας ή της ουσίας («αἱ τοῡ αίματος τροπαὶ καὶ αλλοιώσεις», Τίμ.)<br /><b>2.</b> (σχετικά με εχθρό) [[απόκρουση]], [[κατατρόπωση]], [[κατανίκηση]] («βοηθήσας καὶ τροπὴν ποιήσας τών πολεμίων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> (στη φιλοσ. του Δημοκρ.) [[θέση]]<br /><b>4.</b> [[είδος]] νομίσματος<br /><b>5.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ [[τροπαί]]<br />α) το χειμερινό [[ηλιοστάσιο]] («ἐν τῷ αὐτῷ χειμῶνι... ἑπτὰ καὶ [[εἴκοσι]] [[νῆες]] ἄρασαι ἔπλεον... περὶ ἡλίου τροπάς», <b>Θουκ.</b>)<br />β) (για άλλα ουράνια σώματα) [[αλλαγή]] θέσης στον [[ουράνιο]] θόλο (α. «[[περί]] Πλειάδος δύσιν καὶ τροπάς», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «ἄστρων ἐπιτολάς, δύσεις, τροπάς», Άλεξ.)<br />γ) οι μεταβαλλόμενοι άνεμοι, τροπαῑαι<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «τροπαὶ περὶ τὸν ἀέρα» — [[μεταβολή]] της ατμοσφαιρικής κατάστασης<br />β) (στον Όμ.) «τροπαὶ ἠελίοιο»<br />([[κατά]] τον Θεοτ.) η [[δύση]]<br />γ) «τροπαὶ λέξεως»<br /><b>(ρητ.)</b> η [[μεταβολή]] της υφής του λόγου με τη [[χρησιμοποίηση]] λεκτικών τρόπων και σχημάτων.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] <i>τροπ</i>- της ρίζας του ρ. [[τρέπω]] (<b>βλ. λ.</b> [[τρέπω]])]. | ||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''τροπή:''' ἡ ([[τρέπω]]), [[γύρισμα]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> <i>τροπαὶ ἠελίοιο</i>, τα ηλιοστάσια, δηλ. τα χρονικά διαστήματα στα μέσα του καλοκαιριού και του χειμώνα, Λατ. [[solstitium]] και [[bruma]], όταν ο [[ήλιος]] φαίνεται να στρέφεται και να τέμνει την εκλειπτική [[τροχιά]]. Στον Ομηρ. οι <i>[[τροπαί]] ἠελίοιο</i>, δηλώνουν κάποιο [[σημείο]] στον ουρανό, πιθ. προς τα δυτικά, σε Ομήρ. Οδ.· <i>τροπαὶ θεριναί</i> και <i>χειμεριναί</i>, σε Ηρόδ., Αττ.· όταν η [[λέξη]] <i>τροπαὶ</i> χρησιμοποιείται [[μόνη]] της, αναφέρεται [[κυρίως]] στο χειμερινό [[ηλιοστάσιο]], <i>περὶ ἡλίου τροπάς</i> (ενν. <i>χειμερινούς</i>), σε Θουκ.<br /><b class="num">2.</b> [[αλλαγή]], [[μετατροπή]] = [[μεταβολή]], σε Αισχίν., Πλούτ.<br /><b class="num">3.</b> <i>τροπαὶ λέξεως</i>, [[μεταβολή]] λόγου για σχήματα ή τρόπους (<i>τρόποι</i>), σε Λουκ.<br /><b class="num">II.</b> τρέψιμο σε [[φυγή]], [[ήττα]] εχθρού, <i>τροπήν</i> (ή <i>τροπάς</i>) <i>τινος ποιεῖν</i> ή <i>ποιεῖσθαι</i>, [[τρέπω]] κάποιον σε [[φυγή]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.· <i>τροπὴ γίγνεται</i>, σε Ηρόδ.· ἐν τροπῇ [[δορός]], κατά την [[ήττα]] την οποία επιφέρει το [[δόρυ]], σε Σοφ. | |||
}} | }} | ||
