μισθός: Difference between revisions

|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[hire]], <b class="b3">μισθῷ ἔπι ῥητῷ</b> for [[fixed]] [[wage]]s, Il.21.445; <b class="b3">μισθοῖο τέλος</b> the [[end]] [[of our hired service]], ib.450; μισθὸς… εἰρημένος ἄρκιος ἔστω Hes.''Op.''370; θητεύειν ἐπὶ μισθῷ παρά τινι [[Herodotus|Hdt.]]8.137, cf. 5.65; πείθειν ἐπὶ μισθόν Id.8.4; μισθοῦ ἕνεκα ὑπηρετεῖν X.''An.''2.5.14: gen. [[μισθοῦ]] [[for hire]], S.''Tr.''560, Th.4.124, 7.25, D.19.94; μ. στρατεύεσθαι Plb.3.109.6; <b class="b3">μισθὸν δοῦναι, μισθὸν διδόναι, μισθὸν πορίζειν</b>, [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''609, ''HF''19, [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]'' 1019; <b class="b3">ὡς ἐς ἑξήκοντα ναῦς μηνὸς μισθόν</b> as a [[month]]'s [[pay]], Th.6.8; μισθοὺς μεγάλους ἔφερον Thgn.434, cf. [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''66; μισθὸν λαβεῖν [[Herodotus|Hdt.]] 8.117, E.''IT''593, Th.8.83; δέχεσθαι X.''Ap.''16; φέρεσθαι Id.''Oec.''1.4; <b class="b3">μισθὸν πράττεσθαι</b> [[exact]] it, Pi.''O.''10(11).29, [[Plato|Pl.]]''[[Protagoras|Prt.]]'' 325b; μισθὸν αἰτεῖν Id.''R.''345e; [[hire]], <b class="b3">μισθὸς ὄνων, μισθὸς πλοίου</b>, ''PAmh.''2.126.11,37.<br><span class="bld">b</span> esp. at Athens, [[pay]], [[allowance]] for public service, <b class="b3">μ. δικαστικός</b> Sch.Ar.''V.'' 299; μισθὸς [[ἐκκλησιαστικός]] Luc.''Dem.Enc.''25; <b class="b3">ὁ τῆς πρυτανείας μισθός</b> [[pay]] received during the [[prytany]], Aeschin.1.123.<br><span class="bld">2</span> physician's [[fee]], μισθὸν ἄρνυσθαι Arist.''Pol.''1287a36.<br><span class="bld">II</span> generally, [[recompense]], [[reward]], Il.10.304, etc.; ἀρετῆς μισθός [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 363d, cf. ''Ev.Matt.''5.12, etc.<br><span class="bld">2</span> in bad sense, [[requital]], [[Aeschylus|A.]]''[[Agamemnon|Ag.]]''1261, [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''221; μ. ἀνδρὶ δυσσεβεῖ E. ''Hipp.''1050. (Cf. Avest. mīˇžda-, Goth. mizdō, OSlav. mǐzda '[[pay]]', OE. meord, méd 'meed'.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0190.png Seite 190]] ὁ, [[Lohn]], [[Sold]]; μισθὸς [[ῥητός]], verabredeter Lohn, Il. 21, 445; εἰρημένος, Hes. O. 372; μισθὸς ἄλλοις [[ἄλλος]] ἐφ' ἕργμασιν [[γλυκύς]], Pind. I. 1, 47; [[ἀρέομαι]] Ἀθαναίων [[χάριν]] μισθόν, P. 1, 77; κ[[ἀμοῦ]] μισθὸν ἐνθήσειν κότῳ ἐπεύχεται, euphemism für Strafe, Aesch. Ag. 1234; παρηγμένους μισθοῖσιν εἰργάσθαι τάδε, Soph. Ant. 294; Trach. 557; κακῆς γυναικὸς μισθὸν ἀποτῖσαι, Eur. I. A. 1169; ἄξιον μισθὸν φέρεσθαι, Rhes. 162; φέρειν, Bacch. 257, Sold erhalten, wie Ar. Ach. 66. 137; μισθὸν πορίζειν, Eqq. 1014; ἐθήτευον ἐπὶ μισθῷ, sie dienten um Lohn, Her. 8, 137; Thuc. 8, 29 u. öfter; ἀξίως τοῦ μισθοῦ ὃν πράττομαι, den ich fordere, Plat. Prot. 328 b; [[ἀργύριον]] τελῶν ἐκείνῳ μισθὸν ὑπὲρ [[σεαυτοῦ]], ibd. 311 b; ἄρνυσθαι, 349 a; αἰτεῖν, Rep. I, 345 e; λαμβάνειν τινός, VIII, 568 c, wie Xen. An. 5, 6, 31; bes. von Soldaten, Söldnern; μισθοῦ, für Sold, οἳ ἔτυχον τῷ Περδίκκᾳ μισθοῦ μέλλοντες ἥξειν, Thuc. 4, 124; so τοὺς μισθοῦ τι πράττοντας, Dem. 18, 51, [[τίς]] μισθοῦ λέγει, 10, 75; vgl. Din. 1, 111; μισθοῦ στρατεύεσθαι, Pol. 3, 109, 6, der auch vrbdt τὸν μισθὸν ἐπιτιθέναι τινί, 5, 15, 8. – Auch im allgemeinen Sinne, Belohnung, Bestrafung, wie Plat. τῷ δικαίῳ παρὰ θεῶν ἆθλά τε καὶ μισθοὶ καὶ δῶρα γίγνεται, Rep. X, 614 a u. [[ἄνευ]] μισθοῦ ζημιώδους, Legg. I, 650 a, u. öfter bei Sp., wie Plut. u. Luc.

|elrutext='''μισθός:''' ὁ<br /><b class="num">1</b> [[заработная плата]], [[жалованье]], [[мзда]] (μισθὸν [[διδόναι]] Eur., τελεῖν или πορίζειν Arph.; μισθὸν λαμβάνειν Her., Eur., φέρεσθαι Xen. и φέρειν Arph. или δέχεσθαι Xen.; μισθὸν πράττεσθαι или αἰτεῖν Plat.): μισθῷ ἐπὶ ῥητῷ Hom. за условленную плату; μ. εἰρημένος Hes. плата по договору; θητεύειν ἐπὶ μισθῷ [[παρά]] τινι Her. служить у кого-л. за плату; μισθοῦ τὰ [[ἐπιτήδεια]] ἐργάζεσθαι Xen. работой (по найму) добывать средства к жизни; μισθοῦ στρατεύεσθαι Polyb. служить в войске наемником;<br /><b class="num">2</b> [[вознаграждение]], [[награда]] (τῷ δικαίῳ, τῆς ἀρετῆς Plat.);<br /><b class="num">3</b> [[возмездие]], [[кара]] (ἀνδρὶ δυσσεβεῖ Eur.; ἀδικίας NT).

|sltr=[[μισθός]] (-ός, -οῖο, -ῷ, -όν.) [[fee]], [[reward]] ὡς Αὐγέαν λάτριον ἀέκονθ' ἑκὼν μισθὸν ὑπέρβιον πράσσοιτο (O. 10.29) [[ἀρέομαι]] πὰρ μὲν Σαλαμῖνος Ἀθαναίων [[χάριν]] μισθόν (P. 1.77) ἔτραπεν καὶ κεῖνον ἀγάνορι μισθῷ χρυσὸς ἐν χερσὶν φανεὶς (P. 3.55) εἰ μισθοῖο συνέθευ παρέχειν φωνὰν ὑπάργυρον (Christ: μισθῷ codd.) (P. 11.41) [[ποτίφορος]] δ' ἀγαθοῖσι μισθὸς [[οὗτος]] (N. 7.63) μισθὸς γὰρ ἄλλοις [[ἄλλος]] ἐπ' ἔργμασιν ἀνθρώποις [[γλυκύς]] (I. 1.47)

|txtha=μισθοῦ, ὁ (from Homer down), the Sept. for שָׂכָר, [[also]] for מַשְׂכֹּרֶת, etc.;<br /><b class="num">1.</b> dues paid for [[work]]; wages, [[hire]]: [[κατά]] [[ὀφείλημα]]); in a Proverbs, [[ἐκχέω]], at the [[end]]); [[μισθός]] ἀδικίας, wages obtained by [[iniquity]], Winer's Grammar, § 30,1a.).<br /><b class="num">2.</b> [[reward]]: used — of the [[fruit]] [[naturally]] resulting from [[toils]] and endeavors, [[divine]] [[recompense]]:<br /><b class="num">a.</b> in [[both]] senses, rewards and punishments: Herzog xx, pp. 4-14)): ἔχειν μισθόν, to [[have]] a [[reward]], is used of those for whom a [[reward]] is [[reserved]] by God, whom a [[divine]] [[reward]] awaits, [[παρά]] τῷ πατρί [[ὑμῶν]] τῷ ἐν τοῖς οὐρανοῖς added, [[μισθός]] ἀδικίας, τῆς δυσσεβείας, 2 Maccabees 8:33.

|mltxt=και [[μιστός]], ο (ΑΜ [[μισθός]], Μ και [[μιστός]])<br />η [[αντιπαροχή]], [[κατά]] κανόνα χρηματική, η οποία καταβάλλεται στον εργαζόμενο για ορισμένη [[εργασία]] από το [[πρόσωπο]] ή τον οργανισμό που ωφελείται από αυτήν, καθορισμένη [[αμοιβή]] εργασίας, αποδοχές, απολαβές (α. «[[μηνιαίος]] [[μισθός]]» β. «ὅτ' ἀγήνορι Λαομέδοντι πάρ' Διὸς ἐλθόντες θητεύσαμεν εἰς ἐνιαυτὸν μισθῷ ἔπι ῥητῷ», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>(οικον.)</b> η καταβαλλόμενη [[τιμή]] για την [[αγορά]] τών υπηρεσιών του παραγωγικού συντελεστή<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «[[κάνω]] [[μισθό]]» — [[εισπράττω]] την [[αμοιβή]] μου<br />β) «[[άξιος]] ο [[μισθός]] σου»<br /><b>εκκλ.</b> i) [[μακάρι]] να [[είναι]] αντάξια [[προς]] την αγαθή σου [[πράξη]] η [[ανταμοιβή]] σου από τον θεό<br />ii) (ειρωνικά) λέγεται σε ανθρώπους που προσέφεραν ασήμαντες εκδουλεύσεις ή και έβλαψαν άλλους<br />γ) «[[μισθός]] [[κοινωνικός]]» — οι δαπάνες του δημοσίου για κοινωνική [[πρόνοια]], κοινωνική [[ασφάλιση]], [[υγεία]] και [[παιδεία]], που αποτελούν έμμεσες παροχές [[προς]] τους εργαζομένους και βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο<br />δ) «[[διολίσθηση]] μισθών»<br /><b>(οικον.)</b> η [[μετατόπιση]] [[προς]] τα άνω του επιπέδου τών μισθών ή ημερομισθίων, το οποίο έχει καθοριστεί [[μετά]] από διαπραγματεύσεις τών ενδιαφερόμενων [[μερών]]<br />ε) «[[θεωρία]] μισθών»<br /><b>(οικον.)</b> το [[τμήμα]] της οικονομικής θεωρίας που επιχειρεί να εξηγήσει τον προσδιορισμό της αμοιβής της εργασίας<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> θεϊκή [[ανταμοιβή]] στη μέλλουσα ζωή για ενάρετες πράξεις<br /><b>2.</b> [[αγαθοεργία]], [[ευεργεσία]], [[ελεημοσύνη]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />[[αμοιβή]], [[πληρωμή]] στρατιωτών ή ναυτών<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αμοιβή]] που παρέχονταν για [[δημόσια]] [[υπηρεσία]] («πρυτανείας [[μισθός]]» — [[αμοιβή]] την οποία έπαιρναν οι πρυτάνεις [[κατά]] τη [[διάρκεια]] της θητείας τους, δηλ. για [[πέντε]] εβδομάδες<br /><b>2.</b> [[αμοιβή]] γιατρού<br /><b>3.</b> έμμισθη [[υπηρεσία]]<br /><b>4.</b> [[μίσθωμα]], [[εκμίσθωση]]<br /><b>5.</b> [[ενοίκιο]]<br /><b>6.</b> (γενικά) [[ανταμοιβή]], [[ανταπόδοση]] («ὅτι ὁ [[μισθός]] ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς», ΚΔ)<br /><b>7.</b> [[ποινή]], [[τιμωρία]], [[ανταπόδοση]] κακού («μισθὸς γὰρ [[οὗτος]] ἐστιν ἀνδρὶ δυσσεβεῖ», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «μισθὸς ἀδικίας» — παράνομο [[κέρδος]]<br />β) «μισθὸν πράττομαι» ή «μισθὸν φέρομαι» ή «μισθὸν αἰτῶ» — [[λαμβάνω]] [[αμοιβή]]<br />γ) «μισθοῦ [[ἕνεκα]]» ή [[απλώς]] «μισθοῦ» (ως γεν. της αιτίας) [[χάριν]] αμοιβής, [[χάριν]] μισθού.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>mizdho</i>- «[[μισθός]], [[αμοιβή]]» και συνδέεται με λ. της Ινδοϊρανικής ([[πρβλ]]. αρχ. ινδ. <i>m</i><i>ī</i><i>dha</i>- «[[βραβείο]] ενός αγώνα», αβεστ. <i>mižda</i> «[[βραβείο]], [[ανταμοιβή]]»), της Γερμανικής ([[πρβλ]]. γοτθ. <i>mizdo</i> «[[μισθός]]», αρχ. άνω γερμ. <i>m</i><i>ē</i><i>ta</i>, γερμ. <i>Μiete</i> «[[ενοίκιο]]») και της Σλαβικής ([[πρβλ]]. αρχ. σλαβ. <i>mĭzda</i> «[[ανταμοιβή]], [[μισθός]]»). Η αρχική σημ. της λ. [[είναι]] «έπαθλο για ένα λαμπρό [[κατόρθωμα]]», [[πρβλ]]. [[μισθαρνώ]]. Η λ. με τη σημ. «[[μισθός]]», [[ιδίως]] για στρατιώτες έχει αντικατασταθεί, από τους ελληνιστικούς χρόνους, από τη λ. <i>οψώνιον</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[μισθάριον]], [[μίσθιος]], [[μισθώνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[μίσθαρνος]], [[μισθαρνώ]], [[μισθοδότης]], [[μισθοφόρος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μισθαποληψία]], [[μισθαποχή]], [[μισθαρχίδης]], [[μισθόδουλος]], [[μισθόδωρος]], [[μισθοκαρπία]], <i>μισθολόγια</i>, [[μισθομολογία]], [[μισθοπιπράσκω]], [[μισθουργός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μισθαποδότης]], [[μισθοποιούμαι]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μισθαγώγημαν]], [[μισθαγωγός]], [[μισθάργος]], [[μισθοκομίζομαι]], [[μισθοπάροχος]], [[μισθοπορία]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μισθολόγιο]]. (Β συνθετικό) [[αδρόμισθος]], [[άμισθος]], [[έμμισθος]], [[μεγαλόμισθος]], [[υπόμισθος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντίμισθος]], [[απόμισθος]], [[βαρύμισθος]], [[έκμισθος]], [[εντελόμισθος]], <i>επίμισθος</i>, [[κακόμισθος]], [[ληψολιγόμισθος]], [[μακρόμισθος]], [[μικρόμισθος]], [[ολιγόμισθος]], [[πολύμισθος]], [[πρωτόμισθος]], [[τακτόμισθος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αργόμισθος]]].

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[hire]], [[pay]], [[wages]], [[reward]], [[daily wages]] (Il.).<br />Compounds: Several compp., e.g. <b class="b3">μισθο-δό-της</b> m.. [[who pays wages]], <b class="b3">-τέω</b>, <b class="b3">-σία</b> (Att.), comp. of <b class="b3">μισθὸν δοῦναι</b> with <b class="b3">τη-</b>suffix, <b class="b3">μισθο-φορέω</b> [[get wages]] with <b class="b3">-φόρος</b> [[who served for hire]], <b class="b3">-φορά</b> [[wages]]; <b class="b3">ἔμ-μισθος</b> [[being paid]] (Att.).<br />Derivatives: Diminut. [[μισθάριον]] (Hp., com., pap.), adj. [[μίσθιος]] [[hired]] (hell.) and the verb [[μισθόομαι]], <b class="b3">-όω</b> [[hire for oneself]], act. [[hire]] (IA.) with several derivv.: [[μίσθωμα]] [[rent]], [[rent agreed]] (Att.), <b class="b3">-ωμάτιον</b> (Alciphr.), [[μίσθωσις]] [[hiring]] (Att.), <b class="b3">-ώσιμος</b> [[which can be hired]] (Lex. ap. D.; Arbenz 66), <b class="b3">-ωσιμαῖος</b> (gloss.); [[μισθωτός]] (direct from [[μισθός]]?) [[with hire]], [[hired]], [[hireling]], [[mercenary]] (IA.), <b class="b3">-ωτής</b> m. [[tenant]] (Att.), f. <b class="b3">-ώτρια</b> (Phryn. Com.), <b class="b3">-ωτικός</b> [[belonging to rent]] (Pl., pap.), <b class="b3">-ωτήριον</b> [[meetingplace of the μισθωτοί]] (Ephesos IIp, H. s. [[ὄψ]]' [[ἦλθες]]).<br />Origin: IE [Indo-European] [746] <b class="b2">*misdʰo-</b> [[salary]]<br />Etymology: Old name for an old idea, preserved also in Indo-Iranian, Germanic and Slavic: Skt. <b class="b2">mīḍhám</b> n. [[price in a match]], [[match]], Iran., e.g. Av. <b class="b2">mižda-</b> n. [[wages]], Germ., e.g. Goth. [[mizdo]] f. [[wages]], NHG [[Miete]], Slav., e.g. OCS [[mьzda]], Russ. <b class="b2">mzdá</b> f. [[wages]], [[hire]], [[reward]], IE <b class="b2">*misdʰó-</b>. Undemonstrable further analysis by Specht Ursprung 249 f. Because of the fem. gender of the Germ. and Slav. words Meillet MSL 21, 111 considers <b class="b2">*mizdhó-</b> as old fem.; but then the change of gender in [[μισθός]] is remarkable; cf. Kretschmer Glotta 12, 210, Schwyzer-Debrunner 34 n. 2. -- In the sense of [[salary]] [[μισθός]] was since hellenism replaced by [[ὀψώνιον]] (Chantraine Études 25 f.).